قاراقالپاقتار جاپپاي قازاق بوپ جازىلىپ جاتىر
kerey.kz
وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرامىنا كىرەتىن قاراقالپاقستان ازاماتتارى جاپپاي قازاق بولىپ جازىلىپ جاتىر. بۇل تۋرالى IWPR باسىلىمىنىڭ تىلشىسى ولگا بوريسوۆا حابارلايدى..جۋىردا قاراقالپاقستان استاناسى نۇكىس قالاسىندا ءبىزدىڭ تىلمەن ايتقاندا حقو سياقتى مەكەمەنىڭ باسشىسى تۇتقىندالعان. ول پارا الىپ ادامداردىڭ ۇلتىن وزگەرتىپ وتىرىپتى. ياعني قاراقالپاقتاردى قازاققا اينالدىرعان. جەرگىلىكتى پوليتسيانىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى كەزدەرى وسىنداي قىلمىستار كوپتەن تىركەلۋدە.
دەموگرافيا جانە ميگراتسيا اگەنتتىگىنىڭ اقپاراتىنا سۇيەنسەك 1991 جىلدان بەرى قاراقالپاقستاننان قازاقستانعا 100 مىڭ ادام كوشىپ كەتكەن. حالىقارالىق ارالدى قۇتقارۋ قورىنىڭ مالىمەتىنشە سوڭعى جەتى جىلدىڭ ىشىندە 250 مىڭ ادام قازاقستانعا قونىس اۋدارعان ەكەن. 1 ملن 842 مىڭ حالقى بار قاراقالپاقستان ءۇشىن بۇل ۇلكەن كورسەتكىش. سونداي-اق، قازىر ول جەرگە وزبەكتەر سانىنىڭ ارتىپ كەلە جاتقانىن دا ەسكەرۋ قاجەت. 2018 جىلعى ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك قاراقالپاقستاندا وزبەكتەردىڭ ءوسىمى 17 پايىزدى قۇراسا، قاراقالپاقتاردىڭ ءوسىمى توعىز-اق پايىز.
اۆتور حالىقتىڭ قازاقستانعا ۇدەرە كوشۋىنىڭ ءبىر سەبەبىن ەلدەگى جۇمىسسىزدىق پەن ەكونوميكانىڭ السىزدىگىمەن بايلانىستىرادى. بۇعان دەيىن «ەركىن قاراقالپاقستان» ۇلتتىق جاڭعىرۋ پارتياسى رەسمي تاشكەنت تاراپىنان قىسىمداردىڭ جاسالىپ جاتقانىن مالىمدەپ، ازاتتىق ءۇشىن كۇرەسكە ۇندەگەن بولاتىن.
قاراقالپاقستان
قاراقالپاقستان وزبەكستان جەرىنىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگىن الىپ جاتىر، دەگەنمەن ونىڭ باسىم بولىگى تاقىر ءشول دالا، ال سۋى تارتىلعان ارال تەڭىزىنەن توڭىرەككە جايىلعان تۇزدىڭ كەسىرىنەن سولتۇستىك باتىس القابى ەكولوگيالىق اپاتى ايماعى دەپ جاريالانعان. مۇندا 1 ميلليون 700 مىڭداي ادام تۇرادى، ونىڭ 500 مىڭدايى – قاراقالپاقتار.
1990 جىلى جەلتوقساننىڭ 14-ءى كۇنى وزبەكستان سسر-ءى قۇرامىنداعى قاراقالپاقستان اۆتونوميالىق رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ەلدىڭ مەملەكەتتىك ەگەمەندىگى تۋرالى دەكلاراتسيا قابىلداعان كەزدە بۇل ءىس جۇزىندە تاۋەلسىزدىكتى جاريالاۋمەن پارا-پار ەدى. بىراق وزبەكستان ۇكىمەتى قاراقالپاقستاندى ءوز قۇرامىنا 1993 جىلى رەسمي تۇردە قوستى، بىراق 20 جىلدان سوڭ وزبەكستان قۇرامىندا قالۋ-قالماۋ ماسەلەسىن داۋىس بەرۋ جولىمەن شەشەدى دەگەن ۋاعدالاستىق بولعان. 2013 جىلى مەجەلى ۋاقىت كەلگەندە بۇل ۋادە «ۇمىت قالدى». وسى ماسەلەنى كوتەرگەن «العا، قاراقالپاقستان» ۇيىمى مۇشەلەرىنىڭ ىشىندە قازىر شەتەلدە قۋعىندا جۇرگەندەرى بار.
ازات ەۋروپا / ازاتتىق راديوسى
پىكىر قالدىرۋ