|  |  | 

Köz qaras Sayasat

“Liderleri köregendik tanıtpağanda, birinşi qwrban Qazaqstan boluı mümkin edi”

Reseylik sayasi qayratker, “Wlttıq sayasat institutı” halıqaralıq qauımdastığınıñ basqarma müşesi Andrey Piontkovskiy Qazaq elin janjalşıl alpauıtqa jem boludan ne qwtqarıp qalğanın ayttı.

"Liderleri köregendik tanıtpağanda, birinşi qwrban Qazaqstan boluı mümkin edi"

– PMEF-2022-degi atışulı mälimdemesinen keyin Prezident Qasım-Jomart Toqaev Katar ekonomikalıq forumına qatısıp, onda Resey Qazaqstannıñ senimdi odaqtası bolıp qala beretinin jetkizdi. Peterborda Mäskeudiñ solaqay sayasatın qoldamaytının mälimdegen soñ Toqaev Putinmen qayta kezdesip, kelissöz jürgizipti. Osı orayda qazaqstandıq oppoziciya jäne birqatar şeteldik sarapşılar Qazaqstan Prezidentiniñ “demarşın” Mäskeudiñ közboyauşı, qwytwrqı “mnogohodovkası” dep tüsindire bastadı. Jariya türde qoldamağanımen, jasırın kömek körsetpek-mıs… 

– Mwnday konspirologiyağa negiz joq. Öytkeni Qazaqstan unitarlı memleketterdi özge alpauıttardıñ bölşekteuin ob'ektivti türde qolday almaydı. Kreml' Ukrainanıñ orıstildi oblıstarın bölip alıp, odan kvazirespublikalar qwruğa tırısuda. Mwnday soraqılıqtı qoldasa, Qazaqstannıñ özi qaqpanğa tüsip qalmaq.

Jalpı Qazaqstan Kreml'diñ imperiyaşıl qaskünemdiginiñ birinşi qwrbanına aynaluı ıqtimal edi. Jasıratını joq, Keñes odağı küyregennen bergi uaqıtta Qazaqstan Ukrainağa qarağanda anağwrlım osal edi. KSRO ıdıramağanda, qazaqtar jeriniñ ülken böliginen ayırılıp qalatın ba edi? Sebebi qızıl imperiya qazaqtardıñ äsirese, jeri şwraylı, qoynauında asta-tök qazınağa tolı ortalıq, soltüstik, şığıs jäne batıs öñirlerinde twrğılıqtı wlt ülesin azaytu üşin bärin jasadı. Degenine jetti de. Bwl oblıstardıñ keybirinde qazaqtar sanı twrğındardıñ üşten birine de jetpeytin. Memleket qwrauşı wlt tek oñtüstikte şoğırlanıp qaldı.

Ukrainada halıqtıñ köbi, tipti orıstildiler de ukrain tilin jaqsı tüsinedi, söyley aladı. Qazaqstanda jağday basqa, tipti qazaqtardıñ ülken böligi qazaqşa bilmeytin jağdayğa jetken. Mwnı sayasi oyındarğa paydalanıp ketu qiındıq tudırmaytın. Sondıqtan men Nazarbaevtı bäribir geniy sanaymın, ol osı mäsele tüptiñ tübinde wltqa ziyan-zalal äkelui mümkin ekenin tüsinip, tiisti şaralardı qabıldadı. Ärine, ayağına deyin jetkizbegen şığar, biraq berik irgetası qalandı.

Mısalı, Ukraina Mäskeumen jaqsı qarım-qatınasın saqtauğa tırıspadı, sol üşin Kreml' onı qantögispen ayausız jazalap otır. Belarus'ke qarañız: Lukaşenko Mäskeuge jağınamın dep jürip, onıñ jandayşabına aynalıp ketti. Al Qazaqstan Reseymen odaqtastıq ıntımaqtastığın saqtay otırıp, Batıspen barınşa ıqpaldasuda. Qazaqstannıñ №1 sauda äriptesi jäne investorı Resey de, Qıtay da emes, Europalıq odaq.

Nwlswltan Nazarbaev – bizdiñ zamanımızdıñ wlı euraziyaşıl twlğası bolıp tabıladı. Orıs euraziyaşıldarı ötken ğasırlardan beri euraziyalıq ideyanı özge halıqtardı Resey aynalasında biriktiru üşin ilgeriletse, al Qazaqstan onı täuelsizdigi men jeriniñ twtastığın saqtap qalu üşin paydalandı. Nazarbaev jıl sayın Mäskeuge saparlap, Euraziyalıq ekonomikalıq qauımdastıq, keden odağı, Euraziyalıq ekonomikalıq odaq jäne basqa da euraziyalıq integraciya ayasındağı kezekti jobanı wsınatın. Bwl oğan Mäskeudiñ közin ala berip, Qıtaymen, AQŞ-pen, Euroodaqpen tığız baylanıstı arı qaray nığaytuğa mümkindik berdi. Türki älemin biriktiruge den qoydı.

Sonımen bir mezgilde, Qazaqstan soltüstik öñirlerdi qazaqılandıruğa bağıttalğan praktikalıq şaralar qabıldadı. Mäselen, astananı oñtüstikten soltüstikke köşirdi. Büginde eldiñ soltüstiginde de twrğılıqtı wlttıñ ülesi jıl sayın qarqındı ösip keledi. Basqaşa aytqanda, Qazaqstan liderleri köregendik tanıtıp, üş ğasır boyı otarlauşılar qalıptastırğan asa qatal, qauipti etnikalıq-geografiyalıq qwrılımdı täuelsizdik jıldarında bwzıp, onı wlttıq müddelerge say qayta qwra aldı.

Qazaqstanğa mol sayasi dividendter äkelgen, wlttıq müddeniñ wpayın tügendeuge mümkindik bergen köpvektorlı sayasattı Toqaev ta tabıstı jalğastıruda. Sonımen qatar ol Mäskeudiñ şılauında ketpeytinin anıq añğartıp otır. Qazaqstannıñ qazirgi Prezidenti salmaqtı ekenin, Kreml'diñ jarğa jığatın zälim, ziyandı oyının oynamaytının bayqattı. Bwlay söyleuge quat-küşi jetetin bolsa kerek.

– Jalpı mwnday mälimdemelerdiñ astarında bükil aymaqtı qamtitın iri oyındardıñ körinisi bayqalmay ma?

– Ärine, büginde bükil älemdik tärtip özgerip jatır. Ol Euraziyalıq aymaqtı da aynalıp ötpeydi. PMEF-ten soñ Toqaev Iranğa, Katarğa, arab älemne saparladı, jabıq kelissözder jürgizdi. Aqparat qwraldarınıñ habarlauınşa, EQIW Demokratiyalıq instituttar jäne adam qwqıqtarı jönindegi byuronıñ direktorı Mateo Mekaççimen jüzdesude Q.Toqaev Qazaqstannıñ europalıq qwndılıqtarğa da beyildiligin rastaptı.

Halıqaralıq sarapşılar Toqaevtıñ Peterbor forumında DHR/LHR-ge qatıstı aytqanına ekpin tüsirdi. Men bolsam, Qazaqstan Prezidentiniñ basqa mälimdemelerine de nazar audardım. Mısalı, ol amerikalıq-europalıq sankciyalardı qatañ wstanatının, Kreml'ge bola, bäygege basın tikpeytinin naqtı ayttı. Söz arasında biz Qıtaymen birge bılay isteymiz, biz Si Czin'pin' joldaspen birge bwğan qatıstı mınaday közqarastamız degen siyaqtı söylemderdi qosıp, aymaqtağı nağız derjava kim ekenin jwmsaq qana tüsindirdi.

Kreml' bükil postkeñestik keñistikti qarqındı türde joğaltuda. Mwnı Türkiya lideri Erdoğan da paydalanıp jatır. Ol Reseydi Oñtüstik Kavkaz aumağınan laqtırıp tastadı. Ekinşi Karabah soğısı barısında, 2020 jılğı qaraşada bosatılğan Şuşa qalasında 2021 jılğı 15 mausımda Il'ham Äliev pen Redjep Tayıp Erdoğan tarihi kezdesu ötkizip, odaqtastıq turalı deklaraciyağa qol qoydı jäne Birikken armiyanıñ qwrılğanın jariyaladı. YAğni, Äzerbayjanda türik-äzerbayjan birikken armiyası qwrılıp otır. Aytpaqşı, Türkiya – NATO-nıñ müşesi, demek, NATO da Kavkaz jağınan taqap keldi. Mäskeu bwğan qarsı eşteñe de jasay almay qaldı.

– Keyingi kezde reseylik propagandister Qazaqstannıñ jerine qatıstı janjaldı mälimdemelerin örşitti. Mwnıñ soñı nege soqtıruı mümkin? 

– Jaman adam janındağısın wruğa beyim twradı ğoy. Sondıqtan Qazaqstanğa Mäskeumen arasın suıtpay, tım jaqındasıp ta ketpey, parasattı ara-qaşıqtıqtı saqtağanı abzal. Resey barlıq derlik körşisiniñ jerine köz alartadı, bwğan Litva mısal, biraq Litva NATO-nıñ müşesi. Sondıqtan Litvamen arada soğıs boladı degenge senbeymin. Mäskeu Qıtayğa da jerge qatıstı eşteñe ayta almaydı.

Kreml' imperiyaşıl sayasatın özgertpey, körşilerine ünemi qauip töndirui mümkin. Qazaqstan dostıq piğıldağı qarım-qatınastarın saqtay otırıp, sonday-aq töl Qarulı küşteri men şekarasın nığayta bergeni mañızdı.

– Sonda Qazaqstan batıl söyleytindey, onıñ artında alpauıt süyenişi bar dep esepteysiz ğoy?

– Süyenişi sözsiz, bar. Ol bwrın da bolğan, äytpese, Mäskeudegi “bayırğı jerlerdi” jinağıştar soğıstı Qazaqstannan bastauı mümkin edi. Älginde aytqanımızday, bir jağınan Qazaqstannıñ özi oğan sıltau bermeuge küş saldı. Sonday-aq Putin alıp avtokrattar Si, Erdoğan – özinen biik twğırlarda twrğan liderder ekenin, olardıñ ekeui qatar özinen teris aynalsa, oñbaytının tüsindi. Aytalıq, Kreml' Siriyada Türkiyamen aşıqtan-aşıq soğısıp, onıñ äskerin türe quıp şığudan qorıqtı emes pe? Onıñ ornına Astana procesine iligip, Damaskiniñ qarsılığına qaramastan,

Siriyanı Türkiyamen, Iranmen birge bölşekteuge deyin bardı. Osıdan erkinsigen türikter 2020-2021 jıldarı Äzerbayjanda da Mäskeudiñ tisin qağıp aldı. Reseydñ mäñgilik odaqtası Armeniyanıñ okkupaciyalağan 6 audandı azat etti. Ankara men Baku Kremldiñ qarsılıq bildirgenine qaramadı. Sonday-aq Ukrainadağı soğıstı bastamas bwrın, RF basşısı Qıtayğa saparlap, onıñ kelisimin alğanı endi qwpiya emes.

Al Ukraina tirek twtqan Europadan Putin qorqudı qoydı. Merkel', Şol'c, Makron siyaqtılardı, europalıq özge liderlerdi wsaq, özinen tömen sanadı. Ukrainanı tez basıp alsam, olar mıñq etpeydi dep bildi. Solay bolatın da edi. Eki-üş künde Kiev qwlağanda Batıs älemi alañdauşılıq bildirumen, äri ketse, sankciya engizumen şekteletin edi.

Qorıta aytqanda, batıstıq sarapşılar (Piontkovskiy qazir AQŞ-ta twradı) Toqaevtıñ tabandılığına tänti bolğan jağdayı bar. Qazaqstan bir jardan ekinşisine jügirip, twraq taba almay kelgen bükil Ortalıq Aziyağa jol, jön körsetti. Mäskeudey örekpigen öktem küşti auızdıqtauğa bolatının paş etti. Bwl twrğıdan alğanda, Astananıñ halıqaralıq sayasatın baqılau qızıqtı bola tüsude. Batıstıq sarapşılardıñ Qazaqstanğa ınta-ıqılası oyana bastadı. Bwl salmaqtı sayasattıñ äri qaray qalay örbitinin baqılap otır. Astana joldan tayıp ketpey, Reseydiñ imperiyaşıl bılığınıñ Qazaqstan men Ortalıq Aziyağa taraluına tosqauıl qoya alsa, jaña älemnen qwrmetti orın ala aladı.

Janat Ardaq

inbusiness.kz

Related Articles

  • Üzdik oydıñ üzindileri

    Üzdik oydıñ üzindileri Arma äleumet! Men qazir taza akademiyalıq ğılımi ortada jürmin. Özimniñ neşe jıl boyı jinağan bilimimdi, oqığan oquımdı, şeteldik täjiribemdi, intellektualdı qarım-qabiletimdi şınayı qoldanatın qara şañıraqtıñ işinde jürmin. Almatınıñ bärinen bölek mädeni ortası erekşe wnadı. Almatı qala men dala deytin eki wğımnıñ tüyisken ädemi ortası eken. Oylap körsem men baqıttı perezent, bağı janğan wrpaq ekenmin. Äkem twrmıs pen joqşılıq, jalğızdıqtıñ tauqımetin äbden tartıp eş oqi almadım, nebäri üş ay oqu oqıdım-, dep meniñ oquımdı bala künimnen qadağaladı, şapanımdı satsam da oqıtam dep barın saldı. Al mektepte baqıttı şäkirt boldım. Mağan däris bergen wstazdarım kileñ darındı, qabiletti kisiler boldı. Universitette jäne şetelde men tipten erekşe darın ielerine şäkirt boldım.

  • Samat Äbiş qalay “sütten aq, sudan taza” bolıp şıqtı?

    Azattıq radiosı Sayasattanuşı Dosım Sätpaev WQK törağasınıñ bwrınğı birinşi orınbasarı, eks-prezident Nwrswltan Nazarbaevtıñ nemere inisi Samat Äbişke şıqqan ükim “Qazaqstandağı rejim bolaşaqtı oylamaytının körsetti” deydi qazaqstandıq sayasattanuşı Dosım Sätpaev. Sarapşınıñ payımdauınşa, bileuşi “elita” jeke isterimen jäne tasadağıkelisimdermen äure bolıp jatqanda elde tağı bir jaña äleumettik jarılısqa äkelui mümkin faktorlar küşeyip keledi. SayasattanuşıResey öziniñ ekonomikalıq müddeleri men geosayasi josparların keñinen jüzege asıru üşin Qazaqstannıñ işki sayasatına tikeley äser etuge tırısıp jatuı mümkin dep te topşılaydı. PUTIN “QAUİPSİZDİK KEPİLİ” ME? Azattıq: Sonımen wzaq demalıs aldında osınday ülken jañalıq jariyalandı. Meyram aldında, 19 naurızda qazaqstandıqtar mäjilis deputatınıñ postınan Samat Äbişke şıqqan ükim jaylı bildi. Mwnıñ bäriniñ baylanısı bar ma älde kezdeysoqtıq pa? Dosım Sätpaev: Äñgimeni bwl istiñ qwpiya

  • Hristian missionerleriniñ qwmdağı izderi

    Orını: Qaşqar q-sı; Jılı: 1933 j; Atı-jöni: Qabıl Ahond; Dini: hristian; Tüsinikteme: Bwl jigittiñ keyingi esimi Qabıl Ahond, hristian dinin qabıldağan alğaşqı wyğır. Keyin dini senimine baylanıstı öltirilgen. Suret europadağı missionerlik muzey arhivinde saqtaulı. Atalğan muzeyde jüzdegen hristian wyğır ökilderiniñ sureti saqtalğan. 1930 jıldarı hristian wyğırlarına twrğılıqtı mwsılmandar men äkimşilik bilik tarapınan qısım körsetile bastağan soñ bir bölimi missionerlerge ilesip europa elderine “hijrağa” ketti. Alqissa Hristian äleminiñ Qaşqariyağa basa män berui äsirese YAqwp Bek memleketi kezeñinde jaña mümkindikterdi qolğa keltirdi. 1860-70 jj. Qaşqariyanıñ Cin imperiyasına baylanıstı köñil küyin jaqsı paydalanğan Hristian älemi Ündistan men Tibet arqılı Qaşqariyağa mädeni ıqpalın jürgize bastadı. Olardıñ maqsatı bwl aymaqtı Resey imperiyasınan bwrın öz ıqpalına

  • Demografiyalıq saraptama

    1-şi suret qazaqtar; Demografiyalıq ahual 1949-2020 jj. aralığın salıstırmalı körsetken. 1949 jılğa deyin, atap aytqanda kommunistik qıtay ükimeti ornağanğa deyin Şınjañ ölkesiniñ soltüstik böliginde qazaqtar, oñtüstik böligi Qaşqariyada wyğırlar basım sandı wstadı. 1951-54 jıldarı wlttıq mejeleu kezinde ortalıq ükimet qwrğan komissiya saraptaması boyınşa wlttıq avtonomiyalıq territoriyanı anıqtau mına eki bağıtta jürgizildi. Olar: BİRİNŞİ, wlttıq avtonomiyanı mejeleu boyınşa onıñ atauın twraqtandıru. Osı boyınşa üş atau wsınıldı: *ŞIğıs Türkistan avtonomiyalıq federaciyalıq respubilikası; *Wyğırstan avtonomiyalıq respubilikası; *Şınjañ avtonomiyalı respubilikası. EKİNŞİ, avtonomiyanıñ äkimşilik twrpatın anıqtau; Osı boyınşa: *Federeciyalıq twrpat; *Avtonomiyalıq oblıs jäne okurg twrpat; *Aymaq jäne audan därejeli avtonomiyalıq okurg twrpatı. Mejeleu komissiyası atalğan eki bağıtta saraptama nätijesin qorıtındıladı. Komissiya qorıtındısı boyınşa Şınjañ ölkesiniñ

  • …oyı bölek bolğanımen ol da osı eldiñ tuması, bizdiñ otandasımız.

    Äleumettik jelide osı otandasımızdı qızu talqılap jatır eken. Köbi sın aytıp jatır. Video jazbanıñ tolıq nwsqası joq, pikir-talas tudırğan böligi ğana tarap jatır eken. Soğan baylanıstı öz oyımdı ayta ketpekşimin: Birinşi, otandasımızdıñ videosı, fotosı äleumettik jelide jeldey esip tarap jatır. Ol azamattıñ (azamatşanıñ) jeke qwpiyası sanalatın fotosı, video jazbası kimniñ rwqsatımen tarap jatır eken? Öz basım osı posttı jazu üşin ol azamattıñ (azamatşanıñ) videodağı beynesin qara boyaumen öşirip tastaudı jön kördim. Jäne rwqsatınsız foto beynesin jeke paraqşama salğanım üşin odan keşirim swraymın. Dini wstanımı, oyı bölek bolğanımen ol da osı eldiñ tuması, bizdiñ otandasımız. Ekinşi, otandasımızdıñ dini wstanımına baylanıstı aytqan sözderi qoğamda qattı pikir tudırğan eken. Tipti onı “wlt dwşpanı”

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: