|  | 

Sayasat

Astrahan'dağı «ekstremistiñ» kelbeti


Astrahan' qalası. 28 tamız 2013 jıl.

Astrahan' qalası. 28 tamız 2013 jıl.

Reseydiñ Astrahan' oblısında ekstremisterdiñ policiyağa jasağan şabuılına Qazaqstanda tuğan üş adamnıñ qatısı turalı boljam rastalmadı. Biraq Qazaqstanğa da enip ketip jatqan radikaldı ideyalar bwl aymaqta tez taraladı.

Säuirdiñ 3-i küni Sankt-Peterburg metrosında bolğan teraktiden keyin Reseydiñ oñtüstiginde policiyanıñ eki qızmetkerin atıp, öltirip ketti. Älgi şabuıldı «Islam memleketi» ekstremistik wyımı moynına aldı. Jol-kölik qızmeti ekipajına jasalğan qastandıqtan keyingi alğaşqı sağattarda segiz adamğa halıqaralıq izdeu jariyalandı. İzdeu aqparattarında bet-älpetteri negizinen aziyalıqqa keletin adamdardıñ fotosı jariyalanıp, olardıñ üşeui Qazaqstan tuması dep habarlanğan.

Reseylik key BAQ-tar Astrahan'dağı şabuıldı bıltır jazda Batıs Qazaqstanda ekstremisterdiñ qauipsizdik qızmetterine jasağan jwrttı şulatqan şabuılımen baylanıstırğan edi. Özgeleri qastandıqqa jergilikti qazaq diasporası ökilderiniñ qatısı boluı mümkin dep mälimdegen. Mısalı, säuirdiñ 4-i küni «Mir-24» teleradiokompaniyası «Jañalıqtar» habarında izdeu aqparattarın körsetkennen keyin jürgizuşi «Astrahan' aymağında twratın halıqtıñ köp böligi – orıstar, sanı jağınan ekinşi orında – qazaqtar, olar – halıqtıñ jalpı sanınıñ şamamen 17 payızı» dep mälimdegen bolatın.

İle-şala Qazaqstanda tuğan üş adamnıñ şabuılğa qatısı rastalmadı. Mısalı, tizimge engizilgen Atırau oblısı tuması Älibek Ğizatov şabuıl jasalğan säuirdiñ 4-i küni Atırau oblısında bolğan, ol oblıstağı käsiporındardıñ birinde jwmıs isteydi. Ol izdeu aqparattarınan fotosın körip, jergilikti policiya uçaskesine özi barğan.

Soltüstik Kavkazdıñ «Kavpolit» portalı RIA «Novosti» agenttigine silteme jasap habarlauınşa, Astrahan' oblısınıñ tergeu komitetindegi äldebir derekköz «segiz küdiktiniñ fotosı (köbiniñ sırt kelbeti aziyalıqqa keledi) – jalğan, sondıqtan onı baspasöz qatelesip taratıp jatır» dep aytqan. Astrahan' oblısı tergeu komiteti basşısınıñ ağa kömekşisi Andrey Hegay Azattıqqa bergen kommentariinde ıqtimal küdiktilerdiñ bärin baza arqılı tekseru – tergeu organdarınıñ jwmıs erekşeligi deydi.

- Key twlğalardıñ qılmısqa qatısı rastaldı, qalğandarına qatıstı tekseru jürip jatır, – deydi Andrey Hegay.

WLTTIQ MÄSELE

Policiya qızmetkerleri jol-kölik oqiğasına qatıstı qwjattar toltıru kezinde mert bolğan. Aymaqtıñ tergeu komiteti dereginşe, memlekettik avtoinspekciya qızmetkerlerin aldap qaqpanğa tüsiru üşin älgi apattı ädeyi wyımdastırğan. Policeylerdi öltirgen jerdegi qızmet köligi salonınan Astrahan' oblısınıñ tuması Nwrbol Saspanovtıñ atına jazılğan qwjattar tabılğan. Qwqıq qorğau organı qızmetkerlerine jasalğan şabuıldı Astrahan'da twratın qazaq diasporasımen baylanıstıruğa osı ayğaq sebep boluı mümkin. Äueli tarağan bağıttamağa Nwrbol Sapsanov jasağan äri onıñ jazasın ötegen qaraqşılıq şabuılğa äldebir qatısı bar azamattar engen bolatın. Key sarapşılar qılmıs ornınan qwjattıñ tabılu faktisin terrorşı-jankeştilerdiñ «qoltañba» qaldıru praktikası dep tüsindiredi.

Policiya bölimin küzetip twrğan policeyler. Mäskeu oblısı, 17 tamız 2016 jıl.

Policiya bölimin küzetip twrğan policeyler. Mäskeu oblısı, 17 tamız 2016 jıl.

 

Küdiktilerdiñ jasırınu nieti bolmağan – säuirdiñ 6-sı küni olar Rosgvardiya posttarınıñ birine şabuıl jasadı. Atıs kezinde üş äskeri qızmetşi jaralandı. Şabuıldağandardıñ biriniñ közi joyıldı. Al qala şetindegi önerkäsip aymağına qaşıp tığılğan qalğan qılmıskerler qorşauğa alınıp, olardıñ da közi joyıldı. Şabuıl jasağandar örimdey jigitter bolıp şıqtı. İşindegi eñ ülkeni Nwrbol Sapsanovtıñ jası 26-da, erterekte ol qaraqşılıq şabuıl jasağanı üşin sottalğan. Ramzan Kukulaev – 20 jasta, ol da Astrahan' oblısınıñ tuması. Şeşenstan tuması Ramzan Sultanmuradov äli 18 jasqa tolmağan eken. Dağıstanda tuğan Il'yas Magomedov 22 jasta bolğan.

«Resey-24» telearnasınıñ Astrahan' filialında jwmıs istegen Lyudmila Şnalievanıñ Azattıqqa aytuınşa, terrorlıq aktige qazaq diasporası ökilderiniñ qatısı turalı boljam ol üşin mülde kütpegen jañalıq bolğan. Onıñ sözinşe, Astrahan' oblısında twratın qazaq jastarınıñ radikaldanuına eşqanday negiz joq.

- Qazaqtar – özge wlt ökilderimen tatu-tätti ömir sürgen beybit halıq – deydi ol.

Lyudmila Şnalievanıñ sözinşe, ol «Rossiya-24» telearnasında jwmıs istegen kezde qazaq halqı arasında dini ekstremizm nemese öşpendilik faktilerin kezdestirmegen. Ol älgi oqiğa Astrahan' qazaqtarına degen jekköriniş tuğızuı mümkin dep qauiptenedi.

Azattıqqa Astrahan'dağı «Joldastıq» qazaq mädeni ortalığı basşılarınıñ biri Ğwspan Mahanbet-Äliev te «policeylerge jasalğan şabuılğa bir qazaq jigitiniñ qatısı boluı jergilikti qazaq jastarı arasında ekstremistik köñil-küy köp tarağan degen söz emes» deydi.

- Biz köşpendi halıqpız. Bizde dinge qatıstı fanatizm joq. Mına oqiğa –tötenşe jağday, – deydi ol.

Jergilikti tarihşı äri islamtanuşı Andrey Sızranov onıñ pikirimen kelispeydi. Onıñ Azattıqqa aytuınşa, qazaqtar köşpendi ömir saltınan ketkeli köp bolğan, al diaspora jastarı öz qwralpılastarı siyaqtı internette köp otıradı, sondıqtan radikaldı ağımdardıñ ıqpalına tüsip qaluı mümkin. Bwğan qosa, Sızranov qazaq jigitteriniñ «kavkazdıq meşitterge» barıp jürgenin körgenin aytadı. Jas jigitter internette pikir talastırğanda tözimsizdik tanıtadı äri islamdı jalğız din, qabıldau mindettelgen din dep ataydı.

Andrey Sızranovtıñ aytuınşa, «şeteldegi radikal-ekstremistik qozğalıstar men wyımdar jwrttıñ bilimsizdigin, zañdı tirkelgen mwsılman wyımdarınıñ problemaların, aymaqtıq jäne municipaldı bilik organdarınıñ islamğa jetkilikti nazar audarmauın epti paydalanıp, mwsılmandardıñ arasında iritki saluğa tırısadı».

Astrahan' oblısı mwsılmandar dini basqarması Azattıqqa kommentariy beruden bas tarttı.

IM JAHANDANIP BARADI

Astrahan' oblısınıñ qazirgi äleumettik jağdayı qiın. Sovet Odağı küyregennen keyin Soltüstik Kavkazdıñ ekonomikası meşeu audandarınan Nijnyaya Volga aymağına işki migranttar ağıla bastadı. Şeşenstandağı eki soğıstan keyin bosqındar köbeygen.

Qazirgi Auğanstandı zertteu ortalığınıñ jetekşi sarapşısı, Nijnee Povolj'e sarapşıları klubınıñ üylestiruşisi Andrey Serenko Azattıqqa «wltaralıq qayşılıqtar «Islam memleketi» terrorlıq wyımı üşin problema sanalmaydı» deydi. Onıñ sözinşe, «Islam memleketi» (IM) terrorlıq wyımı ideologiyası kerisinşe öz qatarına türli wlt ökilderin tartudı közdeydi.

- «Islam memleketi» terrorlıq wyımı ideologtarı qazirgi jağdayğa beyimdelip keledi: erterekte terrorlıq wyımdardıñ tiregi wlt-azattıq küres bolatın, qazir IM-niñ transwlttıq sipatı ayqın bayqaladı. Wyımğa adam ügitteytinder qazirgi zamannıñ internet siyaqtı tehnikalıq qwraldarı men adamğa psihologiyalıq äser etudiñ soñğı täsilderin köp qoldanadı, – deydi Andrey Serenko.

Kezinde terrorşılar basıp alğan Beslan qalasınıñ mektebi janınan ötip bara jatqan adam. 13 säuir 2017 jıl.

Kezinde terrorşılar basıp alğan Beslan qalasınıñ mektebi janınan ötip bara jatqan adam. 13 säuir 2017 jıl.

 

Onıñ sözinşe, twzaqqa tüsirgisi keletin ıqtimal qwrbanın tañdağan kezde olar adamdardıñ älsizdigin epti paydalanadı. Onıñ aytuınşa, eger älgi adam qiın jağdayda jürse, onıñ senimine kirip, janaşırlıq tanıtadı, keyde tipti qarjılay kömek körsetedi.

Ügitke ergen nemese oğan könuge beyil adamnıñ portretin Andrey Serenko «bwl – ädette 25-ten aspağan jas jigit, al 30-dar şamasındağı adamdar sirek kezdesedi» dep sipattaydı.

Sarapşınıñ Azattıqqa aytuınşa, aymaq ekonomikasındağı qiın jağday «Islam memleketi» wyımı qatarına qosıluğa itermeleydi.

- Jastar jöni tüzu jwmıs taba almaydı, özderin twlğalıq twrğıdan tanıta almaydı. Olar eldi korrupciya jaylağanın, sottar ädiletsiz şeşim şığaratının jäne bwl ömirde bükil orın «satılıp qoyğanın», olarğa keleşekte orın joq ekenin körip otır. Wyım ügitşileri däl osığan süyenedi, olar IM wyımı jaña, jwrttıñ bäri teñ qwqılı, ädiletti qoğam qwrıp jatır dep ügitteydi, sondıqtan osı pastoral'dı kartina (qoy üstinde boztorğay jwmırtqalaytın zaman dep sipattau) keyde IM-niñ zwlımdıqtarın kölegeylep ketedi. Eresek adamnıñ kündelikti twrmıstağı qiındıqtar men äleumettik problemalarğa degen äldebir immuniteti boladı, al jas jigit albırttıqpen şekten şıqqan äreketterge beyim keledi, – deydi ol.

Astrahan' meri saylauınan keyin bolğan qarsılıq akciyası. 14 säuir 2012 jıl.

Astrahan' meri saylauınan keyin bolğan qarsılıq akciyası. 14 säuir 2012 jıl.

 

Andrey Serenkonıñ aytuınşa, IM terrorlıq wyımınıñ jaqtastarı 2016 jıldan beri Resey türmelerindegi jwmısın küşeytken. Onıñ dereginşe, kameralastarın vahhabizm principterin wstanu qajet degen oyğa ilandıruğa tırısıp, ügitteytin twtqındar är koloniyada bar.

Şabuıldağandardıñ basşısı äri olardıñ işindegi jalğız sottalğan adam bolğan Nwrbol Sapsanov türmede jazasın ötegen kezde radikal wyımnıñ ıqpalına tüsken siyaqtı. Astrahan' oblısı tergeu komiteti Azattıq saualına bwl aqparattıñ qazir tekserilip jatqanın habarladı.

Astrahan' oblısı soltüstiginde – Volgograd oblısımen, batısında Kalmıkiyamen, şığısında Qazaqstanmen şektesedi, al oñtüstik böligi Kaspiy teñizine wlasadı. Erterekte Astrahan' oblısı territoriyasında Astrahan' handığı men Noğay ordası bolğan. 1801 jılı Birinşi Pavel imperatordıñ jarlığımen Reseydegi alğaşqı avtonomiyanıñ prototipi – Bökey nemese İşki qazaq ordası qwrılğan. Alğaşqı qazaq medreseleri men mektepteri , qarjı instituttarı men auruhanalarınıñ Bökey ordasında qwrılğanı belgili.                                                                                                                                                                                                                                     Azat Europa / Azattıq radiosı

Related Articles

  • Samat Äbiş qalay “sütten aq, sudan taza” bolıp şıqtı?

    Azattıq radiosı Sayasattanuşı Dosım Sätpaev WQK törağasınıñ bwrınğı birinşi orınbasarı, eks-prezident Nwrswltan Nazarbaevtıñ nemere inisi Samat Äbişke şıqqan ükim “Qazaqstandağı rejim bolaşaqtı oylamaytının körsetti” deydi qazaqstandıq sayasattanuşı Dosım Sätpaev. Sarapşınıñ payımdauınşa, bileuşi “elita” jeke isterimen jäne tasadağıkelisimdermen äure bolıp jatqanda elde tağı bir jaña äleumettik jarılısqa äkelui mümkin faktorlar küşeyip keledi. SayasattanuşıResey öziniñ ekonomikalıq müddeleri men geosayasi josparların keñinen jüzege asıru üşin Qazaqstannıñ işki sayasatına tikeley äser etuge tırısıp jatuı mümkin dep te topşılaydı. PUTIN “QAUİPSİZDİK KEPİLİ” ME? Azattıq: Sonımen wzaq demalıs aldında osınday ülken jañalıq jariyalandı. Meyram aldında, 19 naurızda qazaqstandıqtar mäjilis deputatınıñ postınan Samat Äbişke şıqqan ükim jaylı bildi. Mwnıñ bäriniñ baylanısı bar ma älde kezdeysoqtıq pa? Dosım Sätpaev: Äñgimeni bwl istiñ qwpiya

  • “Geosayasat ileuine tüsip qaluımız mümkin”. Qazaqstanda AES saluğa qatıstı sarapşı pikiri

    Elena VEBER Atom elektr stansasın salu jäne paydalanu ekologiyalıq qater jäne tötenşe jağdayda adam densaulığına qauipti ğana emes, oğan qosa soğıs barısında Ukrainanıñ Zaporoj'e AES-indegi bolğan oqiğa siyaqtı bopsalau qwralı deydi äleumettik-ekologiyalıq qordıñ basşısı Qayşa Atahanova. Ol mwnıñ artında köptegen problema twrğanın, qazaqstandıqtarğa AES salu jönindegi referendum qarsañında birjaqtı aqparat berilip, onda tek paydalı jağı söz bolıp jatqanın aytadı. Sarapşı AES-tiñ qaupi men saldarı qanday bolatını jayında aqparat öte az dep esepteydi. Goldman atındağı halıqaralıq ekologiyalıq sıylıqtıñ laureatı, biolog Qayşa Atahanova – radiaciyanıñ adamdarğa jäne qorşağan ortağa äserin şirek ğasırdan astam zerttep jür. Ol bwrınğı Semey poligonında jäne oğan irgeles jatqan audandarda zertteu jürgizgen. Qarağandı universitetiniñ genetika kafedrasında oqıtuşı bolğan.

  • “Qazaqstan dwrıs bağıtta”. Dekolonizaciya, Ukrainadağı soğıs jäne Qañtar. Baltıq elşilerimen swhbat

    Darhan ÖMİRBEK Baltıq memleketteriniñ Qazaqstandağı elşileri (soldan oñğa qaray): Irina Mangule (Latviya), Egidiyus Navikas (Litva ) jäne Toomas Tirs. Sovet odağı ıdıray bastağanda onıñ qwramınan birinşi bolıp Baltıq elderi şıqqan edi. Özara erekşelikteri bar bolğanımen, sırtqı sayasatta birligi mıqtı Latviya, Litva jäne Estoniya memleketteri NATO-ğa da, Euroodaqqa da müşe bolıp, qazir köptegen ölşem boyınşa älemniñ eñ damığan elderiniñ qatarında twr. Resey Ukrainağa basıp kirgende Kievti bar küşimen qoldap, tabandılıq tanıtqan da osı üş el. Soğıs bastalğanına eki jıl tolar qarsañda Azattıq Baltıq elderiniñ Qazaqstandağı elşilerimen söylesip, ekijaqtı sauda, ortaq tarih, Resey sayasatı jäne adam qwqığı taqırıbın talqıladı. Swhbat 8 aqpan küni alındı. “BİZDE QAZAQSTANDI DWRIS BİLMEYDİ” Azattıq: Swhbatımızdı Baltıq elderi men Qazaqstan arasındağı sauda qatınası

  • Baqsılar institutı

    Saraptama (oqısañız ökinbeysiz) Birinşi, ilkide Türki balasında arnayı qağan qwzireti üşin jwmıs isteytin köripkel baqsılar institutı bolğan. Atı baqsı bolğanımen hannıñ qırıq kisilik aqılşısı edi. Köripkel baqsılar han keñesi kezinde aldağı qandayda bir sayasi oqiğa men situaciyanı küni bwrtın boljap, döp basıp taldap häm saraptap bere alatın sonı qabilettiñ iesi-tin. Olardı sayasi köripkelder dep atasa da boladı. Han ekinşi bir eldi jeñu üşin bilek küşinen bölek köripkel baqsılardıñ strategiyalıq boljauına da jüginetin. Qarsılas eldiñ köripkel baqsıları da oñay emes ärine. Ekinşi, uaqıt öte kele sayasi köripkel baqsılar türkilik bolmıstağı strategiyalıq mektep qalıptastırdı. Türki baqsıları qıtay, ündi, parsı, wrım elderin jaulap aluda mañızdı röl atqardı. Ol kezdegi jahandıq jaulasular jer, su,

  • Mäskeu Toqaevtan Prigojinniñ büligin basuğa kömektesudi swradı ma?

    Elnwr ÄLİMOVA Qazaqstan prezidenti Qasım-Jomart Toqaev jäne Resey basşısı Vladimir Putin. Bwl aptada Batıs basılımdarı mausım ayında «ÇVK Vagnerdiñ» jetekşisi Evgeniy Prigojinniñ äskeri büligi kezinde Resey Qazaqstannan kömek swrağanın, biraq prezident Qasım-Jomart Toqaev odan bas tartqanın jazdı. Sonımen qatar Astana men Ankara äskeri saladağı seriktestikti küşeytip, 2024 jılı elde dron şığara bastaytınına toqtaldı. Bwdan bölek Ortalıq Aziya Batıs elderi üşin ne sebepti mañızdı aymaqqa aynalğanın taldadı. QAZAQSTAN MEN TÜRKIYA ANKA DRONIN ŞIĞARA BASTAYDI AQŞ-tağı Jamestown qorı Qazaqstan men Türkiya äskeri seriktestikti küşeytip jatqanına nazar audaradı. Qazaqstan 2024 jıldan bastap elde Türkiyanıñ Anka drondarın şığara bastaydı. 28 qaraşa küni qorğanıs ministrligi dron öndiretin otandıq kompaniyanı tañdap jatqanın habarladı. Mälimdemede Türkiyanıñ Anka dronı elde

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: