|  |  | 

كوز قاراس وقيعا

ءماسىموۆتى نە ءۇشىن الدى؟

ءماسليحاتتار نە ىستەي الادى؟we
ءماسىموۆتى نە ءۇشىن الدى؟ ولار مەملەكەتتىك وزگەرىس تۋرالى ايتىپ جاتىر. قانداي مەملەكەتشىلدىك؟ ول ءارتۇرلى بولۋى مۇمكىن – قۇپيا شىعارۋ، تىڭشىلىق جاساۋ، بيلىكتى باسىپ الۋعا تىرىسۋ جانە ت.ب. د. ءماسىموۆتىڭ ايتۋىنشا، توڭكەرىس ارەكەتىنىڭ نۇسقاسى جاقىنىراق. بىراق بۇل ۇلكەن كومبيناتسيانىڭ ءبىر بولىگى عانا بولۋى مۇمكىن. ال جيەندەر الباستى مەن وتباسىن ابدەن رەتتەگەن توقاەۆتى “تاستىرۋعا” شەشىم قابىلداعانى عانا ەمەس، كنب توراعاسى مەن بۇكىل بۇيرىق كومەكتەستى. بىراق ولار “مۇنداي سوعىس ويناۋعا” اقىماق ەمەس. “جاڭعىرۋ”
قازاقستانداعى قاڭتار توڭكەرىسى بيلىك ءۇشىن ىشكى تاتۋلاسۋدىڭ ناتيجەسى ەمەس. جانە قازاقستان ءۇشىن گەوساياسي كۇرەس. ءبىزدىڭ كونتينەنتتەگى سىرتقى ورىستەردىڭ تۇبەگەيلى وزگەرىپ جاتقانىمەن، اۋعانستانداعى وزگەرىستەردەن كەيىن ورتالىق ازيا ەلدەرىن ارالاستىرىپ، باتىس پەن شىعىس اراسىنداعى قاقتىعىستى كۇشەيتە تۇسەتىن ۋاقىت كەلدى. قازاقستاننان مالو-ازيالىق «ارحيپەلاگونىڭ» نەگىزگى ستراتەگيالىق (ەكونوميكالىق جانە ساياسي) سۋبەكتىسى رەتىندە دەلەگاتسيانى باستادى.
وسىلايشا، نازارباەۆ كلانىنىڭ مۇددەلەرى ەلدى باسقارۋدىڭ نەگىزگى كانديداتتارىنىڭ شارتتارىنا سايكەس كەلمەدى، بۇل بۇعان دەيىن «سەنىڭ دە، ءبىزدىڭ دە» قاعيداتى بويىنشا تەڭدەستىرىلگەن. «نازارباەۆتىڭ الەمدەگى ونىڭ بيلىگىنە دەگەن ەڭ جوعارى كۇمانى جانە ەل ىشىندەگى ءابسوليۋتتى باقىلاۋعا دەگەن سەنىمدىلىگى، ونىڭ ۇستىنە وتباسىنىڭ تويىمسىز اشكوزدىگى، ول بۇكىل ەكونوميكانى باسىپ العان جانە «گۋارامەن» بولىسكىسى كەلمەگەن قازاقستاننىڭ نتەەستەرى وسىعان اكەلدى، سەبەبى بۇل نازارباەۆتى ماقتاعان كوپ ۆەكتورلى قۇلدىراتتى.
بۇل قانشا ۋاقىت بۇرىن باستالعانى بەلگىسىز، بىراق ۇلكەن ساياساتتىڭ ارتىنداعى قازاقستان ءۇشىن كۇرەس تولىق كۇشىندە بولدى، بۇل قاڭتارداعى «رەۆوليۋتسياعا» اكەلدى.
ەفيردە قر كنب، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە ناقتى جاۋاپتى ورگان رەتىندە بۇل كۇرەسكە تولىق باعدارلاماعا سايكەس كىردى. ءماسىموۆ ەلدەگى ناقتى بيلىكتى، ياعني نازارباەۆانى جانە وعان تىركەلگەن بارلىق نارسەنى ساقتاپ قالۋعا مىندەتتى ەكەنى انىق. بىراق ەلدەگى ەكونوميكالىق، باق، اكىمشىلىك رەزيدەنتسياعا يە بولعان «كەپىلدىك» كۇشتەرى الدەقايدا كۇشتى بولىپ شىقتى. نازارباەۆ ءوز پەرسپەكتيۆالارى مەن ماقسات-مۇددەسىن سالماقتاعان وداقتاستار قازاقستان ءۇشىن بۇل كۇرەستە تەك اقپاراتتىق جانە مورالدىق قولداۋمەن شەكتەلدى.
بۇل كومبيناتتا توقاەۆتىڭ ءرولى قانداي؟ جوق. ول جەڭىمپازدار مەن جەڭىلگەندەر قازاقستاندىق پيروگتىڭ تاراتىلۋىنا جانە جەڭىمپازداردىڭ ەلىمىزدە ىقپال ەتۋ دارەجەسىنە كەلىسەتىن قايراتكەر. ول، توقاەۆ، تۋىستارىنىڭ جانە ەلباسانىڭ فيزيكالىق يممۋنيتەتىنىڭ كەپىلى، سونداي-اق، ەلگە قارجى تامىرىن سالا بىلگەن كوپتەگەن شەتەلدىك ويىنشىلار اراسىنداعى قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق ءبولىمىنىڭ مودەراتورى. فيگۋراتيۆتى تۇردە ايتاتىن بولساق، قازىر 1945 جىلعىداي جەڭىمپاز ەلدەر – رەسەي، اقش جانە ۇلىبريتانيا گيتلەردەن كەيىن جاۋلاپ العان تەرريتوريالاردى بولگەندە بولىپ جاتىر.
بۇل بەنەفيتسيارلاردىڭ كىم ەكەنىن ءبىلۋ قيىن ەمەس. ولاردىڭ ءبىرى «تەرروريزمگە قارسى كۇرەستە قازاقستانعا كومەك» ۇيىمداستىرىلدى»، – دەدى وسب.
ال كاريم ءماسىموۆ پەن ونىڭ بۇكىل كەڭسەسى ەركە جيەندەرىمەن بىرگە نە ىستەي الادى؟ ەشتەڭە جوق. كىشى رەۆوليۋتسياعا قوسا. سونىمەن قاتار ءماسىموۆ استاناسىن بۇكىل الەمگە ورنالاستىرعان ەلباسىنىڭ باس بۋحگالتەرى رەتىندە بۇرىنعى اسپازىنىڭ بارلىق قازىناسىن تاپسىرۋعا ءماجبۇر بولادى.

Guljan Ergalieva facebook پاراقشاسىنان الىندى

Related Articles

  • سامات ءابىش قالاي “سۇتتەن اق، سۋدان تازا” بولىپ شىقتى؟

    ازاتتىق راديوسى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ ۇقك توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى، ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى سامات ابىشكە شىققان ۇكىم “قازاقستانداعى رەجيم بولاشاقتى ويلامايتىنىن كورسەتتى” دەيدى قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ. ساراپشىنىڭ پايىمداۋىنشا، بيلەۋشى “ەليتا” جەكە ىستەرىمەن جانە تاساداعىكەلىسىمدەرمەن اۋرە بولىپ جاتقاندا ەلدە تاعى ءبىر جاڭا الەۋمەتتىك جارىلىسقا اكەلۋى مۇمكىن فاكتورلار كۇشەيىپ كەلەدى. ساياساتتانۋشىرەسەي ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق مۇددەلەرى مەن گەوساياسي جوسپارلارىن كەڭىنەن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا تىكەلەي اسەر ەتۋگە تىرىسىپ جاتۋى مۇمكىن دەپ تە توپشىلايدى. پۋتين “قاۋىپسىزدىك كەپىلى” مە؟ ازاتتىق: سونىمەن ۇزاق دەمالىس الدىندا وسىنداي ۇلكەن جاڭالىق جاريالاندى. مەيرام الدىندا، 19 ناۋرىزدا قازاقستاندىقتار ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ پوستىنان سامات ابىشكە شىققان ۇكىم جايلى ءبىلدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ بايلانىسى بار ما الدە كەزدەيسوقتىق پا؟ دوسىم ساتپاەۆ: اڭگىمەنى بۇل ءىستىڭ قۇپيا

  • حريستيان ميسسيونەرلەرىنىڭ قۇمداعى ىزدەرى

    ورىنى: قاشقار ق-سى; جىلى: 1933 ج; اتى-ءجونى: قابىل احوند; ءدىنى: حريستيان; تۇسىنىكتەمە: بۇل جىگىتتىڭ كەيىنگى ەسىمى قابىل احوند، حريستيان ءدىنىن قابىلداعان العاشقى ۇيعىر. كەيىن ءدىني سەنىمىنە بايلانىستى ولتىرىلگەن. سۋرەت ەۋروپاداعى ميسسيونەرلىك مۋزەي ارحيۆىندە ساقتاۋلى. اتالعان مۋزەيدە جۇزدەگەن حريستيان ۇيعىر وكىلدەرىنىڭ سۋرەتى ساقتالعان. 1930 جىلدارى حريستيان ۇيعىرلارىنا تۇرعىلىقتى مۇسىلماندار مەن اكىمشىلىك بيلىك تاراپىنان قىسىم كورسەتىلە باستاعان سوڭ ءبىر ءبولىمى ميسسيونەرلەرگە ىلەسىپ ەۋروپا ەلدەرىنە “ھيجراعا” كەتتى. القيسسا حريستيان الەمىنىڭ قاشقارياعا باسا ءمان بەرۋى اسىرەسە ياقۇپ بەك مەملەكەتى كەزەڭىندە جاڭا مۇمكىندىكتەردى قولعا كەلتىردى. 1860-70 جج. قاشقاريانىڭ تسين يمپەرياسىنا بايلانىستى كوڭىل كۇيىن جاقسى پايدالانعان حريستيان الەمى ءۇندىستان مەن تيبەت ارقىلى قاشقارياعا مادەني ىقپالىن جۇرگىزە باستادى. ولاردىڭ ماقساتى بۇل ايماقتى رەسەي يمپەرياسىنان بۇرىن ءوز ىقپالىنا

  • دەموگرافيالىق ساراپتاما

    1-ءشى سۋرەت قازاقتار; دەموگرافيالىق احۋال 1949-2020 جج. ارالىعىن سالىستىرمالى كورسەتكەن. 1949 جىلعا دەيىن، اتاپ ايتقاندا كوممۋنيستىك قىتاي ۇكىمەتى ورناعانعا دەيىن شىنجاڭ ولكەسىنىڭ سولتۇستىك بولىگىندە قازاقتار، وڭتۇستىك بولىگى قاشقاريادا ۇيعىرلار باسىم ساندى ۇستادى. 1951-54 جىلدارى ۇلتتىق مەجەلەۋ كەزىندە ورتالىق ۇكىمەت قۇرعان كوميسسيا ساراپتاماسى بويىنشا ۇلتتىق اۆتونوميالىق تەرريتوريانى انىقتاۋ مىنا ەكى باعىتتا جۇرگىزىلدى. ولار: ءبىرىنشى، ۇلتتىق اۆتونوميانى مەجەلەۋ بويىنشا ونىڭ اتاۋىن تۇراقتاندىرۋ. وسى بويىنشا ءۇش اتاۋ ۇسىنىلدى: *شىعىس تۇركىستان اۆتونوميالىق فەدەراتسيالىق رەسپۋبيليكاسى; *ۇيعىرستان اۆتونوميالىق رەسپۋبيليكاسى; *شىنجاڭ اۆتونوميالى رەسپۋبيليكاسى. ەكىنشى، اۆتونوميانىڭ اكىمشىلىك تۇرپاتىن انىقتاۋ; وسى بويىنشا: *فەدەرەتسيالىق تۇرپات; *اۆتونوميالىق وبلىس جانە وكۋرگ تۇرپات; *ايماق جانە اۋدان دارەجەلى اۆتونوميالىق وكۋرگ تۇرپاتى. مەجەلەۋ كوميسسياسى اتالعان ەكى باعىتتا ساراپتاما ناتيجەسىن قورىتىندىلادى. كوميسسيا قورىتىندىسى بويىنشا شىنجاڭ ولكەسىنىڭ

  • …ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز.

    الەۋمەتتىك جەلىدە وسى وتانداسىمىزدى قىزۋ تالقىلاپ جاتىر ەكەن. كوبى سىن ايتىپ جاتىر. ۆيدەو جازبانىڭ تولىق نۇسقاسى جوق، پىكىر-تالاس تۋدىرعان بولىگى عانا تاراپ جاتىر ەكەن. سوعان بايلانىستى ءوز ويىمدى ايتا كەتپەكشىمىن: ءبىرىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ۆيدەوسى، فوتوسى الەۋمەتتىك جەلىدە جەلدەي ەسىپ تاراپ جاتىر. ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) جەكە قۇپياسى سانالاتىن فوتوسى، ۆيدەو جازباسى كىمنىڭ رۇقساتىمەن تاراپ جاتىر ەكەن؟ ءوز باسىم وسى پوستتى جازۋ ءۇشىن ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) ۆيدەوداعى بەينەسىن قارا بوياۋمەن ءوشىرىپ تاستاۋدى ءجون كوردىم. جانە رۇقساتىنسىز فوتو بەينەسىن جەكە پاراقشاما سالعانىم ءۇشىن ودان كەشىرىم سۇرايمىن. ءدىني ۇستانىمى، ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز. ەكىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ءدىني ۇستانىمىنا بايلانىستى ايتقان سوزدەرى قوعامدا قاتتى پىكىر تۋدىرعان ەكەن. ءتىپتى ونى “ۇلت دۇشپانى”

  • ءۇش انىق

    ءۇش انىق: ءبىرىنشى، الەۋمەتتىك جەلىدە پوست جازۋ بىرەۋ ءۇشىن ەرمەك نەمەسە ۋاقىت وتكىزۋ قۇرالى بولۋى مۇمكىن. ولاردىڭ ورتاسى، شاقىراتىن قوناعى، اڭگىمەسى دە بولەك دەگەندەي. ادامدار الەۋمەتتىك جەلىنى مادەني ورتاعا اينالدىرۋى مىندەتتى ەمەس. كەيبىر ازاماتتار ءۇشىن الەۋمەتتىك جەلى پىكىر الماسۋ ورتاسى، ءبىلىم وشاعى، اقپارات الۋ الماسۋ ورىنى. الەۋمەتتىك جەلىدە ساپالى كونتەنت ۇسىنۋ، مادەني ورتا قالىپتاستىرۋ، ادەپتى پىكىر-تالاس وتكىزۋ تۇلعالىق دامۋىڭا قوسىمشا اسەر ەتەدى. كەيدە ءتۇرلى ورتانىڭ ادامدارى ساپىرىلىسىپ ارالاسىپ جاتادى. سەنىڭ ۇلتقا، مەملەكەتكە دەگەن شىنايى كۇيىنىشىڭنەن تۋعان دۇنيەڭدى ەرمەككە اينالدىرعىسى كەلەدى. ولارعا دا ەشكىم قوي دەمەيدى، سونداي ەركىن. ءبىر قاراساڭ جاقسى، ءبىر قاراساڭ شىنىمەن ىڭعايسىز. ءوز باسىم كوبىنىڭ ءوز ويىن ايتۋىنا ەرىك بەرۋگە تىرىسامىن، اۋزىن قاقپايمىن. ويتكەنى ول دا وسى ەلدىڭ

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: