Jügirtpeler
 |  |  | 

Suretter söyleydi Tarih

Surette 1956 jılğı Ürimji qazaqtarı

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Dec 11, 2022
Tarihi suret
Ornı: Ürimji
Uaqıtı: 1956.j
Tüsirgen: Tom Hatçins (fotojurnalist)317999968_2507948089368763_773851040671069586_n
Tüsinikteme: Jaña Zelandiyaıq fotojurnalist T.Hatçins (tuğan jeri Avstraliya) Qıtay saparı kezinde qazaqtar birşama şoğırlı qonıstanğan aymaqtardı nazardan tıs qaldırmadı. Sol kezde qıtayğa rwqsat etilgen sanaulı fotojurnalistiñ biri bolğan ol kommunistik rejimniñ alğaşqı kezeñindegi qıtaydı foto tilimen sätti körsete aldı. Surette 1956 jılğı Ürimji qazaqtarınıñ twrmıs-tirşiligi körsetilgen.
Ökinişke qaray Ürimji qazaqtarınıñ sayasi, äleumettik tarihı eş zerttelmey kele jatır. Ürimji ölkeniñ sayasi kindigi bolğandığı sebepti ondağı qazaqtardıñ sayasi, mädeni häm äleumettik isterge aralasuı erte bastaldı. 1922 jılı qala ortalığında qazaq-moñğol mektebi şañıraq köterdi. 1935 jılı qalada qazaq-qırğız mäleni, ağartu wyımı qwrıldı. Sol jılı qalada “Tyan'şan”, “Şınjañ” gazetteriniñ qazaqşa bölimderi qwrıldı sonımen birge qala ortalığında ölkelik qazaq teatrı aşıldı. Institut pen pedagogikalıq uçilişege tüsip oqitın qazaq balalarınıñ sanı kürt östi.
1935 jıldan keyin qala qazaqtarı birtindep wlttıq käsiporın qwra bastadı. Şağın twrpattağı jün jäne teri zavodtarın aşıp şikzat öñdep mänerlep onı ölkeniñ sauda kentterinen tıs sovet olağına eksporttadı. Ölkelik qazaq-qırğız wyımı wlttıq qordı qamtamasız etu maqsatında qazaq käsiporındarın köp qoldadı.
1944-46 jj. qaladağı qazaqtar eki türli sayasi jikke bölindi. Biri Qwljada qwrılğan täuelsiz uaqıtşa ükimetti qoldadı. Biraq kelesi bir top uaqıtşa ükimettiñ sovet faktorın eskere otırıp kommunistik sayasi ıqpaldastıqtıñ artuınan alañdadı. Uaqıtşa ükimetti qoldaytın top Manas özeni şekarasınan ötip batısqa jol tarttı. Al oğan qarsılar Ürimjidegi astırtın sayasi ağartuşılıq is-qimılın jalğastıra berdi.
1947 jj Ürimji qazaqtarınıñ sayasi qarbalastığı birşama artqan jıl boldı. Qalada mıñdağan azamattardıñ mitingi köbeydi. Arasında kisi ölimi de boldı… Ürimjige jaqın audandardıñ azamattarı tüpqoparılıp Ürimjige qaray köşti. 1949 jılğa qaray Ürimji qazaqtarı sayasi twlğalardıñ jiı basqosu jasap keleli keñes ötkizetin sayasi maydanına aynaldı. Qaladağı AQŞ, Wlıbritaniya konsuldığınıñ nazarı manağı sayasi qwrıltaylarğa köp audı. Soñında Ürimji jäne körşi qazaq audandarı anti-kommunistik ortaq is-qimıl jasadı, biraq bwlqınıs sätsiz ayaqtaldı. Sonıñ kesirinen Manas, Qwtıbi, Sanjı jäne Ürimji qazaqtarı “senimsiz zonağa” kirdi. Qazaqtardıñ osı aymaqtağı ıqpalı eskerilmedi, esesine qaqpaylau sayasatı jürgizildi. 1954-55 jj wlttıq avtonomiyalı aumaqtardı mejeleu kezinde “sayasi qılmıs zonası” atanğan qazaq audandarı mülde eskerilmedi. Kerisinşe bölu, bölşekteu sayasatı jürgizildi.
Eñ qızığı 1946-47 jj Gomin'dan ükimeti aymaqtağı qazaq sanınıñ köptigin eskere otırıp twrğılıqtı qazaqtardıñ äkimşilik, sayasi häm äleumettik isterge aralasuına mümkindikter jaratqan edi. Sonıñ ıqpalımen Ürimjide anti-kommunistik köñil jaqsı küy qalıptastı. Biraq 1951 jıldan keyingi sayasi häm äkimşilik tağdırları öte qiın boldı.
Eldes ORDA
07.12.2022
ESKERTU:
Ürimji degen atau tek qala ortalığımen şektelmeydi. Qalağa qarastı barlıq eldi-mekender qarastırıladı. Qalada arnayı qazaqtar twratın şağın rayondar boludan tıs qalanıñ aynalasındağı elde-mekenderderdiñ bärinde kileñ qazaqtar twrğan.318620267_2507947702702135_6261867396450333512_n 318531599_2507948266035412_766137538318300572_n 318487693_2507948012702104_1187623161933590484_n 318212579_2507948336035405_1128915993783752310_n 317999968_2507948089368763_773851040671069586_n 317834328_2507948076035431_8992700920804590383_n 317725195_2507948209368751_5042983465853377694_n

Related Articles

  • Gerb auıstıru mäselesi nemese «teristeu sindromı» qalay payda boldı?!

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Elimizdiñ gerbin auıstıru turalı Prezidenttiñ wsınısı (o basta wsınıs suretşi-dizayner mamandardan şıqqan siyaqtı) twtas qoğamda bolmağanmen, äleumettik jelilerde äjeptäuir qarsılıq tudırdı. Biraq, bayıptap qarasaq, bwl qarsılıqtıñ qazirgi gerbtiñ qazaq üşin erekşe qasterli nemese estetikalıq twrğıdan minsiz boluına eş qatısı joqtığın añğarasız. Soñğı uaqıttarı, auır indetpen qatar kelgen qañtar tragediyasınan bastap, halıq aytarlıqtay küyzeliske wşıradı. Qazaqstannıñ erkinen tıs, soğısqa, basqa da sebepterge baylanıstı bolıp jatqan ekonomikalıq qiındıq saldarınan halıqtıñ äl-auqatı tömendedi. Osınıñ bäri qazir qoğamda bayqalıp qalğan «teristeu sindromına» türtki boldı. «Teristeu sindromı» – dwrıstı da bwrısqa şığaratın, qanday bastamağa bolsın qarsı reakciya şaqıratın qwbılıs. Äleumettik psihologiyanı zertteuşilerdiñ payımdauınşa, osı qwbılıstı barınşa küşeytip twrğan faktor – äleumettik jeliler. YAğni, aldağı uaqıtta

  • Hristian missionerleriniñ qwmdağı izderi

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Orını: Qaşqar q-sı; Jılı: 1933 j; Atı-jöni: Qabıl Ahond; Dini: hristian; Tüsinikteme: Bwl jigittiñ keyingi esimi Qabıl Ahond, hristian dinin qabıldağan alğaşqı wyğır. Keyin dini senimine baylanıstı öltirilgen. Suret europadağı missionerlik muzey arhivinde saqtaulı. Atalğan muzeyde jüzdegen hristian wyğır ökilderiniñ sureti saqtalğan. 1930 jıldarı hristian wyğırlarına twrğılıqtı mwsılmandar men äkimşilik bilik tarapınan qısım körsetile bastağan soñ bir bölimi missionerlerge ilesip europa elderine “hijrağa” ketti. Alqissa Hristian äleminiñ Qaşqariyağa basa män berui äsirese YAqwp Bek memleketi kezeñinde jaña mümkindikterdi qolğa keltirdi. 1860-70 jj. Qaşqariyanıñ Cin imperiyasına baylanıstı köñil küyin jaqsı paydalanğan Hristian älemi Ündistan men Tibet arqılı Qaşqariyağa mädeni ıqpalın jürgize bastadı. Olardıñ maqsatı bwl aymaqtı Resey imperiyasınan bwrın öz ıqpalına

  • Aytpay ketti demeñiz… (Tibet arhivi turalı)

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Altaydan auğan el turalı tarihi jazbalarda oqtın-oqtın aytılğanı bolmasa isi qazaq jwrtına Tibet turalı tüsinik äli künge deyin beymälim. Äsirese Tibet jazba derekterinde külli türki balasınıñ tarihı turalı tıñ derekterdiñ kömuli jatqanın tipten bile bermeymiz. Tibet- tarihi derektiñ eñ köp saqtalğan aymağı sanaladı. Mädeni, ädebi, ruhani jäne tarihi türli derekterdiñ ıqılım zamannan beri jaqsı saqtaluımen sırt älemdi özine baurap kegen Tibet jwrtına 19 ğasırdan bastap Batıs ekspediciyası basa nazar audarıp keşendi zertteuler jasadı. Sonıñ negizinde Tibettegi keybir salalıq bayırğı derekter Batısqa köşirildi. Esesine Tibettanu ğılımı qalıptastı. Jağırafiyalıq ornalasuı tım wzaq bolğandıqtan Tibettanu ğılımı qazaq jwrtına qajettilik tudırmadı. Tibettanumen negizinde alpauıt küşter aynalıstı. Olar tibet jwrtın igerudi basqa qırınan bağaladı. Tibette

  • Demografiyalıq saraptama

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    1-şi suret qazaqtar; Demografiyalıq ahual 1949-2020 jj. aralığın salıstırmalı körsetken. 1949 jılğa deyin, atap aytqanda kommunistik qıtay ükimeti ornağanğa deyin Şınjañ ölkesiniñ soltüstik böliginde qazaqtar, oñtüstik böligi Qaşqariyada wyğırlar basım sandı wstadı. 1951-54 jıldarı wlttıq mejeleu kezinde ortalıq ükimet qwrğan komissiya saraptaması boyınşa wlttıq avtonomiyalıq territoriyanı anıqtau mına eki bağıtta jürgizildi. Olar: BİRİNŞİ, wlttıq avtonomiyanı mejeleu boyınşa onıñ atauın twraqtandıru. Osı boyınşa üş atau wsınıldı: *ŞIğıs Türkistan avtonomiyalıq federaciyalıq respubilikası; *Wyğırstan avtonomiyalıq respubilikası; *Şınjañ avtonomiyalı respubilikası. EKİNŞİ, avtonomiyanıñ äkimşilik twrpatın anıqtau; Osı boyınşa: *Federeciyalıq twrpat; *Avtonomiyalıq oblıs jäne okurg twrpat; *Aymaq jäne audan därejeli avtonomiyalıq okurg twrpatı. Mejeleu komissiyası atalğan eki bağıtta saraptama nätijesin qorıtındıladı. Komissiya qorıtındısı boyınşa Şınjañ ölkesiniñ

  • Baqsılar institutı

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Saraptama (oqısañız ökinbeysiz) Birinşi, ilkide Türki balasında arnayı qağan qwzireti üşin jwmıs isteytin köripkel baqsılar institutı bolğan. Atı baqsı bolğanımen hannıñ qırıq kisilik aqılşısı edi. Köripkel baqsılar han keñesi kezinde aldağı qandayda bir sayasi oqiğa men situaciyanı küni bwrtın boljap, döp basıp taldap häm saraptap bere alatın sonı qabilettiñ iesi-tin. Olardı sayasi köripkelder dep atasa da boladı. Han ekinşi bir eldi jeñu üşin bilek küşinen bölek köripkel baqsılardıñ strategiyalıq boljauına da jüginetin. Qarsılas eldiñ köripkel baqsıları da oñay emes ärine. Ekinşi, uaqıt öte kele sayasi köripkel baqsılar türkilik bolmıstağı strategiyalıq mektep qalıptastırdı. Türki baqsıları qıtay, ündi, parsı, wrım elderin jaulap aluda mañızdı röl atqardı. Ol kezdegi jahandıq jaulasular jer, su,

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: