|  |  | 

Jahan jañalıqtarı Sayasat

Reseydiñ ğarış probleması jäne Bayqoñır


"Soyuz" ğarış kemesin wşıru alañına apara jatır. Bayqoñır, 25 naurız 2015 jıl.

“Soyuz” ğarış kemesin wşıru alañına apara jatır. Bayqoñır, 25 naurız 2015 jıl.

Batıs basılımdarı Reseydiñ ğarış bağdarlamasın damıtu qiındıqtarı jaylı kommentariyler jariyaladı. Al Qazaqstan prezidenti Nwrswltan Nazarbaev Bayqoñırdağı ekologiyalıq qauipsizdik mäselesin qozğağan.

RESEYDİÑ ĞARIŞ SALASINDAĞI QIINDIQTARI

AQŞ-tıñ Vaşington ştatınıñ Columbian gazeti “Alğaşqı sputnikten keyingi 60 jıldan soñ Reseydiñ ğarış bağdarlaması qiındıqtarğa tap bolıp jatır” degen maqalasında Reseydiñ ğarıştıq zertteuler salasındağı ahualğa qatıstı kommentariy bergen. “Reseydiñ ğarış bağdarlaması 60 jıldan keyin de alğaşqı jasandı sputnikti orbitağa şığarğan zımırannıñ jetildirilgen nwsqasına süyenip otır. Bwl – eldiñ tehnologiyalıq şeberligine degen qwrmeti ğana emes, öz jetistikterin arı qaray damıta almauınıñ da belgisi” dep jazğan Columbian.

Gazet ğarıştı igeru – AQŞ pen SSSR arasındağı bäsekelestiktiñ negizgi salalarınıñ biri bolğan “qırği-qabaq soğıs” kezindegidey emes, qazir Kreml' ğarıştıq zertteulerge onşa män bermeytin sıñaylı” dep jazğan. 1957 jılğı 4 qazanda “Soyuz” zımıranı orbitağa sputnik şığardı, al “Proton” zımıranı 1960 jıldarı qwrastırıldı. Kezinde ekeuiniñ jäne ekeuiniñ jañartılğan nwsqalarınıñ senimdi zımırandar degen atağı dürildep twrğan bolatın, “biraq wşıru kezindegi sätsizdikter legi kesirinen keyingi jıldarı ekeuiniñ bedeli tüsip ketti, bwl Reseydiñ ğarış salasınıñ bayağı üzdik standarttardı jalğastıru qabiletine degen kümän tudırdı” deydi Columbian gazeti.

“Proton” men “Soyuz” zımırandarınan bıltır şıqqan aqaulardıñ arqasında Voronej zauıtındağı öndiristik kemşilikter anıqtalıp, “Roskosmos” agenttigi 70-ten asa zımıran qozğaltqışın zauıtqa qaytaruğa mäjbür bolğan äri “Protondardı” wşıru bir jılğa toqtap qalğan edi. Sonıñ kesirinen bıltır AQŞ pen Qıtay zımıran wşıru sanı jağınan tarihta birinşi ret Reseydi basıp ozıp, SpaceX kompaniyası jasağan Falcon 9 zımıran tasığıştarınıñ bedeli artqan.

Reseylik "Proton" zımıranınıñ äuege köterile bergende apatqa wşırağan säti. Bayqoñır, 2 şilde 2013 jıl.

Reseylik “Proton” zımıranınıñ äuege köterile bergende apatqa wşırağan säti. Bayqoñır, 2 şilde 2013 jıl.

“Proton” zımırandarınıñ juırdağı apattarı Qazaqstan qoğamında jağımsız reakciyağa wlasqan. Bayqoñır ğarış aylağınan wşa bere äuede jarılğan zımıran bölikteri qwlağan dalağa asa ulı zımıran otını – geptil tögilip, ekologiyağa birşama ziyan keltirgen bolatın. Qazir Resey “Proton” zımırandarınıñ kömegimen ğarışqa qaytadan jükterin jöneltip, sputnikterin orbitağa şığarıp jatır. Biılğı tamızdan beri Bayqoñırdan sonday üş zımıran wşırıldı.

Reseylik şeneunikter “taqımdap kele jatqan SpaceX jäne özge kompaniyalardıñ tegeurinin moyındaydı, biraq el älemdik narıqtağı ornın qalay saqtap qalğısı keletini jaylı eşteñe habarlamaydı”. Maqala avtorları Reseydiñ ğarış bağdarlaması tap bolğan problemalar qatarında zımıran qozğaltqıştarın şığaratın Voronej zauıtı logistikasındağı irkilister, “Angara” jaña zımıranın qwrastırudağı qiındıqtar, reseylik “Soyuz” zımırandarı monopoliyasına qater töndirip twrğan Dragon v2 SpaceX jäne Starliner Boeing kompaniyalarınıñ şapşañ damuı, “Ğılım” modulin iske qosudağı jäne Vostoçnıy balama kosmodromın damıtudağı qiındıqtardı atağan.

VOSTOÇNIY BALAMA BOLA ALA MA?

Columbian gazeti älgi maqalasında ğarış bağdarlamalarınıñ köbin qarjılandırudı qısqartqanına qaramastan, “bwrınğı sovettik körşisi Qazaqstannan Mäskeu jalğa alğan Bayqoñır ğarış aylağına ıqtimal balama retinde Qiır Şığıstağı jañadan salınıp jatqan Vostoçnıy kosmodromı qwrılısına Resey milliardtağan dollar jwmsağanın” jazğan. “Resey zımırandarınıñ köbin Bayqoñırdan wşıra beruge nietti ekenin eskergende, jwrttıñ köbi jaña nısannıñ mümkindikterine senbeydi” dep jazğan Columbian.

Resey prezidenti Vladimir Putin (ortada) Qiır Şığısta jañadan salınıp jatqan Vostoçnıy ğarış aylağında. 2 qırküyek 2014 jıl.

Resey prezidenti Vladimir Putin (ortada) Qiır Şığısta jañadan salınıp jatqan Vostoçnıy ğarış aylağında. 2 qırküyek 2014 jıl.

Bwğan qosa, Vostoçnıy ğarış aylağınıñ qwrılısı jwmısşılardıñ jalaqısın keşiktiru jäne qarjı jımqırdı dep ayıptalğan şeneunikterdi qamau siyaqtı köptegen janjalğa wlasqan bolatın. “Soyuz” zımırandarın wşıruğa arnalğan alañ 2016 jılı aşılğan, biraq salmağı auır “Angara” zımırandarı 2021 jıldıñ ayağında ğana wşa bastaytın tärizdi.

Al qazaqstandıq Tengrinews saytı “Nazarbaev Bayqoñırdıñ ekologiyalıq qauipsizdigi mäselesin köterdi” degen maqalasında juırda “Bayqoñır” keşenine barğan Qazaqstan prezidenti Nwrswltan Nazarbaevtıñ Qazaqstan men Resey arasında bekitilgen “Bayqoñır” keşenin paydalanudağı ıntımaqtastıqtı arı qaray damıtu koncepciyasın, “Bäyterek” birlesken jobasın iske asıru barısımen tanısqanı jaylı jazılğan. Sapar kezinde Nazarbaev aymaqtağı ekologiyalıq qauipsizdik mäselesin de qozğağan.

ÖZBEKSTAN ÜNDİSTANĞA URAN SATQISI KELEDİ

India Times tobına kiretin ündistandıq Economic Times gazeti “Özbekstan uran satıp, Ündistanmen qatınasın küşeytudi közdeydi” degen maqalasında Özbekstannıñ Ündistanmen strategiyalıq äriptestigin keñeytu josparları, mısalı, Ündistanğa uran satu josparı jaylı jazğan. “Ündistan ötken ğasırdıñ ayağınan beri urandı Özbekstannıñ körşisi Qazaqstan satıp alıp otır. Endi Taşkent uran tärizdi bağalı tauardı eksporttaudı josparlau arqılı strategiyalıq äriptes elder tizimin keñeytkisi keletin bildirdi” dep jazadı Economic Times.

Qazaqstan – älemdegi eñ iri uran öndiruşi el, al Özbekstan qazir jetinşi orında.

“Ündistan köpten beri urandı Özbekstannan importtağısı kelgen. Biraq Taşkenttiñ Ündistanğa tauar tasımaldauına jol qatınasındağı qiındıqtar kedergi bolğan. Ündistan ükimetiniñ joğarı lauazımdı ökiliniñ aytuınşa, [ŞIW elderiniñ biıl mausımda ötken sammiti ayasında Özbekstan prezidenti Şavkat Mirziyaev pen Ündistan prem'er-ministri Narendra Modidiñ] Astanadağı kezdesui Özbekstan ükimetine Ündistanğa uran eksporttay bastauğa mümkindik beredi. Qazir Özbekstan [urandı] Resey, Qıtay men Japoniyağa satıp otır. Esep boyınşa, kelisimge qol qoyılğannan keyin Ündistan Özbekstannan eki mıñ tonnadan artıq kölemde uran importtay aladı” dep jazadı Economic Times.

Economic Times basılımı “Ündistan men Qıtay – Ortalıq Aziyanıñ „Ülken oyınındağı“ jaña oyınşılar” degen özge maqalasında Qıtay men Ündistannıñ Ortalıq Aziya elderindegi ıqpalın küşeytuge talası turalı jazğan. “Mwnay men uranğa bay Qazaqstan – [Ündistanğa] bayağıdan äriptes el, al Ündistanmen tarihi baylanısı bar Özbekstan Delidiñ aymaqtağı tağı bir iri äriptesine aynalıp keledi. Özbekstan ündistandıq käsiporındar üşin arnayı jeñildikter qarastırıp, aymaqtar qwrudı, terrorizmnen qorğanu jäne oğan toytarıs beru salasında [transporttıq jäne kommunikaciyalıq] jeliler qwru bastamaları arqılı Ündistanmen ıntımaqtastığın keñeytudi, bwl eldiñ aymaqtağı jäne Auğanstandağı ıqpalın küşeytu mümkindikterin qarastırudı wsınadı” dep jazğan Economic Times gazeti.

Azat Europa / Azattıq radiosı

Related Articles

  • Samat Äbiş qalay “sütten aq, sudan taza” bolıp şıqtı?

    Azattıq radiosı Sayasattanuşı Dosım Sätpaev WQK törağasınıñ bwrınğı birinşi orınbasarı, eks-prezident Nwrswltan Nazarbaevtıñ nemere inisi Samat Äbişke şıqqan ükim “Qazaqstandağı rejim bolaşaqtı oylamaytının körsetti” deydi qazaqstandıq sayasattanuşı Dosım Sätpaev. Sarapşınıñ payımdauınşa, bileuşi “elita” jeke isterimen jäne tasadağıkelisimdermen äure bolıp jatqanda elde tağı bir jaña äleumettik jarılısqa äkelui mümkin faktorlar küşeyip keledi. SayasattanuşıResey öziniñ ekonomikalıq müddeleri men geosayasi josparların keñinen jüzege asıru üşin Qazaqstannıñ işki sayasatına tikeley äser etuge tırısıp jatuı mümkin dep te topşılaydı. PUTIN “QAUİPSİZDİK KEPİLİ” ME? Azattıq: Sonımen wzaq demalıs aldında osınday ülken jañalıq jariyalandı. Meyram aldında, 19 naurızda qazaqstandıqtar mäjilis deputatınıñ postınan Samat Äbişke şıqqan ükim jaylı bildi. Mwnıñ bäriniñ baylanısı bar ma älde kezdeysoqtıq pa? Dosım Sätpaev: Äñgimeni bwl istiñ qwpiya

  • “Geosayasat ileuine tüsip qaluımız mümkin”. Qazaqstanda AES saluğa qatıstı sarapşı pikiri

    Elena VEBER Atom elektr stansasın salu jäne paydalanu ekologiyalıq qater jäne tötenşe jağdayda adam densaulığına qauipti ğana emes, oğan qosa soğıs barısında Ukrainanıñ Zaporoj'e AES-indegi bolğan oqiğa siyaqtı bopsalau qwralı deydi äleumettik-ekologiyalıq qordıñ basşısı Qayşa Atahanova. Ol mwnıñ artında köptegen problema twrğanın, qazaqstandıqtarğa AES salu jönindegi referendum qarsañında birjaqtı aqparat berilip, onda tek paydalı jağı söz bolıp jatqanın aytadı. Sarapşı AES-tiñ qaupi men saldarı qanday bolatını jayında aqparat öte az dep esepteydi. Goldman atındağı halıqaralıq ekologiyalıq sıylıqtıñ laureatı, biolog Qayşa Atahanova – radiaciyanıñ adamdarğa jäne qorşağan ortağa äserin şirek ğasırdan astam zerttep jür. Ol bwrınğı Semey poligonında jäne oğan irgeles jatqan audandarda zertteu jürgizgen. Qarağandı universitetiniñ genetika kafedrasında oqıtuşı bolğan.

  • “Qazaqstan dwrıs bağıtta”. Dekolonizaciya, Ukrainadağı soğıs jäne Qañtar. Baltıq elşilerimen swhbat

    Darhan ÖMİRBEK Baltıq memleketteriniñ Qazaqstandağı elşileri (soldan oñğa qaray): Irina Mangule (Latviya), Egidiyus Navikas (Litva ) jäne Toomas Tirs. Sovet odağı ıdıray bastağanda onıñ qwramınan birinşi bolıp Baltıq elderi şıqqan edi. Özara erekşelikteri bar bolğanımen, sırtqı sayasatta birligi mıqtı Latviya, Litva jäne Estoniya memleketteri NATO-ğa da, Euroodaqqa da müşe bolıp, qazir köptegen ölşem boyınşa älemniñ eñ damığan elderiniñ qatarında twr. Resey Ukrainağa basıp kirgende Kievti bar küşimen qoldap, tabandılıq tanıtqan da osı üş el. Soğıs bastalğanına eki jıl tolar qarsañda Azattıq Baltıq elderiniñ Qazaqstandağı elşilerimen söylesip, ekijaqtı sauda, ortaq tarih, Resey sayasatı jäne adam qwqığı taqırıbın talqıladı. Swhbat 8 aqpan küni alındı. “BİZDE QAZAQSTANDI DWRIS BİLMEYDİ” Azattıq: Swhbatımızdı Baltıq elderi men Qazaqstan arasındağı sauda qatınası

  • Baqsılar institutı

    Saraptama (oqısañız ökinbeysiz) Birinşi, ilkide Türki balasında arnayı qağan qwzireti üşin jwmıs isteytin köripkel baqsılar institutı bolğan. Atı baqsı bolğanımen hannıñ qırıq kisilik aqılşısı edi. Köripkel baqsılar han keñesi kezinde aldağı qandayda bir sayasi oqiğa men situaciyanı küni bwrtın boljap, döp basıp taldap häm saraptap bere alatın sonı qabilettiñ iesi-tin. Olardı sayasi köripkelder dep atasa da boladı. Han ekinşi bir eldi jeñu üşin bilek küşinen bölek köripkel baqsılardıñ strategiyalıq boljauına da jüginetin. Qarsılas eldiñ köripkel baqsıları da oñay emes ärine. Ekinşi, uaqıt öte kele sayasi köripkel baqsılar türkilik bolmıstağı strategiyalıq mektep qalıptastırdı. Türki baqsıları qıtay, ündi, parsı, wrım elderin jaulap aluda mañızdı röl atqardı. Ol kezdegi jahandıq jaulasular jer, su,

  • AQŞ senatı Ukrainağa qarjılay kömek qarastırılğan zañ jobasın maqwldadı

    AQŞ kongresi.  AQŞ senatı 13 aqpanda Ukraina, Izrail' jäne Tayvan'ğa 95 mlrd dollar bolatın qarjılay kömek beru turalı zañ jobasın maqwldadı. Senatta demokrattar basım orınğa ie. Endi zañ jobasın Respublikalıq partiya basım Ökilder palatası qaraydı. Ökilder palatasında jobanıñ zañ statusın aluğa mümkindigi az degen boljam da aytaladı. Prezident-demokrat Djo Bayden biraz uaqıttan beri eki palatanı Ukraina men AQŞ-tıñ Ündi-Tınıq mwhit aumağındağı seriktesterine kömek berudi jıldamdatuğa şaqırıp keledi. Ukraina biligi bastı odaqtası AQŞ-tan qoldau azayğan twsta qaru-jaraq jetpey jatqanın birneşe ret mälimdegen. Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy bügin, 13 aqpanda AQŞ senatınıñ bwl zañ jobasın maqwldağanına alğıs ayttı. Qwjatta Kievke 61 mlr dollar beru qarastırılğan. “Amerikanıñ kömegi Ukrainağa beybit ömirdi jaqındastırıp, älemdik

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: