Өткенде Форбсқа кіргісі келіп еді, енді біреу шыққысы келіп жүр..

جاڭالىقتار كوز قاراس شوۋ-بيزنيس

وتكەندە فوربسقا كىرگىسى كەلىپ ەدى، ەندى بىرەۋ شىققىسى كەلىپ ءجۇر..

kerey.kz

| Jan 22, 2022

وتكەندە فوربسقا كىرگىسى كەلىپ ەدى، ەندى بىرەۋ شىققىسى كەلىپ ءجۇر..

272614242_3280229425546139_8181756289759471957_n

شىنىمەن، كەشە پرەزيدەنتپەن كەزەكتەن تىس “كەزدەسۋ” ءوتتى، دالىرەك ايتقاندا جاڭا فورماتتاعى ديالوگ جانە كەرەمەت!

شيكىزات بيزنەسىمەن اينالىسپايتىن جانە قۇبىرعا، سۋبسيدياعا وتىرمايتىن ءبىز ءۇشىن كەزدەسۋ ۇنادى، اتاپ ايتقاندا مىناداي تارماقتار:

- بيزنەسكە سايكەس ساياسي رەفورمالار باعدارلاماسى

- مەملەكەتتىك. سەكتور ەكونوميكانىڭ ءبىر بولىگى عانا، مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاعا قاتىسۋى تومەندەۋى بولادى

- ەلدىڭ دامۋى بيزنەسكە بايلانىستى

- سالىقتىڭ ادالدىعى، (ايتپاقشى، بۇل بيزنەستىڭ ءپاتريوتيزمى، بۇل تۋرالى كەيىنىرەك جازامىن)

- ءبىلىم بەرۋ رەفورماسى جانە جاس تەحنيكتەر

- رەفورما دەگەنىمىز – الىپ كەتۋ ەمەس، بيزنەس پەن ەلدى بىرگە دامىتۋ. قايتالاپ ايتامىن – بىرگە ! (ەلباسى ءسوزى)

- وتاندىق كاسىپكەرلەر كەڭەسى.

- اقىرىندا، «كەدەرگى» بيزنەستى مەملەكەتكە قارسى قىلمىس رەتىندە قاراۋ كەرەك!

سويتسەم، اركىم وزىنىكىن ەستىگەن ەكەن. گەگەل مەن بابەلدەن باسقا دا ەلەۋلى نارسەلەر بار ەدى.

ەگەر وسىنىڭ ءبارى ىسكە اسسا، ارينە وڭاي ەمەس، وندا شاعىن، ورتا جانە ءىرى بيزنەستەن بيۋدجەتكە تۇسەتىن تۇسىمدەردىڭ ۇلەسى مۇناي كومپانيالارى مەن كۆازيگودان ارتىق بولادى. سەكتورلار، سونداي-اق بارلىق ەكونوميكالىق دامىعان ەلدەردە. بۇل وتاندىق كاسىپورىنداردىڭ ەسەبىنەن.

جانە بۇل بىزگە، وتاندىق بيزنەسمەندەرگە سەنىمدىلىك بەرەدى.

پرەزيدەنت وسىنداي كەزدەسۋلەر جيىلەپ، شەشىمدەر تەزىرەك قابىلدانسا دەپ ۋادە بەردى، بۇل دا كەرەمەت!

ارينە، يدەيالىق تۇرعىدان العاندا، مەن ەڭ از مەملەكەتى بار ەلىمىزدە ءجۇز مىڭداعان شاعىن كاسىپورىنداردى، ون مىڭداعان ورتا جانە مىڭداعان ءىرى كاسىپورىنداردى كورگىم كەلەدى. سەكتورى بويىنشا. سوندا ۇكىمەتتىڭ تاپسىرماسى ءبىز كاسىپورىندار تولەيتىن سالىقتاردى ءبولۋ عانا ەدى. ال ءسىز بۇعان كەلىسەسىز، مۇلدەم باسقا بالەلەر..

272274105_3280229422212806_204339722204917465_n

سوڭعى كەزدە ەڭبەك يدەولوگياسى تۋرالى ۇنادى. شىنىمدى ايتسام، ءبىزدىڭ ەلدىڭ ءوز “امەريكاندىق ارمانى” بولعانىن قالايمىن. ەڭبەك ەتۋ ارقىلى جەتىستىككە جەتۋ يدەولوگياسى، ياعني ەڭبەك ەتۋ ارقىلى. جانە تۇقىم قۋالاۋشىلىققا تاۋەلدىلىك ەمەس..

سونىمەن، كەزدەسۋ بارىسىندا ءار بيزنەسمەن ءوزى ەستىگىسى كەلگەن نارسەنى ەستىدى..

مەنىڭ ويىمشا، پرەزيدەنت ايتقان جاڭا قازاقستاندى قۇرۋعا وتاندىق كاسىپكەرلەر ۇلەس قوساتىنى كەرەمەت نارسە. كىشى بيزنەستەن باستاپ ءىرى كاسىپورىندارعا دەيىن..

ءبارىمىز پاتريوتپىز دەپ جار سالامىز، قازىر سوزبەن ەمەس، ىسپەن دالەلدەيتىن كەز كەلگەن سياقتى

ايدىن راحيمباەۆ

بۇل – سوۆەتتىك ءھام نازارباەۆتىق كەزەڭنەن قالعان، جۋرناليستيكانى جاعىمپاز قولبالا، شاۋىپكەل قۇرال دەڭگەيىنە تۇسىرگەن شەنەۋنىكتىك شتامپوۆكا.

kerey.kz

“سۇحباتتى” ەندى عانا وقىپ شىقتىم. ازىرگە، سيپاتى تۋرالى از ءسوز: البەتتە، بۇل – جۋرناليستيكا ستاندارتتارىنا ساي، شىنايى، ناعىز سۇحبات ەمەس. كونستيتۋتسيالىق قۇقىعى تەڭ، ەكى سانالى ازاماتتىڭ ءوزارا پىكىرلەسكەن، ەمەنجارقىن اڭگىمەسى ەمەس. بۇل – سوۆەتتىك ءھام نازارباەۆتىق كەزەڭنەن قالعان، جۋرناليستيكانى جاعىمپاز قولبالا، شاۋىپكەل قۇرال دەڭگەيىنە تۇسىرگەن شەنەۋنىكتىك شتامپوۆكا. پالەنباي ادام تۇزەپ-كۇزەگەن، انانى دا، مىنانى قامتۋعا تىرىسقان، اياعىندا جانى جوق ماتىندەر جيىنتىعى تۋعان. توقاەۆ اينالاسىنداعىلارعا: “وسىنشالىق جاساندى كەيىپپەن حالىق الدىندا كورىنۋىم ۇيات بولادى، قويىڭدار، اينالايىندار، قاتەلەسسەم دە ءوز بولمىسىممەن شىعام” دەۋگە تۇسىنىگى جەتپەگەنى وكىنىشتى. بىلتىر “ەگەمەندە” “سۇحباتتاسقان” ديحان قامزابەك تە، بيىل “انا تىلىندە” “اڭگىمەلەسكەن” ەرلان ءجۇنىس تە، كەشىرىڭىزدەر، ەشقانداي دا ينتەرۆيۋەر ەمەس. ءيا، بىرەۋى تەرەڭ عالىم، ەكىنشىسى تاماشا اقىن، بىراق، ومىرىندە ءبىر
جۇرتتىڭ بالاسى مەن ونىڭ اقشاسى. تۇراقتىلىق پەن تۇراقسىزدىق قۇنى تۋرالى بىرەر ءسوز

kerey.kz

تۋرا ءبىز سياقتى مۇناي ساتاتىن ءازىربايجان 2015 جىلدان بەرى ءبىر اقش دوللارى 1,7 ماناتقا تەڭ باعامدى ۇستاپ كەلەدى. جانە The Economist Group بولجاۋىنشا وسى پاريتەت 2029 جىلعا دەيىن تۇراقتى ساقتالۋى ءتيىس. ياعني ماناتتىڭ دوللارعا شاققانداعى باعامى 14 جىل بويى وزگەرمەيدى. ەكونوميكا مەن ەكسپورت قۇرىلىمى بىزگە ۇقساس ءازىربايجان قالايشا ۇلتتىق ۆاليۋتا تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتتى؟ جانە وسى تۇراقتىلىقتىڭ باعاسى قانداي؟ تەڭگە نەگە مانات سياقتى بولمادى؟ جانە نەگە بولا المايدى؟ نەگە ءبىزدىڭ تەڭگە كەز-كەلگەن الەمدەگى جاعدايعا تىم سەزىمتال؟ وسىعان اسىقپاي جاۋاپ ىزدەسەك، كوپ پروتسەسس سىزگە تۇسىنىكتى بولا باستايدى. اشىق مويىنداۋ كەرەك، ءوز ۆاليۋتامىزعا قيانات كورسەتكەن كەزدەرىمىز از بولمادى. سوندىقتان بارلىعىن الەمدىك نارىقتار مەن سىرتقى قۇبىلىستارعا عانا بايلانىستىرىپ وقىرماندى الداعىم كەلمەيدى. تەڭگە تامىرىنا جەكە
حالقىمىزدىڭ جۇلدىزدىق تۋرالى كوزقاراسى

kerey.kz

حالقىمىزدىڭ جۇلدىزدىق تۋرالى بىلىمدەرى ارابتىڭ «جۇلدىزناماسىنىڭ» مازمۇنىنان پارىقتى. «جۇلدىزناما» اراب ەلىندە يسلام دىنىنەن بۇرىن جازىلعان بولجام كىتاپ. «جۇلدىزنامادا» اسپانداعى جۇلدىزدار مەن ادام سانى تەڭ. ءبىر نارەستە تۋىلعاندا اسپاندا ءبىر جۇلدىز پايدا بولماق. پايدا بولعان جۇلدىز سول بالاعا تاۋەلدى بولىپ، مەيلى كارتەيىپ، مەيلى تۋىلا سالىپ ءولسىن سول ادام ولگەندە اعىپ تۇسپەك. سوندىقتان ءتىرى ادامزات پەن كوكتەگى جۇلدىز سانى تەڭ. جۇلدىزداردىڭ كۇندىز كورىنبەۋى – جەردەگى ادامداردىڭ سورىن جاسىرىپ، سەزدىرگىسى كەلمەگەندىگى. تۇندە كورىنۋ باعىڭ جانادى، دەمىڭدى ال، دەپ ادام پەندەسىنە دەم بەرگەندىگى. ادامزات جۇلدىزداردىڭ ءبولىنىپ ورنالاسۋىنا ساي ورنالاسقان. ءبىز ورتا جۇلدىزداعى ادامدارمىز، سوندىقتان بەلبەۋىمىزدى بەلۋاردان بۋىنامىز. جەر استى جۇلدىزدارىنداعى ادامدار بەلبەۋىن بالتىرىنان بۋىنباق. ءتۇس كورۋ سول پەندەنىڭ كورەتىن كورگىلىگىنەن ارۋاقتاردىڭ، جىنداردىڭ ادامدارعا
ماسكەۋ بيرجاسى سانكتسياعا ءىلىندى. تەڭگە مەن قازاقستان بيرجاسىنا قالاي اسەر ەتەدى؟

kerey.kz

حاديشا اقاەۆا قازاقستاندىق قور بيرجاسى يەلەرىنىڭ ءبىرى – ماسكەۋ بيرجاسى رەسەيدىڭ اسكەري اگرەسسياسى سالدارىنان اقش سانكتسياسىنا ىلىكتى. بۇل قازاقستانداعى قور جانە ۆاليۋتا نارىعى مەن تەڭگە باعامىنا قالاي اسەر ەتەدى؟ اقش وسى ايدا رەسەيدەگى ءىرى بيرجا حولدينگىنە سانكتسيا سالدى. امەريكانىڭ قارجى مينيسترلىگى ماسكەۋ بيرجا ارقىلى اسكەري ماقساتقا كاپيتال تارتقان، رەسەي ازاماتتارى مەن “دوس مەملەكەتتەر” “روستەح”، “ۆەرتولەتى روسسي” سياقتى قورعانىس كاسىپورىندارىنىڭ قۇندى قاعازدارىن ساتىپ الىپ، ينۆەستيتسيا قۇيعان دەپ ەسەپتەيدى. رەسەيگە قارسى سانكتسيالار قازاقستانعا دا اسەر ەتەدى. ويتكەنى استانا رەسەي ەكونوميكاسى باسىمدىققا يە ەۋرازيا ەكونوميكا وداعىنا مۇشە. ماسكەۋ – استانانىڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى. رۋبل يۋانعا تاۋەلدى. تەڭگەنىڭ جايى نە بولادى؟ ماسكەۋ بيرجاسى سانكتسياعا ىلىنگەننەن كەيىن دوللار جانە ەۋرومەن ساۋدا جاساۋدى توقتاتتى. قازىر
گەرب اۋىستىرۋ ماسەلەسى نەمەسە «تەرىستەۋ سيندرومى» قالاي پايدا بولدى؟!

kerey.kz

ەلىمىزدىڭ گەربىن اۋىستىرۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ ۇسىنىسى (و باستا ۇسىنىس سۋرەتشى-ديزاينەر مامانداردان شىققان سياقتى) تۇتاس قوعامدا بولماعانمەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە اجەپتاۋىر قارسىلىق تۋدىردى. بىراق، بايىپتاپ قاراساق، بۇل قارسىلىقتىڭ قازىرگى گەربتىڭ قازاق ءۇشىن ەرەكشە قاستەرلى نەمەسە ەستەتيكالىق تۇرعىدان ءمىنسىز بولۋىنا ەش قاتىسى جوقتىعىن اڭعاراسىز. سوڭعى ۋاقىتتارى، اۋىر ىندەتپەن قاتار كەلگەن قاڭتار تراگەدياسىنان باستاپ، حالىق ايتارلىقتاي كۇيزەلىسكە ۇشىرادى. قازاقستاننىڭ ەركىنەن تىس، سوعىسقا، باسقا دا سەبەپتەرگە بايلانىستى بولىپ جاتقان ەكونوميكالىق قيىندىق سالدارىنان حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى تومەندەدى. وسىنىڭ ءبارى قازىر قوعامدا بايقالىپ قالعان «تەرىستەۋ سيندرومىنا» تۇرتكى بولدى. «تەرىستەۋ سيندرومى» – دۇرىستى دا بۇرىسقا شىعاراتىن، قانداي باستاماعا بولسىن قارسى رەاكتسيا شاقىراتىن قۇبىلىس. الەۋمەتتىك پسيحولوگيانى زەرتتەۋشىلەردىڭ پايىمداۋىنشا، وسى قۇبىلىستى بارىنشا كۇشەيتىپ تۇرعان فاكتور – الەۋمەتتىك جەلىلەر. ياعني، الداعى ۋاقىتتا