|  |  | 

رۋحانيات ادەبي الەم

التى الاشقا جول تارتار التى كىتاپ

ء(جادي شاكەنۇلىنىڭ جاڭا كىتاپتارىنىڭ تۇساۋكەسەرى)Jadi shaken

11 ءساۋىر 2019 جىلى الماتى قالاسى قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ادەبيەتشىلەر ۇيىندە قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ باسقارماسى، «ەر جانىبەك حالىقارالىق قوعامدىق قورى»، «ەل اماناتى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ، ەۋرازيا جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى. حالىقارالىق شىڭعىسحان اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى ءجادي شاكەنۇلىنىڭ التى شىعارماشىلىق ەڭبەگى التى الاشقا جول تارتپاق. قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى، اقىن باۋىرجان جاقىپ مىرزانىڭ جۇرگىزۋىمەن وتەتىن ايتۋلى كەشتىڭ تۇساۋكەسەرىنە كورنەكتى ادەبيەتشى عالىمدار مەن قالامگەرلەر: تەمىرحان تەبەگەنوۆ، جانات احمادي،سەرىكقازى قوراباي، داۋلەتبەك بايتۇرسىن، جاركەن بودەشۇلى، عالىم جايلىباي، مۇرات شايماران، ت.ب. سونىمەن قاتار، باسپا ءسوز وكىلدەرى قاتىسادى دەپ كۇتىلۋدە.

ج.شاكەنۇلى 1967 جىلى 5 مامىردا قىتاي اۋماعىنا قاراستى ءور التايدا تۋعان. 1997 جىلى اتاجۇرتقا قونىستانعان.  تاۋەلسىز ەلگە كەلگەنەن باستاپ، ەل مەن ۇلتتىڭ قامى ءۇشىن ەڭبەك ەتۋگە كىرىسىپ كەتكەن ادۋىندى جازۋشى  «شالقار»،  «قازاق ادەبيەتى»، «جاس قازاق ءۇنى» گازەتتەرىندە، دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىندا  جاۋاپتى ادەبي قىزمەتتەر اتقارعان.

پروزادا «ءبىر ۋىس ساۋلە»، «جۇرەك نەگە جىلايدى»   اڭگىمەلەر جيناعى، «قارالى كوش» – تاريحي رومانى جارىق كورگەن. «قارالى كوش» كىتابى تۇرىك تىلىنە اۋدارىلعان. بالالار ادەبيەتى تاقىرىبىندا «اق بالاپان»، «ارمانشىل بالا» كىتاپتارىن جازعان. ءبىر ءبولىم مىسال اڭگىمەلەرى وقۋلىقتارعا كىرگەن. «اق بالاپان» كىتابى تۇركيادا لاتىن جازۋىندا شىققان. ادەبيەتتىك سىن-زەرتتەۋ تاقىرىبىندا «جالعىزدىڭ ءۇنى» كىتابى جارىق كورىپ، ونىڭ ىشىندەگى «شىنجاڭداعى قازاق ادەبيەتى» ماقالاسى ادەبيەت تەورياسى جيناقتارىنا كىرگەن. قازىرگە دەيىن جازۋشىنىڭ اۆتورلىق تۋىندىلارىنان 12 كىتاپ، قۇراستىرعان ەڭبەكتەرىنەن 20 كىتاپ جارىق كورگەن.

بۇدان سىرت ا.تاتانايۇلىنىڭ «ەل قورعانى – ابىلاي»، م.رازدانۇلىنىڭ «التايدىڭ اقيىقتارى»، س.ابىلقاسىمۇلىنىڭ «قۋعىن»، ق.شابدانۇلىنىڭ «قىلمىسى»، ت.ب. كوپتەگەن كىتاپتاردى رەداكتسيالاپ، اتا جۇرتتا جارىق كورۋىنە وزىندىك ۇلەسىن قوستى. جازۋشى شىعارماشىلىعى حاقىندا – ت.كاكىشەۆ، ت.بەيىسقۇلوۆ، م.ءراش، ت.تەبەگەنوۆ، ز.سەيىتجان، ج.احمادي، ءا.قارا، ن.ءتۇسىپحان، ب.جىلقىبەك، ب.ءبامىش، ت.ب. قالامگەر-عالىمدار قۇندى زەرتتەۋ ماقالالارىن جازعان. ءمولدىر داۋكەنوۆا ەسىمدى ستۋدەنت «قارالى كوش» رومانى حاقىندا ماگيسترلىك ەڭبەك قورعاعان.

وسى رەتتە ءجادي شاكەنۇلىنىڭ «بوزمۇنار» رومان-حيكاياتتار كىتابى، «التاي الىپتارى»، «وسپان باتىر جانە شىعىس تۇركىستان ماسەلەلەرى» اتتى زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى، «قىتاي قازاقتارىنىڭ ادەبيەتى» اتتى ادەبي سىن-زەرتتەۋلەرى، «بەگزات ءسوز» اتتى قالامگەر شىعارماشىلىعى جايىندا جازىلعان وزگە اۆتورلاردىڭ ماقالالار جيناعى سىندى بەس كىتابى جارىق كورىپ وتىر. سونىمەن بىرگە وقىرماندار سۇرانىسى بويىنشا «قارالى كوش» كىتابى ا.بايتۇرسىن ۇلگىسىندەگى توتە جازۋدا جارىق كورۋدە. ساليقالى كەزدەسۋدە اسەم اندەر شىرقالىپ، كەش مەرەيىن اسىرادى. بىرەگەي جازۋشىعا «ارمان» اكو ۇجىمى شىعارماشىلىق تابىس، زور دەنساۋلىق تىلەيمىز.

رۋحاني ازىق بولارلىق رۋحانياتتىڭ ورداسىندا التى الاشقا جول تارتار التى كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرىنىڭ كۋاسى بولۋعا شاقىرامىز.
پودروبنەە: http://arman-ako.com/zhanalyktar/altyi-alashqa-zhol-tartar-altyi-kitap.html

Related Articles

  • گەرب اۋىستىرۋ ماسەلەسى نەمەسە «تەرىستەۋ سيندرومى» قالاي پايدا بولدى؟!

    ەلىمىزدىڭ گەربىن اۋىستىرۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ ۇسىنىسى (و باستا ۇسىنىس سۋرەتشى-ديزاينەر مامانداردان شىققان سياقتى) تۇتاس قوعامدا بولماعانمەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە اجەپتاۋىر قارسىلىق تۋدىردى. بىراق، بايىپتاپ قاراساق، بۇل قارسىلىقتىڭ قازىرگى گەربتىڭ قازاق ءۇشىن ەرەكشە قاستەرلى نەمەسە ەستەتيكالىق تۇرعىدان ءمىنسىز بولۋىنا ەش قاتىسى جوقتىعىن اڭعاراسىز. سوڭعى ۋاقىتتارى، اۋىر ىندەتپەن قاتار كەلگەن قاڭتار تراگەدياسىنان باستاپ، حالىق ايتارلىقتاي كۇيزەلىسكە ۇشىرادى. قازاقستاننىڭ ەركىنەن تىس، سوعىسقا، باسقا دا سەبەپتەرگە بايلانىستى بولىپ جاتقان ەكونوميكالىق قيىندىق سالدارىنان حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى تومەندەدى. وسىنىڭ ءبارى قازىر قوعامدا بايقالىپ قالعان «تەرىستەۋ سيندرومىنا» تۇرتكى بولدى. «تەرىستەۋ سيندرومى» – دۇرىستى دا بۇرىسقا شىعاراتىن، قانداي باستاماعا بولسىن قارسى رەاكتسيا شاقىراتىن قۇبىلىس. الەۋمەتتىك پسيحولوگيانى زەرتتەۋشىلەردىڭ پايىمداۋىنشا، وسى قۇبىلىستى بارىنشا كۇشەيتىپ تۇرعان فاكتور – الەۋمەتتىك جەلىلەر. ياعني، الداعى ۋاقىتتا

  • …ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز.

    الەۋمەتتىك جەلىدە وسى وتانداسىمىزدى قىزۋ تالقىلاپ جاتىر ەكەن. كوبى سىن ايتىپ جاتىر. ۆيدەو جازبانىڭ تولىق نۇسقاسى جوق، پىكىر-تالاس تۋدىرعان بولىگى عانا تاراپ جاتىر ەكەن. سوعان بايلانىستى ءوز ويىمدى ايتا كەتپەكشىمىن: ءبىرىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ۆيدەوسى، فوتوسى الەۋمەتتىك جەلىدە جەلدەي ەسىپ تاراپ جاتىر. ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) جەكە قۇپياسى سانالاتىن فوتوسى، ۆيدەو جازباسى كىمنىڭ رۇقساتىمەن تاراپ جاتىر ەكەن؟ ءوز باسىم وسى پوستتى جازۋ ءۇشىن ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) ۆيدەوداعى بەينەسىن قارا بوياۋمەن ءوشىرىپ تاستاۋدى ءجون كوردىم. جانە رۇقساتىنسىز فوتو بەينەسىن جەكە پاراقشاما سالعانىم ءۇشىن ودان كەشىرىم سۇرايمىن. ءدىني ۇستانىمى، ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز. ەكىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ءدىني ۇستانىمىنا بايلانىستى ايتقان سوزدەرى قوعامدا قاتتى پىكىر تۋدىرعان ەكەن. ءتىپتى ونى “ۇلت دۇشپانى”

  • باقسىلار ينستيتۋتى

    ساراپتاما (وقىساڭىز وكىنبەيسىز) ءبىرىنشى، ىلكىدە تۇركى بالاسىندا ارنايى قاعان قۇزىرەتى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن كورىپكەل باقسىلار ينستيتۋتى بولعان. اتى باقسى بولعانىمەن حاننىڭ قىرىق كىسىلىك اقىلشىسى ەدى. كورىپكەل باقسىلار حان كەڭەسى كەزىندە الداعى قاندايدا ءبىر ساياسي وقيعا مەن سيتۋاتسيانى كۇنى بۇرتىن بولجاپ، ءدوپ باسىپ تالداپ ءھام ساراپتاپ بەرە الاتىن سونى قابىلەتتىڭ يەسى-ءتىن. ولاردى ساياسي كورىپكەلدەر دەپ اتاسا دا بولادى. حان ەكىنشى ءبىر ەلدى جەڭۋ ءۇشىن بىلەك كۇشىنەن بولەك كورىپكەل باقسىلاردىڭ ستراتەگيالىق بولجاۋىنا دا جۇگىنەتىن. قارسىلاس ەلدىڭ كورىپكەل باقسىلارى دا وڭاي ەمەس ارينە. ەكىنشى، ۋاقىت وتە كەلە ساياسي كورىپكەل باقسىلار تۇركىلىك بولمىستاعى ستراتەگيالىق مەكتەپ قالىپتاستىردى. تۇركى باقسىلارى قىتاي، ءۇندى، پارسى، ۇرىم ەلدەرىن جاۋلاپ الۋدا ماڭىزدى ءرول اتقاردى. ول كەزدەگى جاھاندىق جاۋلاسۋلار جەر، سۋ،

  • ءتاڭىرى قالاۋى تۇسكەن جان

    ماندوكي قوڭىردىڭ تۋعانىنا 80 جىل تولۋىنا وراي «ءتاڭىرى مەنى تاڭدادى»  مۇحتار ماعاۋين ماندوكي قوڭىر يشتۆان – وتانى ماجارستان عانا ەمەس، كۇللى تۇركى دۇنيەسى قاستەرلەيتىن ۇلىق ەسىمدەر قاتارىنداعى كورنەكتى تۇلعا. شىڭعىس جورىعى تۇسىندا كارپات قويناۋىنداعى ماديارلار اراسىنان پانا تاپقان قۇمان-قىپشاق جۇرتىنىڭ تۋماسى ماندوكي قوڭىر وننان اسا ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن، بۇعان قوسا زەرتتەۋشىلىك قارىمى ەرەن، تۇران حالىقتارىنىڭ فولكلورلىق-دۇنيەتانىمدىق ساناسىن بويىنا دارىتقان عالىم. ول تۇركولوگيا عىلىمىمەن دەندەپ اينالىسىپ قانا قويماي، حح عاسىردىڭ ءتورتىنشى شيرەگىندە شىعىس پەن باتىس­تىڭ اراسىندا التىن كوپىرگە اينالدى، ميلليونداردىڭ ىقىلاس القاۋىنا بولەندى. ياكي ول حالىقتار اراسىن جاقىنداس­تىرعان مامىلەگەر، وزىقتارعا وي سالعان كورەگەن ەدى. زامانا العا جىلجىعان سايىن مەرەيتوي يەلەرى تۋرالى ايتىلاتىن جايتتار ەستەلىك پەن وتكەن شاق ەنشىسىنە كوشەدى. كوزى ءتىرى

  • ۇلكەن مىرزا…….

    مۇسا شورمانۇلى (1818-1884) – باياناۋىل اعا سۇلتانى، مەتسەنات، اعارتۋشى. ول جايلى گ.ن.پوتانين: “مۇسا شورمانۇلى – شوقاننىڭ تۋىس اعاسى، ول دالاداعى وتە بەدەلدى ادام ەدى، دالا باسشىلارىنىڭ قۇرمەتىنە يە بولدى، ورىس پولكوۆنيگى دەگەن شەن العان. ءبىراز جىلداي ومبىدا تۇردى، ەكى رەت پەتەربورعا بارعان، جالپى ايتقاندا قازاقتىڭ ناعىز ەۋروپالانعان تۇلعاسى” دەپ جازدى. ءبىرجان سال: “قازاقتا ءبىر قۇتىم بار مۇسا شورمان، ۇزىلمەي كەلە جاتىر ەسكى قوردان” دەسە، ءماشھۇر ءجۇسىپ: “بەس جاستا ء“بىسمىللا” ايتىپ جازدىم حاتتى، بۇل دۇنيە جاستاي ماعان ءتيدى قاتتى. سەگىزدەن توعىزعا اياق باسقان كەزدە، مۇسا ەدى قوساقتاعان ءماشھۇر اتتى” دەپ جىرلاعان. مۇسانى باياناۋىل ورىستارى “بولشوي گوسپودين”، اۋىل قازاقتارى “مۇسا مىرزا” دەپ اتاعان. ءوز قارجىسىنا باياناۋىلدا مەشىت، مەدرەسە سالدىرادى. ءىنىسى يسامەن بىرگە

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: