|  |  | 

ساياسات سۇحباتتار

گالەوتتي: “دولى ريتوريكانىڭ كۇنى ءوتتى”


رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين

رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين

رەسەي مەن باتىستىڭ قارىم-قاتىناسىن زەرتتەپ جۇرگەن بەلگىلى ۇلىبريتانيالىق ساياساتتانۋشى، كرەمل ساياساتى بويىنشا ساراپشى مارك گالەوتتيمەن سۇحبات.

مارك گالەوتتي – پراگا حالىقارالىق قاتىناستار ينستيتۋتىندا اعا زەرتتەۋشى، ەۋروپا قاۋىپسىزدىگى ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى.

ازاتتىق: - بۇرىنعى اسكەري تىڭشىنى انگليادا ۋلاۋ داۋىنا قاتىستى ۇلىبريتانيانىڭ رەسەيگە قارسى ديپلوماتيالىق شەكتەۋ ارەكەتىن اقش بەلسەنە قولداپ شىقتى. ورتالىق جانە شىعىس ەۋروپاداعى كەيبىر ەۋروسكەپتيك ەل باسشىلارى دا بىرنەشە رەسەيلىك ديپلوماتتى كەرى قايتاردى. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ بۇل جولى نە وزگەردى؟

مارك گالەوتتي: - بۇل – جاعدايدى ءبىرجولا وزگەرتەتىن ساتكە اينالىپ تۇر. رەسەيگە بولسىن، يا باسقا ەلگە بولسىن مۇنداي اۋقىمدى اسكەري ەمەس قىسىم جاسالعانىن ەشقاشان كورمەپپىز. ونىڭ سەبەبى بۇرىنعى تىڭشى سەرگەي سكريپالدى ولتىرۋگە تىرىسۋ ارەكەتىندە عانا جاتقان جوق. شىدامنىڭ شەگىن ۇزگەن، اقىرىنداپ قوردالانعان رەسەيلىك اۆانتيۋريزمدە جاتىر. ماسكەۋ جاسادى دەپ كۇدىك تاعىلعان قاستاندىقتاردا جاتىر. “بۇعان قاتىستى ءبىر شارا قولدانۋ كەرەك” دەپ ويلايتىن كەز جەتتى. وسى جاعىنان قاراعاندا بۇل – ۇزاق پروتسەستىڭ كۋلميناتسياسى.

كورە وتىرىڭىز: سەرگەي سكريپال دەگەن كىم؟

ازاتتىق: - رەسەيگە تاعىلعان وسى ايىپتاۋلارعا قاتىستى باتىستىڭ ەڭ اۋىر سانكتسياسى نە بولۋى مۇمكىن؟

مارك گالەوتتي، ساياساتتانۋشى

مارك گالەوتتي، ساياساتتانۋشى

 

مارك گالەوتتي: - جاعدايدى بۇلاي ۋشىقتىرۋعا ماسكەۋدىڭ باسقارۋ جۇيەسىنىڭ ناشارلىعى سەبەپ بولدى. رەسەيگە جان-جاقتى ەكونوميكالىق سانكتسيالار سالىناتىن كۇن تۋى دا مۇمكىن دەپ ايتۋعا بولادى. بىراق ونىڭ اۋىلى الىس سياقتى. كوبىنە ساياسي يشارالار جاسالاتىنىن كورەتىن سياقتىمىز. ويتكەنى بۇل – ىنتىماقتاسا جاسالاتىن وتە نازىك مامىلە. باتىس رەسەيگە: “مىنا قىلىقتارىڭدى ەندى كوتەرمەيمىز، قىمباتقا تۇسەدى” دەگىسى كەلەدى. بىراق ءپۋتيندى “رەجيمىمە قاتەر ءتوندى” دەپ ويلايتىنداي مۇلدەم تۇيىققا تىرەپ تاستاعىسى دا كەلمەيدى. ونداي جاعدايدا پۋتين بولجاپ بولمايتىن كەسىرلى ارەكەت جاساۋى مۇمكىن. ويتكەنى جوعالتاتىن نارسەسى از. سول سەبەپتى ءبارىبىر ىنتىماقتاسۋ بار.

قىرىم ءبىر سەبەبى ەدى، سكريپالدى ۋلاۋ جالعاسى بوپ شىقتى. سول سەبەپتى وسىنداي جاۋاپ تۋدى.

 

رەسەيگە قارسى ديپلوماتيالىق شەكتەۋ قولدانۋعا كانادادان اۆسترالياعا دەيىنگى ارالىقتا ءبىراز ەل قوسىلدى. سويتە تۇرا ءبىراز ەل قوسىلعان جوق. كەيبىر ەلدەردىڭ اشىق تۇردە وزدەرىنە ءتيىستى ءرول ويناۋدان باس تارتقانىن كوردىك. قولدا بار كواليتسيانى بولشەكتەپ الماۋعا تىرىسىپ جاتىر.

 

بىلە وتىرىڭىز: “نوۆيچوك” دەگەن قانداي ۋ؟

ازاتتىق: - رەسەيدىڭ ديپلوماتيالىق جانجالعا قاتىستى العاشقى رەاكتسياسىن كورىپ وتىرمىز. كرەمل دە شەتەلدىك ديپلوماتتاردى ەلدەن كەتىرمەك. ماسكەۋ بۇل جاعدايدان ءبىر ساباق الدى دەپ ويلايسىز با؟

مارك گالەوتتي: - ءدال قازىر بىردەڭە دەۋ ەرتە. رەسەيدىڭ كوكىرەكتەنە جاۋاپ قايتاراتىنىن بىلگەنبىز. باسقاشا جاساي دا المايدى. باسقا بىردەڭە قىلسا، ءالسىز بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. ال رەسەيلىكتەردىڭ ءالسىز بوپ كورىنگىسى كەلمەيدى. “ساحنانىڭ ارتىندا نە بولىپ جاتىر؟” دەگەن ساۋال تۋادى. وتكەن اپتا ماسكەۋدە بولدىم. سول كەزدە ۇلىبريتانيا پرەمەر-ءمينيسترى تەرەزا مەي ۇلىبريتانيادان رەسەيلك ديپلوماتتاردىڭ العاشقى لەگى شىعارىلاتىنىن حابارلاپ جاتقان. رەسەي ءدال سونشاما بريتان ديپلوماتتارىن قايتارىپ جاتقان. رەسەيدىڭ سىرتقى ساياسات مەكەمەسىندە كىممەن سويلەسسەم دە، جانجال وسىمەن ءبىتتى دەپ ويلايتىنىن بايقادىم. سول سەبەپتى مىنا جاعداي ماسكەۋدى ەسەڭگىرەتىپ تاستايتىن سياقتى. بولعان جاعدايدى قالاي ءتۇسىندى دەگەنگە كەلسەك. بۇنى تەك يشارا كورىپ وتىر ما؟ جوق الدە كۇشىمىزدى شامالاي الماي قالدىق دەپ وتىر ما؟ باتىستىڭ رەاكتسياسىن بولجاپ بىلەمىز، ويناي تۇرامىز دەدى. ەندى مۇنىڭ قاتە ەكەنى كورىندى. وزدەرىنە قارسى ۇلكەن كامپانيا باستالدى. سوندىقتان قايتا ويلانۋعا ءماجبۇر. بۇدان رەسەي باتىسقا جاقسى بولىپ كورىنۋگە تىرىسادى دەۋگە دە بولمايدى. قاتايا ءتۇسۋىمىز كەرەك دەۋى دە مۇمكىن. بىراق ساياساتىنىڭ وزگەرگەنىن كورىپ وتىرمىز. دولى ريتوريكالى جاۋاپ قاتۋدىڭ كۇنى ءوتتى.

وقي وتىرىڭىز: رەسەيدىڭ “سكريپال داۋىنا” قاتىستى جاۋابى

ازاتتىق: - قىرىمدى اننەكسيالاپ العان كەزدەگىدەي ەمەس، رەسەي بۇل جولى باتىستىڭ قاتتىراق ساياسي قىسىمىنا ۇشىرادى. سەبەبى نە؟

مارك گالەوتتي: - بىرنەشە سەبەبى بار. قىرىمنىڭ اننەكسياسى حالىقارالىق زاڭداردى قانشالىقتى ورەسكەل بۇزۋ بولسا دا، بىرقاتار باتىس ەلدەرى بەلگىلى ءبىر مولشەردە مۇنى مويىندادى. قىرىمداعى رەفەرەندۋم زاڭسىز وتسە دە، تۇبەك حالقىنىڭ باسىم كوپشىلىگى رەسەيدىڭ ءبىر بولىگى بولعىسى كەلەتىنىن تۇسىنگەن سياقتى. تۇتاس حاوس ورناعان كەزەڭ ەدى عوي. بىراق ماڭىزدى ءبىر جايت – قىرىمدى اننەكسيالاۋ مىنا پروتسەستىڭ باسىنا اينالدى. ەشكىم ول كەزدە بۇنىڭ الدەنەنىڭ باسى ەكەنىن بىلگەن جوق. ودان بەرى دونباستى كوردىك، باسقا ارەكەتتەرىن كوردىك، سايلاۋعا ارالاسۋدى كوردىك. مۇنىڭ تىزبەككە اينالعانى اڭعارىلدى. سول سەبەپتى مۇنى توقتاتۋ ءۇشىن قاتاڭ شارالار قولدانىلدى. قىرىم ءبىر سەبەبى ەدى، سكريپالدى ۋلاۋ جالعاسى بوپ شىقتى. سول سەبەپتى وسىنداي جاۋاپ تۋدى.

ازات ەۋروپا / ازاتتىق راديوسى 

Related Articles

  • سامات ءابىش قالاي “سۇتتەن اق، سۋدان تازا” بولىپ شىقتى؟

    ازاتتىق راديوسى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ ۇقك توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى، ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى سامات ابىشكە شىققان ۇكىم “قازاقستانداعى رەجيم بولاشاقتى ويلامايتىنىن كورسەتتى” دەيدى قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ. ساراپشىنىڭ پايىمداۋىنشا، بيلەۋشى “ەليتا” جەكە ىستەرىمەن جانە تاساداعىكەلىسىمدەرمەن اۋرە بولىپ جاتقاندا ەلدە تاعى ءبىر جاڭا الەۋمەتتىك جارىلىسقا اكەلۋى مۇمكىن فاكتورلار كۇشەيىپ كەلەدى. ساياساتتانۋشىرەسەي ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق مۇددەلەرى مەن گەوساياسي جوسپارلارىن كەڭىنەن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا تىكەلەي اسەر ەتۋگە تىرىسىپ جاتۋى مۇمكىن دەپ تە توپشىلايدى. پۋتين “قاۋىپسىزدىك كەپىلى” مە؟ ازاتتىق: سونىمەن ۇزاق دەمالىس الدىندا وسىنداي ۇلكەن جاڭالىق جاريالاندى. مەيرام الدىندا، 19 ناۋرىزدا قازاقستاندىقتار ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ پوستىنان سامات ابىشكە شىققان ۇكىم جايلى ءبىلدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ بايلانىسى بار ما الدە كەزدەيسوقتىق پا؟ دوسىم ساتپاەۆ: اڭگىمەنى بۇل ءىستىڭ قۇپيا

  • “گەوساياسات يلەۋىنە ءتۇسىپ قالۋىمىز مۇمكىن”. قازاقستاندا اەس سالۋعا قاتىستى ساراپشى پىكىرى

    ەلەنا ۆەبەر اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالۋ جانە پايدالانۋ ەكولوگيالىق قاتەر جانە توتەنشە جاعدايدا ادام دەنساۋلىعىنا قاۋىپتى عانا ەمەس، وعان قوسا سوعىس بارىسىندا ۋكراينانىڭ زاپوروجە اەس-ىندەگى بولعان وقيعا سياقتى بوپسالاۋ قۇرالى دەيدى الەۋمەتتىك-ەكولوگيالىق قوردىڭ باسشىسى قايشا اتاحانوۆا. ول مۇنىڭ ارتىندا كوپتەگەن پروبلەما تۇرعانىن، قازاقستاندىقتارعا اەس سالۋ جونىندەگى رەفەرەندۋم قارساڭىندا بىرجاقتى اقپارات بەرىلىپ، وندا تەك پايدالى جاعى ءسوز بولىپ جاتقانىن ايتادى. ساراپشى اەس-ءتىڭ قاۋپى مەن سالدارى قانداي بولاتىنى جايىندا اقپارات وتە از دەپ ەسەپتەيدى. گولدمان اتىنداعى حالىقارالىق ەكولوگيالىق سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، بيولوگ قايشا اتاحانوۆا – رادياتسيانىڭ ادامدارعا جانە قورشاعان ورتاعا اسەرىن شيرەك عاسىردان استام زەرتتەپ ءجۇر. ول بۇرىنعى سەمەي پوليگونىندا جانە وعان ىرگەلەس جاتقان اۋدانداردا زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. قاراعاندى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ گەنەتيكا كافەدراسىندا وقىتۋشى بولعان.

  • “قازاقستان دۇرىس باعىتتا”. دەكولونيزاتسيا، ۋكرايناداعى سوعىس جانە قاڭتار. بالتىق ەلشىلەرىمەن سۇحبات

    دارحان ومىربەك بالتىق مەملەكەتتەرىنىڭ قازاقستانداعى ەلشىلەرى (سولدان وڭعا قاراي): يرينا مانگۋلە (لاتۆيا), ەگيديۋس ناۆيكاس (ليتۆا ) جانە تووماس تيرس. سوۆەت وداعى ىدىراي باستاعاندا ونىڭ قۇرامىنان ءبىرىنشى بولىپ بالتىق ەلدەرى شىققان ەدى. ءوزارا ەرەكشەلىكتەرى بار بولعانىمەن، سىرتقى ساياساتتا بىرلىگى مىقتى لاتۆيا، ليتۆا جانە ەستونيا مەملەكەتتەرى ناتو-عا دا، ەۋرووداققا دا مۇشە بولىپ، قازىر كوپتەگەن ولشەم بويىنشا الەمنىڭ ەڭ دامىعان ەلدەرىنىڭ قاتارىندا تۇر. رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىرگەندە كيەۆتى بار كۇشىمەن قولداپ، تاباندىلىق تانىتقان دا وسى ءۇش ەل. سوعىس باستالعانىنا ەكى جىل تولار قارساڭدا ازاتتىق بالتىق ەلدەرىنىڭ قازاقستانداعى ەلشىلەرىمەن سويلەسىپ، ەكىجاقتى ساۋدا، ورتاق تاريح، رەسەي ساياساتى جانە ادام قۇقىعى تاقىرىبىن تالقىلادى. سۇحبات 8 اقپان كۇنى الىندى. “بىزدە قازاقستاندى دۇرىس بىلمەيدى” ازاتتىق: سۇحباتىمىزدى بالتىق ەلدەرى مەن قازاقستان اراسىنداعى ساۋدا قاتىناسى

  • باقسىلار ينستيتۋتى

    ساراپتاما (وقىساڭىز وكىنبەيسىز) ءبىرىنشى، ىلكىدە تۇركى بالاسىندا ارنايى قاعان قۇزىرەتى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن كورىپكەل باقسىلار ينستيتۋتى بولعان. اتى باقسى بولعانىمەن حاننىڭ قىرىق كىسىلىك اقىلشىسى ەدى. كورىپكەل باقسىلار حان كەڭەسى كەزىندە الداعى قاندايدا ءبىر ساياسي وقيعا مەن سيتۋاتسيانى كۇنى بۇرتىن بولجاپ، ءدوپ باسىپ تالداپ ءھام ساراپتاپ بەرە الاتىن سونى قابىلەتتىڭ يەسى-ءتىن. ولاردى ساياسي كورىپكەلدەر دەپ اتاسا دا بولادى. حان ەكىنشى ءبىر ەلدى جەڭۋ ءۇشىن بىلەك كۇشىنەن بولەك كورىپكەل باقسىلاردىڭ ستراتەگيالىق بولجاۋىنا دا جۇگىنەتىن. قارسىلاس ەلدىڭ كورىپكەل باقسىلارى دا وڭاي ەمەس ارينە. ەكىنشى، ۋاقىت وتە كەلە ساياسي كورىپكەل باقسىلار تۇركىلىك بولمىستاعى ستراتەگيالىق مەكتەپ قالىپتاستىردى. تۇركى باقسىلارى قىتاي، ءۇندى، پارسى، ۇرىم ەلدەرىن جاۋلاپ الۋدا ماڭىزدى ءرول اتقاردى. ول كەزدەگى جاھاندىق جاۋلاسۋلار جەر، سۋ،

  • ماسكەۋ توقاەۆتان پريگوجيننىڭ بۇلىگىن باسۋعا كومەكتەسۋدى سۇرادى ما؟

    ەلنۇر ءالىموۆا قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ جانە رەسەي باسشىسى ۆلاديمير پۋتين. بۇل اپتادا باتىس باسىلىمدارى ماۋسىم ايىندا «چۆك ۆاگنەردىڭ» جەتەكشىسى ەۆگەني پريگوجيننىڭ اسكەري بۇلىگى كەزىندە رەسەي قازاقستاننان كومەك سۇراعانىن، بىراق پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ودان باس تارتقانىن جازدى. سونىمەن قاتار استانا مەن انكارا اسكەري سالاداعى سەرىكتەستىكتى كۇشەيتىپ، 2024 جىلى ەلدە درون شىعارا باستايتىنىنا توقتالدى. بۇدان بولەك ورتالىق ازيا باتىس ەلدەرى ءۇشىن نە سەبەپتى ماڭىزدى ايماققا اينالعانىن تالدادى. قازاقستان مەن تۇركيا ANKA درونىن شىعارا باستايدى اقش-تاعى Jamestown قورى قازاقستان مەن تۇركيا اسكەري سەرىكتەستىكتى كۇشەيتىپ جاتقانىنا نازار اۋدارادى. قازاقستان 2024 جىلدان باستاپ ەلدە تۇركيانىڭ Anka دروندارىن شىعارا باستايدى. 28 قاراشا كۇنى قورعانىس مينيسترلىگى درون وندىرەتىن وتاندىق كومپانيانى تاڭداپ جاتقانىن حابارلادى. مالىمدەمەدە تۇركيانىڭ Anka درونى ەلدە

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: