kerey.kz TV جاھان جاڭالىقتارى كوز قاراس
ەنەرگەتيكانىڭ بولاشاق جولدارى
ۋكراينا استاناسى كيەۆ قالاسىندا، 2018 جىلدىڭ 16-19 قازانىنىڭ
ارالىعىندا «ورتالىق جانە شىعىس ەۋروپانىڭ تۇراقتى ەنەرگەتيكاسى» اتتى
10-شى حالىقارالىق فورۋمى مەن كورمەسى (Sustainable Energy Forum and
Trade Show, SEF 2018 Kyiv) وتۋدە. وسى جيىنعا 35 استام ەلدەردىڭ شامامەن
500 وكىلدەرى قاتىسۋدا. 80 استام ماماندار باياندامالارىن وقيدى، 100-گە
جۋىق كومپانيالار ءوز جەتىستىكتەرىن كورسەتۋدە. بۇنداي شارانىڭ شەڭبەرىندە،
«الەم جەل ەنەرگەتيكاسى قاۋىمداستىعى»-نىڭ باس حاتشىسى ستەفان كسانگەر
(Stefan Gsänger) بىزگە سۇحبات بەردى. نەمىس قايراتكەرىنىڭ جاۋاپتارىنا نازار
اۋدارايىق.
تۇراقتى ەنەرگەتيكادا قازاقستاننىڭ مۇمكىنشىلىكتەرى تۋرالى: كۇن، جەل
ەنەرگەتيكاسىندا. مىسالى، ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىندا تاۋلى ايماعى
جوڭعار قاقپاسى جەل ەنەرگەتيكاسى ءۇشىن وتە ءتيىمدى. وسى تاقىرىپ
جايىندا ءسىزدىڭ پىكىرلەرىڭىز قانداي؟
قازاقستان جەل ەنەرگەتيكاسىنىڭ بولاشاعى – زور! تەوريالىق تۇردە، ەلىڭىز
بۇتكىل الەمدى جەل ەنەرگەتيكاسىمەن قامتاماسىز ەتپەكشى. بىراق، قازىرگى تاڭدا
سىزدەر ويلانۋعا تيىسسىزدەر: قالاي كۇن مەن جەل قۋات مۇمكىنشىلىكتەرىن ءتيىستى
دارەجەدە پايدالانۋعا بولادى؟ تەك قانا وزدەرىڭىز ءۇشىن ەمەس، سىرتقا شىعارۋ
جولدارىن پايىمداۋىن ءجون. وتە قىزىق جوسپارلاردىڭ ءبىرى – جەل گازىن
ءوندىرۋى. جەردەن الىناتىن تابيعي گازدىڭ ءوندىرۋى ورنىنا، سىزدەر سۋتەگىنى
جەلدەن وندىرە الاسىزدار، ودان مەتان جاساي الاسىزدار. قازىرگى گاز
قۇبىرلارىڭىزدى پايدالانىپ، جاڭا گاز ونىمدەرىن تاپسىرىس بەرۋشىلەرگە
تاسىمالداۋىڭىزعا بولادى. قورى شەكتەلگەن قازبا گازدىڭ ورنىنا،
جاڭعىرمالى گازدى پايدالانا الاسىزدار. تاپسىرىس بەرۋشىلەر ءۇشىن دە بۇل
ءتيىمدى ۇسىنىس. ونى جۇزەگە اسىرۋى ءۇشىن ينفراقۇرىلىمى دا بارشىلىق. تەك
قانا، جەل گازدىڭ ءوندىرىسىن دامىتۋ كەرەك.
ءسىز قازاقستانعا بىرنەشە رەت باردىڭىز. ءسىزدىڭ پىكىرىڭىزشە، نەگە ەلىمىزدە
تۇراقتى ەنەرگەتيكانىڭ كوزدەرى ءتيىستى دارەجەدە دامىعان جوق؟ مۇمكىن،
كەيبىر قاتەلىكتەرىمىز جوق ەمەس. قۇلاعىمىز سىزدە.
ەڭ الدىمەن، وسى سالانى رەتتەيتىن مەكەمەلەر ماڭىزدى. ۇكىمەتىڭىز تۇراقتى
ەنەرگەتيكانىڭ دامۋىنا مۇددەلى، بىراق وسى سالاعا ودان دا كوپ دەن
قويىلعانى دۇرىس بولار ەدى. ارينە، ەلىڭىزدە مۇناي مەن گازدان تۇسەتىن پايدا
مول بولسا، وندا وسى جاعدايدى وزگەرتۋ ءۇشىن جەتەكشىلىك كەرەك. ساياساتتىڭ
ىقپالى وتە كۇشتى، ونسىز بۇل سالانىڭ دامىتۋى – ەكىتالاي. ارينە، سىزدەر
قىسقا مەرزىم ىشىندە مۇناي مەن گازدىڭ تاۋەلدىلىگىنەن قۇتىلا المايسىزدار.
بىراق، تۇراقتى ەنەرگەتيكانىڭ ون-جيىرما جىلدىق ستراتەگياسىن
قاراستىرساڭىزدار – ارتىق بولماس.
ەندى، سوڭعى سۇراعىم. ءسىزدىڭ پىكىرىڭىزشە، قازاقتارعا نە ىستەۋ كەرەك؟
قانداي كومپانيالاردىڭ قۇرال-جابدىقتارىن ساتىپ العانى ءجون؟
جاڭعىرمالى جانە تۇراقتى ەنەرگەتيكانىڭ سالاسىندا، قانداي
مەملەكەتتەرمەن ىنتىماقتاستىقتى ورناتۋ قاجەت؟ نەنى ويلايسىز؟
قانداي مەملەكەتتەر جاقسى؟
مەنىڭ ويىمشا، تاجىريبەلى مەملەكەتتەرمەن بايلانىس ورناتىڭىزدار.
ولاردىڭ سانى كوپ ەمەس. شىعىس باعىتىندا، قىتايدىڭ ۇلەسى زور. باتىس
باعىتىنا قاراساڭىزدار، مەنىڭ ەلىم – المانيا باي تاجىريبەنىڭ يەسى. بىراق،
مەنىڭ پايىمداۋىمشا، سىزدەرگە ءبىر عانا ارىپتەس كەرەك جوق. نارىعىڭىزدى
اشىڭىزدار. وسى ادامداردى شاقىرىڭىزدار. سوسىن، سىزدەر كىمنىڭ كىم ەكەنى
كورە الاسىزدار – قانداي فيرمالار ءتيىمدى ىستەيدى، قانداي ۇيىمدار
سەنىمدىرەك. بىرنەشە ويىنشىلارعا باسەكە تۇسۋگە جاعداي جاساڭىزدار.
ولاردىڭ كەيبىرەۋى جەڭبەك، كەيبىرەۋى ۇتىلماق.
ءبىر سوزبەن ايتقاندا – ءارتاراپتاندىرۋ.
ءيا، ءارتاراپتاندىرۋ.
راسىندا، ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكا سالاسى جاڭا سەرپىلىسكە ءزارۋ. بەلارۋس پەن
وزبەكستان سىندى كورشىلەرىمىز اتوم ەلەكتر ستانتسيالارىن سالۋدا. ازىرشە،
اتوم ەنەرگەتيكاسى – ەڭ ارزان ءارى قاۋىپسىز قۋات كوزدەرىنىڭ ءبىرى بولىپ
تابىلادى. نيدەرلاندى سەكىلدى دامىعان مەملەكەت جەل ەنەرگەتيكاسى
سالاسىندا بىزدەن كوش ىلگەرى تۇر. ايتەۋىر، الەم بويىنشا ۇلگى الارلىق
دۇنيەلەر – جەتەرلىك. ادامزاتتىڭ الدىڭعى قاتارىنداعى ەلدەردىڭ اراسىندا
كورىنۋى ءۇشىن – قازىرگى زامانعا ساي تەحنولوگيالاردى دەر كەزىندە يگەرگەنى
قۇبا-قۇپ بولار ەدى.
دانيار ناۋرىز
ۋكراينا
كيەۆ
Kerey.kz
پىكىر قالدىرۋ