|  |  |  | 

كوز قاراس وقيعا ساياسات

ماۋلەن اشىمباەۆ: قازاق حالقىنىڭ مەملەكەت قۇراۋشى ۇلت ەكەنىن اشىق ايتۋىمىز كەرەك

قاراعاندى – تالاي تالانت پەن دارىنداردىڭ كىندىگىن كەسىپ، توماعاسىن سىپىرعان، قازاق ءۇشىن قۇت دارىپ، باق قونعان قاستەرلى مەكەن. سوڭعى اپتادا وسى ءبىر ولكەگە ەلدىڭ نازارى ەرەكشە اۋدى. ماسەلەنىڭ ءمانىسى دە بارشاعا ءمالىم.

بۇگىن ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى جانات سۇلەيمەنوۆ ارنايى ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزىپ، ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن ءتۇسىندىرىپ بەردى. اتالعان ءىس بويىنشا ناقتى شارالار قولعا الىنىپ، تەرگەۋ امالدارىنىڭ جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلىپ جاتقاندىعىن دا ايتتى. قازىردىڭ وزىندە وسى ىسكە قاتىسى بار دەگەن كۇدىكپەن 8 ادامنىڭ ۇستالعانى، تاعى بىرەۋىنە ىزدەۋ جاريالانعانى بەلگىلى بولىپ وتىر. بۇل كەشەندى جۇمىستار ناقتى ناتيجەسىن بەرىپ، جاۋاپتى ادامدار زاڭعا سايكەس جازالارىن الادى.

وسى رەتتە، ورىن العان جايتقا قاتىستى از-كەم ءوز ويىمىزدى ءبىلدىرىپ، ءۇن قوسقاندى ءجون كورىپ وتىرمىن. بۇعان دەيىن تەرگەۋ امالدارى باستالىپ كەتكەندىكتەن، ىسكە كەدەرگى كەلتىرمەۋدىڭ قامىن جاساپ، سابىر ساقتاعان ەدىك.

الدىمەن، بۇل وقيعا ءبىزدىڭ دە جانىمىزعا ايازداي باتىپ، ورىمدەي جىگىتتىڭ قازاسى قابىرعامىزدى قايىستىرىپ كەتكەنىن ايتقىم كەلەدى. سوعان بايلانىستى قايتىس بولعان ازاماتتىڭ وتباسىنا قايعىلارىنا ورتاقتاسىپ، وبلىستىق فيليالىمىز ارقىلى كوڭىلىمىزدى بىلدىردىك.

جالپى وسى ءبىر جايت قوعامىمىزدا تاتۋلىق پەن تۇراقتىلىقتى ساقتاۋعا قاتىستى ءالى دە جەتىلدىرۋدى قاجەت ەتەتىن تۇستاردىڭ بار ەكەنىن كورسەتىپ بەردى. ءبىز مۇنداي جاعدايدا، ەڭ بىرىنشىدەن، بارلىق ءىس-ارەكەتىمىزدى ەلدىڭ بىرلىگىن ساقتاۋعا باعىتتاۋىمىز كەرەك. ويتكەنى قازىرگىدەي الەمدىك گەوساياسي جاعدايدىڭ ۋشىعىپ تۇرعان شاعىندا وسىنداي كيكىلجىڭدەردى ءوز مۇددەسىنە پايدالانىپ كەتكىسى كەلەتىن كۇشتەردىڭ بار ەكەنى بەلگىلى. ولاردىڭ كوزدەيتىنى ءبىزدىڭ بۇگىنگى بىرتۇتاستىعىمىزعا جىك ءتۇسىرىپ، ىرگەمىزدى ىدىراتۋ. سوندىقتان وسىنداي ايتاقتارعا ەرمەي، ەڭ اۋەلى ىشكى تۇراقتىلىعىمىزدى ساقتاۋعا، ونى ودان ءارى نىعايتۋعا اسا ءمان بەرۋىمىز كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.

