|  |  | 

سپورت تۇلعالار

جەلاياق. قازاق مارافونشىسىنىڭ سپورت، ساياسات پەن كارانتين جايلى اڭگىمەسى


مارافونشى مارات جىلانباەۆ نەۆادا شتاتىندا. اقش، 1994 جىل.

مارافونشى مارات جىلانباەۆ نەۆادا شتاتىندا. اقش، 1994 جىل.

56 جاستاعى مارات جىلانباەۆتىڭ تاعدىرى تاڭعالارلىق دەرەكتەرگە تولى. ول بالالار ۇيىندە تاربيەلەنىپ، ءار جىلدارى ۇستا، سۋرەتشى، كاسىپكەر، دەپۋتات بولىپ ەڭبەك ەتكەن. 90-جىلدارى جالعىز ءوزى ازيا، افريكا، اۆستراليا مەن امەريكاداعى ەڭ ءىرى شولدەردى جۇگىرىپ وتكەن. قازىر نۇر-سۇلتاندا تۇراتىن بەس بالانىڭ اكەسى مارات جىلانباەۆ قالا تۇرعىندارىنا جۇگىرۋ تەحنيكاسىن ۇيرەتىپ ءجۇر. ازاتتىق ءتىلشىسى اتاقتى مارافونشىمەن بىرگە جۇگىرىپ، ونىمەن سپورت، ساياسات جانە كارانتين تاقىرىبىندا اڭگىمەلەستى.

مارات جىلانباەۆ – گيننەسس رەكوردتار كىتابىنا ەنگەن الەمدىك جەتى رەكوردتىڭ يەسى. ونىڭ كەيبىر رەكوردىن ءالى ەشكىم جاڭارتقان جوق.

جىلانباەۆ 1991 جىلى جازدا 15 كۇن ىشىندە قاتارىنان 30 مارافوندى ءساتتى اياقتاپ، كۇن سايىن 84 كيلومەتردەن جۇگىرگەن. 1992 جىلى 20 كۇن قاراقۇم شولىندە جۇگىرىپ، 1 200 كيلومەتر قاشىقتىقتى ەڭسەرگەن. 1993 جىلى 24 كۇندە الەمدەگى ەڭ ۇلكەن ءشول – ساحارانى (1 700 كيلومەتر), 22 كۇندە اۆسترالياداعى ەڭ ۇلكەن ءشول – ۇلكەن ۆيكتوريانى (1 600 كيلومەتر) كەسىپ وتكەن. 1994 جىلى جىلانباەۆ اقش-تاعى نەۆادا شتاتى ارقىلى 17 كۇن بويى توقتاۋسىز جۇگىرىپ، تاريحتاعى ەڭ ۇزاق جۇگىرۋ ۋاقىتى بويىنشا رەكورد ورناتتى. ونىڭ وسى ۋاقىتقا دەيىن جۇگىرىپ وتكەن قاشىقتىعى 160 مىڭ كيلومەتردەن اسادى.

تاڭعى جاتتىعۋ 

نۇر-سۇلتان. تاڭعى ساعات 5.30. ەكسپو كورمە پاۆيلونىنىڭ جانىنداعى ساياباق. دالادا -8 گرادۋس اياز. كوشە بويىنداعى شامدار قىراۋ شالعان اعاشتارعا ساۋلە شاشىپ تۇر. اينالادا ءتىرى جان جوق. قالادا ءولى تىنىشتىق ورناعان. استانادا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان ناۋقاستار سانىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى قالاعا كىرىپ-شىعۋعا تىيىم سالىنعان. تۇرعىندار ماڭىزدى شارۋاسى بولماسا، ۇيدەن ارتىق شىقپاۋعا تىرىسادى. سوندىقتان قاراڭعىدا جۇرگىنشىلەر جولىن جاعالاي جۇگىرىپ كەلە جاتقان، ماسكا كيگەن ءبىر توپ ادام كوزگە وعاشتاۋ كورىنەدى.

تاڭعى جۇگىرۋ. نۇر-سۇلتان، 23 ناۋرىز 2020 جىل.

تاڭعى جۇگىرۋ. نۇر-سۇلتان، 23 ناۋرىز 2020 جىل.

«ءبىر، ەكى، ءۇش» دەيدى توپتىڭ ءار قيمىلىن ءجىتى باقىلاپ كەلە جاتقان قارا كيىمدەگى ادام. بۇل – مارات جىلانباەۆ. جاتتىقتىرۋشىنىڭ قيمىلى شيراق. جىلانباەۆتىڭ ءتۇرى بالبال تاستارىندا بەينەلەنگەن ەجەلگى كوشپەلىلەردىڭ كەسكىنىنە كەلىڭكىرەيدى. ماراتتىڭ ەكىباستۇزدا تۋعانىن بىلمەيتىن ادام ونى اقش-تىڭ ايداحو شتاتىندا كەزىكتىرسە، ءۇندىس دەپ ويلاپ قالار ەدى.

— ءبىز جاۋاپكەرشىلىك تانىتىپ، كارانتين كەزىندە ماسكا كيۋىمىز كەرەك. قازىر جۇگىرەمىز. قاشىقتىق – 3,2 كيلومەتر. قينالماي جۇگىرىپ وتەسىز، — دەيدى ازاتتىق تىلشىسىنە ماسكا مەن جىلى قولعاپ ۇسىنعان جاتتىقتىرۋشى.

11 ادامنان تۇراتىن توپ اسىقپاي جۇگىرە باستادى. توپتان ءبولىنىپ، جەكە جۇگىرگەن جاتتىقتىرۋشى ءار ادامنىڭ قيمىلىن كوز الماي، باقىلاپ كەلەدى.

ءار كيلومەتر سايىن، توپتاعىلار توقتاپ، جۇرەك سوعىسىن تەكسەرەدى.

— ادامدار وسىلاي جاعدايىن وزدەرى باقىلاۋدا ۇستايدى. بابىمدا تۇرعان كەزىمدە تىنىشتىقتا جۇرەگىم مينۋتىنا 36 رەت سوعاتىن. بۇل ۇنەمدى رەجيمدە ىستەيتىن قوزعالتقىشقا ۇقسايدى. مۇنىڭ ماڭىزى زور. ادەتتە ادامدار جۇگىرۋدى ءوز بەتىنشە ۇيرەنەدى. جۇگىرۋ — ءدارى سياقتى، ونى ارتىق قولدانىپ، ۋلانىپ قالۋعا بولادى. تىزە ءبۇلىنىپ، ومىرتقا زاقىمدالىپ، جۇرەككە سالماق ءتۇسۋى مۇمكىن. قازاقستاندا وتكەن سوڭعى ەكى مارافون كەزىندە ەكى ادام قايتىس بولدى. ولار جۇگىرۋدى جاڭا باستاعاندار ەمەس، تاجىريبەلى قاتىسۋشىلار بولاتىن. بىراق جاتتىقتىرۋشىسىز جۇگىرگەن. ادامدار جۇگىرگەندە، مىندەتتى تۇردە شارشاپ، سۋ تەرگە ءتۇسۋ كەرەك دەپ ويلايدى. مۇندايدا جىلدامدىق ۇدەپ، جۇرەك تاسقا اينالا باستايدى، — دەپ تۇسىندىرەدى جىلانباەۆ.

مارات جىلانباەۆ. نۇر-سۇلتان، 23 ناۋرىز 2020 جىل.

مارات جىلانباەۆ. نۇر-سۇلتان، 23 ناۋرىز 2020 جىل.

جىلانباەۆ ءار توپقا 17 ادامنان ارتىق المايدى. ولاردى اپتاسىنا ءۇش رەت جاتتىقتىرادى. ايدىڭ سوڭىندا ءار ادام توقتاۋسىز 10 كيلومەتر جۇگىرۋى كەرەك. جىلانباەۆ ۇنەمى فيزيكالىق قالپىن ساقتاپ، يممۋنيتەتىن نىعايتقىسى كەلگەندەرگە ورتاشا ەسەپپەن العاندا جەتى جارىم كيلومەتردەن اپتاسىنا ءۇش رەت جۇگىرۋگە كەڭەس بەرەدى.

— باستىسى — اعزانى ۇيرەتۋ. ارى قاراي ادامنىڭ ءوزى دە توقتامايدى، ويتكەنى دەنە ۇيرەنىپ قالادى، — دەيدى جاتتىقتىرۋشى.

قولجەتىمدى سپورت ءتۇرى

ازاتتىق: بىزدە نەگە جۇگىرۋ مادەنيەتى قالىپتاسپاعان؟ سوۆەت وداعى كەزىندە بۇقارالىق سپورت، ونىڭ ىشىندە جۇگىرۋ جاقسى ناسيحاتتالاتىن. ال قازىر اكىمدەر، وندا دا ءبارى ەمەس، جىلىنا ءبىر رەت رەسمي سپورتتىق شارادا جۋرناليستەردىڭ الدىندا جۇگىرەدى. ولاردىڭ كۇندە ساياباقتا جۇگىرىپ جۇرگەنىن كورۋ ەكىتالاي. ال ماسەلەن، ەۋروپادا حالىق جۇگىرۋگە ەرەكشە كوڭىل بولەدى.

مارات جىلانباەۆ: بىزدە ءبىراز ادام عانا جۇگىرسە، شەتەلدە ءبارى جۇگىرەدى. ول جاقتا جۇگىرىپ، سپورتپەن اينالىسپاساڭ، ساقتاندىرۋدان قاعىلۋىڭ مۇمكىن. ونىڭ ۇستىنە شەتەلدە اۋىرساڭ، ەمدەلۋگە كوپ اقشا كەتەدى. نەگىزى، ءبىرىنشى بولىپ امەريكا حالقى جۇگىرە باستادى. جاپپاي قارۋلانۋدان جارىس كەزىندە امەريكالىقتار بيۋدجەت شىعىندارىن تالداپ، اقش-تىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا اسكەري تەحنيكا وندىرىسىنە قاراعاندا كوبىرەك اقشا بولىنەتىنىن انىقتاعان. بۇل دجيممي كارتەردىڭ (اقش-تىڭ 39-پرەزيدەنتى، 1977–1981 جىلدار – رەد.) تۇسىندا بولعان. وسىدان بيلىك قارجىنى ناۋقاستاردى ەمدەۋگە ەمەس، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن دامىتۋعا ءبولۋدى شەشكەن. مەملەكەتتىك باعدارلاما دايىندالىپ، ونىڭ ىشىنە جۇگىرۋ دە ەنگىزىلگەن. ويتكەنى بۇل سپورتتىڭ ەڭ قولجەتىمدى ءتۇرى بولاتىن. سودان بەرى امەريكانىڭ بۇكىل پرەزيدەنتى جۇگىرۋمەن اينالىسادى. ال بىزدە ءالى كۇنگە تمد باسشىلارىنىڭ بىردە-ءبىرى جۇگىرگەن ەمەس. جۇگىرۋدى ادەتكە اينالدىرعان كەي اكىمدەر بار. ولاردىڭ ءبىرازى – مەنىڭ شاكىرتتەرىم. قازىر جۇگىرۋمەن اينالىساتىن مينيسترلەر مەن دەپۋتاتتاردىڭ كوبى مەنەن ساباق العان. داۋرەن اباەۆتى دا (اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى) مەن جاتتىقتىرعام، بىراق ول بۇل تۋرالى اشىپ ايتا بەرمەيدى. سوندىقتان شەنەۋنىكتەر جۇگىرۋمەن اينالىسپايدى دەۋگە بولمايدى. بىراق قازىر ەلدە بۇقارالىق سپورت جوق دەپ سەنىمدى تۇردە ايتا الامىن. سپورتشى رەتىندە سپورت مينيسترلىگىنىڭ بۇل باعىتتا جۇمىس ىستەپ جاتقانىن بايقامادىم. بۇرىن بالالارعا ارنالعان سپورت سەكتسيالارىنىڭ ءبارى تەگىن بولاتىن، قازىر اقىلى. بۇرىن اي سايىن، ءار توقساندا ءبىر رەت مىندەتتى تۇردە بۇقارالىق جارىس پەن ەستافەتا وتەتىن. مۇنداي شارالاردىڭ وتۋىنە مەملەكەتتىڭ ءوزى مۇددەلى ەدى. ال قازىر سپورتقا جانى قۇمار ازاماتتار مارافونداردى ءوز ەسەبىنەن ۇيىمداستىرادى. ولار بيلىكتى كوشەنى جاۋىپ، قولداۋ كورسەتۋگە كوندىرىپ الەك بولادى. بىزدە ءبىر قىزىعى، سپورتشىعا «وليمپيادا چەمپيونى بولۋىڭ كەرەك!» دەگەن تالاپ قويادى. كوپ سپورت نىساندارىنا قاراپايىم ادامداردى كىرگىزبەيدى، وندا اۋەسقوي سپورتشىلار جاتتىعا المايدى. بۇل ترەك پەن جول تەك كاسىبي سپورتشىلارعا ارنالعان دەپ ايتادى. ال سالىق تولەۋشىلەردىڭ قارجىسىنا اشىلعان ۇلكەن سپورت كەشەنى ءبىر عانا كوماندا ءۇشىن جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ مەدال جەڭىپ الارى نە جارىستان قۇر الاقان قايتارى تاعى بەلگىسىز. بۇل – وليمپياداعا ەرەكشە ءمان بەرەتىن سوۆەت وداعىنان قالعان تاجىريبە. بىلايشا ايتقاندا، ماقتانۋ. بىزدە سپورتپەن اينالىسقىڭ كەلسە، فيتنەس ورتالىققا بارۋىڭ كەرەك. بىراق مۇنى حالىقتىڭ ءبارىنىڭ بىردەي قالتاسى كوتەرە بەرمەيدى. سوندىقتان جۇگىرۋ — ەڭ ءتيىمدىسى.

مارافونشى مارات جىلانباەۆ ساحارا شولىندە. افريكا، 1993 جىل.

مارافونشى مارات جىلانباەۆ ساحارا شولىندە. افريكا، 1993 جىل.

ازاتتىق: ءسىزدىڭ جاتتىعۋلارىڭىزعا شەنەۋنىكتەردەن باسقا كىمدەر قاتىسادى؟

مارات جىلانباەۆ: ماعان ادەتتە ورتا جاستاعى، 30–35 جاس شاماسىنداعى ادامدار جازىلادى. ويتكەنى ادامدار وسى كەزدە قازىر سپورتپەن اينالىسپاسا، ارى قاراي دەنساۋلىعى ناشارلاي بەرەتىنىن تۇسىنەدى.

ازاتتىق: تاڭەرتەڭ جانە كەشكە جۇگىرۋدىڭ اراسىندا قانداي ايىرماشىلىق بار؟

مارات جىلانباەۆ: تاڭعى جاتتىعۋعا جازىلعان ادامدار كەشكى توپ مۇشەلەرىنە قاراعاندا الدەقايدا تارتىپكە بەرىك ەكەنىن بايقادىم. ادەتتە تاڭعى بەستەن باستاپ جۇگىرەتىن توپ مىقتى بولادى. كەشكە ادامداردىڭ جۇرەك سوعىسى جيىلەيدى. تاڭەرتەڭمەن سالىستىرعاندا، كەشكە اتقاراتىن ءىس كوپ. جۇمىستان كەيىن بالالار، وتباسى، دوستار مەن تۇرمىستىق شارۋا بار. ال تاڭعى بەستە جۇرەك سوعىسى تومەن بولادى. ساعان ەشكىم حابارلاسىپ، مازالامايدى. وتباسىڭ ۇيدەن قالاي شىعىپ كەتىپ، جۇگىرىپ كەلگەنىڭدى بايقاماي دا قالادى. جۇمىسقا كەشىكپەيسىڭ، بويىڭا قۋات تولىسىپ، جاڭا ويانعان ارىپتەستەرىڭنىڭ جانىندا كۇلىمدەپ جۇرەسىڭ. ودان بولەك، ەرىك-جىگەر، مىنەز قالىپتاسىپ، ەرتە تۇرۋ ادەتكە اينالادى. ەرتە تۇرعان ادام جەتىستىككە كوبىرەك جەتەتىنىن انىق ايتا الامىن.

مارات جىلانباەۆ قاراقۇم شولىندە، تۇركىمەنستان 1992 جىل.

مارات جىلانباەۆ قاراقۇم شولىندە، تۇركىمەنستان 1992 جىل.

ازاتتىق: سىز بىردە «جۇگىرگەندە ادامنىڭ ساناسىنا دۇرىس ويلار كەلەدى» دەپ ەدىڭىز.

مارات جىلانباەۆ: يا، جۇگىرگەن كەزدە جۇمىس، وتباسى، جەكە ىستەرىڭ تۋرالى ويلانىپ، ءومىرىڭدى سارالاي باستايسىڭ. ءبارىن ويلاناسىڭ.

«ءۇنسىز قالماۋعا تىرىسامىن»

ازاتتىق: قازاقستاندا سپورتشىلار مەن مادەنيەت قايراتكەرلەرى بيلىكتى وتە سيرەك سىنايدى. ءسىز الەۋمەتتىك جەلىدە ەلدەگى جاعدايلارعا قاتىستى ويىڭىزدى اشىق جازاسىز. بۇعان نە سەبەپ؟

مارات جىلانباەۆ: ومىر بويى ادىلەتسىزدىكتى كورسەم، ءۇنسىز قالماۋعا تىرىسىپ كەلەمىن. ءتىپتى سوۆەت وداعىنىڭ تۇسىندا 1983-1985 جىلدارى تاجىكستاننىڭ اۋعانستانمەن شەكاراسىندا (حاتلون وبلىسى، كۋلياب قالاسى) اسكەردە بولعان كەزدە دە ويىمدى اشىق ايتاتىنمىن. اسكەردە ءوز مىندەتىمدى ابىرويمەن اتقارىپ، پلاكاتتار مەن باسقا دا ناسيحات قاعازدارىن شىعاردىم. سپورتتى دامىتۋعا كۇش سالدىم. بىردە بىزگە ماسكەۋدەن كولوبوۆ دەگەن جاڭا پولك كومانديرى كەلدى. ول سولداتتارعا سەبەپسىز سوقتىعىسىپ جۇرەتىن. ءبىر كۇنى بىزگە تاماق ىشەتىن كەزدە قاسىق بەرگىزبەي، «شوشقا سياقتى جەيسىڭدەر» دەدى. ءبىز مۇنداي قورلىققا كونبەيمىز دەپ كەلىسىپ، بىرنەشە رەت تاماق ىشۋدەن باس تارتتىق. مەن شتابقا حابارلاسىپ، بولىمشەدەگى جاعداي تۋرالى ايتىپ بەردىم. شتابتاعىلار سەنبەي، تەلەفون تۇتقاسىن وفيتسەرلەرگە بەرۋدى سۇرادى. بىراق ولار كومانديردەن قورقىپ، تەلەفونعا جولاماي قويدى. سول كۇنى كەشكە بارىنە قاسىق بەردى. كەيىنىرەك پولك كومانديرىنە بولىمشەدەن حابارلاسقان ادامنىڭ اتى-ءجونىن ايتقان. ول مەنى قىسپاققا الۋدىڭ «رەسمي» جولدارىن ىزدەي باستادى. ءۇش ايداي گاۋپتۆاحتادا بولدىم. اسكەردەن ەڭ سوڭعى بولىپ 31 جەلتوقسان كۇنى بوسادىم. وسىلاي جاڭا جىلدى پوەزدا قارسى العام.

ازاتتىق: 2000-جىلدارى ءسىز ەكىباستۇزدا ءماسليحات دەپۋتاتى بولدىڭىز. دەپۋتاتتىققا قاي پارتيانىڭ اتىنان ءوتتىڭىز؟

مارات جىلانباەۆ: مەن ەشقانداي پارتيادا بولماسا دا، دەپۋتاتتىققا وتكەن جالعىز ادام بولدىم. «ەشقانداي پارتياعا كىرمەيمىن» دەگەن ۇستانىمىما ءالى كۇنگە بەرىكپىن. كەزىندە ەكىباستۇزدان جالعىز ءوزىمدى داريعا نازارباەۆا (قازاقستاننىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتىنىڭ ۇلكەن قىزى، پارلامەنتتىڭ جوعارعى پالاتاسىنىڭ سپيكەرى) قۇرعان «اسار» پارتياسىنا كىرۋگە شاقىرعان. باس تارتتىم، ويتكەنى ول پارتيانىڭ نە ءۇشىن قۇرىلعانىن جاقسى ءتۇسىندىم.

مارات جىلانباەۆ ۇلكەن ۆيكتوريا شولىندە. اۆستراليا، 1993 جىل.

مارات جىلانباەۆ ۇلكەن ۆيكتوريا شولىندە. اۆستراليا، 1993 جىل.

ازاتتىق: دەپۋتات بولىپ قالاي جۇمىس ىستەدىڭىز؟

مارات جىلانباەۆ: حالىقپەن كەزدەسۋ بولعانى ەسىمدە. ماعان سويلەيتىن ءسوزىمنىڭ ءماتىنى مەن الدىن الا دايىندالعان سۇراقتاردىڭ جاۋابىن بەردى. ۇيىمداستىرۋشىلاردان «ولار ماعان قانداي سۇراق قوياتىنىن بىلە مە؟» دەپ سۇرادىم. ولار «ءيا، ءبىزدىڭ ادامدارىمىز عانا سۇراق قويادى، ارتىق ساۋال بولمايدى» دەپ جاۋاپ بەردى. كەزدەسۋدە بىرەۋ ورنىنان تۇرىپ، ءبىر كوشەنىڭ جوندەۋ جۇمىستارى قاشان باستالاتىنىن سۇرادى. مەن قاي كۇنى، قانداي ۇيىم باراتىنىن ايتىپ بەردىم. ىشىمنەن «ماسساعان!» دەپ ويلادىم. سوسىن ءبىر ايەل ورنىنان تۇرىپ، «دەپۋتاتتاردىڭ ءبارى ۇرى!» دەپ ايقايلادى. ميليتسيا ونىڭ قولىن قايىرىپ، زالدان الىپ شىعىپ كەتتى. مەن بىرتىندەپ دەپۋتاتتىق جۇمىستىڭ قىر-سىرىن بىلە باستادىم. وسىلاي دەپۋتات بولۋعا كارەراسىنىڭ جوعارى ورلەگەنىن قالايتىندار جانە ءوز ۇيىمى مەن كاسىپورنىنىڭ مۇددەسىن قورعايتىن كاسىپكەرلەر ۇمتىلادى دەگەن قورىتىندىعا كەلدىم. تەندەرلەردى تەك ءوز ادامدارىنا بەرەدى. بىراق مۇنى دالەلدەۋ قيىن. ياعني، وندا تەك ءوزىن ويلايتىن ادامدار عانا بارادى. ادال ادامدار دا بار، بىراق ولار از.

ازاتتىق: دەپۋتاتتىقتان نەگە كەتتىڭىز؟

مارات جىلانباەۆ: ماعان ادامدار ماسەلەسىن شەشۋدى سۇراپ كەلگەنىمەن، مەنىڭ قولىمنان كەلەر قايران جوعى جانىما باتتى. دەپۋتات بولىپ، بىردە-ءبىر تەندەرگە قاتىسقان ەمەسپىن. كەرىسىنشە، سايلاۋشىلارىمىزدىڭ پودەزدەرىن ءوز اقشامىزعا جوندەگەن كەزدەرىمىز بولدى. بۇلاي جالعاسا بەرۋى مۇمكىن ەمەس ەدى، سوندىقتان جەتەر دەپ ويلادىم. بىراق ەكىباستۇزعا ۆالەري نابيتوۆسكي دەگەن جاڭا اكىم كەلىپ، مەنى قالۋعا كوندىردى. ول شىنىمەن قالانىڭ ءومىرىن جاقسارتقىسى كەلدى. دەپۋتاتتار حالىقتىڭ اراسىنان شىققان ادامدار بولعانىن قالادى. اكىم ءتۇن ىشىندە مەنى ورنىمنان تۇرعىزىپ، كوشەدەگى جارىق شامدارىن تۇگەندەۋگە شاقىراتىن. كەيىن بيلىك ءبىرىنشى رەت ەلدە اكىمدەردى سايلاۋ جۇيەسىن ەنگىزدى. اكىمدەردى دەپۋتاتتار تاڭدايتىن بولدى. ول كەزگە دەيىن نابيتوۆسكي قالانى بارىنشا دامىتىپ ۇلگەردى. بارلىق جەردە تازالىق پەن ءتارتىپ ورنادى. اكىم سايلاۋ تۋرالى اڭگىمە قوزعالعاندا، ءبارى بىردەي نابيتوۆسكيدى قايتا سايلاۋعا ءبىراۋىزدان كەلىستى. قالا تۇرعىندارى دا وسىنى قالادى.

مارات جىلانباەۆ ساحارا شولىندە. افريكا، 1993 جىل.

مارات جىلانباەۆ ساحارا شولىندە. افريكا، 1993 جىل.

بىراق توبەدەن «رومان سكليار (ول كەزدە پاۆلودار اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولاتىن، قازىر قازاقستان پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى – رەد.) اكىم بولۋى كەرەك» دەگەن بۇيرىق ءتۇستى. سكليارعا داۋىس بەرۋدەن باس تارتقان دەپۋتاتتار ءارتۇرلى قيىندىقتارعا تاپ بولا باستادى. تەلەفوندارىن تىڭدايتىن بولدى. قىسىم كۇشەيدى. وسىدان سوڭ كوبى كەلىستى. سوڭىنا دەيىن قارسى شىققان ءتورت-اق دەپۋتات قالدىق. نابيتوۆسكيدى تۇرمەگە وتىرعىزۋ ءۇشىن ول تۋرالى اقپارات جيناي باستادى. كوپ اكىمدى كوردىم، ءبارىنىڭ ءبىر كاسىبى بولاتىن. ال نابيتوۆسكي ەرەكشە ەدى. ول ەشقاشان باسقالارعا ءوزى ءۇشىن اقشا تولەۋگە رۇقسات ەتپەيتىن، ۇنەمى چەك تالاپ ەتىپ جۇرەتىن. وسى ادەتى اقىرى ونىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە جاقسى كومەكتەستى. بىراق ءبارىبىر سىلتاۋ تابىلدى — اكىم نارىقتىق قۇنىنان تومەن باعادا پاتەر جالداعان دەپ شىقتى. نابيتوۆسكي ورنىنان كەتكەن كەزدە وعان قارسى قوزعالعان قىلمىستىق ىستەر وزىنەن-ءوزى جوعالىپ كەتتى. كەيىن قارسىلاسقان دەپۋتاتتاردى ماسليحاتقا وتكىزبەي قويدى. بۇل جاقسى مىسال دەپ ويلايمىن. ءدال وسى سەبەپتەن بىلتىر استانانىڭ اتاۋىن نۇر-سۇلتان دەپ وزگەرتۋ تۋرالى ۇسىنىس بولعاندا قارسى داۋىس بەرگەن بىردە-ءبىر دەپۋتات تابىلمادى. نەتكەن ساتقىندىق! ءوزىم كوپ دەپۋتاتتى تانيمىن، ولاردىڭ ەشقايسىسى استانانىڭ نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ اتىمەن اتالعانىن قالامايدى.

«ديۆاندا وتىرۋدىڭ ءوزى – ەرلىك»

ازاتتىق: مەملەكەت كوروناۆيرۋسقا قارسى جەتكىلىكتى دەڭگەيدە كۇرەس جۇرگىزىپ جاتىر دەپ ويلايسىز با؟

مارات جىلانباەۆ: ەندى، نازارباەۆ كوروناۆيرۋسقا قارسى كۇرەسكە بارلىق ءىرى كاسىپكەردەن اقشا جينايتىنىن ايتتى عوي. (كۇلدى.) قازىر جۇمىسشىلارىنا قايدان اقشا تاۋىپ، تولەرىن بىلمەي وتىرعان تانىس كاسىپكەرلەر بار. كاسىپورىندار توتەنشە جاعداي مەن كارانتينگە بايلانىستى جابىلعان. ءبارى توقتاپ تۇر. ارينە، ادامدار اشتان ولمەۋى ءۇشىن اقشا تولەيدى. باسقا قىرىنان العاندا، كارانتين بولۋى كەرەك. باستىسى — اسىرا سىلتەپ الماۋ.

جىلانباەۆ Synergy global forum جيىنىندا. الماتى، 2018 جىل.

جىلانباەۆ Synergy global forum جيىنىندا. الماتى، 2018 جىل.

ازاتتىق: كارانتين كەزىندە ۇيدە قالاي جاتتىعۋعا بولادى؟ قانداي كەڭەس بەرەسىز؟

مارات جىلانباەۆ: ءبىر جاقسىسى، مەن جەكە ۇيدە تۇرامىن. پاتەردەگىلەرگە قيىن، ارينە. ادامداردىڭ كوبى از قيمىلداعاننان جانە سترەستەن ارتىق سالماق جيناۋى مۇمكىن. گيمناستيكامەن اينالىسۋ كەرەك. كوپ قيمىلداعان ءجون. ەرىنبەگەن ادام ءتورت قابىرعانىڭ ىشىندە دە جاتتىعىپ، فيزيكالىق قالپىن ساقتاپ قالادى. جاي عانا ديۆاندا وتىرۋدىڭ ءوزى – ەرلىك. قازىر ينتەرنەتتەن قىتايلاردىڭ پاتەر ىشىندە مارافون جۇگىرىپ جۇرگەنىن كوردىم. بىرەۋ ۇستەلدى اينالىپ، بىرەۋ بالكونعا شىعىپ جۇگىرگەن. قىسقاسى، ينتەرنەتتەن ىزدەگەن دۇرىس.

ازاتتىق: سۇحباتىڭىزعا راقمەت.

ازاتتىق راديوسى

Related Articles

  • ءتاڭىرى قالاۋى تۇسكەن جان

    ماندوكي قوڭىردىڭ تۋعانىنا 80 جىل تولۋىنا وراي «ءتاڭىرى مەنى تاڭدادى»  مۇحتار ماعاۋين ماندوكي قوڭىر يشتۆان – وتانى ماجارستان عانا ەمەس، كۇللى تۇركى دۇنيەسى قاستەرلەيتىن ۇلىق ەسىمدەر قاتارىنداعى كورنەكتى تۇلعا. شىڭعىس جورىعى تۇسىندا كارپات قويناۋىنداعى ماديارلار اراسىنان پانا تاپقان قۇمان-قىپشاق جۇرتىنىڭ تۋماسى ماندوكي قوڭىر وننان اسا ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن، بۇعان قوسا زەرتتەۋشىلىك قارىمى ەرەن، تۇران حالىقتارىنىڭ فولكلورلىق-دۇنيەتانىمدىق ساناسىن بويىنا دارىتقان عالىم. ول تۇركولوگيا عىلىمىمەن دەندەپ اينالىسىپ قانا قويماي، حح عاسىردىڭ ءتورتىنشى شيرەگىندە شىعىس پەن باتىس­تىڭ اراسىندا التىن كوپىرگە اينالدى، ميلليونداردىڭ ىقىلاس القاۋىنا بولەندى. ياكي ول حالىقتار اراسىن جاقىنداس­تىرعان مامىلەگەر، وزىقتارعا وي سالعان كورەگەن ەدى. زامانا العا جىلجىعان سايىن مەرەيتوي يەلەرى تۋرالى ايتىلاتىن جايتتار ەستەلىك پەن وتكەن شاق ەنشىسىنە كوشەدى. كوزى ءتىرى

  • نۇرالى باتىردىڭ كەسەنەسى  جونىندە

    كەيىنگى كەزدە نۇرالى باتىردىڭ كەسەنەسى جونىندە ءارتۇرلى اڭگىمەلەر شىعىپ جۇرگەن كورىنەدى. ونىڭ ءبىرى موڭعوليادان كەلگەن ءبىر تۋىسقانىمىز باسقا ءبىر بەلگىلى جەرلەسىمىزدىڭ نۇرالى باتىردىڭ زيراتى دەپ كيگىز ءۇي سياقتى سامان كىرپىشتەن قالانعان  ادەمى زيراتتىڭ جانىنا بارىپ قۇران وقىعانىنا كۋا بولعانىن كەلتىرىپتى. ول جىگىتتىڭ  كورگەنى دە، ايتىپ وتىرعانى دا شىڭدىق. ويتكەنى 1982 جىلعا دەيىن ەلدىڭ كوپشىلىگى، ونىڭ ىشىندە  مەن دە سولاي  ويلادىم. اڭگىمە تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن مەن سول كەزدەگى وقيعادان باستاپ باياندايىن. مەن 1961 جىلى سەمەيدىڭ  مال دارىگەرلىك ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ كەلدىم. مەنى  سول كەزدەگى  س.م. كيروۆ اتىنداعى  كولحوزعا مال دارىگەرى ەتىپ جىبەردى. 1962 جىلى بۇل كولحوز «گورنىي» سوۆحوزىنا اينالدى. ءبىز بالا كەزىمىزدەن: «نۇرالى اتامىزدىڭ زيراتى س.م كيروۆ اتىنداعى كولحوزدىڭ جەرىندە ورنالاسقان،   بابامىز باتىر بولعان كىسى، ال ونىڭ جانىنداعى قابىردىڭ  ۇزىندىعى جەتى كەز، ءبىزدىڭ  بابامىزدان  دا  اسقان

  • الىستاعى اعايىننىڭ اتامەكەنگە ورالۋ جولىن تۇڭعىش اشقان قازاقتىڭ قاھارمان قىزى

    ول كىم دەيسىز عوي، تۋراسىن ايتسام ول ساعات زاقانقىزى. توقسانىنشى جىلدارداعى العاشقى كوش موڭعوليا قازاقتارتارىنان باستالعان. سول كوشتى العاش باستاعان ادام ساعات زاقانقىزى. بۇعان ەشكىمنىڭ داۋى جوق. جارعاق قۇلاعى جاستتىققا تيمەي، سوناۋ قيىن-قىستاۋ زامانىندا الىستاعى اعايىنداردىڭ جولىن اشقان وسى ادامدى قازاقتىڭ قاھارمان قىزى اتاۋىمىزدىڭ وزىندىك سەبەبى بار. “كوش باسشىسىمەن كورىكتى”  “كورگەنى جاقسى كوش باستار”  دەيدى اتام قازاق.   وسى ەكى اۋىز ءسوزدىڭ استارىنا ءۇڭىلىپ قاراساق، وندا، ۇلكەن ءمان ماعىنا بار ەكەنىنە كوز جەتكىزەمىز.       بۇرىنعى اۋىل كوشىنىڭ وزىندە، كوش باسشىلارى ءتورت تۇلىك مالدىڭ ءورىسىنىڭ جاعدايىنا قاراي، ءار مەزگىلدەگى اۋارايىنىڭ وزگەرىسىنە ساي، كوشىپ قونۋدا ءبىر باسىنا جەتىپ ارتىلار  ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك  جۇكتەسە، موڭعوليادا تۇراتىن قانداستارىمىزدىڭ ءبىر جارىم عاسىر عۇمىر كەشكەن ەل جەرىنەن ،

  • “جەڭىلىس اۋىر ءتيدى”. قازاقستان ەۋرو-2024 دوداسىنا تىكەلەي جولداما الا المادى. بىراق ءالى ءبىر مۇمكىندىگى بار

    سلوۆەنيا-قازاقستان ماتچى. ليۋبليانا، 20 قاراشا، 2023 جىل فۋتبولدان قازاقستان قۇراماسى ليۋبليانادا سلوۆەنيا قۇراماسىنان 1:2 ەسەبىمەن جەڭىلىپ، 2024 جىلى گەرمانيادا وتەتىن ەۋروپا چەمپيوناتىنا تىكەلەي جولداما الا المادى. بىراق قازاقستان كەلەسى جىلى ناۋرىزدا ەۋرو-2024 دوداسىنا ليتسەنزيا الۋعا تاعى ءبىر رەت تالپىنىپ كورمەك. سلوۆەنياداعى ويىن قالاي ءوتتى؟ قازاقستان قۇراماسىنىڭ باس باپكەرى جەڭىلىس جايلى نە دەدى؟ ليۋبلياناداعى ماتچقا بارعان ازاتتىق ءتىلشىسىنىڭ رەپورتاجى. ماتچ قالاي ءوتتى؟ ويىن باستالا سالا سلوۆەنيا قۇراماسى شابۋىلعا كوشىپ، ماتچتاعى باسىمدىقتى ءوز قولىنا الۋعا تىرىستى. ماتچتىڭ 26-مينۋتىنا دەيىن سلوۆەنيا ويىنشىلارى قازاقستان قاقپاسىنا ءتورت رەت قاۋىپتى سوققى جاساپ ۇلگەردى. ويىننىڭ 40-مينۋتىندا قازاقستاندىق قورعاۋشى يان ۆوروگوۆسكي پەتار ءستويانوۆيچتى قاقپا ماڭىندا شالىپ شىعىپ، پولشالىق تورەشى شيمون مارچينياك قازاقستان قاقپاسىنا پەنالتي بەلگىلەدى. بۇل 11-مەترلىك پەنالتيدەن

  • كەنەسارى حانعا تاعزىم

    ءجۇز ەلۋ جىل! بيىل كەنەسارى حاننىڭ ءشايىت بولعانىنا ءبىر ءجۇز ەلۋ جىل تولدى. كەنەسارى عانا ەمەس. ناۋرىزباي باحادۇر سۇلتان، ەرجان سۇلتان، قۇدايمەندە سۇلتان. قىپشاق يمان باتىر، تاما قۇرمان باتىر، دۋلات بۇعىباي باتىر، دۋلات جاۋعاش باتىر، دۋلات مەدەۋ بي، قىلىشتىڭ ءجۇزى، نايزانىڭ سۇڭگىسى بولعان تاعى قانشاما ازامات. قازاق ورداسىنىڭ ەڭ سوڭعى جاراقتى جاساعىندا قالعان ءۇش مىڭنان استام الامان. ءبارى دە ءشايىت بولدى.كەنەسارى حاننىڭ، ونىڭ ەڭ سوڭعى جاۋىنگەر سەرىكتەرىنىڭ قاسيەتتى قانى شاشىلعان اقىرعى ساعاتتا ءتورت عاسىر بويى تورە تاڭبالى قىزىل تۋى جەلبىرەگەن ۇلى مەملەكەت قازاق ورداسى شايقالىپ بارىپ قۇلادى. الاش بالاسى سوناۋ ءۇيسىن، عۇن، تۇرىك زامانىنان تارتىلعان، التىن ورداعا جالعاسقان، قازاق ورداسىنا ۇلاسقان، ورتالىق ازيا توسىندە جيىرما عاسىردان استام، عالامات ۇزاق ۋاقىت

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: