|  |  | 

رۋحانيات الەۋمەت

جۇيرىكتەن جۇيرىك وزدى جارىسقاندا

رۋحاني جاڭعىرۋ

                      اتامەكەنگە اق شاشۋ…

         جۇيرىكتەن  جۇيرىك  وزدى  جارىسقانداIMG_3450

باعزى زاماننان بەرى بابالارىمىزدىڭ جەڭىسى دە جەتىستىگىدە جىلقىمەن  ولشەنگەن عوي،  سوندىقتان بولار «اتتى ەر ساقتايدى، ەردى ەل ساقتايدى» دەپ  دانىشپان حالقىمىز بەكەر ايتپاعان. ەر جىگىتتىڭ بەس قارۋىنىڭدا ءبىرى دە وسى ات، كەزىندە اقان سەرىنىڭ قۇلاگەرى، قابانبايدىڭ قۋباس اتى، جانىبەكتىڭ  كوك دونەنى، مارعابىلدىڭ  قارا قاسقاسى دا وسىعان دالەل. بىلاي  ايتقاندا قازاقتى اتتان ءبولىپ قاراۋدىڭ ءوزى كۇنا سەكىلدى.

كەزىندە ات قۇلاعىندا ويناپ،  بىردە كوكپار تارتسا، بىردە بايگەگە اتتارىن قوسىپ، ءتورت ماۋسىم  بويى  جەلدىڭ وتىندە، مالدىڭ شەتىندە،   اتتىڭ  جالىندا، تۇيەنىڭ قومىندا كوشىپ جۇرگەن كوشپەندىلەردىڭ ۇرپاعىمىز دەيتىنىمىز دە سودان. قازاق قاي جەردە بولسا دا قازاقتىعىن ىستەيدى دەمەكشى، شەت ەلدەن  اتامەكەنىن اڭساپ  كەلگەن، اسىرەسە قىتاي ەلىنەن وتانىنا ورالعان  قانداستارىمىزدىڭ كوبى ات قۇلاعىمەن ويناپ وسكەن جاندار.IMG_3385

مىنە، ەگەمەندى ەل بولىپ، ەسىمىزدى جيناعالى اتامەكەنگە قانشاما  قانداستارىمىز قونىس اۋداردى دەسەڭىزشى،  سولاردىڭ ىشىندە تالاي اقىن، جازۋشى، ونەرپازدار، بىلىكتى ماماندار، ساۋداگەر، مال شارۋاشىلىعى بولسىن ۇلەسىن قوسىپ جاتقاندارى دا  جەتىپ ارتىلادى.

ءوز ەلىنە كەلىپ، وزەگىندەگى  جۇرگەن وكىنىش-قايعىلارى سەيىلىپ شات-شادىمان تىرلىك كەشكەن قانداستارىمىزدىڭ  قاتارىندا  اتقا مىنەر، ۇلتجاندى ازاماتتار   از ەمەس. سولاردىڭ اراسىنداعى سەتەرحان، بەيسەن، مۇراتجان، ەردىبەك، قادىرنۇر قابىلەت،  تاعىدا اتى اتالماعان بەلسەندى ازاماتتار    الماتى وبىستىق بايگە فەدەراتسياسىمەن بىرلەسىپ   ەل باسىنىڭ رۋحاني  جاڭعىرۋ ماقالاسى اياسىندا جانە ءبىرىنشى مامىر بىرلىك مەرەكەسىنە  وراي تالدىقورعاننىڭ  اتشابارىندا «اتامەكەنگە اق شاشۋ» اتتى ات بايگەسىن ۇيىمداستىردى.IMG_3418

ءانۇرانىمىز  ورىندالىپ، اقساقالدى اتالارىمىزدىڭ اقباتاسى بەرىلىپ، اق  جاۋلىقتى  انالارىمىزدىڭ اق شاشۋى شاشىلىپ باستالعان ءدۇبىرلى دۋمان اۋەلەگەن انگە  ۇلاستى.

ەڭ قىزىعى 125 كگ كوك قوشقاردى كوتەرۋ بولدى. بىلەكتىلەر مەن جۇرەكتىلەردىڭ بۇل سىنىندا  كوكسۋ  اۋدانىنان كەلگەن   ميراس ەسىمدى  اتانجىلىكتى ازامات  وسى قوشقاردى  30  مارتە كوتەرىپ،  حالىقتىڭ تاڭدايىن قاقتىردى.

بۇل ۇلى دالا ءتوسىن دۇبىرلەتكەن بايگەگە قاتىسۋعا   ارىسى وسكەمەننەن  بەرىسى  الاكولدەن  تالاي  تويلاردا  توپجارگان سايگۇلىكتەر  جينالدى. جارىس تاي ، قۇنان، توپ بايگە جانە ۇلى الامان بايگە بولىپ ءتورت كەزەڭمەن وتكىزىلدى.IMG_3430

ءبىرىنشى كەزەڭدە 5 شاقىرىمعا جارىسقا تۇسكەن  37 تايدىڭ   اراسىنان  وزىپ كەلگەن  جامبىل اۋداندىق قابىلەت ءناسىرحانۇلىنىڭ اقاۋكەرى جۇلدەگە تىگىلگەن تايدى جەتەلەدى. ال 11 شاقىرىمدىق قۇنان بايگەگە 40 قۇنان باقتارىن سىنادى. مۇندا  «بايسەركە اگرودان»  كەلگەن  تەمىرحان دوسمۇحامەتوۆتىڭ    «ولجا» اتتى تورىسى  قارا ءۇزىپ كەلىپ، جۇلدەگە تىگىلگەن قوس قۇناندى جەتەكتەپ قايتتى.  ال توپ بايگەدە  شاشاسىنا شاڭ جۋىتپاعان جامبىل اۋداننىنان كەلگەن باعىداتتىڭ  باقتورىسى تىگىلگەن 5 جىلقىنى الدىنا سالدى. ال ۇلى الامان بايگەنىڭ  باس جۇلدەسىنە  تىگىلگەن 7 جىلقىنى قاراتال اۋداننان كەلگەن  مەيرحان بۇلعىنوۆتىڭ  «كوبيت» اتتى جيرەنىنىڭ  يەسىنە بۇيىردى. بايگەنىڭ بۇل ءتۇرى بويىنشا جەتى ورىنعا اقشالاي سىيلىقتار بەرىلدى. ال قالعان ءۇش ءتۇرى بويىنشا بەس ورىنعا جۇلدە تاعايىندالىپ، ولارعادا 500 مىڭ تەڭگە مەن 30 تڭگە ارالىعىنداعى اقشالاي سىيلىقتارمەن ماراپاتتالدى.IMG_3364

«ەلگە ەل قوسىلسا قۇت،  ەلدەن ەل كەتسە جۇت» دەمەكشى  كەلەشەكتە  بىرلىگىمىز نىعايىپ، حالقىمىزدىڭ  سانى كوبەيىپ، وسىلايشا  ەلىمىزدىڭ ەڭسەسىن كوتەرۋگە بارىنشا ات سالىسا تۇسسەك نۇر ۇستىنە  نۇر بولار ەدى.  وسى وتكىزىلگەن  ءدۇبىرلى دودا دا  وسىنداي ماقساتتى كوزدەپ، ۇلتىمىزدىڭ  قاسيەتتى سالت داستۇرلەرىن  جاڭعىرتۋعا  باعىتتالعانى داۋسىز. «جۇيرىكتەن جۇيرىك وزار جارىسقاندا» دەيدى عوي حالىق ءتامسىلى. مىنە، وسى بايراقتى  بايگەدە ناعىز جۇيرىكتەر وزدەرىنىڭ مىقتىلىعىن دالەلدەپ، جۇرتشىلىقتىڭ قوشەمەتىنە بولەندى.IMG_3386

 

                                                                سالتانات قۇمارحان

                                                                       سالقۇمار

kerey.kz

Related Articles

  • …ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز.

    الەۋمەتتىك جەلىدە وسى وتانداسىمىزدى قىزۋ تالقىلاپ جاتىر ەكەن. كوبى سىن ايتىپ جاتىر. ۆيدەو جازبانىڭ تولىق نۇسقاسى جوق، پىكىر-تالاس تۋدىرعان بولىگى عانا تاراپ جاتىر ەكەن. سوعان بايلانىستى ءوز ويىمدى ايتا كەتپەكشىمىن: ءبىرىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ۆيدەوسى، فوتوسى الەۋمەتتىك جەلىدە جەلدەي ەسىپ تاراپ جاتىر. ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) جەكە قۇپياسى سانالاتىن فوتوسى، ۆيدەو جازباسى كىمنىڭ رۇقساتىمەن تاراپ جاتىر ەكەن؟ ءوز باسىم وسى پوستتى جازۋ ءۇشىن ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) ۆيدەوداعى بەينەسىن قارا بوياۋمەن ءوشىرىپ تاستاۋدى ءجون كوردىم. جانە رۇقساتىنسىز فوتو بەينەسىن جەكە پاراقشاما سالعانىم ءۇشىن ودان كەشىرىم سۇرايمىن. ءدىني ۇستانىمى، ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز. ەكىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ءدىني ۇستانىمىنا بايلانىستى ايتقان سوزدەرى قوعامدا قاتتى پىكىر تۋدىرعان ەكەن. ءتىپتى ونى “ۇلت دۇشپانى”

  • باقسىلار ينستيتۋتى

    ساراپتاما (وقىساڭىز وكىنبەيسىز) ءبىرىنشى، ىلكىدە تۇركى بالاسىندا ارنايى قاعان قۇزىرەتى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن كورىپكەل باقسىلار ينستيتۋتى بولعان. اتى باقسى بولعانىمەن حاننىڭ قىرىق كىسىلىك اقىلشىسى ەدى. كورىپكەل باقسىلار حان كەڭەسى كەزىندە الداعى قاندايدا ءبىر ساياسي وقيعا مەن سيتۋاتسيانى كۇنى بۇرتىن بولجاپ، ءدوپ باسىپ تالداپ ءھام ساراپتاپ بەرە الاتىن سونى قابىلەتتىڭ يەسى-ءتىن. ولاردى ساياسي كورىپكەلدەر دەپ اتاسا دا بولادى. حان ەكىنشى ءبىر ەلدى جەڭۋ ءۇشىن بىلەك كۇشىنەن بولەك كورىپكەل باقسىلاردىڭ ستراتەگيالىق بولجاۋىنا دا جۇگىنەتىن. قارسىلاس ەلدىڭ كورىپكەل باقسىلارى دا وڭاي ەمەس ارينە. ەكىنشى، ۋاقىت وتە كەلە ساياسي كورىپكەل باقسىلار تۇركىلىك بولمىستاعى ستراتەگيالىق مەكتەپ قالىپتاستىردى. تۇركى باقسىلارى قىتاي، ءۇندى، پارسى، ۇرىم ەلدەرىن جاۋلاپ الۋدا ماڭىزدى ءرول اتقاردى. ول كەزدەگى جاھاندىق جاۋلاسۋلار جەر، سۋ،

  • ءتاڭىرى قالاۋى تۇسكەن جان

    ماندوكي قوڭىردىڭ تۋعانىنا 80 جىل تولۋىنا وراي «ءتاڭىرى مەنى تاڭدادى»  مۇحتار ماعاۋين ماندوكي قوڭىر يشتۆان – وتانى ماجارستان عانا ەمەس، كۇللى تۇركى دۇنيەسى قاستەرلەيتىن ۇلىق ەسىمدەر قاتارىنداعى كورنەكتى تۇلعا. شىڭعىس جورىعى تۇسىندا كارپات قويناۋىنداعى ماديارلار اراسىنان پانا تاپقان قۇمان-قىپشاق جۇرتىنىڭ تۋماسى ماندوكي قوڭىر وننان اسا ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن، بۇعان قوسا زەرتتەۋشىلىك قارىمى ەرەن، تۇران حالىقتارىنىڭ فولكلورلىق-دۇنيەتانىمدىق ساناسىن بويىنا دارىتقان عالىم. ول تۇركولوگيا عىلىمىمەن دەندەپ اينالىسىپ قانا قويماي، حح عاسىردىڭ ءتورتىنشى شيرەگىندە شىعىس پەن باتىس­تىڭ اراسىندا التىن كوپىرگە اينالدى، ميلليونداردىڭ ىقىلاس القاۋىنا بولەندى. ياكي ول حالىقتار اراسىن جاقىنداس­تىرعان مامىلەگەر، وزىقتارعا وي سالعان كورەگەن ەدى. زامانا العا جىلجىعان سايىن مەرەيتوي يەلەرى تۋرالى ايتىلاتىن جايتتار ەستەلىك پەن وتكەن شاق ەنشىسىنە كوشەدى. كوزى ءتىرى

  • جەر سىلكىندى، ال سانامىز سىلكىنە مە؟

    ءبىرىنشى، الماتى جەر سىلكىنىس بەلدەۋى ايماعىنا جاتادى، ول عىلىمدا الدەقاشان دالەلدەنگەن، وعان قۇمالاق اشىپ جاڭالىق ايتۋدىڭ كەرەگى جوق. ورتالىق ازيانىڭ قاۋىپتى سىلكىنىس بەلدەۋىنىڭ ءبىر جولاعى قازاقستاننىڭ ءبىراز ايماعىن قامتىپ جاتىر. جەر كەشە سىلكىنگەن، بۇگىن سىلكىندى، ءتۇپتىڭ تۇبىندە ەرتەڭ دە سىلكىنەدى جانە سىلكىنە بەرەدى. جەر- كۇنانىڭ كوپتىگى ءۇشىن سىلكىندى دەپ اڭىراعان جۇرتقا قۇرعاق اقىل ايتاتىن قايمانا ۋاعىز قاي قوعامدا بولسىن تابىلادى، جەر- اتەيست پەن تاڭىرشىلگە “اللاھتى ەسكە سالدى” دەيتىن مىسكىن وي، اسىعىس تۇسپال قاي جاماعاتتا بولسىن تابىلادى، بىراق تابىلماي تۇرعانى عىلىم، ءمان بەرىلمەي تۇرعانى دا وسى. ەكىنشى، جەردى كىم سىلكىسە دە مەيلى، ماڭىزدىسى ول ەمەس، ونسىز دا سىلكىنىس بەلدەۋىندە تۇرىپ جاتىرمىز، “ۇيقىداعى” سىلكىنىس پەن جانار تاۋ بىزدە ونسىز دا بارشىلىق. ماسەلە

  • ۇلكەن مىرزا…….

    مۇسا شورمانۇلى (1818-1884) – باياناۋىل اعا سۇلتانى، مەتسەنات، اعارتۋشى. ول جايلى گ.ن.پوتانين: “مۇسا شورمانۇلى – شوقاننىڭ تۋىس اعاسى، ول دالاداعى وتە بەدەلدى ادام ەدى، دالا باسشىلارىنىڭ قۇرمەتىنە يە بولدى، ورىس پولكوۆنيگى دەگەن شەن العان. ءبىراز جىلداي ومبىدا تۇردى، ەكى رەت پەتەربورعا بارعان، جالپى ايتقاندا قازاقتىڭ ناعىز ەۋروپالانعان تۇلعاسى” دەپ جازدى. ءبىرجان سال: “قازاقتا ءبىر قۇتىم بار مۇسا شورمان، ۇزىلمەي كەلە جاتىر ەسكى قوردان” دەسە، ءماشھۇر ءجۇسىپ: “بەس جاستا ء“بىسمىللا” ايتىپ جازدىم حاتتى، بۇل دۇنيە جاستاي ماعان ءتيدى قاتتى. سەگىزدەن توعىزعا اياق باسقان كەزدە، مۇسا ەدى قوساقتاعان ءماشھۇر اتتى” دەپ جىرلاعان. مۇسانى باياناۋىل ورىستارى “بولشوي گوسپودين”، اۋىل قازاقتارى “مۇسا مىرزا” دەپ اتاعان. ءوز قارجىسىنا باياناۋىلدا مەشىت، مەدرەسە سالدىرادى. ءىنىسى يسامەن بىرگە

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: