Мәдениет Суреттер сөйлейді Шоу-бизнис

Қазақ патриот құрылысшысы

kerey.kz

 |  Aug 18, 2019

11 тамыз күні, бұрынғы Кеңес Одағының аумағында
құрылысшылардың кәсіби мерекесі атап өтілді. Еріксіз, менің досым
Александр Владимирович Рязановты (1958-2009) еске алдым. Иә, биылғы
тамыздың басында Одесса қаласына қысқа сапар шектім. Осы аймақта өмір
сүретін Алекеңнің туысқандарымен қауыштым: бөле ағасы Александр
Браилов, бөле қарындасы Оксана Позняк, бөле інісі Андрей Барбакар. Одесса
аймағының құрамасындағы Измаил қаласында тұратын оның досы, журналис
Александр Ободовскиймен сөйлестім. Зымырап өтетін уақыттың қарқыны
соншама: биыл А.В. Рязановтың мезгілсіз қазасына дардай он жыл толды.
Қайран Александр Владимирович әйгілі американдық эстрадалық әнші
Майкл Джексондей (1958-2009) жарқыраған жұлдыздай өтті. Еліміздің
құрылыс саласында Алекең де біртуар жұлдыз емей немене?
Алайда, кең-байтақ мемлекетімізде күні бүгінгі дейін оның құрметіне
бірде-бір көше, алаң, даңғыл аталмады. Ешқандай ескерткіш тұрғызылмады.
Құрылыс мамандығын жетік меңгеретін оқушыларға Рязановтың сыйлығы
әлде стипендиясы берілмейді. Әрине, оның дос-жарандары мүмкіндігінше
Алекеңнің жетістіктерін құрметтейді. Мысалы, оның атындағы «Нөмір 25-ші
көпір салатын жасағы» ашылған. Бірақ, бұндай тұлғаның Қазақстан үшін
жасалған еңбегі мемлекеттік деңгейде танылуы керек. Ол басқарған
Қапшағайдағы «Трансстроймост» компаниясы бұрынғы Кеңес Одағының
аумағында ең ірі көпір салатын фирмаларының бірі болды.
«Трансстроймост» компаниясында алты мың астам жұмысшылар мен
инженерлер істеді. Қазақстан түгіл, Ресейдің өзінде осы фирма бірнеше ірі
жоспарларын орындады. Өздеріңіз білесіздер, солтүстік көршіміздің
құрылыс нарығында қандай қатаң бәсекелестік баршылық! Соның өзінде,
Саша ағай мұнай немесе бидай секілді тез өтетін шикізат бұйымымен емес,
құрылыстың ең күрделі саласы – көпір салу өнеркәсібі – арқылы Ресейдің
нарығында нық орның басты. Оның батыл өмір ұстанымы күрделі саяси
мәселелерді де қамтитын. Теле сұхбаттарының бірінде Александр
Владимирович былай деді: «Қазақстан әлемдегі ең дамыған мемлекеттердің
алғашқы бестігіне кіруі тиіс!» Не деген асыл, жұлдыздарға қарай жетелейтін
мұрат!
Алекең ауылшаруашылық батыры Нұрмолда Алдабергеновтей
еліміздің нағыз еңбек ері болған еді. Бәлкім, марксизм-ленинизм іліміндегі
«тарихтағы тұлға маңыздылығы» («роль личности в истории») ұғымынан
хабардарсыз. А.В. Рязановтың мезгілсіз ажалынан кейін көп ұзамай табысты
«Трансстроймост» қирап, банкроттыққа ұшырады. Нұрекеңнің де дүниеден

2
өткенінен соң, оның ұйымдастырушылық дарынының арқасында гүлденген
Мұқыры ауылы екі-үш жылдан кейін қайтадан артта қалды. Айтпақшы,
Алекеңнің мезгілсіз ажалы оның аса қарқынды еңбекқорлығының салдары
болса керек. Ірі бастық бола тұра, пәлен құрылыс орнында шұңқырдың
қазылуын да кейде бақылады еңбек батырымыз! Соншама мұқиятты жетекші
болған Александр Владимирович! Чернобыль апатының құтқару-қалпына
келтіру жұмыстарына қатысты жігерлі Алекең, алпауыт елдің алдында
азаматтық борышын орындап.
Сонымен қатар, Александр Владимирович керемет достық қасиеттерін
иесі болған. Мысалы, 2009 жылдың қаңтар айында өткен оның 50-жылдық
мерейтойының құрметті қонақтарының арасында Қазақстан
Республикасының бұрынғы құрылыс министрі Асқар Алтынбекұлы
Құлыбаев пен Жамбыл аймағы Мерке ауданының сол кездегі әкімі Болат
Қанатбайұлы Рысмендиев көзге түсті. Мерейтойлық фотосуретімде қос
бірдей мемлекеттік қайраткерлер қатарласып тұр. Артқы қабырғада
бейнеленген көпір – «Трансстроймост»-тың белгісі. Гүлшоқтың тасасында
тұрған мұртты ер азамат – осетин халқының баласы, А.В. Рязановтың
орынбасары Тимур Вильгельмович Накусов. Алекеңнің басқа досы, Астана
қаласының сол кездегі әкімі Асқар Ұзақбайұлы Мамин, мерейтойдың өзіне
қатыспаса да, мерекелік шара өткізілетін алматылық «Анкара» қонақ үйіне
келіп, А.В. Рязановты жеке түрде құттықтады. Алекеңнің мерейтойында
асаба ретінде белгілі теле жүргізушісі Валдис Пельш болса, оның мәдени
бағдарламасына Нұрлан Абдуллин, «Дос Мұқасан» тобы, Жәмила
Серкебаева, Юрий Лоза, «Верасы» тобы және басқа өнер қайраткерлері
қатысқан.
Үлкен капиталист болса да, Александр Владимирович туған еліне
қолынан келгенше көмектесті: Мерке елді мекенінде оқыған мектебін күрделі
жөндеуден өткізіп, көпір салды. Жасыратыны жоқ, өзге ұлттың
жетекшілерінің көбісі қазекеңдерді техникалық мамандықтарға жолатпауға
тырысады. Өз кезегінде, Алекең көптеген қазақтарды тиімді жұмыс
орындарымен қамтамасыз етті. «Трансстроймост» кеңсесінде кабинет
есіктері атауларының бәрі дерлік қазақша жазылған еді. А.В. Рязановтың
үлкен баласы Валентин де (1981-2008) отан сүйгіш азамат болды. Ұлттық
қауіпсіздік комитетінің Академиясына түскенде, Вакең бүкіл талапкерлердің
арасында ең жоғары ұпай жинады! Алекең отанымыздың баспагер мен
баспасөз саласына елеулі үлес қосқан жан еді. Оның «Мы соединяем
берега…» кітабы ағылшын мен қазақ тілдеріне аударылған, тұсаукесері ҚР
Ұлттық кітапханасында өтті. Жетісу өңірінің тілшілеріне бірнеше сүбелі
тапсырыстарын берді қайран көпір салушысы. Қапшағайдағы баскетбол
құрама командасына демеушілік жасады.

3

Данияр НАУРЫЗ

Украина