قىتاي بيلىگى Alibaba كورپوراتسياسىنا مونوپوليا شارتتارىن بۇزدى دەپ ايىپ تاعىپ، 2,8 ميلليارد دوللار ايىپپۇل سالدى. بۇل – ەل تاريحىنداعى ەڭ اۋقىمدى ايىپپۇل. كومپانيانىڭ نەگىزىن قالاۋشى دجەك ما قازاندا قىتاي باسشىلارىن جۇرت الدىندا سىناعان سوڭ ءۇش ايداي جوق بولىپ كەتكەن، ال ونىڭ تاعى ءبىر كومپانياسىنىڭ اكتسيا ساتۋ ناۋقانى كەيىنگە قالدىرىلدى.

Forbes جۋرنالى بايلىعى 65,5 ميلليارد دەپ باعالاعان، قىتايداعى ەڭ اۋقاتتى ادام سانالىپ كەلگەن دجەك ما بيلىككە قارسى پىكىر ايتقان سوڭ كوپ نارسە وزگەردى. 24 قازاندا شانحايدا وتكەن ەكونوميكالىق فورۋمدا ما “كارى-قۇرتاڭدار ويلاپ تاپقان” رەتتەۋ شارالارى زامان تالابىنا ساي ەمەس دەپ مالىمدەگەن ءارى ۇكىمەتتى قاعازباستىلىققا سالىنىپ، بانكتەردىڭ مۇددەسىن قورعاپ وتىر دەپ ايىپتاعان.

دجەك مانىڭ الدىندا سول فورۋمدا مەملەكەت باسشىسى سي ءتسزينپيننىڭ ۇزەڭگىلەسى، قىتاي توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ۆان تسيشان قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەگەن. بيزنەسمەننىڭ ءسوزى تسيشاننىڭ وزىنە ايتىلعان سىن دەپ قابىلداندى. بۇدان سوڭ ما ءۇش ايداي جۇرت كوزىنە تۇسپەي كەتتى، وسى ارالىقتا ونىڭ اكتيۆتەرىنىڭ قۇنى 15 ميلليارد دوللارعا ارزاندادى، قازىر ول بايلىعى جونىنەن قىتايداعى ءتورتىنشى ادام بولىپ قالدى.

Alibaba Group كومپانياسىنا قاتىستى تەكسەرىس جەلتوقساندا باستالدى. ەۋروپا نارىعىندا AliExpress دەگەن ينتەرنەت-دۇكەندەرىمەن بەلگىلى بۇل كومپانيا “ساتۋشىلاردى تەك جالعىز پلاتفورمامەن ساتۋعا ماجبۇرلەدى” دەپ ايىپتالدى. بۇل ءتارتىپ تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرىنە قايشى كەلەدى، ساتۋشىلاردىڭ بيزنەسىنە كەرى اسەرىن تيگىزەدى دەدى رەتتەۋشى ۇيىم.

Wall Street Journal باسىلىمىنا سۇحبات بەرگەن شەنەۋنىكتەر قىتاي باسشىلىعى مانىڭ بيزنەس يمپەرياسىنىڭ اۋقىمىن كىشىرەيتۋگە تىرىسادى دەگەن بولجام ايتتى. بۇعان قوسا بيلىك فينتەح-ستارتاپتاردى باقىلاۋ ەرەجەسىن قاتايتىپ، ولاردىڭ جۇمىس ءتارتىبىن بانكتىكىنە جاقىنداتۋدى كوزدەپ وتىر.

قاراشادا قىتاي بيلىگى ادامزات تاريحىنداعى ەڭ ءىرى اكتسيا ساۋدالاۋ شاراسىن بولدىرماي تاستادى. ما قۇرعان Ant Group قارجى كومپانياسى گونكونگ پەن شانحايدا ءىرو-عا شىعىپ، 34,5 ميلليارد دوللار تارتۋى ءتيىس بولعان. وسىدان كەيىن كومپانيانىڭ قۇنى Bank of America-دان دا قىمباتتاپ، 315 ميلليارد دوللارعا جەتۋى كەرەك ەدى. الايدا ساۋداعا ەكى كۇن قالعاندا بيرجانى وتكىزۋگە تىيىم سالىندى.

Bloomberg بولجامى بويىنشا، وسى ءىرو-دان سوڭ ما الەمدەگى ەڭ باي ادامدار تىزىمىندە 11-ورىنعا كوتەرىلەر ەدى. بۇعان قوسا پەكين Alibaba-دان مەديااكتيۆتەرىن ءبولۋدى تالاپ ەتتى، سونىمەن بىرگە مانىڭ ەليتالىق بيزنەس-مەكتەبى جاڭا ستۋدەنت قابىلدامايتىنىن جاريالادى.

قىتايتانۋشى الەكساندر گابۋەۆتىڭ ايتۋىنشا, ما مەن قىتاي بيلىگى اراسىنداعى تەكەتىرەس تەك ساياساتقا تىرەلىپ تۇرعان جوق. ساراپشىنىڭ پىكىرى بويىنشا، قىتاي بيلىگى دۇرىس رەتتەلمەيتىن قارجى كومپانيالارى قارجى جۇيەسىنە تۇراقسىزدىق اكەلىپ، تۇرعىنداردىڭ نارازىلىعىن كۇشەيتۋى مۇمكىن دەپ قوبالجيدى.

ازات ەۋروپا / ازاتتىق راديوسى