|  |  | 

Jañalıqtar Äleumet

Reseyge köşuşiler «bayau da bolsa köbeyip baradı»

Temirjoldağı «Rossiya» jazuı. (Körneki suret)

Temirjoldağı «Rossiya» jazuı. (Körneki suret)

Resey işki ister ministrligi saytındağı derekke säykes, 2016 jılı Qazaqstannan ketken 37 837 adam Resey azamattığın alğan. Bwl derekterdi naurızdıñ 30-ı küni Astanada «Euraziya monitoringi» saraptamalıq zertteuler ortalığında ötken kezdesude «Euraziya» gumanitarlıq zertteuler ğılımi-zertteu ortalığı direktorı, tarih ğılımı doktorı, professor Ziyabek Qabıldinov pen «Sibir-Euraziya» sarapşılar klubı jariyaladı. Onıñ sözinşe, 2015 jılı Qazaqstannan Reseyge şamamen 32 mıñ adam ketken, olardıñ negizgi böligi – etnikalıq orıstar nemese orıs tildi halıq.

NEGE KETEDİ?

Orıs tildi azamattardıñ Qazaqstanda qalğısı kelmeuiniñ köp sebepteri bar ekeni aytılıp jür. Tarih ğılımı doktorı Ziyabek Qabıldinov eñ äuelgi sebep retinde «Reseydiñ otandastarın öz territoriyasına köşiruge arnalğan bağdarlamasın» ataydı. Onıñ pikirinşe, bwl bağdarlama jaqsı jwmıs isteydi, ol «Qazaqstandağı oralmandardı köşirip äkelu bağdarlamasınan äldeqayda jaqsı». Onıñ aytuınşa, 2011 jılğı Jañaözen oqiğalarınan keyin Qazaqstan etnikalıq qazaqtardı tarihi otanına qarqındı köşirudi toqtatqan.

- Qazir 2017 jıl, biraq etnikalıq qazaqtardı köşiru mehanizmi äli tüsiniksiz. Bwl jağınan Resey Federaciyasınıñ variantı jaqsı. Olarda asa jetildirilmegen bolsa da, birinşi, ekinşi, üşinşi aymaqtarğa köşirip,jwmısqa ornalastıru, jol şığının, mülkin tölep beru qarastırılğan bağdarlama bar äri ol jwmıs istep twr, – deydi Ziyabek Qabıldinov.

Qazaqstan prezidenti janındağı memlekettik basqaru akademiyasınıñ vice-rektorı Aygül Köşerbaeva men «Euraziya» gumanitarlıq zertteuler ğılımi-zertteu ortalığı direktorı Ziyabek Qabıldinov. Astana, 30 naurız 2017 jıl.

Qazaqstan prezidenti janındağı memlekettik basqaru akademiyasınıñ vice-rektorı Aygül Köşerbaeva men «Euraziya» gumanitarlıq zertteuler ğılımi-zertteu ortalığı direktorı Ziyabek Qabıldinov. Astana, 30 naurız 2017 jıl.

 

Biraq Resey prezidenti janındağı Resey halıq şaruaşılığı men memlekettik qızmet akademiyasınıñ filialı – Sibir basqaru institutınıñ ğılımi-wyımdastıru bölimi bastığı, sayasi ğılım kandidatı Elena Şevcovanıñ pikirinşe, «Reseydiñ otandastardı köşiruge arnalğan älgi bağdarlamasında kemşilikter jetedi. Mısalı, qonıs audaruşılardı şaqıratın Sibirde jalaqı mardımsız, sondıqtan adamdar eldiñ özge aymaqtarınan jwmıs izdeuge mäjbür».

Bwğan qosa, Ziyabek Qabıldinov Reseyde zeynet demalısına erte şığu tärtibi saqtalğanın, al Qazaqstanda er adamdar 63 jasında, al äyelder qazir 58 jasında şığatının, biraq ol birtindep wlğayıp, 60 jasqa deyin jetetinin de aytadı.

Emigraciyağa ketken qazaqstandıqtar üşin «Ana kapitalı» degen bağdarlama da köşuge türtki faktorğa aynalğan. Biıl Reseyde bwl soma 453 026 rubl'di (segiz mıñ dollarğa juıq) qwraydı. Qazaqstanda mwnday aqşa bermeydi. Bwdan bölek, professordıñ sözinşe, körşi el kommunaldıq qızmet aqısın töleuge kömektesu, auıldıq jerlerde otın, kömir tüsirip beru siyaqtı türli äleumettik järdemaqı töleudi de jalğastırıp otır.

Mamandar köşuge türtki bolatın sebepterdiñ biri retinde 2019 jılı Qazaqstan mektepterinde pänderdi üş tilde oqıtu bağdarlamasın engizudi de ataydı. Sol kezden bastap biologiya, himiya, informatika siyaqtı pänderdi ağılşın tilinde, al orıs mektepterinde Qazaqstan tarihın qazaq tilinde oqıtu josparlanğan. IQ-Expert.ru portalınıñ jauaptı redaktorı Ol'ga Kazanceva:

- Köşudi josparlamağan köp adam qazir tek osı faktorğa ğana süyenip, köşu jaylı oylanıp äri äreket etip jatır, – deydi.

Tarih ğılımı doktorı Ziyabek Qabıldinovtiñ pikirinşe, tayau jıldarı orıs tildi azamattardıñ köşui «üdey tüsedi».

- Reseyge qonıs audaruğa Ukrainadağı oqiğalar da mäjbürlep otır. Qırımğa baylanıstı jağday qalasaq ta, qalamasaq ta boldı, onı anneksiya dep atasañ da, erikti türde qosılu referendumı dep atasañ da bäribir, biraq jağday osılay boldı, al onıñ zardabı postsovettik respublikalardıñ territoriyasında twratın orıs tildi halıqqa janama türde tiip jatır, – deydi Ziyabek Qabıldinov.

Onıñ sözinşe, Reseyge ketu sebepteriniñ tağı biri – Batıs elderi salğan sankciyalarğa qaramastan, jaqsı jwmıs tabu mümkindigi. Qabıldinovtiñ dereginşe, ol jaqta Resey tölqwjatın üş ay işinde aluğa boladı. Onıñ pikirinşe, adamdar Qazaqstannan korrupciyanıñ kesirinen de ketip jatır, sonıñ kesirinen elde qalğısı kelmeytinder köp.

QAZAQSTANNIÑ ÄREKETİ

Qazaqstan prezidenti janındağı memlekettik basqaru akademiyasınıñ vice-rektorı, ekonomika ğılımdarınıñ doktorı Aygül Köşerbaeva azamattardıñ Qazaqstannan ketui adam kapitalı sapasına äser etedi dep sanaydı. Onıñ pikirinşe, emigraciyağa ketuge türtki bolatın faktorlardıñ äserin äldebir amalmen älsiretu qajet.

Mwnıñ bäriniñ negizgi sebebi bar, ol – twrmıs sapası. Reseymen şekaralas aymaqtar qazir twrmıs sapasın jaqsartu sayasatına ümit artıp otır.

- Mwnıñ bäriniñ negizgi sebebi bar, ol – twrmıs sapası. Reseymen şekaralas aymaqtar qazir twrmıs sapasın jaqsartu sayasatına ümit artıp otır. Qazaqstanda urbanizaciya sayasatına baylanıstı, «Mäñgilik el» twjırımdaması ayasında äldebir şaralar istelip jatır. Bizde köşuge itermeleytin faktorlar ğana bar deuge bolmaydı, bwdan özge osı sayasatqa, yağni bilikti mamandardıñ köptep ketuine tosqauıl qoyuğa tırısatın işki şaralar da bar, – deydi Aygül Köşerbaeva.

«KÄSİPQOYLARDI İZDEP BARADI»

26 jastağı qazaqstandıq Armen Stepanyan – ekinşi joğarı bilim alu üşin Mäskeuge ketken jastardıñ biri. Zertteuşiler onıñ jağdayın oqu izdep, Reseydi qolaylı körip ketkender sanatına jatqızar edi. Baqılauşılar dereginşe, qazir Reseyge köbinese jastar, odan keyin ağa buın ökilderi ketip jatır.

- Qazir Resey joğarı oqu orındarı men olardıñ Qazaqstandağı filialdarında Qazaqstannıñ 69 mıñday azamatı oqıp jatır. Bwl öte köp, al ol jaqqa oquğa tüsu äldeqayda qiın, biraq Reseyde sapası jaqsıraq bilim alu üşin jastardıñ köbi tipti aqılı negizde bolsın, oquğa tüsedi, – deydi tarih ğılımı doktorı Ziyabek Qabıldinov.

Armen Stepanyannıñ BBDO (jarnama jelisi tobı) janındağı kommunikaciya akademiyasında muzıkalıq video rejiseri mamandığın oqığanına jartı jıl bolğan. Bir jıldıñ oqu aqısı – 225 mıñ rubl' (tört mıñ dollar şamasında). Stepanyannıñ birinşi joğarğı bilimi mwnay öndiru salasımen baylanıstı. Ol Tyumen' memlekettik mwnay-gaz universitetin bitirgen. Studenttiñ aytuınşa, qazir oqıp jürgen mektebine jaqsı pikirlerdiñ äserimen tüsken, biraq şeberhanadağı oqu deñgeyi onıñ kütkeninen äldeqayda älsiz bolıp şıqqan.

Armen Stepanyan.

Armen Stepanyan.

 

- Qazaqstanda onday oqudıñ balaması bolmadı, öytkeni bizde kino salası mamandarın dayarlaytın bar-joğı eki JOO bar äri ekeui de älsiz. Tipti bizde balaması bolsa da, ol jaqqa täjiribe almasu üşin keter edim. Bolaşaq jwmısım şığarmaşılıqpen baylanıstı. Eger tübinde menen jaqsı käsip iesi şığıp jatsa, älemdi şarlamaqpın. Rollan Seysenbaevtıñ «Jeltoqsan künderi» degen şığarması boyınşa fil'm tüsirsem dep armandaymın. Men üşin tuğan jerdiñ ornı bölek, sondıqtan onıñ kädesine jarauğa tırısamın, öytkeni ol jaqtağı adamdar, halıq meni jaqsı kördi, nanımen bölisip, ünemi aq peyilin körsetti ğoy. Olarğa degen rizaşılığımdı paydamdı tigizu arqılı bildirgim keledi, – deydi Armen Stepanyan.

Jas jigit astanalıq özge studenttermen de aralasıp twradı eken. Onıñ aytuınşa, ol üşin «Reseyde qaludın äldebir paydası nemese perspektivası joq, öytkeni Resey de problemalarınıñ simptomtarı birdey postsovettik el».

- Jwrt Reseyge de, Mäskeuge de emes, Mäskeude öte köp twratın bilikti, esimi älemge tanılğan naqtı käsipqoylardı izdep baradı. Reseyge köşkenderdiñ köbi memlekettegi, tilge qatıstı özgeristerdi sezingen slavyandar şığar. Bwl jağınan alğanda, olar özderiniñ tarihi otanına, onıñ mädenieti men tiline oralıp jatır dep oylaymın, al bwl – evreyler nemese armyandardıñ emigranttıq legi siyaqtı tabiği process, – deydi Armen Stepanyan.

Onıñ sözinşe, Semeyde twratın äke-şeşesi eşqayda ketudi josparlamaydı.

Related Articles

  • Samat Äbiş qalay “sütten aq, sudan taza” bolıp şıqtı?

    Azattıq radiosı Sayasattanuşı Dosım Sätpaev WQK törağasınıñ bwrınğı birinşi orınbasarı, eks-prezident Nwrswltan Nazarbaevtıñ nemere inisi Samat Äbişke şıqqan ükim “Qazaqstandağı rejim bolaşaqtı oylamaytının körsetti” deydi qazaqstandıq sayasattanuşı Dosım Sätpaev. Sarapşınıñ payımdauınşa, bileuşi “elita” jeke isterimen jäne tasadağıkelisimdermen äure bolıp jatqanda elde tağı bir jaña äleumettik jarılısqa äkelui mümkin faktorlar küşeyip keledi. SayasattanuşıResey öziniñ ekonomikalıq müddeleri men geosayasi josparların keñinen jüzege asıru üşin Qazaqstannıñ işki sayasatına tikeley äser etuge tırısıp jatuı mümkin dep te topşılaydı. PUTIN “QAUİPSİZDİK KEPİLİ” ME? Azattıq: Sonımen wzaq demalıs aldında osınday ülken jañalıq jariyalandı. Meyram aldında, 19 naurızda qazaqstandıqtar mäjilis deputatınıñ postınan Samat Äbişke şıqqan ükim jaylı bildi. Mwnıñ bäriniñ baylanısı bar ma älde kezdeysoqtıq pa? Dosım Sätpaev: Äñgimeni bwl istiñ qwpiya

  • Jer silkindi, al sanamız silkine me?

    Birinşi, Almatı jer silkinis beldeui aymağına jatadı, ol ğılımda äldeqaşan däleldengen, oğan qwmalaq aşıp jañalıq aytudıñ keregi joq. Ortalıq Aziyanıñ qauipti silkinis beldeuiniñ bir jolağı Qazaqstannıñ biraz aymağın qamtıp jatır. Jer keşe silkingen, bügin silkindi, tüptiñ tübinde erteñ de silkinedi jäne silkine beredi. Jer- künäniñ köptigi üşin silkindi dep añırağan jwrtqa qwrğaq aqıl aytatın qaymana uağız qay qoğamda bolsın tabıladı, jer- ateist pen täñirşilge “Allahtı eske saldı” deytin miskin oy, asığıs twspal qay jamağatta bolsın tabıladı, biraq tabılmay twrğanı ĞILIM, män berilmey twrğanı da osı. Ekinşi, jerdi kim silkise de meyli, mañızdısı ol emes, onsız da silkinis beldeuinde twrıp jatırmız, “wyqıdağı” silkinis pen janar tau bizde onsız da barşılıq. Mäsele

  • Almatıda 5 balldıq jer silkinisi boldı

    Almatı köşelerinde twrğan adamdar. 24 qañtar 2024 jıl. 23 qañtar sağat 00.09-da Almatıda qattı jer silkindi. Qazaqstan tötenşe jağdaylar ministrliginiñ seysmikalıq bayqau jäne zertteu wlttıq ğılımi ortalığınıñ mälimetinşe, jer silkinisiniñ epicentri Almatınıñ oñtüstik-şığısınan 264 şaqırımda, Qazaqstan men Qırğızstan şekarasında bolğan. Jer dümpuiniñ magnitudası 6,7. MSK-64 şkalası boyınşa Almatıda jer dümpui – 5 ball, Şımkentte 2 ball bolğan. Almatı qalası tötenşe jağdaylar departamentiniñ basşısı Nwrlan Atığaev adam şığını men qirağan ğimarattar jaylı aqparat tüspegenin mälimdedi. TJD halıqtı lift qoldanbauğa, tez arada üylerinen şığıp, qauipsiz aymaq tabuğa, gaz, su jäne jarıqtı söndiruge şaqırdı. Vedomstvo halıqtı sabır saqtauğa ündedi. Al sağat 00:44-te Almatıda jür dümpui qaytalanğanı, ekinşi jer silkinisi şamamen 2-3 ball bolğanı

  • “Jeñilis auır tidi”. Qazaqstan Euro-2024 dodasına tikeley joldama ala almadı. Biraq äli bir mümkindigi bar

    Sloveniya-Qazaqstan matçı. Lyublyana, 20 qaraşa, 2023 jıl Futboldan Qazaqstan qwraması Lyublyanada Sloveniya qwramasınan 1:2 esebimen jeñilip, 2024 jılı Germaniyada ötetin Europa çempionatına tikeley joldama ala almadı. Biraq Qazaqstan kelesi jılı naurızda Euro-2024 dodasına licenziya aluğa tağı bir ret talpınıp körmek. Sloveniyadağı oyın qalay ötti? Qazaqstan qwramasınıñ bas bapkeri jeñilis jaylı ne dedi? Lyublyanadağı matçqa barğan Azattıq tilşisiniñ reportajı. MATÇ QALAY ÖTTİ? Oyın bastala sala Sloveniya qwraması şabuılğa köşip, matçtağı basımdıqtı öz qolına aluğa tırıstı. Matçtıñ 26-minutına deyin Sloveniya oyınşıları Qazaqstan qaqpasına tört ret qauipti soqqı jasap ülgerdi. Oyınnıñ 40-minutında qazaqstandıq qorğauşı YAn Vorogovskiy Petar Stoyanoviçti qaqpa mañında şalıp şığıp, pol'şalıq töreşi Şimon Marçinyak Qazaqstan qaqpasına penal'ti belgiledi. Bwl 11-metrlik penal'tiden

  • Mäjilis äskeri rezervti jasaqtau turalı zañ jobasın birinşi oqılımda maqwldadı

    Qazaqstan äskeri jattığu kezinde. 15 qaraşada Qazaqstan parlamentiniñ tömengi palatası äskeri rezervti jasaqtau turalı zañ jobasın birinşi oqılımda maqwldadı. Qwjattıñ resmi atauı – “Qazaqstan Respublikasınıñ keybir zañnamalıq aktilerine rezervtegi qızmet mäseleleri boyınşa özgerister men tolıqtırular engizu turalı” zañ jobası. Qwjat Qazaqstanda “äskeri qızmettiñ jaña türi – rezervtegi qızmetti engizudi qarastıradı” dep jazdı resmi BAQ. “Zañ jobasın iske asıru azamattarğa rezervte äskeri qızmet etuge mümkindik beredi. Ol üşin kelisimşart erikti türde üş jılğa jasaladı. Dayarlıq bir jılda eki aydan aspaydı. Jauıngerlik jiındar 30 künde iske asırıladı. Rezervtegilerge arnalğan sabaqtar ay sayın eki-üş kün boladı” dedi parlament otırısında qorğanıs ministri Ruslan Jaqsılıqov. Resmi aqparatqa qarağanda, äskeri rezerv 2025 jılğa qaray jasaqtaladı. Birinşi

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: