Stratfor: RESEYDİ IDIRAU KÜTİP TWR
Amerikada Stratfor degen jekemenşik barlau-analitikalıq kompaniyası bar. Tolıq atı – Strategic Forecasting Inc, qısqartılğan atı – Stratfor. Jwmısınıñ bağıtına qarap sırtqı jwrt onı kölegeyli OBB (CRU) dep ataydı. Sol barlau-saraptamalıq ortalığı 2015-2025 jıldarğa arnap jahandıq boljamdar jasaptı. Bwl besinşi boljam. Bwğan deyingi boljamdarı (1996, 2000, 2005, 2010jj) tügelge juıq şındıqqa janasımdı boldı.
Al osı soñğı boljamında ne delingen? Euraziyalıq odaq arqılı kindigimiz baylaulı bolğan soñ bizdi Resey tağdırı qızıqtıradı. «Ukraina üşin Reseymen dau-damay tayau jıldarda halıqaralıq qauımdastıqtıñ bastı nazarında boladı, alayda biz Resey Federaciyası qazirgi qalpında tağı on jıl ömir süruge qabiletti dep eseptemeymiz. Kömirsutegi şikizatı men mwnay bağasınıñ auıtquına täueldilik Mäskeudiñ orasan aumaqtı alıp jatqan Resey Federaciyasında memlekettik instituttardı basqarıp otıruına mümkindik bermeydi. Biz Mäskeu biliginiñ älsireui Reseydi formal'dı jäne neformal'dı türde bölşekteuge wrındıratındığın kütip otırmız», – deydi olar.
Resey Federaciyası qazirgi qalpında aman qaluı ekitalay. Energoresurstardı eksporttaudan tüsken tabıstı twraqtılığı mığım ekonomikağa aynaldıra alatınday qabiletiniñ joqtığı Reseydi kömirsutegi şikizatınıñ bağasına täueldilikpen qosa eñ osal twsına aynalıp otır. Eksporttan ağılğan payda eñ aldımen Mäskeuge tüsedi, aymaqtarğa qalğan-qwtqanı ğana tiedi. Bwl bayağı 1980, 1990 jıldardağı keñestik kezeñdegi tärizdi aymaqtardıñ öz mäselesin özi şeşuge wmtıluın üdetedi. Mwnday jağdaydı Mäskeu biligi ädette KGB (qazir FSB) arqılı şeşetin, alayda jazalauşı organdardıñ özi arı qaray «ortalıqtan bezu» üderisterin toqtata almaytını anıq. Reseyge qarsı künnen künge küşeyip otırğan sankciyalar osığan qızmet etude. Bwl şınımen birtindep Resey ıdıraydı degen söz.
Reseydiñ batısında Pol'şa, Vengriya jäne Rumıniya bir kezde orıs basqınşılığınan ayırılğan jerlerin qaytarıp aluğa tırısadı. Olar Ukraina men Belorussiyanı öz jağına tartadı. Resey bolsa Soltüstik Kavkazğa baqılauın joğaltadı, al Ortalıq Aziyada bey-bereketsizdik bastaladı. Soltüstik batısta Kareliya qaytadan Finlyandiya qwramına qosıluğa ärekettenedi. Qiır Şığısta Primor'e aumaqtarı Mäskeuge täuelsiz sayasatpen Japoniyağa, Qıtay men AQŞ-qa qaray bağıt wstanatın boladı.
«Bir erekşeligi aumaqtar öz avtonomiyası üşin kürespeydi, kerisinşe älsiregen Mäskeu vakuumdıq keñistik qaldıradı, sol keñistikte bwrınğı Resey Federaciyasınıñ jekelegen bölşekteri ğana ömir sürui ıqtimal», –deydi Stratfor.
Mwnday jağdayda Qazaqstan ne isteu kerek? Apatqa wşırap audarılıp bara jatqan kemege özin şınjırmen baylap sonımen birge su astına jönelgen keme tarihı jer betinde joq. Sondıqtan aman qalu üşin Qazaqstan suğa qarıq bolatın Reseymen aradağı Euraziyalıq odaq degen şınjırdı üzui qajet! Marat Tokaşbaev
Pikir qaldıru