|  |  | 

كوز قاراس ساياسات

“نام گوركو-2″

سونىمەن، قاڭتار وقيعاسىنىڭ جىلدىعىنداعى “ارنايى پارلامەنتتىك تىڭداۋ” اياقتالدى. بۇل – البەتتە، ەلەۋلى وقيعا. جىلناماعا جازىلاتىن، ەرتەڭ تاڭبالانىپ قالاتىن، سەن ولگەن سوڭ دا ىزدەنگىش ۇرپاعىڭ اشاتىن جايت. ياعني، بۇگىن – قاڭتاردىڭ بىرجىلدىعىندا پارلامەنتتە قانداي مالىمدەمە جاساعانىڭ تۇگەل ساقتالدى، قۇجاتتالىپ قاتتالدى دەگەن ءسوز. 1986 جىلى جەلتوقسان وقيعاسىنان سوڭ ءبىراز قازاق زيالىسى “نام گوركو” دەگەن ماقالاعا قول قويىپ، جەلتوقسانشىلاردى “ۇلتشىل، ناركومان” دەپ قارالاعان. بەكحوجين، قايىربەكوۆ، سەركەباەۆ، اسانالىلەر قول قويعان ول حاتقا. مىناۋ دا سونىڭ ءبىر ءتۇرى. باسپروكۋراتۋرا مەن ىشكىسىميننىڭ بايانداماسى تۇسىنىكتى – ادەتتەگىدەي ايىپتاۋ سارىنىندا. “بۇلىكشىلەر مەن ارانداتۋشىلار ءبارىن قيراتتى” دەگەن سىڭايدا. بىراق، پروكۋرورلاردىڭ الدىنا ءتۇسىپ ەمپەڭدەپ، بيلىكتى اقتاپ، “ارانداتۋشىلار مەن بۇلىكشىلەر” تۋرالى سايراپ كەتكەن دەپۋتاتتارعا نە جورىق؟
دەپۋتات ج.ءاشىمجان: “قاڭتاردا سينتەتيكالىق ەسىرتكى مەن اششى سۋعا تويىپ العاندار بۇلىك سالدى” دەگەندى قانداي فاكتىمەن، قانداي تەرگەۋ ماتەريالدارىنا سۇيەنىپ ايتتى، بىلگىم كەلەدى؟ 86 جىلعى جاستاردى ناركومان دەپ ايىپتاعاندار قاتارىنان ءوزىنىڭ دە تابىلعانىن سەزە مە ەكەن، جاناربەك؟ دەپۋتات ق.يسا: “19 اسكەري قازا بولدى” دەپ قابىرعاسى قايىسقاندا وزگە 220 بوزداق پەن ونىڭ اراسىنداعى ءسابي ايكوركەمدى ايتۋعا، قۇنىن داۋلاۋعا ءداتى نەگە جەتپەدى، ەستىگىم كەلەدى؟ ەڭ بولماسا اقىن رەتىندە ونىڭ جۇرەگىنە ءتورت جاسار ءسابيدىڭ ناقاق ءولىمى باتپادى ما؟ ءسابي مەن ناقاق قۇرباندار قۇقىعىن سۇراۋعا نەگە اتتامادى؟ دەپۋتات ە.جاڭبىرشين “ەسكەرتۋسىز وق اتۋ بۇيرىعىن” اقتاۋعا تىرىسىپ، “ماڭعىستاۋدا، قوستانايدا، پاۆلوداردا نەگە اتپادى، الماتىداعى جۇرت قارۋلى بولعاسىن اتتى؟!” دەپ اشۋلاندى. ماڭعىستاۋدىڭ بەيبىت ميتينگىسىن الماتىنىڭ قاھارلى كۇندەرىمەن قيسىنسىزداۋ سالىستىرىپ كەتتى. ال التىنشى قاڭتاردا الماتىنىڭ الاڭىندا ء“بىز تەرروريست ەمەسپىز” دەپ پلاكات كوتەرگەن قارۋسىز حالىققا تۇتقيىل شابۋىلداپ، قىرىپ تاستاعان اسكەردى ەسىنە المادى، سۇراۋ سالمادى…
قازىر پارلامەنت پەن وكىمەت قانشا جەردەن تىرمىسسا دا، قاڭتاردا بيلىك تاراپىنان قىلمىس بار. ءولتىرۋ بار. اڭىراعان انا بار، كەكتەنگەن جەتىم دە وسەر. ال ادام اتۋعا بۇيرىق بەرۋشى ءاۋ باستان انىق. ەندىگى سۇراق، از كۇندىك بيلەۋشىنى اقتاپ، ونىمەن بىرگە موينىڭا قان جۇكتەۋگە دايارسىڭ با، دەپۋتات؟

قاسىم امانجول

Related Articles

  • ۇزدىك ويدىڭ ۇزىندىلەرى

    ۇزدىك ويدىڭ ۇزىندىلەرى ارما الەۋمەت! مەن قازىر تازا اكادەميالىق عىلىمي ورتادا ءجۇرمىن. ءوزىمنىڭ نەشە جىل بويى جيناعان ءبىلىمىمدى، وقىعان وقۋىمدى، شەتەلدىك تاجىريبەمدى، ينتەللەكتۋالدى قارىم-قابىلەتىمدى شىنايى قولداناتىن قارا شاڭىراقتىڭ ىشىندە ءجۇرمىن. الماتىنىڭ بارىنەن بولەك مادەني ورتاسى ەرەكشە ۇنادى. الماتى قالا مەن دالا دەيتىن ەكى ۇعىمنىڭ تۇيىسكەن ادەمى ورتاسى ەكەن. ويلاپ كورسەم مەن باقىتتى پەرەزەنت، باعى جانعان ۇرپاق ەكەنمىن. اكەم تۇرمىس پەن جوقشىلىق، جالعىزدىقتىڭ تاۋقىمەتىن ابدەن تارتىپ ەش وقي المادىم، نەبارى ءۇش اي وقۋ وقىدىم-, دەپ مەنىڭ وقۋىمدى بالا كۇنىمنەن قاداعالادى، شاپانىمدى ساتسام دا وقىتام دەپ بارىن سالدى. ال مەكتەپتە باقىتتى شاكىرت بولدىم. ماعان ءدارىس بەرگەن ۇستازدارىم كىلەڭ دارىندى، قابىلەتتى كىسىلەر بولدى. ۋنيۆەرسيتەتتە جانە شەتەلدە مەن تىپتەن ەرەكشە دارىن يەلەرىنە شاكىرت بولدىم.

  • سامات ءابىش قالاي “سۇتتەن اق، سۋدان تازا” بولىپ شىقتى؟

    ازاتتىق راديوسى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ ۇقك توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى، ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى سامات ابىشكە شىققان ۇكىم “قازاقستانداعى رەجيم بولاشاقتى ويلامايتىنىن كورسەتتى” دەيدى قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ. ساراپشىنىڭ پايىمداۋىنشا، بيلەۋشى “ەليتا” جەكە ىستەرىمەن جانە تاساداعىكەلىسىمدەرمەن اۋرە بولىپ جاتقاندا ەلدە تاعى ءبىر جاڭا الەۋمەتتىك جارىلىسقا اكەلۋى مۇمكىن فاكتورلار كۇشەيىپ كەلەدى. ساياساتتانۋشىرەسەي ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق مۇددەلەرى مەن گەوساياسي جوسپارلارىن كەڭىنەن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا تىكەلەي اسەر ەتۋگە تىرىسىپ جاتۋى مۇمكىن دەپ تە توپشىلايدى. پۋتين “قاۋىپسىزدىك كەپىلى” مە؟ ازاتتىق: سونىمەن ۇزاق دەمالىس الدىندا وسىنداي ۇلكەن جاڭالىق جاريالاندى. مەيرام الدىندا، 19 ناۋرىزدا قازاقستاندىقتار ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ پوستىنان سامات ابىشكە شىققان ۇكىم جايلى ءبىلدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ بايلانىسى بار ما الدە كەزدەيسوقتىق پا؟ دوسىم ساتپاەۆ: اڭگىمەنى بۇل ءىستىڭ قۇپيا

  • حريستيان ميسسيونەرلەرىنىڭ قۇمداعى ىزدەرى

    ورىنى: قاشقار ق-سى; جىلى: 1933 ج; اتى-ءجونى: قابىل احوند; ءدىنى: حريستيان; تۇسىنىكتەمە: بۇل جىگىتتىڭ كەيىنگى ەسىمى قابىل احوند، حريستيان ءدىنىن قابىلداعان العاشقى ۇيعىر. كەيىن ءدىني سەنىمىنە بايلانىستى ولتىرىلگەن. سۋرەت ەۋروپاداعى ميسسيونەرلىك مۋزەي ارحيۆىندە ساقتاۋلى. اتالعان مۋزەيدە جۇزدەگەن حريستيان ۇيعىر وكىلدەرىنىڭ سۋرەتى ساقتالعان. 1930 جىلدارى حريستيان ۇيعىرلارىنا تۇرعىلىقتى مۇسىلماندار مەن اكىمشىلىك بيلىك تاراپىنان قىسىم كورسەتىلە باستاعان سوڭ ءبىر ءبولىمى ميسسيونەرلەرگە ىلەسىپ ەۋروپا ەلدەرىنە “ھيجراعا” كەتتى. القيسسا حريستيان الەمىنىڭ قاشقارياعا باسا ءمان بەرۋى اسىرەسە ياقۇپ بەك مەملەكەتى كەزەڭىندە جاڭا مۇمكىندىكتەردى قولعا كەلتىردى. 1860-70 جج. قاشقاريانىڭ تسين يمپەرياسىنا بايلانىستى كوڭىل كۇيىن جاقسى پايدالانعان حريستيان الەمى ءۇندىستان مەن تيبەت ارقىلى قاشقارياعا مادەني ىقپالىن جۇرگىزە باستادى. ولاردىڭ ماقساتى بۇل ايماقتى رەسەي يمپەرياسىنان بۇرىن ءوز ىقپالىنا

  • دەموگرافيالىق ساراپتاما

    1-ءشى سۋرەت قازاقتار; دەموگرافيالىق احۋال 1949-2020 جج. ارالىعىن سالىستىرمالى كورسەتكەن. 1949 جىلعا دەيىن، اتاپ ايتقاندا كوممۋنيستىك قىتاي ۇكىمەتى ورناعانعا دەيىن شىنجاڭ ولكەسىنىڭ سولتۇستىك بولىگىندە قازاقتار، وڭتۇستىك بولىگى قاشقاريادا ۇيعىرلار باسىم ساندى ۇستادى. 1951-54 جىلدارى ۇلتتىق مەجەلەۋ كەزىندە ورتالىق ۇكىمەت قۇرعان كوميسسيا ساراپتاماسى بويىنشا ۇلتتىق اۆتونوميالىق تەرريتوريانى انىقتاۋ مىنا ەكى باعىتتا جۇرگىزىلدى. ولار: ءبىرىنشى، ۇلتتىق اۆتونوميانى مەجەلەۋ بويىنشا ونىڭ اتاۋىن تۇراقتاندىرۋ. وسى بويىنشا ءۇش اتاۋ ۇسىنىلدى: *شىعىس تۇركىستان اۆتونوميالىق فەدەراتسيالىق رەسپۋبيليكاسى; *ۇيعىرستان اۆتونوميالىق رەسپۋبيليكاسى; *شىنجاڭ اۆتونوميالى رەسپۋبيليكاسى. ەكىنشى، اۆتونوميانىڭ اكىمشىلىك تۇرپاتىن انىقتاۋ; وسى بويىنشا: *فەدەرەتسيالىق تۇرپات; *اۆتونوميالىق وبلىس جانە وكۋرگ تۇرپات; *ايماق جانە اۋدان دارەجەلى اۆتونوميالىق وكۋرگ تۇرپاتى. مەجەلەۋ كوميسسياسى اتالعان ەكى باعىتتا ساراپتاما ناتيجەسىن قورىتىندىلادى. كوميسسيا قورىتىندىسى بويىنشا شىنجاڭ ولكەسىنىڭ

  • …ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز.

    الەۋمەتتىك جەلىدە وسى وتانداسىمىزدى قىزۋ تالقىلاپ جاتىر ەكەن. كوبى سىن ايتىپ جاتىر. ۆيدەو جازبانىڭ تولىق نۇسقاسى جوق، پىكىر-تالاس تۋدىرعان بولىگى عانا تاراپ جاتىر ەكەن. سوعان بايلانىستى ءوز ويىمدى ايتا كەتپەكشىمىن: ءبىرىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ۆيدەوسى، فوتوسى الەۋمەتتىك جەلىدە جەلدەي ەسىپ تاراپ جاتىر. ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) جەكە قۇپياسى سانالاتىن فوتوسى، ۆيدەو جازباسى كىمنىڭ رۇقساتىمەن تاراپ جاتىر ەكەن؟ ءوز باسىم وسى پوستتى جازۋ ءۇشىن ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) ۆيدەوداعى بەينەسىن قارا بوياۋمەن ءوشىرىپ تاستاۋدى ءجون كوردىم. جانە رۇقساتىنسىز فوتو بەينەسىن جەكە پاراقشاما سالعانىم ءۇشىن ودان كەشىرىم سۇرايمىن. ءدىني ۇستانىمى، ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز. ەكىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ءدىني ۇستانىمىنا بايلانىستى ايتقان سوزدەرى قوعامدا قاتتى پىكىر تۋدىرعان ەكەن. ءتىپتى ونى “ۇلت دۇشپانى”

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: