|  | 

Көз қарас

Ит басына іркіт төгілді ме?

Opera Snapshot_2020-03-15_164201_www.instagram.com

 

Атам заманнан бері, жеті қазынаның бірі ит саналады. Есті жануар қазақ тұрмыс-тіршілігінің шаруашылық пен аңшылық салаларында маңызды серіктеріміздің бірі болатын. Алайда, кейбір азиат халықтарындай  біз ит етін жемейміз. Кейбір еуропалық халықтардай біз итпен төсектес жатып, оны отбасы мүшесі деп санамаймыз. Демек, біз осы жануарды пір тұтпаймыз.

Дегенмен, кейбір қазақстандықтар аяулы жазушыларымызды кемсітіп, лас хайуанды мадақтауда. Мысалы, Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік Комитетінің арнайы бөлімшесі – «Арыстан» қызметінің сапында лақап аты «Шерхан» деген ит бар. Демек, офицер погонын таққан мәңгүрттер Шерхан Мұртаза атты танымал қаламгерімізді иттің дәрежесіне төмендетті. Бәлкім, иттерге ғашық кинологтарда «Шарик», «Жучка» немесе «Тузик» лақап аттары таусылған шығар. Сондықтан, олар қазақ мәдени қайраткерлерінің есімдерін пайдалана бастады. Он төрт жыл бұрын, әлгі «Арыстан»-ның қызметкерлері қазақ журналистикасының біртуар өкілі Алтынбек Сәрсенбайұлы мен оның көмекшілерін өлтірді. Қазір, осы қызметтің офицерлері марқұм Шер-ағаның аруағын қорлап, оның есімін итке қойды. Аты-шулы «Арыстан» қазағуар кісілерге шабуылдап, кімге қызмет етеді?! Аш-жалаңаш қазақтардай емес, әлгі «Шерхан» шакалы күн сайын ет жейді. Тіпті, оның жабайы табаны үшін арнайы аяқ киімі тігілген. Кезінде, Мәскеу қаласының әкімі Юрий Лужковтың миллиардер-әйелі Елена Батуринаның сарайы алдында әлгі бикештің иттерін орналастыру үшін үй салынған еді. Үйсіз-күйсіз сандалып кеткен ресейлік қаңғыбастар туралы айтудың өзі артық.

Әрине, бұндай арсыз әрекеттер Орталықтың баяғы шовинисттік саясатының жалғасы болып табылады. Мәселен, орыстілді жазғыш Израиль Меттер 1960 жылы «Новый мир» журналында милиционер итін жырлайтын «Мухтар» хикаясын жариялады. Осы шимайлардың негізінде «Ко мне, Мухтар!» көркем фильмі 1964 жылы жарық көрді. Сонымен, қазақ әдебиетінің классигі Мұхтар Әуезовтың даңқты аты қор болды. Айтпақшы, «Мухтар» итінің прототипі – ленинградтық милицияның «Султан» деген шакалы. Көрдіңіздер ме? Неге ленинградтық шовинистер өз итіне «Соломон» лақап атын қоймады? Ал, Израиль Меттер өзінің хайуан кейіпкеріне неге «Моисей» лақап атын қоймады? Өйткені, әлгі ұлтшылдар үшін Соломон мен Моисей – киелі есімдер болып табылады.

Тоқсаныншы жылдардың Алматыда да итсүйгіш келімсектер қазақ дәстүрлерін аяқ асты етті. Еліміздің сәулет өнерінің інжу-маржандарының бірі – «Қазақстан» қонақ үйі – шакалдардың ойнасына айналды. Ардақты тарихшымыз Кәрішал Асан Ата «Призрак независимости», 1997, кітабының 346 бетінде былай дейді: «… господин Назарбаев не считает зазорным наносить оскорбления чести и достоинству казахского народа в большом и малом, например, сдавая в аренду самую престижную гостиницу в Алматы — «Казахстан».

Если в былые времена в ресторане этой гостиницы гости могли заказать казы и карта, жал и жая, то сегодня меню состоит  только из острых салатов типа «Шимчий» и собачьей головы с морской капустой, что является оскорблением чести и достоинства любого казаха. Даже большие портреты президента и его супруги Сары Алпысовны, висящие на стенах ресторана, не компенсируют отсутствия казахских национальных блюд в ресторане со столь символичным названием».

Сонымен, Қазақстанда иттердің мерейі үстем. Өз басым куә болдым: қазіргі Қызылорда қаласы мен Орал шаһарының көшелерінде бұралқы иттердің саны аз емес. Олардың адам қауіпсіздігіне қауіп төндіретіне ешкімнің шаруасы жоқ. Сайланбаған әкімдер қалалық тұрғындар мен қонақтардың қамын жемейді. Сайланбаған басшылардың негізгі міндеті – жоғарыдағы атқамінерлерге дер кезінде тиісті төлемдерді жасау.

 

Данияр НАУРЫЗ

 

Related Articles

  • Герб ауыстыру мәселесі немесе «терістеу синдромы» қалай пайда болды?!

    Еліміздің гербін ауыстыру туралы Президенттің ұсынысы (о баста ұсыныс суретші-дизайнер мамандардан шыққан сияқты) тұтас қоғамда болмағанмен, әлеуметтік желілерде әжептәуір қарсылық тудырды. Бірақ, байыптап қарасақ, бұл қарсылықтың қазіргі гербтің қазақ үшін ерекше қастерлі немесе эстетикалық тұрғыдан мінсіз болуына еш қатысы жоқтығын аңғарасыз. Соңғы уақыттары, ауыр індетпен қатар келген қаңтар трагедиясынан бастап, халық айтарлықтай күйзеліске ұшырады. Қазақстанның еркінен тыс, соғысқа, басқа да себептерге байланысты болып жатқан экономикалық қиындық салдарынан халықтың әл-ауқаты төмендеді. Осының бәрі қазір қоғамда байқалып қалған «терістеу синдромына» түрткі болды. «Терістеу синдромы» – дұрысты да бұрысқа шығаратын, қандай бастамаға болсын қарсы реакция шақыратын құбылыс. Әлеуметтік психологияны зерттеушілердің пайымдауынша, осы құбылысты барынша күшейтіп тұрған фактор – әлеуметтік желілер. Яғни, алдағы уақытта

  • Үздік ойдың үзінділері

    Үздік ойдың үзінділері Арма әлеумет! Мен қазір таза академиялық ғылыми ортада жүрмін. Өзімнің неше жыл бойы жинаған білімімді, оқыған оқуымды, шетелдік тәжірибемді, интеллектуалды қарым-қабілетімді шынайы қолданатын қара шаңырақтың ішінде жүрмін. Алматының бәрінен бөлек мәдени ортасы ерекше ұнады. Алматы қала мен дала дейтін екі ұғымның түйіскен әдемі ортасы екен. Ойлап көрсем мен бақытты перезент, бағы жанған ұрпақ екенмін. Әкем тұрмыс пен жоқшылық, жалғыздықтың тауқыметін әбден тартып еш оқи алмадым, небәрі үш ай оқу оқыдым-, деп менің оқуымды бала күнімнен қадағалады, шапанымды сатсам да оқытам деп барын салды. Ал мектепте бақытты шәкірт болдым. Маған дәріс берген ұстаздарым кілең дарынды, қабілетті кісілер болды. Университетте және шетелде мен тіптен ерекше дарын иелеріне шәкірт болдым.

  • Самат Әбіш қалай “сүттен ақ, судан таза” болып шықты?

    Азаттық радиосы Саясаттанушы Досым Сәтпаев ҰҚК төрағасының бұрынғы бірінші орынбасары, экс-президент Нұрсұлтан Назарбаевтың немере інісі Самат Әбішке шыққан үкім “Қазақстандағы режим болашақты ойламайтынын көрсетті” дейді қазақстандық саясаттанушы Досым Сәтпаев. Сарапшының пайымдауынша, билеуші “элита” жеке істерімен және тасадағыкелісімдермен әуре болып жатқанда елде тағы бір жаңа әлеуметтік жарылысқа әкелуі мүмкін факторлар күшейіп келеді. СаясаттанушыРесей өзінің экономикалық мүдделері мен геосаяси жоспарларын кеңінен жүзеге асыру үшін Қазақстанның ішкі саясатына тікелей әсер етуге тырысып жатуы мүмкін деп те топшылайды. ПУТИН “ҚАУІПСІЗДІК КЕПІЛІ” МЕ? Азаттық: Сонымен ұзақ демалыс алдында осындай үлкен жаңалық жарияланды. Мейрам алдында, 19 наурызда қазақстандықтар мәжіліс депутатының постынан Самат Әбішке шыққан үкім жайлы білді. Мұның бәрінің байланысы бар ма әлде кездейсоқтық па? Досым Сәтпаев: Әңгімені бұл істің құпия

  • Христиан миссионерлерінің құмдағы іздері

    Орыны: Қашқар қ-сы; Жылы: 1933 ж; Аты-жөні: Қабыл Ахонд; Діні: христиан; Түсініктеме: Бұл жігіттің кейінгі есімі Қабыл Ахонд, христиан дінін қабылдаған алғашқы ұйғыр. Кейін діни сеніміне байланысты өлтірілген. Сурет еуропадағы миссионерлік музей архивінде сақтаулы. Аталған музейде жүздеген христиан ұйғыр өкілдерінің суреті сақталған. 1930 жылдары христиан ұйғырларына тұрғылықты мұсылмандар мен әкімшілік билік тарапынан қысым көрсетіле бастаған соң бір бөлімі миссионерлерге ілесіп еуропа елдеріне “һижраға” кетті. Алқисса Христиан әлемінің Қашқарияға баса мән беруі әсіресе Яқұп Бек мемлекеті кезеңінде жаңа мүмкіндіктерді қолға келтірді. 1860-70 жж. Қашқарияның Цин империясына байланысты көңіл күйін жақсы пайдаланған Христиан әлемі Үндістан мен Тибет арқылы Қашқарияға мәдени ықпалын жүргізе бастады. Олардың мақсаты бұл аймақты Ресей империясынан бұрын өз ықпалына

  • Демографиялық сараптама

    1-ші сурет қазақтар; Демографиялық ахуал 1949-2020 жж. аралығын салыстырмалы көрсеткен. 1949 жылға дейін, атап айтқанда коммунистік қытай үкіметі орнағанға дейін Шынжаң өлкесінің солтүстік бөлігінде қазақтар, оңтүстік бөлігі Қашқарияда ұйғырлар басым санды ұстады. 1951-54 жылдары ұлттық межелеу кезінде орталық үкімет құрған комиссия сараптамасы бойынша ұлттық автономиялық территорияны анықтау мына екі бағытта жүргізілді. Олар: БІРІНШІ, ұлттық автономияны межелеу бойынша оның атауын тұрақтандыру. Осы бойынша үш атау ұсынылды: *ШЫғыс Түркістан автономиялық федерациялық респубиликасы; *Ұйғырстан автономиялық респубиликасы; *Шынжаң автономиялы респубиликасы. ЕКІНШІ, автономияның әкімшілік тұрпатын анықтау; Осы бойынша: *Федерециялық тұрпат; *Автономиялық облыс және окург тұрпат; *Аймақ және аудан дәрежелі автономиялық окург тұрпаты. Межелеу комиссиясы аталған екі бағытта сараптама нәтижесін қорытындылады. Комиссия қорытындысы бойынша Шынжаң өлкесінің

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: