Жүгіртпелер
 |  |  | 

Тарих Қазақ шежіресі

Коммунистік кәмпескіге дейін қытай қазақтарының буржуазиялық өнеркәсіптену белсенді көрініс тапты.

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Apr 8, 2020

92471375_1672184096278504_1378775997704306688_nБұл сүгірет 1946-жылы Нань Кин (南京) қаласындағы бір тоқыма фабрикасында түсірілген. Сүгіреттегі кісі Үрімжі уалаятының әкімі Қадуан Мамырбекқызы және өлкелік коалиция үкіметтің төраға орынбасары Ақметжан Қасми.

Коммунистік кәмпескіге дейін (1951-1958′ге дейін) қытай қазақтарының буржуазиялық сипаттағы өнеркәсіптену қабілеті біршама белсенді көрініс тапты. Қазақ ССР-да социяистік жоспарлы шаруашылық ерте жүргізілгендіктен (1922-25) капиталистік сипаттағы нарыққа тікелей өте алмады. Тіпті сорақысы елде таптық күрес орын алып кетті, ірі буржуаз күштер түбегейлі кәмпескіге ұшырады, мал дүниесі таран-таражыға тап болды. Ал, қытайда коммунистік жоспарлы шаруашылық форматы 1951′ден соң басталды. Сол себепті 1912-1951 арасында қытай қазақтары капиталистік сипаттағы нарықтың дәмін біршама татып үлгірді. 

1912- жылғы қытай революциясынан соң елде капиталистік нарық үлгісі жаппай орнай бастады. Осы жылдың революциясынан соң қытай қазақтары отырықшы тұрмысқа көшіп, тың игеріп, тоған қазып, жүн фабрикасы, ұн заводы немесе тері өңдеу цехі қатарлы шағын және орта бизнес ошақтарын құрыа бастады, сөйтіп бір жағы патшалық ресейдің “сауда соғысына” байланысты ел-елде, жер-жерде буржуазиялық нарыққа негізделген “өнеркәсіп төңкерісін” бастап кетті.

Қысқа уақыттан соң Алтай, Тарбағатай және Іле уалаяаттарындағы қазақтар біршама жиы орналасқан аудандарда капиталистік форматтағы өндіріс, сауда ошақтары пайда болды. Қазақ шонжарлары екі салада баса дами түсті. Олар: Малшаруашылығы; Ауылшаруашылығы;

Малшаруашылығына байланысты тері өңдеу, жүн мәнерлеу цехтері пайда болды. Тіпті мал тұқымын асылдандыру тәжірибесі 1912-жылдан соң қарқынды жұмыс істеді.

Ауылшаруашылығына байланысты тың игеру, суармалы егіс алаңдарын ашу, ұн фабрикасын құру, шетелден соқа саймандарын алдырып өндіріске реформа жасау, тб шағын өндіріс орындарын ашты.

20- ғасырдың 20-30-40 жылдарында бұл өндіріс орындары Іле мен Тарбағатай уалаяты қазақтарында біршама әктіп (актив) жұмыс жасады. бір жағы жергілікті әкімшілік те мүдделі болды, аймақтық өнімдерді қаржылай қолдап патшалық ресей мен совет одағының сауда-бизнес ықпалын азайтпақ болды.

20- ғасырдың 40- жылдарынан бастап өлкенің саяси, мәдени орталығы Үрімжі қаласында да қазақтар заманауи өндіріс ошақтарын құрып, ірі кәсіпорындардың кәперетібін (кооператив) алғашқы қадамда аша бастады. Бірақ, қазақтар өлкедегі азаматтық соғысқа белсенді қатысуына байланысты, шағын және орта өнеркәсіп біржолата құлдырай бастады. Бұрын шағын завод құрып, цех ашқан адамдар жеке бастың амандығы мен рулы елдің тыныштығы үшін көп ауғындыққа ұшырап, жер аударып кетті.

Eldes Orda

Related Articles

  • Герб ауыстыру мәселесі немесе «терістеу синдромы» қалай пайда болды?!

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Еліміздің гербін ауыстыру туралы Президенттің ұсынысы (о баста ұсыныс суретші-дизайнер мамандардан шыққан сияқты) тұтас қоғамда болмағанмен, әлеуметтік желілерде әжептәуір қарсылық тудырды. Бірақ, байыптап қарасақ, бұл қарсылықтың қазіргі гербтің қазақ үшін ерекше қастерлі немесе эстетикалық тұрғыдан мінсіз болуына еш қатысы жоқтығын аңғарасыз. Соңғы уақыттары, ауыр індетпен қатар келген қаңтар трагедиясынан бастап, халық айтарлықтай күйзеліске ұшырады. Қазақстанның еркінен тыс, соғысқа, басқа да себептерге байланысты болып жатқан экономикалық қиындық салдарынан халықтың әл-ауқаты төмендеді. Осының бәрі қазір қоғамда байқалып қалған «терістеу синдромына» түрткі болды. «Терістеу синдромы» – дұрысты да бұрысқа шығаратын, қандай бастамаға болсын қарсы реакция шақыратын құбылыс. Әлеуметтік психологияны зерттеушілердің пайымдауынша, осы құбылысты барынша күшейтіп тұрған фактор – әлеуметтік желілер. Яғни, алдағы уақытта

  • Христиан миссионерлерінің құмдағы іздері

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Орыны: Қашқар қ-сы; Жылы: 1933 ж; Аты-жөні: Қабыл Ахонд; Діні: христиан; Түсініктеме: Бұл жігіттің кейінгі есімі Қабыл Ахонд, христиан дінін қабылдаған алғашқы ұйғыр. Кейін діни сеніміне байланысты өлтірілген. Сурет еуропадағы миссионерлік музей архивінде сақтаулы. Аталған музейде жүздеген христиан ұйғыр өкілдерінің суреті сақталған. 1930 жылдары христиан ұйғырларына тұрғылықты мұсылмандар мен әкімшілік билік тарапынан қысым көрсетіле бастаған соң бір бөлімі миссионерлерге ілесіп еуропа елдеріне “һижраға” кетті. Алқисса Христиан әлемінің Қашқарияға баса мән беруі әсіресе Яқұп Бек мемлекеті кезеңінде жаңа мүмкіндіктерді қолға келтірді. 1860-70 жж. Қашқарияның Цин империясына байланысты көңіл күйін жақсы пайдаланған Христиан әлемі Үндістан мен Тибет арқылы Қашқарияға мәдени ықпалын жүргізе бастады. Олардың мақсаты бұл аймақты Ресей империясынан бұрын өз ықпалына

  • Айтпай кетті демеңіз… (Тибет архиві туралы)

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Алтайдан ауған ел туралы тарихи жазбаларда оқтын-оқтын айтылғаны болмаса исі қазақ жұртына Тибет туралы түсінік әлі күнге дейін беймәлім. Әсіресе Тибет жазба деректерінде күллі түркі баласының тарихы туралы тың деректердің көмулі жатқанын тіптен біле бермейміз. Тибет- тарихи деректің ең көп сақталған аймағы саналады. Мәдени, әдеби, рухани және тарихи түрлі деректердің ықылым заманнан бері жақсы сақталуымен сырт әлемді өзіне баурап кеген Тибет жұртына 19 ғасырдан бастап Батыс экспедициясы баса назар аударып кешенді зерттеулер жасады. Соның негізінде Тибеттегі кейбір салалық байырғы деректер Батысқа көшірілді. Есесіне Тибеттану ғылымы қалыптасты. Жағырафиялық орналасуы тым ұзақ болғандықтан Тибеттану ғылымы қазақ жұртына қажеттілік тудырмады. Тибеттанумен негізінде алпауыт күштер айналысты. Олар тибет жұртын игеруді басқа қырынан бағалады. Тибетте

  • Демографиялық сараптама

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    1-ші сурет қазақтар; Демографиялық ахуал 1949-2020 жж. аралығын салыстырмалы көрсеткен. 1949 жылға дейін, атап айтқанда коммунистік қытай үкіметі орнағанға дейін Шынжаң өлкесінің солтүстік бөлігінде қазақтар, оңтүстік бөлігі Қашқарияда ұйғырлар басым санды ұстады. 1951-54 жылдары ұлттық межелеу кезінде орталық үкімет құрған комиссия сараптамасы бойынша ұлттық автономиялық территорияны анықтау мына екі бағытта жүргізілді. Олар: БІРІНШІ, ұлттық автономияны межелеу бойынша оның атауын тұрақтандыру. Осы бойынша үш атау ұсынылды: *ШЫғыс Түркістан автономиялық федерациялық респубиликасы; *Ұйғырстан автономиялық респубиликасы; *Шынжаң автономиялы респубиликасы. ЕКІНШІ, автономияның әкімшілік тұрпатын анықтау; Осы бойынша: *Федерециялық тұрпат; *Автономиялық облыс және окург тұрпат; *Аймақ және аудан дәрежелі автономиялық окург тұрпаты. Межелеу комиссиясы аталған екі бағытта сараптама нәтижесін қорытындылады. Комиссия қорытындысы бойынша Шынжаң өлкесінің

  • Бақсылар институты

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Сараптама (оқысаңыз өкінбейсіз) Бірінші, ілкіде Түркі баласында арнайы қаған құзіреті үшін жұмыс істейтін көріпкел бақсылар институты болған. Аты бақсы болғанымен ханның қырық кісілік ақылшысы еді. Көріпкел бақсылар хан кеңесі кезінде алдағы қандайда бір саяси оқиға мен ситуацияны күні бұртын болжап, дөп басып талдап һәм сараптап бере алатын соны қабілеттің иесі-тін. Оларды саяси көріпкелдер деп атаса да болады. Хан екінші бір елді жеңу үшін білек күшінен бөлек көріпкел бақсылардың стратегиялық болжауына да жүгінетін. Қарсылас елдің көріпкел бақсылары да оңай емес әрине. Екінші, уақыт өте келе саяси көріпкел бақсылар түркілік болмыстағы стратегиялық мектеп қалыптастырды. Түркі бақсылары қытай, үнді, парсы, ұрым елдерін жаулап алуда маңызды рөл атқарды. Ол кездегі жаһандық жауласулар жер, су,

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: