Қапсәметұлы Өмер Мырза

| Nov 8, 2022

313378868_10160322349489591_7266263489895151549_n

Қапсәметұлы Өмер Мырза: 1998 жылдары Нигде университетінің аспаптар кафедрасының оқытушысы болып тағайындалды. Ол осы жерден міндетін тоқтатып, Қазақстанға оралып Алматыда 10 жыл тұрып, 3 жылдай бұрын Ыстамбұлға келгенде дүниеден озды. Жастас болмасақ та құрдас болып кеткеміз. Әрі туысым болады.

Суреттегі ұстап отырған домбыра маған Қазақстаннан сыйлыққа тартылған еді. Осы домбыра ілулі тұрған жерден жерге түсіп шағылып қалған да Өмер мырзаға осыны жөндеп беруін өтіндім. Ол маған асықпасаң әйтеуір өзіңе қайтып тапсырып берем деген еді. Сонымен Нигдедегі шеберханасына апарып қойды да 7 жылдан кейін қайта қалпына келтіріп әкеп берді. Сонда мен Өмермен әзілдесіп не деген ахырын адамсың дегенімде ол, “алдымен бір шертіп көрші, мен сенің шағып алған домбыраңның бөлшектерін күнге күйгізіп, қатырып қалпына келтірдім!..” деген еді. Қазір осы домбыраны ұстап көрген өнерпаздар “өте жақсы домбыра екен” дейді.

Өмер мырза Қаражорға күйінің түпнұсқасын анық білетін. Ол маған былай дейтін: “Мен осы Қаражорға Биінің бүкіл ритмін Ракиұлы Хафиз Жармұхамметтен үйрендім. Ол Жәдік Сарымолданың шәкірті еді.”

Мархум Өмер мырза шебер адам еді. Әкесі мархум Қапсәмет қажы-Өмерге бұл өнер нағашыатасынан дарыған деп зайыбы Биби апамызға қарап айтқанда Биби апамыз; шаттанып кетіп әндетіп жүріп беретін.

Өмер мырза бізді тым ерте тастап кетті.

Kuddüs Çolpan

НАУРЫЗ АТАУЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ МЕРЕКЕЛІК СИПАТЫ

kerey.kz

Наурыз халқымыздың тарихы ұзақ, өміршеңдігі күшті, қазақы салт- дәстүрді негізгі өзек еткен бірден- бір ұлттық мереке. Ол қазақ халқының ұзақ уақыттық қоғамдық өмір ісжүзіндігінен (практикасынан) туындап, бірге жасап келе жатқан аса мерейлі мейрам. Осыбір киелі мерекені «Парсы тіліндегі (нау- жаңа, рұз- күн) деген мағнадағы сөздеріне теліп, өз маңдайымызға сидыра алмай Парсыларға қосқолдап ұсынғысы келіп жүрген таяз талғам тар өрісті «құлшылдық құмыр» шырмауынан шыға алмай жүргендеріміз де жетеді арамызда. Тіліміздің ішкі заңдылығына үңілсек, Қазақ тілі көп мағналы, ауыспалы мағналы, балама мағналы сөздері көп, түбір сөздерді негіз ете жұрнақ, жалғау, қосарлау, біріктіру т.б жолдарымен түрленіп отыратын құрылымы күшті бай тіл. Оның үстіне осынау аса бай тілімізде дәуірдің өзгеруі, ғылым- техниканың дамуына байланысты
Екі түрлі шексіздік бар таңғаларлық

kerey.kz

Саят Ыбырай Эйнштейн айтқандай, “Екі түрлі шексіздік бар таңғаларлық: бірі – Ғаламның шексіздігі, екіншісі – адам баласының ақымақтығының шексіздігі” деп, XXI ғасырдың адамының мына бір “қабілетіне” таңқалам: бақытты боп отырып, бақытсыз болу қабілетіне таңқалам мен! Жауын жаумай су боп отыру. Біреуге өкпелемей, кінә артпай жүре алмайтын, тсс. Және бұл – тоқ қоғамның қасиеті. Әсіресе Еуропаның! Екі жыл тұрғам. Көргем. Таңқалғам. (Американы білмеймін, онда болғам жоқ, оның жүзін көрсетпесін!) Сол жылауық, боркемік, бақытсыз, талайсыз еуропалықтардық ауруы бізге де жетті. Максим Горький “Басына Күн орнатып қойсаң да ырза болмай жүреді олар” деп суреттейтін мещандық психология, тоғышарлық дерт. “Дачники”-де жазатын. Қайдан келді бұл? Неден басталды
Ураңхай таңбалары

kerey.kz

Бұл қолжазба польяк текті орыс зерттеушісі Г.Е. Грумм-Гржимайлоның 1903 жылы Тува мен Батыс Моңғолияға жасаған экспедициясы барысында жазған күнделігінен алынды. Жазбада Ураңхай таңбалары берілген. Олардың қайдан алынғаны және атаулары жазылған. Жошы Ұлысы таңбаларымен ұқсастық байқалады Қажымұрат Төлегенұлы
Кітапқұмар жасқа тегін оқу бақыты бұйырды

kerey.kz

Адамзат кітапқа ғұмыр бойы қарыздар. Кітапсыз келешектің алтын кілтін ешкім қолына мықтап ұстай алмаған. Мардан Рахматулла – кітапқұмар он жеті жасар жігіттің бойында өз қатарластарының бойынан табыла бермейтін ұлы қасиет бар. Ол – кітапқа деген махаббат. Бұл махаббаттың сәт санап артуының да сыры бар. Мардан – Асылы Осман, Дархан Қыдырәлі сынды бүгінгі қазақ руханиятының тірегі саналатын азаматтар туған топырақт туып-өскен. Топырақтың киесін дәл осы кезде еріксіз мойындай түсесің. Қоғамдағы «жастар кітап оқымайды» деген қасаң пікірді жоққа шығаруға тырысқан жастардың да саны басым. Күн санап олардың саны артып, кітаптың құдіретін жер-жерде дәлелдеп бағуда. Кітапқа жаны құмар жан бір күнін кітапсыз елестете алмайды. Ғұмыры кітаппен етене байланған, оқу ғұмырының мәніне айналған жастарды
ОЛ ҚАЗАН МЕН БҰЛ ҚАЗАННЫҢ АРАСЫ…

kerey.kz

Kairat Sabyrbai «Елу жылда – ел жаңа, жүз жылда – қазан» деген нақыл да жиі қолданылады. Міне, осы сөйлемдегі «Қазан» сөзі нені білдіреді, осы төңіректе де ой өрбітіп көрсек. Қазақтың бүкіл даласы уәлі сөзге жүгініп тұрған кезден айтылып келе жатқан нақылдарда басы артық сөз болмайтынын ескерсек, қазан сөзінің босқа қолданылмағаны анық. Бұл жерде біз осы сауал арқылы қазан сөзі кәдімгі ас пісіретін қазан ба, әлде басқадай мағынаны меңзейтін дүние ме, екеуін айыру мақсатында біраз ортаға сауал жолдаған едік. Қызығушылық білдіргендер қатары да аз болған жоқ. Түрлі болжамдар айтылды. Соның ішінде көкейге қонымдысына кезек бермекпіз. Біздің тіл қорымызға өзге тілден сіңісіп кеткен сөздер баршылық. Қолданысымызда арап тілінен енген кісі есімдері мен