وسى تۇستا وسالدىق تانىتقانداردىڭ عۇمىر بويى تىرنەكتەپ جيعان-تەرگەنىن ءبىر-اق كۇندە جوعالتىپ، بىرلىگى مەن بەرەكەسىنەن ايىرىلىپ قالعانىن دا كوزىمىز كورىپ ءجۇر. ال سول بىرلىك پەن بەرەكەنىڭ ار جاعىندا ەلدىك، مەملەكەتتىلىك، تاۋەلسىزدىك دەيتىن قاستەرلى ۇعىمدار تۇر. سوندىقتان قاسىقتاپ جيعانىمىزدى شەلەكتەپ توگىپ الماۋ ءۇشىن بىرلىگىمىزدى بەكەمدەپ، تۇراقتىلىعىمىزدى ساقتاۋدى ءبىرىنشى كەزەككە شىعارۋىمىز كەرەك. بۇل – قازاقستاندا تۇراتىن بارلىق حالىققا جۇكتەلەر جاۋاپكەرشىلىك.

ارينە، وسى جاعدايعا بايلانىستى كەيبىرەۋلەر الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى دە كوتەرىپ، ءىستىڭ بايىبىن باسقا باعىتقا قاراي بۇرۋدى كوزدەيتىندەرىن ءبىلدىرىپ قالىپ جاتىر. دەسەك تە، ەلىمىزدە الەۋمەتتىك سالانى جاقسارتۋ ءۇشىن قىرۋار شارۋانىڭ اتقارىلعانىن، وزەكتى دەگەن ماسەلەلەردىڭ ءوزى وڭ شەشىمىن تاۋىپ، كوپ ءتۇيىننىڭ كۇرمەۋى شەشىلە باستاعانىن ايتۋىمىز كەرەك. سول باستاعان ءىستى جالعاستىرۋ ءۇشىن دە ءبىز بىرلىگىمىزدەن ايىرىلماي، ونى قايتا كۇشەيتە تۇسۋگە ءتيىسپىز.

سونداي-اق قازاقستانداعى الەۋمەتتىك احۋالعا تەك قازاق ۇلتى ەمەس، ەلدەگى بارلىق ەتنوس وكىلدەرى دە جاۋاپتى ەكەنىن جانە سونى سەزىنۋى كەرەكتىگىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى. سول سەبەپتى بارلىق حالىق ورتاق ماقساتقا ۇيىسۋى قاجەت. بىرلىك پەن تۇراقتىلىقتى دارىپتەپ، كەز كەلگەن ماسەلەنى اقىلعا سالىپ شەشۋگە ماشىقتانۋىمىز كەرەك. بۇل – ءبىز ۇمتىلعان دامىعان، باسەكەگە قابىلەتتى قوعامنىڭ بەينەسى.

ءبىزدىڭ كەز كەلگەن ۋاقىتتا كۇن تارتىبىنەن تۇسپەيتىن تاعى ءبىر ەڭ باستى ماسەلەمىز – تاۋەلسىزدىگىمىزدى نىعايتۋ. ونىڭ كىلتى بىرلىك پەن ىنتىماقتا ەكەنىن اتا-بابامىز ءاۋ باستان ايتىپ كەتكەن. سونىڭ ارقاسىندا، ياعني قازاقستاندى مەكەندەگەن بارلىق حالىقتىڭ باسىن ءبىر ارناعان توعىستىرۋ ارقىلى ءبىز بۇگىنگى جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزدىك.

ءبىز كوپەتنوستى ەل بولۋدى ءوزىمىز تاڭداپ العانىمىز جوق. بۇل – تاريحتىڭ تارتۋى. سوندىقتان وسى باسىمدىعىمىزدى ءوز پايدامىزعا جاراتا ءبىلۋدىڭ ماڭىزى زور. وسى رەتتە بارلىق ازاماتتارعا بىردەي مۇمكىندىكتەر قالىپتاستىرۋ ارقىلى ەلىمىزدەگى ءار ۇلت وكىلىنە جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەتىنىن ەسكەرۋىمىز كەرەك. سونداي-اق قازاق حالقىنىڭ دا جاۋاپكەرشىلىگى ارتا تۇسەتىنى انىق.

تاعى ءبىر ماڭىزدى جايت، قازاقستان كوپەتنوستى مەملەكەت بولعانىمەن، قازاق حالقىنىڭ مەملەكەت قۇراۋشى ۇلت ەكەنىن اشىق ايتۋىمىز كەرەك. وعان ەشكىمنىڭ كۇمانى دە بولماۋى ءتيىس. ءتىپتى قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل بولۋىنىڭ وزىندە دە ۇلكەن ءمان جاتىر. بىراق ەشكىمدى الالاماي، بارلىق ازاماتقا ورتاق مۇمكىندىك قالىپتاستىرۋ وركەنيەتتىڭ بەلگىسى جانە تۇراقتى دامۋدىڭ كەپىلى ەكەنىن ۇمىتپايىق.

سونىمەن قاتار ەلباسىنىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى، «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى باعدارلامالىق ماقالاسى، ۇلتتىق كودتى ساقتاۋ، اتا-بابامىزدىڭ ءداستۇرىن دارىپتەپ، كەڭ جازيرا دالامىزدىڭ الەمدىك وركەنيەتتەگى ۇلەسى سياقتى اۋقىمدى جۇمىستار ۇلتتىق سانامىزدى جاڭعىرتۋعا باعىتتالعانى بەلگىلى. وسى جۇمىستاردىڭ بارلىعى اتا-بابامىزدىڭ ارمانى بولعان مەملەكەتتىگىمىزدى كۇشەيتۋگە جانە تاۋەلسىزدىگىمىزدى ماڭگىلىك ەتۋگە ارنالعانىن ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك.

سوندىقتان ءبىز بىرلىكتى تۋ ەتىپ، ەلدىكتىڭ ىرگەسىنە سىزات تۇسىرەتىن كەز كەلگەن قاۋىپكە قارسى تۇراتىن يممۋنيتەت قالىپتاستىرۋىمىز قاجەت. ۇلتىمىزدىڭ ەرتەڭىنە جانىمىز شىن اشىسا، ۇرپاققا بىرلىگى بەكەم، ىنتىماعى جاراسقان مەملەكەت قالدىرۋدى ويلاۋىمىز كەرەك. وسى جولدا ءبارىمىز ءبىر كىسىدەي اتسالىسىپ، اقىلمەن ارەكەت ەتەيىك.

ماۋلەن اشىمباەۆ،

«نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى 

ult.kz

Related Articles

  • گەرب اۋىستىرۋ ماسەلەسى نەمەسە «تەرىستەۋ سيندرومى» قالاي پايدا بولدى؟!

    ەلىمىزدىڭ گەربىن اۋىستىرۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ ۇسىنىسى (و باستا ۇسىنىس سۋرەتشى-ديزاينەر مامانداردان شىققان سياقتى) تۇتاس قوعامدا بولماعانمەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە اجەپتاۋىر قارسىلىق تۋدىردى. بىراق، بايىپتاپ قاراساق، بۇل قارسىلىقتىڭ قازىرگى گەربتىڭ قازاق ءۇشىن ەرەكشە قاستەرلى نەمەسە ەستەتيكالىق تۇرعىدان ءمىنسىز بولۋىنا ەش قاتىسى جوقتىعىن اڭعاراسىز. سوڭعى ۋاقىتتارى، اۋىر ىندەتپەن قاتار كەلگەن قاڭتار تراگەدياسىنان باستاپ، حالىق ايتارلىقتاي كۇيزەلىسكە ۇشىرادى. قازاقستاننىڭ ەركىنەن تىس، سوعىسقا، باسقا دا سەبەپتەرگە بايلانىستى بولىپ جاتقان ەكونوميكالىق قيىندىق سالدارىنان حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى تومەندەدى. وسىنىڭ ءبارى قازىر قوعامدا بايقالىپ قالعان «تەرىستەۋ سيندرومىنا» تۇرتكى بولدى. «تەرىستەۋ سيندرومى» – دۇرىستى دا بۇرىسقا شىعاراتىن، قانداي باستاماعا بولسىن قارسى رەاكتسيا شاقىراتىن قۇبىلىس. الەۋمەتتىك پسيحولوگيانى زەرتتەۋشىلەردىڭ پايىمداۋىنشا، وسى قۇبىلىستى بارىنشا كۇشەيتىپ تۇرعان فاكتور – الەۋمەتتىك جەلىلەر. ياعني، الداعى ۋاقىتتا

  • ۇزدىك ويدىڭ ۇزىندىلەرى

    ۇزدىك ويدىڭ ۇزىندىلەرى ارما الەۋمەت! مەن قازىر تازا اكادەميالىق عىلىمي ورتادا ءجۇرمىن. ءوزىمنىڭ نەشە جىل بويى جيناعان ءبىلىمىمدى، وقىعان وقۋىمدى، شەتەلدىك تاجىريبەمدى، ينتەللەكتۋالدى قارىم-قابىلەتىمدى شىنايى قولداناتىن قارا شاڭىراقتىڭ ىشىندە ءجۇرمىن. الماتىنىڭ بارىنەن بولەك مادەني ورتاسى ەرەكشە ۇنادى. الماتى قالا مەن دالا دەيتىن ەكى ۇعىمنىڭ تۇيىسكەن ادەمى ورتاسى ەكەن. ويلاپ كورسەم مەن باقىتتى پەرەزەنت، باعى جانعان ۇرپاق ەكەنمىن. اكەم تۇرمىس پەن جوقشىلىق، جالعىزدىقتىڭ تاۋقىمەتىن ابدەن تارتىپ ەش وقي المادىم، نەبارى ءۇش اي وقۋ وقىدىم-, دەپ مەنىڭ وقۋىمدى بالا كۇنىمنەن قاداعالادى، شاپانىمدى ساتسام دا وقىتام دەپ بارىن سالدى. ال مەكتەپتە باقىتتى شاكىرت بولدىم. ماعان ءدارىس بەرگەن ۇستازدارىم كىلەڭ دارىندى، قابىلەتتى كىسىلەر بولدى. ۋنيۆەرسيتەتتە جانە شەتەلدە مەن تىپتەن ەرەكشە دارىن يەلەرىنە شاكىرت بولدىم.

  • سامات ءابىش قالاي “سۇتتەن اق، سۋدان تازا” بولىپ شىقتى؟

    ازاتتىق راديوسى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ ۇقك توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى، ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى سامات ابىشكە شىققان ۇكىم “قازاقستانداعى رەجيم بولاشاقتى ويلامايتىنىن كورسەتتى” دەيدى قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ. ساراپشىنىڭ پايىمداۋىنشا، بيلەۋشى “ەليتا” جەكە ىستەرىمەن جانە تاساداعىكەلىسىمدەرمەن اۋرە بولىپ جاتقاندا ەلدە تاعى ءبىر جاڭا الەۋمەتتىك جارىلىسقا اكەلۋى مۇمكىن فاكتورلار كۇشەيىپ كەلەدى. ساياساتتانۋشىرەسەي ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق مۇددەلەرى مەن گەوساياسي جوسپارلارىن كەڭىنەن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا تىكەلەي اسەر ەتۋگە تىرىسىپ جاتۋى مۇمكىن دەپ تە توپشىلايدى. پۋتين “قاۋىپسىزدىك كەپىلى” مە؟ ازاتتىق: سونىمەن ۇزاق دەمالىس الدىندا وسىنداي ۇلكەن جاڭالىق جاريالاندى. مەيرام الدىندا، 19 ناۋرىزدا قازاقستاندىقتار ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ پوستىنان سامات ابىشكە شىققان ۇكىم جايلى ءبىلدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ بايلانىسى بار ما الدە كەزدەيسوقتىق پا؟ دوسىم ساتپاەۆ: اڭگىمەنى بۇل ءىستىڭ قۇپيا

  • حريستيان ميسسيونەرلەرىنىڭ قۇمداعى ىزدەرى

    ورىنى: قاشقار ق-سى; جىلى: 1933 ج; اتى-ءجونى: قابىل احوند; ءدىنى: حريستيان; تۇسىنىكتەمە: بۇل جىگىتتىڭ كەيىنگى ەسىمى قابىل احوند، حريستيان ءدىنىن قابىلداعان العاشقى ۇيعىر. كەيىن ءدىني سەنىمىنە بايلانىستى ولتىرىلگەن. سۋرەت ەۋروپاداعى ميسسيونەرلىك مۋزەي ارحيۆىندە ساقتاۋلى. اتالعان مۋزەيدە جۇزدەگەن حريستيان ۇيعىر وكىلدەرىنىڭ سۋرەتى ساقتالعان. 1930 جىلدارى حريستيان ۇيعىرلارىنا تۇرعىلىقتى مۇسىلماندار مەن اكىمشىلىك بيلىك تاراپىنان قىسىم كورسەتىلە باستاعان سوڭ ءبىر ءبولىمى ميسسيونەرلەرگە ىلەسىپ ەۋروپا ەلدەرىنە “ھيجراعا” كەتتى. القيسسا حريستيان الەمىنىڭ قاشقارياعا باسا ءمان بەرۋى اسىرەسە ياقۇپ بەك مەملەكەتى كەزەڭىندە جاڭا مۇمكىندىكتەردى قولعا كەلتىردى. 1860-70 جج. قاشقاريانىڭ تسين يمپەرياسىنا بايلانىستى كوڭىل كۇيىن جاقسى پايدالانعان حريستيان الەمى ءۇندىستان مەن تيبەت ارقىلى قاشقارياعا مادەني ىقپالىن جۇرگىزە باستادى. ولاردىڭ ماقساتى بۇل ايماقتى رەسەي يمپەرياسىنان بۇرىن ءوز ىقپالىنا

  • دەموگرافيالىق ساراپتاما

    1-ءشى سۋرەت قازاقتار; دەموگرافيالىق احۋال 1949-2020 جج. ارالىعىن سالىستىرمالى كورسەتكەن. 1949 جىلعا دەيىن، اتاپ ايتقاندا كوممۋنيستىك قىتاي ۇكىمەتى ورناعانعا دەيىن شىنجاڭ ولكەسىنىڭ سولتۇستىك بولىگىندە قازاقتار، وڭتۇستىك بولىگى قاشقاريادا ۇيعىرلار باسىم ساندى ۇستادى. 1951-54 جىلدارى ۇلتتىق مەجەلەۋ كەزىندە ورتالىق ۇكىمەت قۇرعان كوميسسيا ساراپتاماسى بويىنشا ۇلتتىق اۆتونوميالىق تەرريتوريانى انىقتاۋ مىنا ەكى باعىتتا جۇرگىزىلدى. ولار: ءبىرىنشى، ۇلتتىق اۆتونوميانى مەجەلەۋ بويىنشا ونىڭ اتاۋىن تۇراقتاندىرۋ. وسى بويىنشا ءۇش اتاۋ ۇسىنىلدى: *شىعىس تۇركىستان اۆتونوميالىق فەدەراتسيالىق رەسپۋبيليكاسى; *ۇيعىرستان اۆتونوميالىق رەسپۋبيليكاسى; *شىنجاڭ اۆتونوميالى رەسپۋبيليكاسى. ەكىنشى، اۆتونوميانىڭ اكىمشىلىك تۇرپاتىن انىقتاۋ; وسى بويىنشا: *فەدەرەتسيالىق تۇرپات; *اۆتونوميالىق وبلىس جانە وكۋرگ تۇرپات; *ايماق جانە اۋدان دارەجەلى اۆتونوميالىق وكۋرگ تۇرپاتى. مەجەلەۋ كوميسسياسى اتالعان ەكى باعىتتا ساراپتاما ناتيجەسىن قورىتىندىلادى. كوميسسيا قورىتىندىسى بويىنشا شىنجاڭ ولكەسىنىڭ

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: