Қапсәметұлы Өмер Мырза

Qapsämetwlı Ömer Mırza

| Nov 8, 2022

313378868_10160322349489591_7266263489895151549_n

Qapsämetwlı Ömer Mırza: 1998 jıldarı Nigde universitetiniñ aspaptar kafedrasınıñ oqıtuşısı bolıp tağayındaldı. Ol osı jerden mindetin toqtatıp, Qazaqstanğa oralıp Almatıda 10 jıl twrıp, 3 jılday bwrın Istambwlğa kelgende dünieden ozdı. Jastas bolmasaq ta qwrdas bolıp ketkemiz. Äri tuısım boladı.

Surettegi wstap otırğan dombıra mağan Qazaqstannan sıylıqqa tartılğan edi. Osı dombıra iluli twrğan jerden jerge tüsip şağılıp qalğan da Ömer mırzağa osını jöndep beruin ötindim. Ol mağan asıqpasañ äyteuir öziñe qaytıp tapsırıp berem degen edi. Sonımen Nigdedegi şeberhanasına aparıp qoydı da 7 jıldan keyin qayta qalpına keltirip äkep berdi. Sonda men Ömermen äzildesip ne degen ahırın adamsıñ degenimde ol, “aldımen bir şertip körşi, men seniñ şağıp alğan dombırañnıñ bölşekterin künge küygizip, qatırıp qalpına keltirdim!..” degen edi. Qazir osı dombıranı wstap körgen önerpazdar “öte jaqsı dombıra eken” deydi.

Ömer mırza Qarajorğa küyiniñ tüpnwsqasın anıq biletin. Ol mağan bılay deytin: “Men osı Qarajorğa Biiniñ bükil ritmin Rakiwlı Hafiz Jarmwhammetten üyrendim. Ol Jädik Sarımoldanıñ şäkirti edi.”

Marhum Ömer mırza şeber adam edi. Äkesi marhum Qapsämet qajı-Ömerge bwl öner nağaşıatasınan darığan dep zayıbı Bibi apamızğa qarap aytqanda Bibi apamız; şattanıp ketip ändetip jürip beretin.

Ömer mırza bizdi tım erte tastap ketti.

Kuddüs Çolpan

JARAYSIÑDAR, ÄZERBAYJAN

kerey.kz

Olar QR Wlttıq qorğanıs universitetinde orıs tilinde oqudan bas tartqan. Nege solay ? Öytkeni olar qazaq tilin tañdağan! Qazir universitette qazaq tili kurstarı aşılıp jatır. Aytqanday, Äzerbayjandarğa tilimizdi qoldağanı üşin qwrmet pen qwrmet. Olar nağız bauırlas halıq ekenin körsetti. Biraq qazir bizdiñ qorğanıs ministrligine swraqtar tuındaydı. Bwğan deyin barlıq şeteldikterdi orısşa üyretip pe edi? Bireu ne swraydı? Äyteuir, bilim – qazaq tilin nasihattaudıñ eñ jaqsı täsili. Al nege orıs tilinde oqıtadı? Al kim üşin? Eñ qızığı, osınıñ bärin tek Äzerbayjandardıñ arqasında ğana biletin bolamız. Al nege bwrın qazaqşa oqıtpağan, eñ bolmasa keybir elderde. Nege sol qıtay tilin orısşa üyretedi? Ruslan Tusupbekov
ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

kerey.kz

El auzında qazaq oqımıstıları ayttı degen sözder az emes. Belgili ğalım, etnograf A. Seydimbek qwrastırğan tarihi twlğa, asqan oqımıstı Şoqan babamızdıñ tapqır sözderin nazarlarıñızğa wsınamız. * * * Ombığa oquğa jürer aldında bala Şoqan äkesiniñ el işi mäselesin şeşudegi keybir öktem, ojar qılıqtarına köñili tolmay, «oquğa barmaymın» dep qiğılıq salsa kerek. Tipten könbey bara jatqan balasın qatal Şıñğıs järdemşi jigitterine baylatıp almaqqa ıñğaylanıp: «Şıqpasa köterip äkeliñder, arbağa tañıp alamız!» − deydi. Sonda därmeni tausılğan Şoqan äkesine: «Baylatpa! Abılay twqımınan baylanğandar men aydalğandar jeterlik bolğan!» − dep til qatadı. Bala da bolsa aqiqat sözdi aytıp twrğan balasınan tosılğan äke dereu Şoqandı bosattırıp jiberedi. * * * Peterburgte Sırtqı İster ministrliginiñ bir
Til jöninde talay jazıldı ğoy…

kerey.kz

Biraq bwrınnan aytılatın eki princip sol bayağı özgermeydi. Sebebi onı uaqıt jäne özge elderdiñ täjiribesi däleldedi: 1. Zañ, jarlıq, ereje, şeşimdermen tilge swranıs tuğızu. Onsız til eşkimge kerek emes. Til aqşa tabuğa, bilim aluğa, özgemen baylanısqa tüsuge qajet bolğanda ğana swranısqa ie boladı, sonda ğana adamdar mäjbürli türde üyrenedi. Şetelde oqığıñ kele me, IELTS, TOEFL tapsır. Ol üşin ağılşın oqı. Halıqaralıq kompaniyada istep, köp jalaqı alğıñ kele me, aldıñğı söylemde jazılğan şarttardı orında. Swranıs tuğızu mehanizmi osılay jwmıs isteydi. 2. Til iesi sanalatın wlt ökilderiniñ principşildik tanıtuı. YAğni, tiliñ keñ tarasın deseñ, onı keñ qoldan. Üyde, tüzde, basqa jaqta. Angliyada türiktiñ kafesine kirseñ, özara türikşe söylesetin. Astanada üy jöndeymiz dep
Karin Erlan mırza, qazaq tili joyılıp ketedi dep otırğan eşkim joq.

kerey.kz

Karin Erlan mırza, qazaq tili joyılıp ketedi dep otırğan eşkim joq. Söyleuşiler sanı 15 mlnğa jetetin til aldağı kemi 1-2 ğasırda joyılmaytını anıq. Qoğamnıñ talabı – qazaq tili tolıqqandı memlekettik til funkciyasın atqara bastauı. Jäne ol bastamanıñ köş basında prezidenttiñ özi men memlekettik apparat twrğanın talap etemiz. Qazirgi situaciyanı qalky bağalauğa boladı? Qazir qazaq tili yağni memlekettik til şın mäninde qosımşa til, janama til, audarma tili ğana bolıp twr. Onı neden bayqaymız? Erlan mırza, qol astıñızdağı apparattıñ qwjat aynalımına nazar salıp köriñiz. Tipti küzetşiler men tazalıqşı sanitarlarğa taratatın qwjattıñ özi tek orısşa jasaladı. Oğan tolıq senimdimin. Buhgalteriyañızğa nazar salıñız, barlıq qwjat tek orısşa jüredi. Memlekettiñ kez kelgen bastamasına nazar salıñız,
Alaştıñ beymälim beynesi tabıldı

kerey.kz

Quanıştı, süyinişti jañalıq! Alaştıñ beymälim beynesi tabıldı Arma, qadirli oqırman! «Iskrı» jurnaldıñ 1907 jılğı bir sanında qazaq qayratkerleriniñ bizge beymälim beynesi saqtalğan. Ayta keteyik, «Iskrı» suretti jurnalı 1901-1917 jıldarı «Russkoe slovo» gazetiniñ qosımşası retinde şığıp twrğan. “Dumadağı mwsılman frakciyası” dep atalatın suretti habarda patşalıq Resey qwramındağı mwsılman deputattarınıñ beynesi körsetilgen. İşinde dumağa müşe bolğan qazaq deputattarı da bar. Atap aytsaq tört tarihi twlğanıñ beynesi saqtalıptı: Birinşi suret: M. Tınışbaywlı, Jetisu oblısı; Ekinşi suret: B. Qarataywlı, Oral oblısı; Üşinşi suret: A. Birimjanwlı, Torğay oblısı; Törtinşi suret: Ş. Qosşığwlwlı, Aqmola oblısınan. Wlıstıñ wlı merekesi qwttı bolsın! Eldes ORDA 19.03.2025