|  |  |  |  |  | 

جاڭالىقتار مادەنيەت رۋحانيات ساياسات قازاق شەجىرەسى

ۇكىمەت: قازاق ءتىلىن بىلمەيتىندەرگە قازاقستان ازاماتتىعى بەرىلمەيدى

پرەمەر-مينيستر ءاليحان سمايىلوۆ

پرەمەر-مينيستر ءاليحان سمايىلوۆ

ۇكىمەت “قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعى تۋرالى”زاڭعا وزگەرىس ماسەلەسىن قاراستىرىپ جاتىر. بۇل وزگەرىس بويىنشا، مەملەكەتتىك ءتىلدى، مەملەكەت تاريحى مەن نەگىزگى زاڭدارىن بىلمەۋ – قازاقستان ازاماتتىعىن بەرۋدەن باس تارتۋعا نە ازاماتتىعىن قالپىنا كەلتىرۋدەن باس تارتۋعا قوسىمشا نەگىز بولا الادى. بۇل تۋرالى پرەمەر-مينيستر ءاليحان سمايىلوۆتىڭ دەپۋتات ساۋالىنا جولداعان جاۋابىنا سىلتەپ، Kursiv.Media جازدى.

پرەمەر جاۋابىندا بۇل تالاپ قوس ازاماتتىققا جول بەرمەۋ ءۇشىن دە ەنگىزىلىپ وتىرعانىن ايتقان.

“قازىرگى زاڭ بويىنشا قازاقستاندا زاڭدى نەگىزدە كەمى بەس جىل تۇراقتى ءومىر سۇرگەن نەمەسە قازاقستان ازاماتىمەن كەمى ءۇش جىل نەكەدە تۇرعان، سونداي-اق قازاقستاندا تۇراقتى تۇرۋ ماقساتىندا كەلگەن جانە جاقىن تۋىستارىنىڭ ءبىرى قازاقستان ازاماتى بولىپ سانالاتىن بۇرىنعى وداقتاس رەسپۋبليكا ازاماتتارىنا قازاقستان ازاماتتىعى بەرىلەدى” دەيدى پرەمەر-مينيستر.

قازىرگى قولدانىستاعى زاڭعا ساي، مىنا ساناتتاعى ادامار جەڭىل ەرەجەمەن ازاماتتىق الا الادى:

  • قازاقستاندا زاڭدى نەگىزدە تۇرىپ جاتقان قانداستار (تۇرعان مەرزىمىنە قاراماستان);
  • جاپپاي ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇربانى رەتىندە اقتالعاندار مەن ولاردىڭ قازاقستاندا زاڭدى نەگىزدە تۇراقتى تۇراتىن، ەركىنەن تىس ازاماتتىعىنان ايىرىلعان ۇرپاقتارى;
  • ەلدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقيتىن ەتنيكالىق قازاقتار.

مۇنداي جاعدايدا ءىستى قاراۋ مەرزىمى ءوتىنىش بەرىلگەن كۇننەن ءۇش اي اسپاۋعا ءتيىس.

“قولدانىستاعى زاڭ بويىنشا قازاقستان ازاماتتىعىن قالپىنا كەلتىرۋ مەن بەرۋدەن باس تارتۋدىڭ 14 نەگىزى بار. ونىڭ كوبى زاڭ بۇزۋشىلىقپەن بايلانىستى، بىراق ونىڭ ىشىندە قازاق ءتىلىن بىلمەگەنى ءۇشىن ازاماتتىق بەرىلمەيدى دەگەن ءسوز جوق ەدى” دەيدى باسىلىم.

بيىل ءساۋىر ايىندا سەنات توراعاسى ماۋلەن اشىمباەۆ قىسقا مەرزىمگە كەلەتىن شەتەلدىكتەرگە مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ مىندەتى ەمەس، ال ۇزاق تۇرعىسى كەلەتىندەر مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋى ءتيىس دەگەن ەدى.

قازاقستان ازاماتتىعى مەن مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ماسەلەسى رەسەيدەگى موبيليزاتسياعا بايلانىستى بيىل قىكۇيەكتە رەسەيدەن قازاقستانعا قاشىپ كەلگەندەر كۇرت كوبەيگەن تۇستا قوعامدا ايرىقشا تالقىلانعان. ۇكىمەت مالىمەتىنە قاراعاندا، 21 قىركۇيەكتەن بەرى شەتەلدىڭ 200 مىڭ ازاماتىنان جسن سۇراعان ءوتىنىش تۇسكەن. شەتەل ازاماتتارى مەن زاڭدى تۇلعالارى جسن الماسا قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارىنىڭ قىزمەتىن پايدالانا المايدى جانە بانك وپەراتسيالارىن جۇرگىزە المايدى.

ازات ەۋروپا / ازاتتىق راديوسى

Related Articles

  • سامات ءابىش قالاي “سۇتتەن اق، سۋدان تازا” بولىپ شىقتى؟

    ازاتتىق راديوسى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ ۇقك توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى، ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى سامات ابىشكە شىققان ۇكىم “قازاقستانداعى رەجيم بولاشاقتى ويلامايتىنىن كورسەتتى” دەيدى قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ. ساراپشىنىڭ پايىمداۋىنشا، بيلەۋشى “ەليتا” جەكە ىستەرىمەن جانە تاساداعىكەلىسىمدەرمەن اۋرە بولىپ جاتقاندا ەلدە تاعى ءبىر جاڭا الەۋمەتتىك جارىلىسقا اكەلۋى مۇمكىن فاكتورلار كۇشەيىپ كەلەدى. ساياساتتانۋشىرەسەي ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق مۇددەلەرى مەن گەوساياسي جوسپارلارىن كەڭىنەن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا تىكەلەي اسەر ەتۋگە تىرىسىپ جاتۋى مۇمكىن دەپ تە توپشىلايدى. پۋتين “قاۋىپسىزدىك كەپىلى” مە؟ ازاتتىق: سونىمەن ۇزاق دەمالىس الدىندا وسىنداي ۇلكەن جاڭالىق جاريالاندى. مەيرام الدىندا، 19 ناۋرىزدا قازاقستاندىقتار ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ پوستىنان سامات ابىشكە شىققان ۇكىم جايلى ءبىلدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ بايلانىسى بار ما الدە كەزدەيسوقتىق پا؟ دوسىم ساتپاەۆ: اڭگىمەنى بۇل ءىستىڭ قۇپيا

  • ايتپاي كەتتى دەمەڭىز… (تيبەت ءارحيۆى تۋرالى)

    التايدان اۋعان ەل تۋرالى تاريحي جازبالاردا وقتىن-وقتىن ايتىلعانى بولماسا ءيسى قازاق جۇرتىنا تيبەت تۋرالى تۇسىنىك ءالى كۇنگە دەيىن بەيمالىم. اسىرەسە تيبەت جازبا دەرەكتەرىندە كۇللى تۇركى بالاسىنىڭ تاريحى تۋرالى تىڭ دەرەكتەردىڭ كومۋلى جاتقانىن تىپتەن بىلە بەرمەيمىز. تيبەت- تاريحي دەرەكتىڭ ەڭ كوپ ساقتالعان ايماعى سانالادى. مادەني، ادەبي، رۋحاني جانە تاريحي ءتۇرلى دەرەكتەردىڭ ىقىلىم زاماننان بەرى جاقسى ساقتالۋىمەن سىرت الەمدى وزىنە باۋراپ كەگەن تيبەت جۇرتىنا 19 عاسىردان باستاپ باتىس ەكسپەديتسياسى باسا نازار اۋدارىپ كەشەندى زەرتتەۋلەر جاسادى. سونىڭ نەگىزىندە تيبەتتەگى كەيبىر سالالىق بايىرعى دەرەكتەر باتىسقا كوشىرىلدى. ەسەسىنە تيبەتتانۋ عىلىمى قالىپتاستى. جاعىرافيالىق ورنالاسۋى تىم ۇزاق بولعاندىقتان تيبەتتانۋ عىلىمى قازاق جۇرتىنا قاجەتتىلىك تۋدىرمادى. تيبەتتانۋمەن نەگىزىندە الپاۋىت كۇشتەر اينالىستى. ولار تيبەت جۇرتىن يگەرۋدى باسقا قىرىنان باعالادى. تيبەتتە

  • دەموگرافيالىق ساراپتاما

    1-ءشى سۋرەت قازاقتار; دەموگرافيالىق احۋال 1949-2020 جج. ارالىعىن سالىستىرمالى كورسەتكەن. 1949 جىلعا دەيىن، اتاپ ايتقاندا كوممۋنيستىك قىتاي ۇكىمەتى ورناعانعا دەيىن شىنجاڭ ولكەسىنىڭ سولتۇستىك بولىگىندە قازاقتار، وڭتۇستىك بولىگى قاشقاريادا ۇيعىرلار باسىم ساندى ۇستادى. 1951-54 جىلدارى ۇلتتىق مەجەلەۋ كەزىندە ورتالىق ۇكىمەت قۇرعان كوميسسيا ساراپتاماسى بويىنشا ۇلتتىق اۆتونوميالىق تەرريتوريانى انىقتاۋ مىنا ەكى باعىتتا جۇرگىزىلدى. ولار: ءبىرىنشى، ۇلتتىق اۆتونوميانى مەجەلەۋ بويىنشا ونىڭ اتاۋىن تۇراقتاندىرۋ. وسى بويىنشا ءۇش اتاۋ ۇسىنىلدى: *شىعىس تۇركىستان اۆتونوميالىق فەدەراتسيالىق رەسپۋبيليكاسى; *ۇيعىرستان اۆتونوميالىق رەسپۋبيليكاسى; *شىنجاڭ اۆتونوميالى رەسپۋبيليكاسى. ەكىنشى، اۆتونوميانىڭ اكىمشىلىك تۇرپاتىن انىقتاۋ; وسى بويىنشا: *فەدەرەتسيالىق تۇرپات; *اۆتونوميالىق وبلىس جانە وكۋرگ تۇرپات; *ايماق جانە اۋدان دارەجەلى اۆتونوميالىق وكۋرگ تۇرپاتى. مەجەلەۋ كوميسسياسى اتالعان ەكى باعىتتا ساراپتاما ناتيجەسىن قورىتىندىلادى. كوميسسيا قورىتىندىسى بويىنشا شىنجاڭ ولكەسىنىڭ

  • …ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز.

    الەۋمەتتىك جەلىدە وسى وتانداسىمىزدى قىزۋ تالقىلاپ جاتىر ەكەن. كوبى سىن ايتىپ جاتىر. ۆيدەو جازبانىڭ تولىق نۇسقاسى جوق، پىكىر-تالاس تۋدىرعان بولىگى عانا تاراپ جاتىر ەكەن. سوعان بايلانىستى ءوز ويىمدى ايتا كەتپەكشىمىن: ءبىرىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ۆيدەوسى، فوتوسى الەۋمەتتىك جەلىدە جەلدەي ەسىپ تاراپ جاتىر. ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) جەكە قۇپياسى سانالاتىن فوتوسى، ۆيدەو جازباسى كىمنىڭ رۇقساتىمەن تاراپ جاتىر ەكەن؟ ءوز باسىم وسى پوستتى جازۋ ءۇشىن ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) ۆيدەوداعى بەينەسىن قارا بوياۋمەن ءوشىرىپ تاستاۋدى ءجون كوردىم. جانە رۇقساتىنسىز فوتو بەينەسىن جەكە پاراقشاما سالعانىم ءۇشىن ودان كەشىرىم سۇرايمىن. ءدىني ۇستانىمى، ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز. ەكىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ءدىني ۇستانىمىنا بايلانىستى ايتقان سوزدەرى قوعامدا قاتتى پىكىر تۋدىرعان ەكەن. ءتىپتى ونى “ۇلت دۇشپانى”

  • “گەوساياسات يلەۋىنە ءتۇسىپ قالۋىمىز مۇمكىن”. قازاقستاندا اەس سالۋعا قاتىستى ساراپشى پىكىرى

    ەلەنا ۆەبەر اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالۋ جانە پايدالانۋ ەكولوگيالىق قاتەر جانە توتەنشە جاعدايدا ادام دەنساۋلىعىنا قاۋىپتى عانا ەمەس، وعان قوسا سوعىس بارىسىندا ۋكراينانىڭ زاپوروجە اەس-ىندەگى بولعان وقيعا سياقتى بوپسالاۋ قۇرالى دەيدى الەۋمەتتىك-ەكولوگيالىق قوردىڭ باسشىسى قايشا اتاحانوۆا. ول مۇنىڭ ارتىندا كوپتەگەن پروبلەما تۇرعانىن، قازاقستاندىقتارعا اەس سالۋ جونىندەگى رەفەرەندۋم قارساڭىندا بىرجاقتى اقپارات بەرىلىپ، وندا تەك پايدالى جاعى ءسوز بولىپ جاتقانىن ايتادى. ساراپشى اەس-ءتىڭ قاۋپى مەن سالدارى قانداي بولاتىنى جايىندا اقپارات وتە از دەپ ەسەپتەيدى. گولدمان اتىنداعى حالىقارالىق ەكولوگيالىق سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، بيولوگ قايشا اتاحانوۆا – رادياتسيانىڭ ادامدارعا جانە قورشاعان ورتاعا اسەرىن شيرەك عاسىردان استام زەرتتەپ ءجۇر. ول بۇرىنعى سەمەي پوليگونىندا جانە وعان ىرگەلەس جاتقان اۋدانداردا زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. قاراعاندى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ گەنەتيكا كافەدراسىندا وقىتۋشى بولعان.

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: