Anotaciya Maqalada grifon, kökböri (Qwsböri) täñir wğımdarı men atauları töñiregindegi sonday-aq Saq, Ğwn, Üysin, Türkilerdiñ böri tötemdiligi jäne attarınıñ da börige baylanıstılığı zertteledi. Grifon jäne kökböri Grifon (griffon) qazirge deyingi anıqtamağa say jartılay arıstan, jartılay qwmay nemese bası, qanatı qws, denesi arıstan añızdıq maqwlıq (狮鹫). Bireuler onı jauızdıqtıñ simvolına balasa endi bireuler izgiliktiñ (tipti Hristostıñ)nışanı dep biledi. «Etimologiya» attı eñbekte: «Hristos – arıstan, öytkeni onda teñdessiz parasat jäne qüş-quat bar, Hristos äri qwzğın, öytkeni ol qayta tirilgen soñ aspanğa köterilip, jwmaqqa şığadı», – dep jazılğan. Grifon köbine grek añızdarında jolığadı. Onıñ arğı jäne keyingi zamanğı mädeniet, etnos, t.b. tanudağı ornı mañızdı. Ol qiır şığıstıñ aydaharı siyaqtı bir däuir mädenietiniñ simvolı. Dese de, grifon grek añızdarında ğana saqtalıp qalmastan, basqa aymaqtarda da keñinen taralğandığı bayqaladı. Äsirese onıñ arheologiyalıq deregi Ortalıq Aziya öñirinen köp bayqaladı. Bayırğı Elamdıqtar onı arhitekturada keñinen paydalanğan. Gerodottıñ «Tarih» attı wlı eñbeginde griffon birneşe jerde jolığadı, barlığı saqtarğa baylanıstı. Gerodot jäne saqtar jerinde grifonnıñ äygili bolğandığın da jazadı. (IV.79) Tarihi derekterge, añızdarğa negizdelgende grifon Ukrainadan Orta Aziyağa deyinge skif dalasında bolğan dep qaraladı. Saqtardıñ grifon äsem öneri turalı: saq molalarında bar. Berelde, Pazırıqta, Esikte, Alagude, tipti ğwndardıñ köşi jäne joyqın jorığımen birge Qiır Şığıs jerine deyin jetkendigi bayqaladı. Gerodottıñ aytuınşa, issedondardıñ joğarğı jağında arimaspı, yağni jalğız közdiler twradı. Al olar twrğan jerde altındı qorıp jatqan grifon boladı dese, ol tağı, issedondardıñ arimaspı jağınan ığıstırılıp, odan skifter issedondar jağınan ığıstırılğandığın jazadı [1]. Gerodot: «Bwl aradan şalğaydağı jağdaylar turalı mälimetterdi tek issedondardıñ aytqandarınan ğana bilemiz. Olar jalğız közdiler men altın qorıp jatqan grifon turalı äñgimeleydi. Skifter bwl äñgimelerdi issedondardan estidi. Odan skifter onı grekterge jetkizedi. Sonımen biz olardı jalğız közdiler dep atadıq. Skifter Arimaspi deydi. «Arima» bir degendi, «spu» köz degendi bildiredi», – deydi [2].
kerey.kz
Pikir qaldıru