قىتايدا قازاقتاردىڭ قۇقىعى بۇزىلۋى جايىنداعى توتەنشە جəنە وكىلەتتى ەلشى چجان حۋانحۋەي جاۋابى.
kerey.kz
انار تولەۋحانقىزى
بۇگىن “بەيجىڭ سارايى” وتەلىندەگى بولعان كەزدەسۋدە قىتايدىڭ ەلىمىزدەگى توتەنشە جəنە وكىلەتتى ەلشىسىنە: ء“سىزدىڭ ەلدەگى تەڭىزى بار دامىعان شىعىستان گورى بىزگە گەوگرافيالىق تۇرعىدا ءسىزدىڭ ەلدىڭ باتىسى جاقىن، ال جۋڭگو جۇرتىندا باتىس ءوڭىردى دامىتۋعا كوپتەگەن جۇمىستار اتقارىلىپ جاتقانىن سىچۋان پروۆينتسياسىنا بارعاندا كوردىك. وسى رەتتە شىڭجاڭدى دامىتۋدا قانداي باعىتتار بارلىعىن جəنە ونداعى قازاقتاردىڭ قۇقىعى بۇزىلۋدا دەگەن اقپارات جايىندا نە ايتار ەدىڭىز؟” دەگەن ساۋال قويدىم. جəنە بۇل بۇكىل كەزدەسۋ بارىسىندا جالعىز عانا مەمتىلدە قويىلعان ساۋال بولدى. الدىندا ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرى ساۋالدارىڭىزدى ورىس تىلىندە قويساڭىز، دەپ ءوتىنىش ايتقان. سوندا تەك قازاقشا قويامىن دەگەنىمدە وندا الدىن الا سۇراعىڭىزدى بىزگە بەرسەڭىز اۋدارۋعا جەڭىل بولسىن دەگەن. تۋعان ءتىل مəرتەبەسى ءۇشىن سولاي جاساپ، سۇراعىمدى جازىپ قىزدارعا بەردىم. سونىمەن ەلشىنىڭ جاۋابى.
يا شىعىس ايماعى باتىسقا قاراعاندا دامۋى جوعارى. مەملەكەت باتىسقا وتە كوپ كوڭىل ءبولىپ، قارجى اعىنىن سولاي قاراي باعىتتاۋدا. جəنە بəرىنەن دە كوبىرەك سۇارعا بولۋدە. سوڭعى ۋاقىتتا سۇار ءۇشىن كوپتەگەن ماڭىزدى جوبالار اتقارىلدى. حالىقتىڭ تۇرمىس جاعدايىنىڭ جاقسارۋىنا، دەنساۋلىق، ءبىلىم سالالارىنا قارجى كوپتەپ ءبولدى. قازاقتاردىڭ شوعىرلانعان وڭىرلەرى-ەرتىس، التاي مەن ءۇرىمشى. بۇل جەرلەردىڭ ينفراقۇرىلىمدارى دا، كليماتتىق جاعدايلارى دا ءبىرشاما جاقسى، مەملەكەت دامۋىنا قارجى بولۋدە. ال قۋدالاۋعا كەلسەك XIX سەزد قارساڭىندا سۇار ايماعىندا ادامداردى تەكسەرۋ قاتتى جۇرگىزىلدى. جəنە تەك قازاقتار عانا ەمەس حانزۋلار دا، بارلىق وزگە ۇلت وكىلدەرى دە سودان ءوتتى. قازاققا دەگەن ەشقانداي جامان كوزقاراس جوق. بىراق تەكسەرەمىز دەپ شامادان ارتىق كەتىپ قالعان جايتتار بولعان. جوعارىدان سەزد ەشبىر ۋ-شۋسىز وتەتىن بولسىن دەپ تۇسكەن نۇسقاۋدى ورىندايمىز دەگەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى شامادان تىس قيمىلداپ، تومەندەگى جەكەلەگەن قىزمەتكەرلەر اقىلعا سىيمايتىن شەشىمدەرگە بارعان. ءتىپتى ۇرمشىگە بارىپ ءبىزدىڭ ەلشىلىكتىڭ ديپلوماتتارى قوناقۇيگە ورنالاسا المادى. ولاردان كۋəلىك سۇراعان، ال ءبىزدىڭ قىزمەتكەرلەردە تەك ديپپاسپورت قانا بار. ءسويتىپ بەيجىڭنەن حابارلاسىپ بۇلارىڭ دۇرىس ەمەس دەگەندە بارىپ ورىن بەردى. كەي قىزمەتكەرلەردىڭ ميلارىنىڭ ورنىنا بۇلشىق ەتتەرىن عانا قيمىلداتۋىنىڭ كەسىرى ءتيىپ، ادامدار قۇقىعى بۇزىلعان جايتتار بار. ولار ورنىنا كەلۋدە. بەيجىڭگە حابارلانىپ، ۇرىمشىدەگى جوعارى بيلىككە جەتىپ وڭ شەشىمىن تابۋدا. بۇل مەملەكەت تاراپىنان جاسالعان ساياسات ەمەس، جەكە مەمقىزمەتكەرلەردىڭ ءجونسىز كەتكەن جۇگەنسىزدىگى.
ەگەر وسىنداي فاكت تاعى ورىن السا ازاماتتاردىڭ ەلشىلىككە كەلىپ مəن-جايدى ايتۋىن سۇرايمىن. ونداي اقپاراتتى ساۋداعا سالىپ جەلكىلدەتۋ مəسەلەنى شەشپەيدى، قايتا ەكى ەل اراسىندا تۇسىنبەۋشىلىك تۋعىزۋى مۇمكىن. سوندىقتان جولسىزدىق ورىن السا حابارلاسسىن، مەن ءوزىم ارالاساتىن بولامىن”، دەپ جاۋاپ بەردى چجان حانحۋەي.
پىكىر قالدىرۋ