|  |  | 

ەزۋتارتار ادەبي الەم

«دجۋان كولباسانى دجونىپ دجەپ دجاتىرسىڭدار ما؟»

قالتاي مۇحامەدجانوۆ اعامىز جۇمىسقا كەلگەندە:
– قالاي، دجىگىتتەر، دجاعدايلارىڭ دجاقسى ما؟ – دەيتىن سول كەزدە «ج»-عا «د»-نى قوسىپ ايتاتىنداردى كەكەتىپ.
ءبىر كۇنى «ارانىڭ» جاۋاپتى حاتشىسى، مارقۇم سايلاۋبەك جۇمابەكوۆتىڭ بولمەسىندە جۇمىستىڭ سوڭىندا كىشىگىرىم «جەتىم قىزدىڭ» تويىن جاساپ جاتقانبىز.
– ەسىكتى جاپتىڭىز با؟ – دەگەن سۇراعىما «قورىقپا، قاتىردىم» دەگەندەي ساكەڭ ەكى كوزىن بىردەي جۇمىپ، باسىن شۇلعىپ، باس بارماعىن قايقايتا شوشايتتى.
اپىل-عۇپىل بوپ جاتقانىمىزدا كەنەت ەسىك سارت ەتىپ اشىلدى دا، ار جاعىنان قال-اعاڭ كورىندى. نە ىستەرىمىزدى بىلمەي قاتتى ساسقالاقتادىق. اۋىزداعىنى جۇتا الماي، قاقالىپ-شاشالىپ تۇرعان پۇشايمان ءتۇرىمىزدى كورىپ، قال-اعاڭ سىر الدىرماي ادەتتەگىدەي قالجىڭعا باستى.
– قالاي، دجىگىتتەر، دجۋان كولباسانى دجونىپ دجەپ دجاتىرسىڭدار ما؟ – دەدى تۇك بولماعانداي گازەت-داستارحانىمىزداعى شالا تۋرالعان، شىنىندا، جۋانداۋ شۇجىققا كوزىن توقتاتىپ. سول كەزدە «ج»-نىڭ الدىنا «د»-نى قوسىپ ايتاتىن شالا قازاقتاردى كەكەتىپ.
– كەلىڭىز، قال-اعا، كەلىڭىز، ءدام الىڭىز، – دەپ، بارىمىزدى ۇسىنا بەرىپپىز ءبارىمىز ىڭعايسىزدىقتى جۋىپ-شايۋدىڭ رەتىن تاپپاي.
– جارايدى، الا بەرىڭدەر. ءاي، تولىمبەك، بەرى كەلىپ كەتشى، – دەدى دە، مەنى سوڭىنا ىلەستىردى.
دالىزگە شىققان سوڭ ماعان:
– ءبىز سەندەردەي كەزىمىزدە بۇل بالەگە نان تۋراپ جەگەن ادامبىز. وعان ەشتەڭە ايتا المايمىن. ەڭ بولماسا ەسىكتەرىڭدى بەكىتىپ الساڭدار قايتەدى… اينالانىڭ بارلىعى ادام اڭدىعان انتالاعان ارىز عوي، اباي بولساڭدارشى، – دەپ ليفتىگە قاراي بەتتەدى.
شىن مانىندە قاتتى ۇيالىپ قالدىق.

«ارا» جابىلعانى – قازاق كۇلكىسىنىڭ قارا جامىلعانى»
گازەت-جۋرنالدار جاپپاي جابىلىپ جاتقان كەز. قاعاز جوق، قارجى جوق. «اراعا» دا تىقىر تاياندى. «انە جابىلادى، مىنە جابىلادى» دەگەن قاۋەسەتپەن ويانىپ، قايعىمەن ۇيىقتايمىز. باس رەداكتورىمىز – قالتاي مۇحامەدجانوۆ. ءبىر جاعىنان، ول كىسىنىڭ بەدەل-ابىرويىن ويلايمىز دا، «ارانى» جاپتىرمايتىن شىعار دەگەن ۇمىتكە جۇگىنەمىز.
ءبىر كۇنى قال-اعاڭ وسى ماسەلەگە بايلانىستى «نە بۇك قىلام، نە شىك قىلام» دەپ ارتىنىپ-تارتىنىپ، ورتالىق كوميتەتكە كەتتى. تاقىمدى قىسىپ رەداكتسيادا ءبىز قالدىق. كەلدى ءتۇس قايتا. مەنىڭ كابينەتىم 12-قاباتتا ءليفتىنىڭ تۋرا قاراما-قارسىسىندا بولاتىن. ەسىك ىلعي اشىق. كىمنىڭ كەلىپ، كىمنىڭ كەتىپ جاتقانى كورىنىپ تۇرادى.
قال-اعاڭ كەلدى. جۇزىندە جەڭىستىڭ بەلگىسى بار. كوزىندە قۋاقى كۇلكى وينايدى. سوزىندە دە جەڭىمپازدىقتىڭ جەلى ەسەدى. شۇباپ كابينەتىنە كىردىك.
«ارا» جابىلمايتىن بوپتى. سوندا قال-اعاڭ نە ايتقان دەيسىز عوي.
– قاعاز جوق دەيسىڭدەر، بىزگە جاي سارى قاعاز دە جەتەدى. اناۋ دۇكەندەردەگى ماي ورايتىن، ەت ورايتىن سارى قاعازدار دا جارايدى بىزگە. سونىمەن-اق جۋرنالدى شىعارا بەرەمىز. بىزگە سول قاعازداردى بەرىڭىزدەر، ءبارىبىر ونى ورايتىن ەت تە، ماي دا جوق قوي. ال «ارا» جابىلعانى قازاق كۇلكىسىنىڭ قارا جامىلعانى ەمەس پە؟ – دەپتى.
وسىلاي ءبىر اۋىز سوزبەن «ارانى» امان الىپ قالعان ەدى.

تولىمبەك الىمبەكۇلى                                       zhasalash.kz

Related Articles

  • “الاش“ سىيلىعى – وتە قاۋىپتى سىيلىق.

    “الاش“ سىيلىعى – وتە قاۋىپتى سىيلىق.

    “الاش“ سىيلىعى – وتە قاۋىپتى سىيلىق. الاش” سىيلىعىن العان سوڭ الاش ءۇشىن وتقا دا، سۋعا دا تۇسۋگە تۋرا كەلەدى. “الاش” سىيلىعىن تالانتى مەن كۇرەسكەرلىگى قاتار تۇرعان اقىن، جازۋشى الادى. “الاش” سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى الاش كوسەمدەرى – ءاليحان، احمەتتەر سىقىلدى الاشتى الاڭداتقان كەز كەلگەن ماسەلەگە وي-پىكىرىن اشىق ايتادى جانە اق ايتادى. جۋسان تۇبىنە بۇقپايدى. كەرەك بولسا اباقتىعا دا قامالادى. “الاش“ سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى “مەن ليريك ەدىم”، “ماحابباتتى عانا جىرلايتىن ەدىم”، “تۇمسا تابيعاتتى عانا سۇيەتىن ەدىم”، “تەندەرىم بار ەدى، قىزمەتتە ەدىم، قوعامدا، ساياساتتا شارۋام جوق” دەپ، بيلليارد ويناپ، مەرەيتويدان مەرەيتويعا شاپقىلاپ جۇرە المايدى. ويتەتىن بولسا، وتە زور قاتەلىكپەن بەرىلگەن “الاش” سىيلىعىن تۇمانباي اتىنداعى، مىرزاتاي اتىنداعى سىيلىقتارعا، تاعى دا باسقا وزىنە ساي اعا بۋىن اتىنداعى

  • كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    ادامزات كىتاپقا عۇمىر بويى قارىزدار. كىتاپسىز كەلەشەكتىڭ التىن كىلتىن ەشكىم قولىنا مىقتاپ ۇستاي الماعان. ماردان راحماتۋللا – كىتاپقۇمار ون جەتى جاسار جىگىتتىڭ بويىندا ءوز قاتارلاستارىنىڭ بويىنان تابىلا بەرمەيتىن ۇلى قاسيەت بار. ول – كىتاپقا دەگەن ماحاببات. بۇل ماحابباتتىڭ ءسات ساناپ ارتۋىنىڭ دا سىرى بار. ماردان – اسىلى وسمان، دارحان قىدىرالى سىندى بۇگىنگى قازاق رۋحانياتىنىڭ تىرەگى سانالاتىن ازاماتتار تۋعان توپىراقت تۋىپ-وسكەن. توپىراقتىڭ كيەسىن ءدال وسى كەزدە ەرىكسىز مويىنداي تۇسەسىڭ. قوعامداعى «جاستار كىتاپ وقىمايدى» دەگەن قاساڭ پىكىردى جوققا شىعارۋعا تىرىسقان جاستاردىڭ دا سانى باسىم. كۇن ساناپ ولاردىڭ سانى ارتىپ، كىتاپتىڭ قۇدىرەتىن جەر-جەردە دالەلدەپ باعۋدا. كىتاپقا جانى قۇمار جان ءبىر كۇنىن كىتاپسىز ەلەستەتە المايدى. عۇمىرى كىتاپپەن ەتەنە بايلانعان، وقۋ عۇمىرىنىڭ مانىنە اينالعان جاستاردى

  • «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    قازاق حالقىنىڭ داڭقتى پەرزەنتى، ۇلى جازۋشى مۇقتار ماعاۋين 85 جاسقا قاراعان شاعىندا دۇنيەدەن وزدى. «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي) شۇبارتاۋدا دۇنيەگە كەلدى. جونداعى جوبالاي كەرەيدىڭ ەڭ ۇلكەن ارۋاعى جوبالاي ءبيدىڭ ۇرپاعى ەدى. بايقوتان بي، تومان بي، بەگەش شەشەن، ءۋايىس، تولەۋ اقىن… اتاعى اتالارىنان اسىپ كەتتى… تىرىسىندە ولاي دەگەن جوق… بۇل ءسوزدى دۇنيەدەن وتكەن سوڭ ءبىز ايتىپ وتىرمىز… ءومىرىنىڭ سوڭعى كەزدەرى شەتتە ءوتتى. «ۇكىمەتكە، باسقالارعا دا وكپەم جوق، وكپەلەيتىن ولاردىڭ جاعدايى جوق!» (م.ماعاۋين) دەگەن ەدى ءوزى بەرتىندە. استارى اۋىر، ەڭسەڭدى ەزەردەي سالماقتى ءسوز… دانىشپان ادام نەگە ەلدەن جىراق كەتتى. بۇل «وڭاشا جاتقاندى ۇناتامىن، ەلىمدى ەل قىلماسىن ەرتە سەزىپ… ەلدەن كەتتىم جىراق…» (شاكارىم) دەيتىن كەتىس سياقتى. سوندا دا «كوك

  • اقكوڭىل باستىق

    اقكوڭىل باستىق

    ىلگەرىدە “قاز ءبىلىم جانە عىلىم” دەيتىن مەكەمەگە مينيسترلىك كوز اشقالى اكىمدىكتە ىستەگەن شەنەۋنىكتى باستىق قىلىپ جىبەردى. الگى مەكەمە وزىنە تيەسىلى جۇمىستى عانا ىستەپ تىپ-تىنىش جاتىر ەدى. جاڭا باستىق ىسكە قاتتى كىرىستى. – نارىققا، وركەنيەتكە ساي بولۋ كەرەك!- دەدى. دەرەۋ جاڭا ادامداردى جۇمىسقا الدى. ءبىر كۇنى كابينەتىمىزگە قىلداي قارا گالستۋك، قارا كاستوم-شالبار كيگەن ەڭگەزەردەي جاس جىگىت كىرىپ كەلدى. – پالەنشە تولەنشەەۆيچ دەگەن ءسىز بە؟ قانداي تاماق ىشەسىز؟ قولىندا بەس-التى تاماقتىڭ ءتىزىمى تۇر. سويتسەك باستىقتىڭ “ۇجىمدى تۇسكى اسپەن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى كومەكشىسى” ەكەن. ءوزىنىڭ ايتۋىنشا – مەنەدجەر – ماركەتينگ. تۇستە كابينەتتەردى ارالاپ تاپسىرىس قابىلدايدى دا، تاماقتى الدىرىپ بەرەدى. كەز كەلگەن تاماقتى ءۇش قايتالاپ ىشسەڭ – شىعاسىڭ عوي. ءبىز ونداي استان تەز شىقتىق.

  • الاش زيالىلارىنىڭ ۇرىمشىدەن قايتىپ كەلە جاتقاندا

    الاش زيالىلارىنىڭ ۇرىمشىدەن قايتىپ كەلە جاتقاندا

    بولعان وقيعا ىزىمەن بولعان وقيعانىڭ ىزىمەن…   الاش جۇرتىنىڭ ءبىر ەمەس، بىرنەشە سەزى ءوتىپ، ءاليحاننىڭ كولچاكتان بەتى قايتىپ، “ەندى قايتىپ تاۋەلسىز ەل بولامىز” دەپ جۇرگەن كەز ەدى. سەمي الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ورداسى ەدى. سەمەيدە جۇرگەن احمەت بايتۇرسىنوۆ باستاعان ءبىر توپ الاشورداشىلار قىتاي شەكاراسىنداعى ءۇرىمشى قالاسىنا بارىپ، ونداعى قازاق جۇرتىنىڭ حال جاعدايىن ءبىلىپ قايتۋعا جولعا شىققوان. ول كەزدە ءۇرىمشىنىڭ كوبى قازاق ەدى ۇيلەرى نەگىزىنەن سازدان قۇيىلعان. ورتا ازيانىڭ كوپ قالالارىن ەسكە سالعانداي. ءبىراز ۇلكەن كىسىلەر مەن جاستار احاڭنىڭ توتە الىپبيىمەن كىتاپ گازەت وقيدى. ەكەن. احاڭدى بۇرىن كورگەن ادامدار دا كەزدەستى. دەگەنمەن، احاڭ ءۇرىمشى قازاقتارىنىڭ تاەلسىز اۆتونوميا قۇرۋ تۋرالى ويلارى دا جوقتىعىن بايقاعان. سونىمەنگ، ءۇرىمشى قازاعىنىڭ جانە قىتايعا جاقىن باسقا ۇلتتاردىڭ باستى تۇرمىسى

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: