Jügirtpeler
 |  |  | 

Tarih Twlğalar

SÄTBAEV NEGE QUĞINDALDI?

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Jan 30, 2018

Qanish Satbay       Qazaq jerindegi wlttıq Ğılım akademiyasın qwru ideyası Wlı Otan soğısı jürip jatqan uaqıtta payda bolğan edi. Körnekti ğalım soğıstıñ qiınşılığına moyınswnbay, Qazaq KSR Ğılım akademiyasın wyımdastıru isin tabandı türde qolğa aldı. Qazaq KSR Ğılım akademiyasınıñ qwrıluı respublikamızdıñ ğılımi twrğıda däleldi şeşimderin twjırımdauğa, el ekonomikasınıñ, ğılımı men mädenietiniñ örkendeuine ülken mümkindikter aştı. Ğılım akademiyasınıñ qwramına zertteu instituttarı, kitaphanalar men mwrajaylar, laboratoriyalar, sonımen birge bazalar men filialdar qaraydı, sonday-aq, bwl mekemelerdegi tiisti salalardı joğarı bilimdi mamandar jäne qızmetkerlermen qamtamasız etedi.   

    Qazaq KSR Ğılım akademiyası aşılğannan keyin derbes ğılım salalarında zertteu instituttarınıñ aşıluı etek ala bastaydı. Qoğamdıq jäne jaratılıstanu ğılım salalarında köptegen ğılımi zertteu ortalıqtarınıñ aşıluı, olardıñ damuına ülken septigin tigizdi. Sonday-aq, olardıñ aşqan jañalıqtarı men jetken jetistikteri de elimizdiñ ğılımi keşendi damu belesterin ayqınday tüsti. Instituttardıñ aşıluı Qazaqstannıñ auıl şaruaşılığınıñ damuına ülken septigin tigizdi. Sebebi ol kezeñde elimizdiñ auıl şaruaşılığı toqırauda boldı. Wlı Otan soğısı jıldarı barlıq önimder maydanğa arnaldı, al soğıstan keyingi auıldıñ jağdayı müşkil edi. 1947-1948 jıldarı auıldıq jerlerde jwmısşı qolınıñ tapşılığı nemese tehnikalıq jetispeuşilikter orın aldı. Egistik aymaqtarda tek qol eñbegi önimi bolğandıqtan jwmıs önbedi. Keybir aymaqtarda ğana käristerdi köşirip äkelgenine baylanıstı küriş alqaptarı boldı. Egis alqaptarı tek 1952-54 jıldarı tıñ jäne tıñayğan jerlerdi igeru kezinde köbeyip, auıl aymaqtarındağı halıq nanğa sol kezden keyin ğana toya bastadı. Ğılım Akademiyasınıñ jaña ğılımi- zertteu ortalıqtarınıñ aşıluı elimizdiñ ğılımı men mädenietine, qoğamdıq ömirine erekşe äser ete bastadı.

      Desek te, respublikamızdıñ mwnday jetistikterimen qatar akademiyanıñ janındağı qoğamdıq ğılım bölimderiniñ zertteu jwmıstarı sınğa wşırap, basına qara bwlt üyirildi. 40-jıldardıñ soñı men 50-jıldardıñ basındağı qoğamdıq sayasi ömir Qazaq KSR ĞA-nıñ 200-ge juıq qızmetkerlerin jwmıstan şığarıp, ayıptap ülgerdi. Onıñ işinde Qazaq KSR Ğılım Akademiyasınıñ prezidenti qızmetinde bolğan Q.Sätbaevqa jüktelgen mindet tarihi şındıqtı ötken kezeñniñ bastı oqiğaları retinde däleldi jazğandarı üşin qudalauğa wşırağan qazaq ziyalılardıñ ekinşi tobın jwmıstan quu edi. Negizsiz ayıptaudan bas tartqan Qanış Sätbaev ta osı qudalaudıñ jolına tüsip ketedi. 

Nwrbol QANATBEKWLI  

    Qazaq jerindegi wlttıq Ğılım akademiyasın qwru ideyası Wlı Otan soğısı jürip jatqan uaqıtta payda bolğan edi. Körnekti ğalım soğıstıñ qiınşılığına moyınswnbay, Qazaq KSR Ğılım akademiyasın wyımdastıru isin tabandı türde qolğa aldı. Qazaq KSR Ğılım akademiyasınıñ qwrıluı respublikamızdıñ ğılımi twrğıda däleldi şeşimderin twjırımdauğa, el ekonomikasınıñ, ğılımı men mädenietiniñ örkendeuine ülken mümkindikter aştı. Ğılım akademiyasınıñ qwramına zertteu instituttarı, kitaphanalar men mwrajaylar, laboratoriyalar, sonımen birge bazalar men filialdar qaraydı, sonday-aq, bwl mekemelerdegi tiisti salalardı joğarı bilimdi mamandar jäne qızmetkerlermen qamtamasız etedi.       Qazaq KSR Ğılım akademiyası aşılğannan keyin derbes ğılım salalarında zertteu instituttarınıñ aşıluı etek ala bastaydı. Qoğamdıq jäne jaratılıstanu ğılım salalarında köptegen ğılımi zertteu ortalıqtarınıñ aşıluı, olardıñ damuına ülken septigin tigizdi. Sonday-aq, olardıñ aşqan jañalıqtarı men jetken jetistikteri de elimizdiñ ğılımi keşendi damu belesterin ayqınday tüsti. Instituttardıñ aşıluı Qazaqstannıñ auıl şaruaşılığınıñ damuına ülken septigin tigizdi. Sebebi ol kezeñde elimizdiñ auıl şaruaşılığı toqırauda boldı. Wlı Otan soğısı jıldarı barlıq önimder maydanğa arnaldı, al soğıstan keyingi auıldıñ jağdayı müşkil edi. 1947-1948 jıldarı auıldıq jerlerde jwmısşı qolınıñ tapşılığı nemese tehnikalıq jetispeuşilikter orın aldı. Egistik aymaqtarda tek qol eñbegi önimi bolğandıqtan jwmıs önbedi. Keybir aymaqtarda ğana käristerdi köşirip äkelgenine baylanıstı küriş alqaptarı boldı. Egis alqaptarı tek 1952-54 jıldarı tıñ jäne tıñayğan jerlerdi igeru kezinde köbeyip, auıl aymaqtarındağı halıq nanğa sol kezden keyin ğana toya bastadı. Ğılım Akademiyasınıñ jaña ğılımi- zertteu ortalıqtarınıñ aşıluı elimizdiñ ğılımı men mädenietine, qoğamdıq ömirine erekşe äser ete bastadı.

      Desek te, respublikamızdıñ mwnday jetistikterimen qatar akademiyanıñ janındağı qoğamdıq ğılım bölimderiniñ zertteu jwmıstarı sınğa wşırap, basına qara bwlt üyirildi. 40-jıldardıñ soñı men 50-jıldardıñ basındağı qoğamdıq sayasi ömir Qazaq KSR ĞA-nıñ 200-ge juıq qızmetkerlerin jwmıstan şığarıp, ayıptap ülgerdi. Onıñ işinde Qazaq KSR Ğılım Akademiyasınıñ prezidenti qızmetinde bolğan Q.Sätbaevqa jüktelgen mindet tarihi şındıqtı ötken kezeñniñ bastı oqiğaları retinde däleldi jazğandarı üşin qudalauğa wşırağan qazaq ziyalılardıñ ekinşi tobın jwmıstan quu edi. Negizsiz ayıptaudan bas tartqan Qanış Sätbaev ta osı qudalaudıñ jolına tüsip ketedi. 

Nwrbol QANATBEKWLI

 

 Kazakh-tv.kz

Related Articles

  • Qıtay qazaqtarınıñ mäselesi “Sayragülge deyin jäne Sayragülden keyin”

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Sayragül apaydıñ jeñisin şın jürekten qwttıqtaymın. Sot şeşiminen keyingi quanıştı beynesin qayta qayta körip qattı quandım. Quanbağan jwrt joq eken sol mañda. Sayragül apaydıñ beynesine qarap san oyğa battım… Qıtay qazaqtarınıñ mäselesi turalı osığan deyin de azamattıq pikirimdi aytqamın, post twr. Meniñ jeke pikirimşe qıtay qazaqtarınıñ mäselesi “Sayragülge deyin jäne Sayragülden keyin” dep däuir bölgiştik sipatqa özgerui mümkin. Qazir, bizdiñ jwrt tek ğana quanıştı qwttıqtap toylaumen äbiger bollıp jatır eken biraq mäselege ülken maştabtan qarap strategiyalıq taldau saraptau jasau jağı jetpey twr. Qıtaydan zañsız şekara bwzıp ötu oqiğası Sayragülge deyin de bolğan (meniñşe Sayragülden keyin de boladı…), Säbet-Qıtay arasındağı qırğiqabaq kezinde qıtaydağı Säbetşil qazaq wltşıldarı men jas ziyalılardıñ birazı zañsız

  • 1912-jılğa deyin Qıtay territoriyası eki ülken bölike bölingen.

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Eldeç Orda 1912-jılğa deyin Qıtay territoriyası eki ülken bölike bölingen. Biri, Manjur ükimetine şın tiesili zañdı territoriya. Ekinşisi, Janjur ükimetine sırttay tiesili balamalı territoriya. Zañ boyınşa bwl balamalı territoriya qalağan uaqıtında Manjur territoriyasınan şığıp kete aladı. Siz mına kartadan qıtayğa tiesili yağni Cin memleketine şın tiesili territoriyanı nobaylap bolsada anıq köre alasız. Bwl kartadağı Tibet, Moñğol, Wyğır jäne Qazaq territoriyasınıñ Cin-ge kirmeuiniñ sebebi nede? Sebebi mınau: Olar Cin qağanatına jılına bir ret sırttay salıq tölemin ötep twrğan, Cin ükimeti sırttay salıq öteuşi eldiñ işki isine kilikpegen, işki isteri, işki mäselesi öz ırqında bolğan, Biriniñ sırtqı-işki isterin Reseydiñ Orınbor, Qazan, Taşken şaharları şeşse, birine Indiyadağı Moğol jäne alıstağı Osımanlı biligi aralasıp

  • «Gitler 45-şi jılı ölmepti. Ol 83 jas jasağan» – qwpiya derekter ne deydi?  

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Del' P'ero Är ğasırdıñ belgili twlğaları boladı. Ol adam qanın suşa ağızğan jendet pe, älde ğajayıp darınımen älemge tanılğan öner adamı ma, mäsele onda emes. Bastısı, artında ertegige bergisiz añızdıñ qalğanında. Sonıñ biri Adol'f Gitler. Bügingi künge deyin qwpiyası aşılmağan dünie ol – Ekinşi düniejüzilik soğıstı aşqan, «bükil älemdi tabanıma salıp taptasam» dep armandağan, qandı qırğında 50 millionğa tarta adamnıñ opat boluına sebepşi bolğan Adol'f Gitlerdiñ mürdesi. 1945 jılı Keñes äskeri nemis jeriniñ basım böligin jaulap alıp, bas qala Berlindi qorşauğa alğan twsta, masqara bolıp qolğa tüspes üşin Gitler özin-özi öltiruge bel-buğanı belgili. Äyeli Eva Braunmen qatar süyikti itin qosa öltirtken. Orıs äskeri onıñ jasırınğan bunkeriniñ mañınan örtengen qos mürdeni

  • Qaduan men Sun' Meilin

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

                  1944-jılı Şıñ Şısaydıñ onbir jıldıq uaqıtşa ükimeti qwladı. Köp ayaldamay Şıñ işki qıtayğa jötkelip ketti. Şığıs Qazaqiyanıñ tarihında bwrın soñdı bolmağan tarihi özgeris däl sol twsta birinen soñ biri orın alıp jattı. Surettegi aq şılauıştı kisi- Qaduan Mamırbekqızı. Kögeday Han Ordasınıñ soñğı handarınıñ biri Älen Uañnıñ zayıbı. Qasındağı kisi ataqtı sayasatker, diplomat Sun' Meilin. Ol qıtay prezidenti Jañ Qayşınıñ zayıbı. Zamanında Amerikadan bilim alğan, öte sauattı, mädenietti twlğa. 1944-jılı Nan Kinnen Ürimjige wşıp kelip türmedegi qazaqtardı bosatıp, şet qiırğa bosqan qazaqtardı elge oraltu mäselesin qoldap arnayı komissiya qwrğan jäne onşaqtı qazaqqa joğarı lauazımdı orın tağayındap jwmısqa saylap ketedi. 1946-jılı qazaqtar Nan Kindegi wlttıq

  • Şığıs Qazaqiyadağı Sayasi Quğın-Sürgin Turalı Ne Bilemiz?  (1937-1939)

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Derbes el, täuelsiz memleket retinde Şığıs Qazaqiyadağı sayasi quğın-sürgin turalı bügingi künge deyin ğılmi saraptama jürgize aldıq pa? Ne üşin Qazaq SSR-dağı Qazaqtardıñ sayasi quğın-sürginge wşırauı Şığıs Qazaqiyamen bir uaqıtqa säykes keledi? Ne sebepti Qazaq SSR-dıñ NKVD tergeuşileri Ürimji, Qwlja, Şäueşek pen Altayda qwpiya tergeu operaciyasın jürgizedi? Eñ, ökiniştisi, qazir Qazaqstanda sayasi quğın-sürginge wşırağan Qazaq qayratkerleriniñ tergeu qwjattarı negizinen aşıldı, al, qıtaydağı Qazaqtardıñ tergeu qwjattarı aşılğan joq… Kelesi jılı (2019) Qıtay Qazaqtarınıñ Sayasi Quğın-Sürginge wşırağanına 80 jıl toladı (1939-2019). Bwl posttı soğan arnaymın! Aruaqtardıñ ruhı bir aunağay! Älqissa… şağın saraptama * Şıñ Şısaydıñ Tıñşılıq Organdarı; * Şığıs Qazaqiyanıñ Twñğış Sayasi Quğın-Sürgin Qwrbanı- Baymolda Qarekewlı; * “Qazaq-Qırğız-Moñğol” Qwrıltayı; * Sayasi Quğın-Sürginniñ

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: