|  | 

ساياسات

دجوردج كرول: “قازاقستان مەن اقش قارىم-قاتىناسى دامي تۇسەدى”


اقش-تىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى دجوردج كرول.

اقش-تىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى دجوردج كرول.

قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۆاشينگتونعا ساپارىن اياقتادى. اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ پەن قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ حالىقارالىق قاۋىپسىزدىكتەن بولەك قانداي ماسەلەلەردى تالقىلادى؟ اقش-تىڭ قازاقستانداعى قازىرگى ەلشىسى دجوردج كرول ازاتتىققا نازارباەۆتىڭ اقش-قا ساپارى تۋرالى ايتىپ بەردى.

قازاقستان بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ اۋىسپالى مۇشەسى بولىپ سايلانىپ، قاڭتار ايىندا كەڭەسكە توراعا مىندەتىن اتقارىپ جاتىر. اقپارات قۇرالدارى كوبىنە نازارباەۆتىڭ ترامپپەن كەزدەسۋىنە ءمان بەرىپ، باسقا جايتتار نازاردان تىس قالدى. ازاتتىق راديوسىنىڭ ءتىلشىسى نازارباەۆتىڭ ساپارىنا وراي ۆاشينگتونعا بارعان اقش-تىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى دجوردج كرولمەن سۇحباتتاستى.

ازاتتىق: پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ پرەزيدەنت ترامپپەن كەزدەسكەنىن بىلەمىز. قازاقستان باسشىسىنىڭ اقش ساپارىندا تاعى كىمدەرمەن تىلدەسكەنىن ايتىپ بەرە الاسىز با؟

دجوردج كرول: پرەزيدەنت نازارباەۆ نيۋ-يورككە جول جۇرەردىڭ الدىندا (18 قاڭتار-رەد) ۆيتسە-پرەزيدەنت نەنسي پەنسپەن كەزدەستى. جوسپارىنان ءوزىڭىز بايقاعان بولساڭىز، قازاقستان قاڭتاردا بويى بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە باسشىلىق جاسايتىنىن بىلەمىز. سوندىقتان نازارباەۆ بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ سەسسياسىنا توراعالىق ەتۋگە كەتىپ ۇشىپ كەتتى. ال ۆاشينگتوندا ەڭ باستى وقيعا پرەزيدەنت ترامپپەن كەزدەسۋى بولدى. سول كەزدەسۋدەن سوڭ ول ەنەرگەتيكا ءمينيسترى ريك پەرريمەن اڭگىمەلەستى. ودان سوڭ پرەزيدەنت اقش ساۋدا پالاتاسىنىڭ دوڭگەلەك ۇستەلىندە ءسوز سويلەدى. سول وتىرىستا قازاقستاندا جۇمىس ىستەپ جاتقان جانە جۇمىس ىستەۋگە نيەتتەنىپ جۇرگەن كوپ كومپانيانىڭ باسشىلارى بولدى. نازارباەۆ “بلەر حاۋس” رەزيدەنتسياسىندا كومپانيا باسشىلارىمەن جەكە كەزدەسۋ وتكىزۋى دە مۇمكىن.

اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ (سول جاقتا) جانە قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ (وڭ جاقتا). ورتادا - قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ۇلكەن قىزى داريعا نازارباەۆا. ۆاشينگتون، 17 قاڭتار 2018 جىل.

اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ (سول جاقتا) جانە قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ (وڭ جاقتا). ورتادا – قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ۇلكەن قىزى داريعا نازارباەۆا. ۆاشينگتون، 17 قاڭتار 2018 جىل.

ازاتتىق: بۇل ساپارىندا نازارباەۆ اقش-تىڭ رەسمي تۇلعالارىمەن العاش رەت كەزدەۋى مۇمكىن. ال ءسىز قازاقستانداسىز، پرەزيدەنتتى ءجيى كورىپ تۇراسىز. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ اقش-پەن قارىم-قاتىناسقا كوزقاراسى قانداي؟

دجوردج كرول: پرەزيدەنت اقش-پەن بايلانىستى وتە ءپوزيتيۆتى سيپاتتايدى. سولتۇستىكتەگى جانە شىعىستاعى ءىرى كورشىلەرىمەن جانە شالعايدا جاتقان اقش-پەن ستراتەگيالىق ارىپتەستىك ورناتۋدى كوزدەيتىن كوپۆەكتورلى سىرتقى ساياسات تۇرعىسىنان قاراستىرادى. نازارباەۆ كەزدەسۋلەردە اقش-تىڭ قازاقستاننىڭ ەگەمەندىگى مەن تاۋەلسىزدىگىن قولداۋى وتە ماڭىزدى دەپ ءجيى ايتادى. ول 90-جىلداردىڭ باسىنان بەرى ەكى ەل اراسىنداعى ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستى جوعارى باعالايدى. سول كەزدە Chevron, Exxon جانە Mobil سياقتى اقش-تىڭ ءىرى كومپانيالارى تەڭىز كەنىشىن يگەرۋ ءۇشىن العاشقى كەلىسىم-شارتتارعا قول قويعان. ودان كەيىن قازاقستاننىڭ مۇنايدى ساتۋ ارقىلى ەكونوميكاسىن ترانسفورماتسيالاۋعا مۇمكىندىك بەرگەن قاشاعان جوباسى، قۇبىر قۇرىلىسى جوبالارىن قولعا الدى.

سوندىقتان ول امەريكامەن اراداعى ەكونوميكالىق جانە ساياسي بايلانىستاردى جوعارى باعالايدى جانە اقش-تىڭ قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن مويىنداعان العاشقى ەل ەكەنىن ەسكە الىپ وتىرادى. 25 جىل ىشىندە قارىم-قاتىناس دامي ءتۇستى. پرەزيدەنت نازارباەۆ ۇلكەن دجوردج بۋشتان باستاپ اقش پرەزيدەنتتەرىنىڭ بارلىعىمەن كەزدەسىپ كەلەدى. نازارباەۆ پەن ترامپ بۇعان دەيىن دە تەلەفونمەن سويلەسىپ، بىلتىر ساۋد ارابياسىنىڭ ەر-رياد قالاسىندا از-ماز تىلدەسكەن. ال بۇل ساپار اقش-تىڭ جاڭا باسشىلىعىمەن، جاڭا اكىمشىلىكپەن جاقىن بايلانىس ورناتۋدىڭ تاعى ءبىر مۇمكىندىگى بولدى.

ازاتتىق: اقش-قازاقستان قارىم-قاتىناسىنىڭ ارتىقشىلىقتارى قانداي؟

دجوردج كرول: وسى ساپارعا دايىندىق كەزىندە ناقتىلانعان ءارى اقش پەن قازاقستاننىڭ بىرلەسكەن مالىمدەمەسىندە ايتىلعان باسىمدىلىق – 21 عاسىرداعى ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتى ودان ءارى نىعايتۋ. بۇل ءۇشىن ءبىز پرەزيدەنتتەن باستاپ، مينيسترلىكتەرگە دەيىن ەڭ جوعارى باسشىلىق دەڭگەيىندە بايلانىس ورناتىپ، ايماقتىق ماسەلەلەردى شەشۋگە جانە ولاردى تالقىلاۋعا كۇش سالۋىمىز كەرەك. ماسەلەلەردىڭ اراسىندا ءبىزدىڭ پرەزيدەنتتىڭ (ترامپ-رەد) وڭتۇستىك ازياداعى ستراتەگياسىنىڭ نەگىزگى بولىگى اۋعانستان تاقىرىبى دا بار. سەبەبى قازىر الەم وزگەرىپ جاتىر جانە ءبىز ەكسترەميزممەن بەتپە-بەت كەلىپ وتىرمىز. ودان سوڭ سولتۇستىك كورەيانىڭ يادرولىق قارۋ ماسەلەسى بار. قازىر اقش تا، قازاقستان دا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ مۇشەسى بولعاندىقتان، ءبىرشاما ماسەلەلەر بويىنشا قارىم-قاتىناس جاڭاشا ترانسفورماتسيالاندى ءارى ءبىزدىڭ ۇكىمەتتەردىڭ اراسىنداعى ءوزارا بايلانىس تا جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلدى.

سونىمەن بىرگە ءبىز ءداستۇرلى سەكتورلاردان باسقا ماسەلەلەر بويىنشا دا ارالاس-قۇرالاستىقتى ارتتىرۋىمىز كەرەك. بۇرىن ءبىز كومىرسۋتەگى سالاسىن ايتىپ كەلسەك، ەندى باسقا سالالاردى قامتۋ قاجەت. قازاقستاننىڭ ماقساتى – شيكىزات ءوندىرۋشى ەلدەن ءونىم مەن قىزمەت تۇرلەرىن ءوندىرۋشى ەلگە اينالۋ، ەكونوميكانى ترانسفورماتسيالاپ، ءارتاراپتاندىرۋ. وسى رەتتە اقش-پەن دە قارىم-قاتىناستى ارتاراپتاندىرعىسى كەلەدى. سول ارقىلى امەريكا بيزنەسى مەن ينۆەستيتسياسىن ەنەرگەتيكادان باسقا سالالارعا دا تارتۋدى قالايدى. وسى كەزدەسۋدە ەكى ەلدىڭ ۇكىمەتتەرى دە وسىعان باسا ءمان بەردى. اقش-تىڭ “شەتەلدە جەكە ينۆەستيتسيا سالۋ كورپوراتسياسى” (OPIC) دەپ اتالاتىن ۇكىمەتتىك مەكەمەسى مەن قازاقستان اراسىندا كەلىسىم-شارتقا قول قويىلدى. OPIC تەك ينۆەستيتسيانى ساقتاندىرىپ قانا قويماي، قازاقستاندا بيزنەس اشىپ، ونى دامىتقىسى كەلەتىن امەريكالىقتارعا دا ينۆەستيتسيا بولە الادى. سول ارقىلى قازاقستانداعى بيزنەستى دامىتىپ، ەكونوميكانى ارتاراپتاندىرۋعا كۇش سالامىز. قازىر امەريكاعا تۋريست رەتىندە كەلگىسى كەلەتىندەرگە 10 جىلعا دەيىن ۆيزا بەرەمىز. قازاقستان وزىنە كەلەتىن امەريكالىقتاردى ۆيزاسىز كىرگىزۋ رەجيمىن ەنگىزدى. بۇعان قوسا كولىك قاتىناسىن دامىتۋ جايى بار. قازاقستان اقش-قا تىكەلەي اۋە قاتىناسىن اشۋعا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىرعانىن بىلەمىن. بۇل جايتتى ءالى تالقىلاۋ كەرەك. اشىلىپ جاتسا، بايلانىس ودان ءارى نىعايارى انىق.

ودان كەيىن اعىلشىن ءتىلىن وقىتۋ جايى بار. اعىلشىن ءتىلى – امەريكانىڭ ءتول ءونىمى ەمەس. بىراق اقش اعىلشىن تىلىندە سويلەيتىن ەڭ ءىرى مەملەكەت. ال قازاقستان وقۋشىلاردىڭ بارلىعىنا قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلدەرىن ۇيرەتۋگە تالپىنىپ جاتىر. وسىعان وراي ءبىز قازاقستاننىڭ ءبىلىم مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، ءبىزدىڭ ەلشىلىك ارقىلى كوپ رەسۋرس ءبولىپ جاتىرمىز. سوڭعى ون جىل بويى مەن ورتالىق ازيا وڭىرىندە جۇمىس ىستەپ كەلەمىن. الدىمەن مەملەكەتتىك حاتشىنىڭ ورتالىق ازيا بويىنشا كومەكشىسى، ودان سوڭ وزبەكستاندا ەلشى بولدىم. كەيىن قازاقستانعا كەلدىم. ەكى ەل اراسىندا يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ، ەكسپورتتى باقىلاۋ، شەكارا قورعانىسىن كۇشەيتۋ، زاڭ ۇستەمدىگىن ارتتىرۋ، زاڭسىز ەسىرتكى تاسىمالىمەن كۇرەستە بىرىگىپ جۇمىس ىستەپ جاتىر. بۇعان قوسا، يراك پەن سيريادا، وسى وڭىردە بەلسەندىلىك تانىتىپ جاتقان سودىرلارعا جانە تەرروريزمگە قارسى كۇرەستە كۇش بىرىكتىرۋ ماسەلەلەرى جاقسى جولعا قويىلعان.

ودان كەيىنگى ماسەلە – اۋعانستان. امەريكا اكىمشىلىگى اۋعانستانعا قاتىستى ۇستانىمىن نىعايتىپ جاتىر. قازىر اقش اۋعان ۇكىمەتىنە كومەكتەسىپ، “تاليبانمەن” اراداعى جاعدايدى كەلىسسوزدەر ارقىلى رەتتەۋگە مۇددەلى. سوندا عانا اۋعانستاندا ۇزاقتان بەرى توقتاۋسىز ءجۇرىپ جاتقان قانتوگىس پەن سوعىستى توقتاتىپ، ەكونوميكالىق دامۋعا، حالىقتى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋگە كوڭىل بولۋگە بولادى. قازاقستان ورتالىق ازيانىڭ باسقا ەلدەرى سياقتى وسى سالاداعى باستى ارىپتەس بولا الادى. سوندىقتان قازاقستان مەن امەريكا اكىمشىلىگى ءوزارا قارىم-قاتىناستا وسى ماسەلەگە باسا نازار اۋدارادى.

Uقازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە ءسوز سويلەپ وتىر. 18 قاڭتار 2017 جىل.

Uقازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە ءسوز سويلەپ وتىر. 18 قاڭتار 2017 جىل.

ازاتتىق: پرەزيدەنت نازارباەۆ اقش پەن رەسەي اراسىنىڭ ناشارلاعانى تۋرالى دا ايتتى. نازارباەۆتىڭ ساپارى قارساڭىندا ول ەكى ەلدىڭ اراسىندا ارااعايىن بولۋعا ۇسىنىس بىلدىرەدى دەگەن بولجامدار بولدى. تۇركيا رەسەي ۇشاعىن اتىپ قۇلاتقاندا ەكى ەل اراسىن جاقسارتۋعا نازارباەۆ ات سالىسقان ەدى. قازاقستان پرەزيدەنتى ۆاشينگتون مەن ماسكەۋ اراسىندا ارااعايىن بولۋ نيەتىن ايتتى ما؟

دجوردج كرول: الەمدەگى شيەلەنىستەردى شەشۋ ماسەلەسى قاراستىرىلدى، ءسوز بولدى. بۇدان كەيىنگى ماسەلەلەردىڭ جاي-جاپسارىن ايتا المايمىن. سەبەبى ول تۋرالى پىكىرتالاس پەن ونىڭ دەتالدارىن قازىر جاريا ەتىپ ايتاتىن دەڭگەيدە ەمەس. تەك بىلەتىنىم، پرەزيدەنت نازارباەۆ اقش پەن قازاقستاننىڭ كورشىلەرىنىڭ اراسىندا ءتيىمدى قارىم-قاتىناس بولعانىن قالايدى. نازارباەۆتىڭ قالاۋىنا، كوزقاراسىنا قۇرمەتپەن قارايمىز.

ازاتتىق: مولدوۆالىق بيزنەسمەننىڭ توڭىرەگىندەگى سوت پروتسەسىنە بايلانىستى BNY Mellon قازاقستان ۇلتتىق قورىنىڭ 22 ميلليارد دوللارىن بۇعاتتاعانى بەلگىلى. نازارباەۆتىڭ اقش-قا ساپارى كەزىندە بۇل تاقىرىپ تالقىلاندى ما؟ قازاقستان بۇل ماسەلەنى ەكىجاقتى پىكىرتالاستىڭ تاقىرىبى رەتىندە قاراستىردى ما؟

دجوردج كرول: جوق، سەبەبى مەنىڭ بىلۋىمشە، [قازاقستان اكتيۆتەرىن] New York Mellon بانكىنىڭ لوندونداعى بولىمشەسى بۇعاتتاعان. مەنىڭشە، بۇعاتتاۋ تۋرالى شەشىمدى بريتان سوتى شىعارعان. وسى ءىس بويىنشا نيدەرلاندىدا دا وسىعان ۇقساس جاعداي بولعانىن وقىدىم. سوندىقتان بۇل امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ۇكىمەتى ارالاساتىن شارۋا ەمەس.

ازاتتىق: ۆيكتور حراپۋنوۆ سياقتى سىرتتا جۇرگەندەر مەن ديسسيدەنتتەردى قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ سوتقا بەرۋ ماسەلەسىنە كەلسەك. مۇنى سۇراپ تۇرعان سەبەبىم، “قازاقگەيت” سوتى كەزىندە قازاقستان تارابى “مۇنى ەكىجاقتى ماسەلە رەتىندە قاراستىرامىز” دەگەن. بىراق، اقش ۇكىمەتى “بۇل ادىلەت دەپارتامەنتىنىڭ شارۋاسى” دەگەن مازمۇندا جاۋاپ بەرگەن. نازارباەۆ اقش-تا بۇل ماسەلەنى تالقىلادى ما؟ الدە بۇل ادىلەت دەپارتامەنتىنىڭ ءىسى مە؟

دجوردج كرول: بۇل جايتقا بايلانىستى ءبىزدىڭ كوزقاراسىمىز بەلگىلى. ونى ءسوز ەتەتىندەي سەبەپتەر بولعان جوق.

ازاتتىق: پرەزيدەنت نازارباەۆ پرەزيدەنت ترامپتى قازاقستانعا شاقىردى. بيلىكتەگى امەريكا پرەزيدەنتى ەشقاشان قازاقستانعا كەلگەن جوق. پرەزيدەنت ترامپ قازاقستانعا كەلۋى مۇمكىن بە؟

دجوردج كرول: ونداي مۇمكىندىك ءار كەز بولادى. بۇل اقش پرەزيدەنتىنىڭ شەشىمىنە بايلانىستى. ونىڭ شاقىرتۋ العانىن بىلەمىن. ەندى ول مۇنى سالماقتاپ ويلاناتىن شىعار. ەگەر شەشىم قابىلدانىپ جاتسا اق ءۇيدىڭ بۇل تۋرالى مالىمدەمە جاسايتىنى انىق. بىراق ازىرگە قازىرگى پرەزيدەنت قازاقستانعا بارۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان جوق. بولاشاقتا مۇنداي ساپار بولا ما، بولماي ما ونى ءبىز تاپ باسىپ ايتا المايمىز. بولا قالعان جاعدايدا بۇل تەك قازاقستان ءۇشىن عانا ەمەس، بۇكىل ورتالىق ازيا ايماعى ءۇشىن تاريحي وقيعا بولار ەدى.

نازارباەۆ پەن امەريكالىق بيزنەسمەندەرمەن كەزدەسىپ تۇر. ۆاشينگتون، 16 قاڭتار 2018 جىل.

نازارباەۆ پەن امەريكالىق بيزنەسمەندەرمەن كەزدەسىپ تۇر. ۆاشينگتون، 16 قاڭتار 2018 جىل.

ازاتتىق: ەلشى مىرزا، قامتىلماي قالعان ماسەلەلەر بويىنشا تاعى الىپ-قوسارىڭىز بار ما؟

دجوردج كرول: ەكى ەلدىڭ باسشىلارى دا كەزدەسۋ كەزىندە ءوزارا تۇسىنىستىك بولعانىن، كەڭ اۋقىمدى تاقىرىپتاردى جەڭىل تالقىلاعاندارىن ايتتى. مەنىڭشە، ەكى پرەزيدەنت ءبىر-بىرىنە قۇرمەتپەن قارايدى جانە ەكى جاق تا بەتپە-بەت كەلىپ وتىرعان الەمدەگى سىن-قاتەرلەرگە باسا ءمان بەرەدى. پرەزيدەنتتەر ءبىر-ءبىرىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن، كوزقاراستارىن ۇعىنۋ ءۇشىن باس قوسىپ، ءبىراز ۋاقىتىن بىرگە وتكىزدى. اقش ۆيتسە-پرەزيدەنتى پەنس نۇرسۇلتان نازارباەۆپەن بۇرىن-سوڭدى كەزدەسپەگەن. ولار بىرگە اس ءىشىپ، ۇزاق پىكىر الماسقاننان كەيىن ءبىر-ءبىرىنىڭ سوزىنە قۇلاق قويىپ، ءبىر-ءبىرىن تۇسىنە باستادى. ديپلوماتيادا جانە قارىم-قاتىناستا بەتپە-بەت كەزدەسىپ، ءتۇرلى ماسەلەلەردى ورتاعا سالىپ، كوزقاراستارىن ءبىلۋ وتە ماڭىزدى. وسى سۇحباتتىڭ باسىندا اتاپ وتكەندەي، پرەزيدەنت نازارباەۆ ۇلكەن دجوردج بۋشتان بەرگى اقش پرەزيدەنتتەرىنىڭ بارلىعىمەن كەزدەسكەن. دەمەك، ونىڭ اقش-پەن قارىم-قاتىناستا 26 جىلدىق ۇلكەن تاجىريبەسى بار. ايماقتاعى جاعدايدى جاقسى بىلەتىن ادامنىڭ كوزقاراسىنا قۇلاق ءتۇرۋ امەريكا ءۇشىن دە وتە ماڭىزدى. ساپاردىڭ ەڭ باستى جەتىستىگى دە – وسى. ولار وتە كوپ ماسەلەنى تالقىلاعاندىقتان، بارلىعىن العا جىلجىتىپ، قارىم-قاتىناستىڭ مازمۇنىن ودان ءارى بايىتا ءتۇسۋ ءۇشىن الدا ءبىزدى وتە كوپ جۇمىس كۇتىپ تۇر. سوندىقتان ەكى ەلدىڭ ۇكىمەتى، كەلىسىمدەردى جۇزەگە اسىراتىن قىزمەتكەرلەردىڭ بارلىعى وسى ساپاردان سوڭ كوپ جۇمىس ىستەۋى ءتيىس.

سۇحباتتى اعىلشىن تىلىنەن مۇحتار ەكەي اۋداردى.

ازاتتىق

ازات ەۋروپا / ازاتتىق راديوسى 

Related Articles

  • سامات ءابىش قالاي “سۇتتەن اق، سۋدان تازا” بولىپ شىقتى؟

    ازاتتىق راديوسى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ ۇقك توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى، ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى سامات ابىشكە شىققان ۇكىم “قازاقستانداعى رەجيم بولاشاقتى ويلامايتىنىن كورسەتتى” دەيدى قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ. ساراپشىنىڭ پايىمداۋىنشا، بيلەۋشى “ەليتا” جەكە ىستەرىمەن جانە تاساداعىكەلىسىمدەرمەن اۋرە بولىپ جاتقاندا ەلدە تاعى ءبىر جاڭا الەۋمەتتىك جارىلىسقا اكەلۋى مۇمكىن فاكتورلار كۇشەيىپ كەلەدى. ساياساتتانۋشىرەسەي ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق مۇددەلەرى مەن گەوساياسي جوسپارلارىن كەڭىنەن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا تىكەلەي اسەر ەتۋگە تىرىسىپ جاتۋى مۇمكىن دەپ تە توپشىلايدى. پۋتين “قاۋىپسىزدىك كەپىلى” مە؟ ازاتتىق: سونىمەن ۇزاق دەمالىس الدىندا وسىنداي ۇلكەن جاڭالىق جاريالاندى. مەيرام الدىندا، 19 ناۋرىزدا قازاقستاندىقتار ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ پوستىنان سامات ابىشكە شىققان ۇكىم جايلى ءبىلدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ بايلانىسى بار ما الدە كەزدەيسوقتىق پا؟ دوسىم ساتپاەۆ: اڭگىمەنى بۇل ءىستىڭ قۇپيا

  • “گەوساياسات يلەۋىنە ءتۇسىپ قالۋىمىز مۇمكىن”. قازاقستاندا اەس سالۋعا قاتىستى ساراپشى پىكىرى

    ەلەنا ۆەبەر اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالۋ جانە پايدالانۋ ەكولوگيالىق قاتەر جانە توتەنشە جاعدايدا ادام دەنساۋلىعىنا قاۋىپتى عانا ەمەس، وعان قوسا سوعىس بارىسىندا ۋكراينانىڭ زاپوروجە اەس-ىندەگى بولعان وقيعا سياقتى بوپسالاۋ قۇرالى دەيدى الەۋمەتتىك-ەكولوگيالىق قوردىڭ باسشىسى قايشا اتاحانوۆا. ول مۇنىڭ ارتىندا كوپتەگەن پروبلەما تۇرعانىن، قازاقستاندىقتارعا اەس سالۋ جونىندەگى رەفەرەندۋم قارساڭىندا بىرجاقتى اقپارات بەرىلىپ، وندا تەك پايدالى جاعى ءسوز بولىپ جاتقانىن ايتادى. ساراپشى اەس-ءتىڭ قاۋپى مەن سالدارى قانداي بولاتىنى جايىندا اقپارات وتە از دەپ ەسەپتەيدى. گولدمان اتىنداعى حالىقارالىق ەكولوگيالىق سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، بيولوگ قايشا اتاحانوۆا – رادياتسيانىڭ ادامدارعا جانە قورشاعان ورتاعا اسەرىن شيرەك عاسىردان استام زەرتتەپ ءجۇر. ول بۇرىنعى سەمەي پوليگونىندا جانە وعان ىرگەلەس جاتقان اۋدانداردا زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. قاراعاندى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ گەنەتيكا كافەدراسىندا وقىتۋشى بولعان.

  • “قازاقستان دۇرىس باعىتتا”. دەكولونيزاتسيا، ۋكرايناداعى سوعىس جانە قاڭتار. بالتىق ەلشىلەرىمەن سۇحبات

    دارحان ومىربەك بالتىق مەملەكەتتەرىنىڭ قازاقستانداعى ەلشىلەرى (سولدان وڭعا قاراي): يرينا مانگۋلە (لاتۆيا), ەگيديۋس ناۆيكاس (ليتۆا ) جانە تووماس تيرس. سوۆەت وداعى ىدىراي باستاعاندا ونىڭ قۇرامىنان ءبىرىنشى بولىپ بالتىق ەلدەرى شىققان ەدى. ءوزارا ەرەكشەلىكتەرى بار بولعانىمەن، سىرتقى ساياساتتا بىرلىگى مىقتى لاتۆيا، ليتۆا جانە ەستونيا مەملەكەتتەرى ناتو-عا دا، ەۋرووداققا دا مۇشە بولىپ، قازىر كوپتەگەن ولشەم بويىنشا الەمنىڭ ەڭ دامىعان ەلدەرىنىڭ قاتارىندا تۇر. رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىرگەندە كيەۆتى بار كۇشىمەن قولداپ، تاباندىلىق تانىتقان دا وسى ءۇش ەل. سوعىس باستالعانىنا ەكى جىل تولار قارساڭدا ازاتتىق بالتىق ەلدەرىنىڭ قازاقستانداعى ەلشىلەرىمەن سويلەسىپ، ەكىجاقتى ساۋدا، ورتاق تاريح، رەسەي ساياساتى جانە ادام قۇقىعى تاقىرىبىن تالقىلادى. سۇحبات 8 اقپان كۇنى الىندى. “بىزدە قازاقستاندى دۇرىس بىلمەيدى” ازاتتىق: سۇحباتىمىزدى بالتىق ەلدەرى مەن قازاقستان اراسىنداعى ساۋدا قاتىناسى

  • باقسىلار ينستيتۋتى

    ساراپتاما (وقىساڭىز وكىنبەيسىز) ءبىرىنشى، ىلكىدە تۇركى بالاسىندا ارنايى قاعان قۇزىرەتى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن كورىپكەل باقسىلار ينستيتۋتى بولعان. اتى باقسى بولعانىمەن حاننىڭ قىرىق كىسىلىك اقىلشىسى ەدى. كورىپكەل باقسىلار حان كەڭەسى كەزىندە الداعى قاندايدا ءبىر ساياسي وقيعا مەن سيتۋاتسيانى كۇنى بۇرتىن بولجاپ، ءدوپ باسىپ تالداپ ءھام ساراپتاپ بەرە الاتىن سونى قابىلەتتىڭ يەسى-ءتىن. ولاردى ساياسي كورىپكەلدەر دەپ اتاسا دا بولادى. حان ەكىنشى ءبىر ەلدى جەڭۋ ءۇشىن بىلەك كۇشىنەن بولەك كورىپكەل باقسىلاردىڭ ستراتەگيالىق بولجاۋىنا دا جۇگىنەتىن. قارسىلاس ەلدىڭ كورىپكەل باقسىلارى دا وڭاي ەمەس ارينە. ەكىنشى، ۋاقىت وتە كەلە ساياسي كورىپكەل باقسىلار تۇركىلىك بولمىستاعى ستراتەگيالىق مەكتەپ قالىپتاستىردى. تۇركى باقسىلارى قىتاي، ءۇندى، پارسى، ۇرىم ەلدەرىن جاۋلاپ الۋدا ماڭىزدى ءرول اتقاردى. ول كەزدەگى جاھاندىق جاۋلاسۋلار جەر، سۋ،

  • ماسكەۋ توقاەۆتان پريگوجيننىڭ بۇلىگىن باسۋعا كومەكتەسۋدى سۇرادى ما؟

    ەلنۇر ءالىموۆا قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ جانە رەسەي باسشىسى ۆلاديمير پۋتين. بۇل اپتادا باتىس باسىلىمدارى ماۋسىم ايىندا «چۆك ۆاگنەردىڭ» جەتەكشىسى ەۆگەني پريگوجيننىڭ اسكەري بۇلىگى كەزىندە رەسەي قازاقستاننان كومەك سۇراعانىن، بىراق پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ودان باس تارتقانىن جازدى. سونىمەن قاتار استانا مەن انكارا اسكەري سالاداعى سەرىكتەستىكتى كۇشەيتىپ، 2024 جىلى ەلدە درون شىعارا باستايتىنىنا توقتالدى. بۇدان بولەك ورتالىق ازيا باتىس ەلدەرى ءۇشىن نە سەبەپتى ماڭىزدى ايماققا اينالعانىن تالدادى. قازاقستان مەن تۇركيا ANKA درونىن شىعارا باستايدى اقش-تاعى Jamestown قورى قازاقستان مەن تۇركيا اسكەري سەرىكتەستىكتى كۇشەيتىپ جاتقانىنا نازار اۋدارادى. قازاقستان 2024 جىلدان باستاپ ەلدە تۇركيانىڭ Anka دروندارىن شىعارا باستايدى. 28 قاراشا كۇنى قورعانىس مينيسترلىگى درون وندىرەتىن وتاندىق كومپانيانى تاڭداپ جاتقانىن حابارلادى. مالىمدەمەدە تۇركيانىڭ Anka درونى ەلدە

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: