|  | 

Ädebi älem

Erlan Nwrdıqanwlı: Qalğıp otır qara Jer basın süyep öleñge…

Erlan NwrdıqanwlıTañ böbegi 

 

Jılay- jılay kökjiektiñ közi isip,

Qamığadı öz közjasın özi işip.

Qanatınan Nwr tamşılap,

Sol jaqtan

Keledi bir jasıl qanat söz wşıp.

 

Ol- añsaudan jaratılğan ay qwsı,

Qanatında qarañğılıq qayğısı.

Jer betine jetken eken aqırı,

Meniñ mäjünün jüregimniñ läylisi.

 

Şeksizdiktiñ jasıl qanat sözinen,

Köbelektiñ swlu mwñın sezinem.

Talıqsığan tañdayıma tamızdı- au,

Jappar iem,

Kökjiektiñ közinen.

 

Ey,  wlı söz!

Seniñ jasıl reñiñ,

Sezindirer aspanilıq Nwr elin.

Men ne deyin,  köleñkeniñ qoynında

Köp wyıqtasa şayırğa tän jüregim.

 

Tañ böbegin orap ıstıq aq qarğa,

Köktem bolıp kettim mine aq tañda.

Qanday baqıt seniñ wşıp jetkeniñ,

Men öleñge qabır qazıp jatqanda…

 

 

 

Şayırlar

 

 

Qaudırap tüsken qabıqtay,

Qalarsıñ ömir…

Sezem men!

Tañdayım beyne tabıttay

Aytılmay talay söz ölgen.

 

Aytar em onı aspanğa,

Astımda jatır jer jılap;

Aytar em qara tastarğa,

Näzikpin, ätteñ,  men biraq.

 

Aytar em onı aq tañğa,

Moynımda twnnıñ bilegi.

Aldımen tüser qaqpanğa

Aqınnıñ şoljañ jüregi.

 

Elesterdi izdep jol jwtqan,

Tausılar sosın tağatı.

Ğasırdıñ özi,

Sondıqtan

Şayırdıñ soñğı sağatı.

 

Eljirey süygen gül jwzın,

Köbelek- köñil,

När- qayğım…

Qwşaqtap ölgen kün qızın,

Köktemgi köbik qardaymın.

 

 

 

***

 

 

Meniñ mwñım -

Aqırğı mwñ,  ağayın!

Jane sonday twñğış mwñ…

Aqiqatpın qırau şalğan samayın,

Qızıl şaşı dudırağan qılmıspın.

 

Kökjiektiñ kök körpesin köterip,

Wyqıdağı şeksizdikke köz saldım.

Oñaşada kirpiginen ot emip,

Jalmauızdıñ jalğızına söz saldım.

 

Jüregime qwrt-qwmırsqa üymelep,

Bilegime oraladı jılan – Zar.

Köktemderdiñ köleñkesin süyrelep,

Qaşadı öleñ 

Qwndız qwyrıq,  qwlan jal…

 

Qaş,  qara öleñ!

Men quğannan şarşaman

Alpıs qwlaş arqan esip Şaşımnan.

Bolaşağım – altın tabıt.

Al,  soğan

Balaşağım Gülge aynalıp şaşılğan.

 

Jayqalğanda altın bwtaq ağaş – tañ,

Jatam wyıqtap qwşağında elestiñ.

Bar men joqtıñ,

Öñ men tüstiñ arsında adasqan,

«Men!»

Men emespin…

 

 

Qara aydahar

 

 

Qap-qara aydaharday irek tündi,

Üyime qatal uaqıt süyrep kirdi.

Şam jaqtım.

Suıq közin qadap mağan

Sumañdap qaltarısta ol bilep twrdı.

 

Jarıqpen jaratılğan egesuge,

Beyne bir albastınıñ elesindey.

Şıraqtan şaşırağan altın säule

Atılğan aqiqattıñ jebesindey.

 

Közinen körinbeydi bir jılılıq,

Aranı ajdahanıñ twr bilinip.

Aydahar ekeuimizdiñ ortamızda

Aq säule araşağa jür jügirip.

 

Äzirge bilemin ğoy men esimdi,

Sonşama bwl qwbıjıq nege esirdi.

Bas swğıp terezeniñ sınığınan,

Qayteyin şırağımdı jel öşirdi.

 

Batqanı terezeniñ şağılğanı,

Aq tañı aqiqattıñ tabılmadı.

Jasqa aynalğan janımnıñ bwlqınısın

Tasqa aynalğan Erinim Qabıldadı.

 

Nayzaday Nayzağaylar tüyrep tündi,

Sanamda sağınış bop bilep twrdı.

Dariğa,  qarañğıda qalğan aqın

Jarıqtan basqa,  sirä,  süymek kimdi?

 

 

Men izdeymin balalığımdı

 

Men izdeymin balalığımdı…

Sağınam

Täp-tätti mwñmen tabiğatıma şağınam.

Köñildegimdi közi şalsa eger,

Patşada

İzdeser edi-au sekirip tüsip tağınan.

 

Men izdeymin balalığımdı…

Sağınam.

Qaysı bağıtqa qarasam da,  ätteñ,  qamığam.

Aspan atızda jarqırap jatır oraq ay,

Aytşı sen uaqıt,

Ayırıldı ol qaşan sabınan?

 

Sapsız oraq.

Sarı ala dünie.

Salqın keş.

Sandalğan sana sağınıştarmen, al,  tildes.

Balalığım-ay,

Barlığı sennen sadağa,

Perişte ekeş periştelerde altınğa öş.

 

Qanbadı-au şölim qaz qanatındağı susılğa,

Balalığı-ay,

Balsıñ ba,  älde,  usıñ ba?

Otsıñ ba,  älde,  susıñ ba?

Baylığım meniñ bayandı köñil tınımım,

Qalıp qalğan ba kişkentäy seniñ uısıñda.

 

Adal da añqau alğaşqı adam şıraylım,

Erkesi ediñ Erkindik penen qwdaydıñ.

Bir tüp şi,

Bir tal japıraqtan da swraymın,

İzdeymin ünsiz,  şöldedim sağan,

Mwñaydım…

 

 

Ayaqtalmas Ertegi

 

Topıraqpen birge oyanıp köktemde,

Älde nege şölirkeydi ot keude.

Oy keşemin,

Şudasına oranıp,

Jez bwydalı jelmaya bwlıt jetkende.

 

Ört özeni-

Tamırımda tasıp qan,

Alıs aspan mwhıytına asıqqan.

Şarabıñdı şalqıta qwy qara jer

Qaraqat tün qayğısınan aşıtqan.

 

Jwpar şarap-tünniñ nili,

Şımırlap –

Şırınınan tiriledi mıñ ırğaq.

Alapat bir şol bar mende ağayın,

Bwlağımdı jwtıp qoyğan qwm wrlap.

 

Jwpar şarap-tünniñ nili,

Til örtep…

Jüregimde bür jaradı gül Ertek.

Künniñ qızı künikeydiñ ğaşığı,

Ot qwşaqtap oyandı bir Erkek.

 

Ot qwşaqtap oyanadı tüs körse,

Aqşa bwlttar-

Mamıq jastıq,  qws körpe…

Altın arqau ayaqtalmas Ertek bwl,

Aspan qızı jer betine tüskenşe.

 

 

 

6.jpg

  

 

***

 

Qanattarı Nwr sapırğan,

Qws qayğım

Qarañğılıq qwşağında wşpaydı.

Onıñ jım-jırt köleñkesin

Köktemde

Sarı küzdiñ sausağımen wstaymın.

 

Bwl – sağınış,

Bwl – aspanğa asığu.

(künge ğaşıq Külteginniñ näsili )

Täñir sıyı tabiğatım – sol boyau

Kökböriniñ közindegi jasıl ün.

 

Selt etkende auır oylı qısqı orman,

Aq bwtaqtan mıñ boyaulı tüs tamğan.

Sonıñ bärin qabıldaymın qaytalau

Qanattarı Nwr sapırğan qwstardan.

 

Güldegende qwştarlıqqa bay sana,

Ağarğan şaş aynaladı maysağa.

Tañğı şıqtay tögiledi sol qwstar,

Qıs swp-suıq alaqanın jaysa da.

 

Seniñ jım-jırt köleñkeñdi

Qws qayğım,

Sarı küzdiñ sausağımen wstaymın.

…Adamdarğa Ertek aytıp berem men

Aqiqatqa aparatın tüs jaylı…

 

 

Qwlazu

 

Janarımnan jas japıraq tüsti wşıp,

Jüregimde jür qıñsılap qıs ـ küşik.

Telmiremin terezeden ğalamğa,

Tar bölmege tañılğanda is pışıp.

 

Telmiremin terezeden ğalamğa,

Ökpeleymin Ereje men adamğa.

Emin-Erkin Erejesiz tırnalar

Baradı wşıp terezesiz dalamda.

 

Şertil,

Şertil,

Şertile tüs,  şertil mwñ.

Qayda Qariran esil tirlik –

Erkin kün?

Qızğılt üstel qızıl teñiz şetinde

Aqsaq tırna sekildenip men twrmın.

 

Erip sağan wşa almaymın aq tırnam,

Aynalayın aspandağı aq sırğam.

Telmirem tek terezeler işinen,

Qilı-qilı Erejeler japsırğan.

 

 

***

 

Darqandıqqa say ülgi

Alaqanday aulam bar.

Jaynamazday jayulı

Tañ azanda jauğan qar.

 

Azandağı qarğa appaq,

Tüs elesi tüyilgen.

Meyirimiñdi salmaqtap,

Men jalıqpan süyuden.

 

Ömir, seniñ mäniñ ne?

Oylanadı oyau qar.

Mahabbat bar däminde,

Jane sonday qayau bar.

 

Mäñgilik qoy bwl qayau,

Ötkinşi emes sağımday.

Qar betinde-bir boyau

Ölimniñ päk dağınday.

 

Kürsinedi qıs menşe,

Jırlaydı ünsiz tau-dala.

Aspan qwlap tüskenşe,

Alaqanday aulağa.

 

 

Qoştasu

 

Mañdayın süyep ımırtqa,

Batadı bir sät tüske älem.

Şırmalıp qarañğılıqqa,

Qaraşa qazdar wştı äreñ.

 

Qaraşa qazdar wştı äreñ,

Küz ğoy bwl mwñlı,

Jañbırlı…

Wqsaymın,  sirä,  qwsqa men

Köktemge ğaşıq tağdırlı.

 

Qws jäne öleñ.

Bar tağı

Öşpeytin eles esimnen.

Takappar altay alqabı

Alaqanına sap ösirgen.

 

Qws jäne öleñ.

Bar mwnda

Jalğızdıq – jalğız jarasım.

Jalğap bir jatqan jañbır ma

Aspan men jerdiñ arsın.

 

Bärin de sonıñ añdaymın,

Janımdı Nwrlı oy masaytıp.

Aspandı ğana tañdaymın,

Altayğa ünsiz qoş aytıp.

 

 

 

Aq qağaz

 

Qağaz.

Ol,  emes eski kümis qabıq,

Ajaldıñ aq besigi.

Tınış tabıt…

Sağınış tolqındarı irektelgen,

Sanama sarğıltım bir dıbıs tamıp.

 

Mezgilsiz rauşan qiyal solğanı az ba,

Jerleymin sonıñ bärin sol qağazğa.

Talıqsi kürsinedi tañ böbegi,

Täñir-au,

Tağdırına ol da araz ba?..

 

Talıqsp tañ böbegi kürsinedi,

Besiigi-aq mwnarlı jır silemi.

Üzilip sol Böbektiñ kirpiginen,

Tamşılap aq qağazğa Nwr siñedi.

 

Nwr siñgen appaq qağaz – alğaşqı ümit,

Täñirge jan düniemdi jalğastırıp;

Elestey Erkelegen ajalımdı

Alamın aqiqatqa almastırıp.

 

Aymalap aq paraqtı asıl oymen,

Qağazdı qabıldaymın osılay men.

Jatamın tamırlasa birge köktep,

Aspanda bürşik atqan jasıl Aymen…

 

 

 

Tazaru

 

Dımqıl tün.

Til üyirgen sözdiñ nili,

Bwl da sol tım qiyalşañ kezdiñ biri.

Alıstan arqar müyiz ay mañırap,

Iskeler jüregiñdi bozğıl mwñı.

 

Ay mañırap…

Oyatar.

Oy Jwmağı qayda, biraq!

Aspanğa asıqqanmen,

Tirligiñde

Köleñkeñ körge süyrer sayğa qwlap.

 

Qwşaqtap tağdırıñnıñ tas sandığın,

Tağı da qaytalaysıñ aspan jırın.

Öziñnen qwtıla alsañ,

Öñiñdegi

Bir tamşı bağa jetpes bostandığıñ.

 

Bir tamşı bağa jetpes bostandığıñ,

Panidiñ mañdayğa wrar astamdığın.

Öziñdi wmıta alsañ,

Ömirdegi

Allanıñ aq kitabın aşqan küniñ.

 

Keudeñde tamır jayıp eles,

Jwmaq. . .

Keledi şeksizdikpen keñeskiñ – Aq.

Öziñdi wmıtudıñ baqıtı sol,

Bwl wmıtu-

Joğaltıu emes biraq!

 

***

 

Aymen birge aspanda mıñ sağınış bürlegen,

Altın tamırlı aqşamda

Elesiñmen birge ölem!

Qoñır salqın tınıştıq qonağına qws qaytqan,

Men keşqwrım keziktim ajalıma tüste aytqan.

Erinimdi küydirmes endi eşqaşan küz-kübir,

Qws jolına jetelep äketedi bizdi iñir.

Ey,  qws jolı – mäñgi tañ.

Aqıl-esim Nwrlanğan. . .

Qara jerde qaldı tan ğwmırımdı qwldanğan.

Men ağaşqa aynaldım. (öñimde de tüs körip)

Sen!

Qonasıñ kögiljim bwtağıma qws bolıp.

Qws pen ağaş. . .

Bar tağı baldan täti balalıq,

Jaqındatar tipten de alıstağan aralıq.

Aspandağı ağaştıñ Nwrğa aynalğan tamırı,

Aspan tekti alaştıñ jırğa aynalğan täñiri.

Aymen birge bürleymin…

Al,  äneki!

Tömende –

Qalğıp otır qara Jer basın süyep öleñge…

 

 

 

****

 

Bwlt bwrımın tarqatqanda är köktem,

Qarlığaşpen qatar wşıp barmap pa em.

Qayda meniñ sol täkappar mausımım

Jusan bürlep,

Qar ketken. . .

 

Mahabbatım auır edi jerden de,

Salmağı onıñ sağındırğan Ermende.

Ketti solay eski eleske aynalıp,

Men eñkeyip endi iskeley bergende.

 

Qwlay süygen köşpendiler dalasın,

Qoş añqığan ata qazaq balası-

Kökjiekke ketti siñip äneki!

Jetim küşik qalıp qoydı adasıp.

 

Kökiregimde qıñsılağan sol küşik,

Köz jasımdı bir jolata boldı işip.

Qwlazığan qwba qwmnıñ közinde,

Soñğı tamşı tağdırınday

Öldi şıq!

 

Arqalağan abız ğasır süyegin,

Qay qonısta jatır şögip tüye – qwm.

Sonıñ twnjır közderine kömilgen,

Mezgilder – Au…

Men de seni süyemin!

 

 

****

 

Imırttıñ mayıstırıp jas bwtağın,

Qız kördim qızıl jipke aspaqtalğan…

Kim onı zäu biikke bastap barğan?

Jautañ köz bir saualğa jauap izdep,

Ey,  tağdır!

Sığalaymın tas qaqpañnan.

 

Arjağı tas qaqpanıñ tas qarañğı

Apır-au,  qayda ketken aspan älgi?

Qarmalap qarañğılıqtan neni izdep jür,

Arbiğan qoldarımen aş torañğı.

 

Torañğı.

Qwlazığan qwr denesi,

Ol dağı joğaltqanday birdemesin…

Äneki tamırınan tamşılap twr

Takappar ğasırlardıñ Nwrlı elesi.

 

Ol –

Meniñ alaswrğan aqıl-esim,

Bürlegen tünmen birge aqın osı.

Bwrımı bwltqa aynalıp ölgen qızdıñ

Nayzağay janarımdı jatır osıp.

 

Aqırı tabısa almay tañ-jigitpen,

Elesi ketti siñip mäñgilikke.

Sol qızdıñ soñğı sözin aqiqattap,

Ğarıştan jalğız tamşı tamdı nükte…

 

 

****

 

Bilmeymin.

Joğaltu ma,  bostandıq pa?

Saqtaymın bir mwñımdı es sandıqta.

Jılaydı ol,  är tañ sayın qwldıq wrıp

İşimde jasırınğan astamdıqqa.

 

Jılaydı ol samayına qırau qonıp,

Swraydı bir Erkindik,

Mıñ äure qıp!

Keñdikke,

Keñistikke ketkisi bar

Tırnadan tamşılağan tırauğa erip.

 

Men onı mäpeleymin.

Degenmenen,

Sonday bir ünsizdik bar tereñdegen.

Tek soğan til qatısıp aları anıq,

Köz jasın aq qağazğa tögerde öleñ.

 

Bilmeymin.

Şındığı ma,  äzili me…

Ğwmırdıñ küzge aynalğan

Jazı,  mine!

Elesin sol mwñımnıñ bayqay berem

Asığıs ağın sudıñ äjiminen.

 

****

 

Aytsada aqılgöyim minsizdikpen,

Qoya alman jır jolına mwñsız nükte.

Ğalamnıñ tereñdigi – mwñ da ğana,

Adamnıñ tereñdigi – ünsizdikte.

 

Qanatın mıñ jürekke jayip qonğan

Ünsizdik sağınışqa layıqtalğan.

Swlulıq şöpke twnğan tamşıday-aq

Tañ ata Nwr qwşaqtap ğayıp bolğan.

 

Mezgildiñ mendegi ıstıq äseri osı,

Qartaymas qasırettiñ jas Elesi.

Janarda qatıp qalğan bir tamşı bar,

Beymağwlım tas ekeni,

Tas emesi…

 

Men onı äldileymin.

Jäne solay

Aldımnan aşıladı köne saray.

Eñkeyip esiginen attamay – Aq,

Qasınan kete baram janasalay.

 

Eski üyge engizbeydi,

Qaşa köşip

Qartaymas qasirettiñ jas elesi.

Tamşıday Nwr qwşaqtap ğayıp bolğan

Mezgildiñ mende qalğan äseri osı.

 

 

***

 

Jım-jırt uaqıt şüñetinen

Estip ürey ozanın;

Qarañğılıqa –

Tün otımen

Bir auız söz jazamın.

 

Ol –

Añsaudan jaratılğan

Adamzattıñ öz mwñı.

Tamıp qiyal qanatınan,

Tazartadı söz Nwrı.

 

Şeksizdikten baqıt qwşıp

Qas qağım sät qasında;

Jalğız tamşı uaqıttı işip,

Aynalam men Ğasırğa.

 

Janarıma ay üñilgen,

Iskep jalbız mwñımdı.

Älpeşteydi meyirimmen

Meniñ jalğızdığımdı.

 

Äldileydi jäne solay

Jüregimdi Nwrlı Kün.

Jan düniemdegi jaña saray

Öleñ jazğan bir künim.

 

****

 

Eske alsañ eskerip sen

Elesşil jır adamın.

Eskirgen estelikter. . .

Eşkimnen swramağın.

 

Asıqsañ meni izdeuge,

Ayta almas bar şığarma.

Swrama teñizden de,

Swrama tamşıdan da.

 

Süyenip tas sandıqqa,

Beyneñdi tün jwtqanda ;

Swrama bostandıqtan,

İzdeme qwldıqtan da.

 

Mendegi sağınıştı

Mezgilden izdemegin.

Alapat jarılıstı

Ayta almas qız ben ölim.

 

Jasırğan jan jaramdı,

Ğasırdan izdemegin.

Aqtarsañ bar ğalamdı,

Aytar tek izgi öleñim.

 

********

 

Kürsindi küz ğarıp qalde,

Saldım suret.

Sözben emes!

Qarañğılıq pa,

Jarıq pa älde,

Kökiregimdi kezgen eles.

 

Qwlazulı bar älemim,

Qurap qalğan şöptey nilsiz.

Sağınışım ğana meniñ

Kökjiekte kökteydi ünsiz.

 

Kün közindey Jılulığı

Jan düniemdi mäpelegen.

Bwl ğalamnıñ swlu mwñı

Ğwmırımdı jetelegen.

 

Qarañğılıq pa,

Jarıq Nwr ma,

Kökiregimdi kezgen eles.

Bir tamşını tabıt qılğan,

Tağdırımdı el Sezbek emes.

 

 

****

 

Bir tamşı mwñ.

Tañ qanatınan üzilgen

Bir tal qauırsındai.

Köteredi kökiregim auırsınbay.

Ay astında tıñdaymın ünsiz,

Boz jusannıñ bolımsız kürsinisi

Boz ingen dauısınday.

 

Bir tamşı qiyal.

Jalğızdıq nüktesi me,

Jaralı söylemderdiñ soñına qoyılğan,

Şarşağan topıraqqa jas bolıp jayılğan.

Sarğayğan japıraqta- teñizden tereñ iirim

Şeber uaqıttıñ qolımen oyılğan.

 

Öleñ- bir tamşı ğwmır.

Ayalı alaqandağı…

Tabıttay auır tamşınıñ dara salmağı.

Bir tamşı qiyalımdı

Mıñ ğasır alıp wşar-au

Jal- qwyrığı jalınday laulağan dala sañlağı.

 

Bir tamşı künä – bir tamşı qan.

Qağazğa tamğan!

Minäjät jırın oqidı ozandap orman.

Jasırar onı tek wlı ölim tınıştığı

Ağıl da tegil aq qarday azanda jauğan.

 

 

Aqiqat turalı ballada

 

Etegin aq köylektiñ kölge malıp,

Ay jılap otır äne döñge barıp.

Wqsaydı ol aq kebindi aruaqqa,

Men kütken jolauşınıñ ölgeni anıq.

 

Ölgeni anıq men kütken jolauşınıñ,

Oralmas sätterimdey sonau şırın.

Jalğız tamşı jas boldı qaldırğanı

Uaqıt degen toyımsız tonauşınıñ.

 

Jalğız tamşı jas boldı qaldırğanı,

Dariğa,

Äsem eles än-jırdağı.

Tompıyıp topırağıñ jatır qayda

Jas qızdıñ keudesindey jañbırdağı?

 

Jas qızdıñ keudesindey äli küngi-

Äri swlu,  äri mwñlı. . .

Tompıyıp jas topıraq jatır wnsiz,

Köñilmen kördim seniñ qabırıñdı.

 

Jas bolıp janarımnan tamıp qayğım,

Arılmas azabımdı anıqtaymın.

Bir ömir şöldedim men. . .

Ölgeniñmen

Eşqaşan sağınudan jalıqpaymın.

 

 

 

Zil batpan sağınış

 

 

Tösegime tögilgen sol qışqıltım tün jası.

Al,  aynağa kömilgen –

Aydıñ sınıq swlbası.

Qwlazığan jüregim qara tastıñ qwrdası,

Qwlazumen oyanğan neşe ğasır qwm basıp.

 

Qalğan Qirap oy – besik.

Besik jırı,  än ölgen…

Otıramın söylesip işimdegi älemmen.

Böri dala wlidı jebe tüyrep emşegin,

Ünsiz iskep men sonı böltirikpin qan emgen.

 

Jaralı sol tarihım jatır wyqtap tastarda,

İñgäläydi säbi tün,

Mwñ tamşılap aspannan. . .

Sol aspanğa asığıp sağınamın men kimdi ?

Bwl sağınış äsili

Mıñ jıl bwrın bastalğan.

 

Kimdi izdeymin?

Ne kerek!

Talıqsidı tağdırım,

Tañdayıma sebelep sekunttar jañbırı. . .

Jağasında gül aşqan mıñ boyaulı jwldızdar,

Kökjiekke wlasqan köşpendiler dañğılı.

 

Aspandağı sol dañğıl jeteleydi bir jaqqa,

Adaspaymın joldan bwl,  aşıladı Nwr qaqpa.

Terezeden tögilgen kelgen eles kün jaqtan,

Al,

Aynağa kömilgen –

Sağınışım zil batpan…

 

Pendelikten qaşu

 

Ün-tünsiz kübirleydi,

Künä-ğaşıq! . . .

Mıyımnıñ qatparında kün adasıp –

Qwtırına bileydi qwyın oylar,

Tamırımen qoparıp tün ağaşın.

 

Jwldızdardı şaşılğan,  tün ağaşı –

Endi seniñ elesiñ qwlamasın.

Ay swludıñ bilep jür aruağı,

Köñilsiz köleñkemdi jwla qaşıp.

 

Älemniñ bizge jwmbaq bir jağınan,

Jarqıldaydı jazular.

Nwr darığan…

Men emes,  işimdegi jäne bireu

Küledi… Qan tamşılap tırğağınan!

 

Tek sonıñ kömeyinen twr atılıp,

Jañağı näpsiniñ de swrapılı.

Pendelik jalaydı onıñ suıq qolın,

Kädimgi bwralqı ittey bwratılıp.

 

İştegi sol päleni öltiruim,

Kerek pe? . .

Solay şığar,  böltirigim!

…Alısqa alıp qaşar sosın meni,

Astınan ayağımnıñ jol tirilip…

 

 

****

 

Aspan eñirep basıldı.

Tal,  qayıñ wlıp…

Tastar da rahattanadı

Tañdayı jibip.

Nege?

Nege jılay beredi bulığıp ünsiz

Masañ qiyal mañğaz taularğa mañdayın wrıp.

 

Besigiñ – dala.

Ğaşıqpın zatıña,  bauırım,

Aq tütinderi ayqaylap şaqıradı aulıñ.

Tañ atıp kele jatqanday tamşı közinde,

Kün batıp bara jatqanday

Topıraq auır.

 

Meniñ ğasırım bolsada qanşama kereñ,

Är tamşınıñ közinde än saladı älem.

Su betimen süyretip suıq köleñkesin

Bwlttar qalqıydı.

Qalğidı şarşağan öleñ…

 

Bar salmağın eñ näzik dıbısqa baylap,

Şalıqtap qana külgendey Gülistan aymaq.

Nege?

Nege auıra beredi,

Jüregim meniñ

Jaralanğan säbidey qılışpen oynap.

 

Aksioma

 

Añşı ömirdiñ baspaymın dep qaqpanın,

Ey,  bauırım,  keudeñdi sen qaqpağın.

Esek iskep ketken Güldiñ,

Kördik biz

Köbelekter körkin toylap jatqanın.

 

Baqıtıñdı öz basıñmen ölşeme,

Qamığa bil qas dwşpanıñ ölsede.

Ayıptısıñ tükirigiñ tüymedey,

Abaysızda qwmırsqanı kömsede.

 

Adamdarğa adalmın dep qol jayma,

O,  dariğa,  oqtay tüzu jol qayda?

Doñız türtken küresinnen wşqan şañ,

Arudıñ da kirpigine qonbay ma…

 

Imırt tolğamı

  

Öñ men tüstiñ arası – 

Az ğwmırdıñ mazmwnı. 

Küzdiñ suıq Erini işip qoyğan 

Jaz nilin…

Qabırşaq mwz betinde tayğanaydı tağdırlar,  

Qara suda qaymaqşıp qañqıldağan qaz mwñı. 

Köñilgede  

Jwqaltañ mwz twrğanday bir qabat,  

Qasietter qartayğan. 

Qasiretter ür jaña!  

Mwñlı ğalam közinde dariyaday tolqıydı,  

Asau uaqıt tolqını sıbızğıdan sırğanap. 

Iqılımnan jetken bwl kieli män. 

Irğaqtar. . . 

Är ğwmırda – Jalğızdıq. 

Är kübirde bir gäp bar. . . 

Qwralaydıñ salqını ağartsada samayın 

Jwldızdarğa talpınıp, 

Kübirleydi tüngi ottar. 

Tüngi ottardıñ kübiri tilsim hatın sezdirgen,  

İşimdegi twñğıyıq bir älemdi kezdim men. 

Eh ! . . . 

Bäribir susıldap uısımda twrmaydı- au 

Alaqanımda – Aq tamşı. 

Ağın suday mezgilder. . . 

Qaşağan sol mezgildiñ,  

Qanday auır qaljıñı!  

( şaşıp ketken qağazğa bir öleñniñ qan- jının )  

Qas qağımda jwldızdar aralına jol alıp,  

Qanşa ğasır qalğıdım ?  

Qas qağımdıq ğasırım – Qanatında bir oydıñ,  

Swlu äri üreyli!  

Aydaharlar aunağan añğarlardı kezip men,  

Tas bwlaqtan su işip ,  eski jwrtqa tüneymin. 

Ermen ösken eski jwrt. 

Esinegen balbaldar. . . 

Bwtaqtarı qıp-qızıl otqa oranğan ormandar. . . 

Sona- A- au. . . 

Jwmbaq twmandı tükpirinen ğarıştıñ 

Nwrday saulap jetedi aq qanattı boljamdar. 

Sol bir tılsım hatınan til jetpestey sır wqqan, 

Meniñ säbi tüysigim qwlazidı qwm wrttap. . . 

Nege saq-saq külesiñ? ?  

Kieli üki,  

Äz qwsım!  

Wşıp şığıp ımırttan . . . 

Imırttağı bwtaqta jwldızdardıñ tozañı,  

Jüregime älde kim suıq qolın Sozadı. 

Jan ayqayı tärizdi adasqan bir wrpaqtıñ  

Qwlaqtı üñgip öterdey ünsiz ürey ozanı. 

Qasietti sözderden sezinsede Nwr mänin,  

Qws tağdırlı aqındar 

Swlulıqtıñ qwrbanı. 

Köz jetpestey kölemde köleñkesi ırğalıp,  

Qalar soñğı öleñde tabiğattıñ jwrnağı. 

Ien qalğan bir innen,  mıñ sağınış tirilgen. 

Obal isi añqidı,  

Boz jusan- au!  

Büriñnen. . . 

Neni izdeydi?   

Aqşamda aqsañdağan aq säule,  

Qayta-qayta sürinip su betimen jügirgen. 

Jılan köşip jatqanday

Jım-jırt añğar işimen,  

Qalğığan qws 

Şoşınıp oyanadı tüsinen. 

Şeşui joq jwmbaqtıñ  

Şeşermiz-au tüyinin,  

Ajal qızdıñ kädimgi aq Marjanday tisimen. 

Ünsiz ğana äldilep saharanıñ sarını,  

Saqalıñnan iskeymin 

Ey,  sağınış Täñiri!  

Aqsaq qwlan izinde aqsañdaydı tarihım,  

Aq semserdiñ jüzinde 

Aş qasqırday ar wlıp!  

Kesepettiñ kezegi – Kepiettiñ aldında,  

Bolmay qalğan keregi: 

Aqiqattıñ,

Ardıñ da . . . 

Jalğız ğana jalğızdıq sipaydı ünsiz basımnan  

Qoñır salqın qolımen mañdayımdı säl dımdap. 

Jatqandığın tüysinip tabiğatta 

Täñir – män!  

Sansız ğwmır sarqılıp,  

San mıñ jürek auırğan. 

Elesindey jılqınıñ tarpısada tarpañ jel,  

Bara jatır kirpigim qorğasınday auırlap. 

Säl qaljırap qaytsamda oy mwhitın keşip men,  

Qarsı aladı aldımnan tas Bekuli esikter. 

Eki dünie arasın jalğap jatır,  

Tek qana  

Mwñ terbetken besik pen mwnaralı meşitter. 

Japırağı silkingen janarımda – Jas qayğım,  

Qwsqa jaqın bir tilde aytıp-aytıp tastaydı . . . 

Jalğız tamşı imanım tañdayımda tamıljıp,  

Ajal qızdıñ didarın men sağına bastaymın. 

Kirpigimnen sälden soñ wyqı qwsı pır wşıp,

Osılayşa tağı da oyanamın. 

Nwr işip…

Kübirleymin jäne de:  

Qaydasıñ sen qara üñgir?…

( qasiretti ğalamnıñ qasietti bwrışı )  

Ketken wşıp kelmeske wyqı qwsı – 

Tün qwsı… 

İñgälaydı aldımda  

Qızıl şaqa qılmısım. 

Özimdi özim azalap,  asığamın bir jaqqa…

Köz jasımmen tazalap mıltığımnıñ wñğısın. 

Sol mıltıqtıñ aqırğı tañdayında qalğan oq,  

Qwsqa aynalıp titimdey 

Qonaqtaydı talğa kep. 

Imırttağı är wşqın – Adamzattıñ ruhı,  

Aymalaydı ğarıştı aq qağazda janğan ot. 

 

 

Erlan Nwrdıqanwlı

adebiportal.kz

Related Articles

  • ALAŞ ZIYALILARINIÑ ÜRİMŞİDEN QAYTIP KELE JATQANDA

    Bolğan oqiğa izimen Bolğan oqiğanıñ izimeN…   Alaş jwrtınıñ bir emes, birneşe s'ezi ötip, Älihannıñ Kolçaktan beti qaytıp, “Endi qaytıp täuelsiz el bolamız” dep jürgen kez edi. Semy Alaş qayratkerleriniñ ordası edi. Semeyde jürgen Ahmet Baytwrsınov bastağan bir top alaşordaşılar Qıtay şekarasındağı Ürimşi qalasına barıp, ondağı qazaq jwrtınıñ hal jağdayın bilip qaytuğa jolğa şıqqöan. Ol kezde Ürimşiniñ köbi qazaq edi Üyleri negizinen sazdan qwyılğan. Orta Aziyanıñ köp qalaların eske salğanday. Biraz ülken kisiler men jastar Ahañnıñ töte älipbiimen kitap gazet oqidı. eken. Ahañdı bwrın körgen adamdar da kezdesti. Degenmen, Ahañ Ürimşi qazaqtarınıñ täelsiz avtonomiya qwru turalı oyları da joqtığın bayqağan. Sonımeng, Ürimşi qazağınıñ jäne Qıtayğa jaqın basqa wlttardıñ bastı twrmısı

  • BİR AUILDAĞI  EKEUDİÑ TAĞDIRI

      Jwmat  ÄNESWLI   ( Mahabbat turalı äñgime) “MEN SENEN BASQANI ÖLGENŞE  KÖRMEYMİN DEP SERT BERİP EDİM ÖZİME” “DEDİ BUINIP ÖLEYİN DEP JATQAN MAYSA DEGEN QIZ.. Bwl BAYTÖBE dep atalatın auıl. BWRIN ÜLKEN ŞARUAŞILIQTARI BOLĞAN.OQU AYAQTALIP, MEKTEP BİTİRUŞİLER MEKTEPTİÑ JANINDAĞI ALMA BAĞINDA MEKTEP BİTİRUŞİLERDİÑ TOYI MEN  SINIPTAS JARAS PEN MAYSANIÑ TOYI BİRGE ÖTEİZİLETİN BOLĞAN. JARASTIÑ ƏKESİ FERMER, AZDAP EGİSTİGİ BAR. Al Jaraspen birgn oqığan Əmireniñ əkesi əkimşilikte qızmet jasaydı, əri jemis ösiredi. BWL JARAS PEN MAYSANIÑ ÜYLENU TOYI BASTALAYIN DEP JATQANDA BOLĞAN TRAGEDIYA. JARAS PEN MAYSA MEKTEP BİTİRİP,, ÖZ SINIPTASTARIMEN MEKTEPTİÑ JANINDAĞI ÜLKEN BAQTA ÜYLENU TOYLARIN MEKTEP BİTİRU TOYIMEN JAL,ĞASTIRMAQŞI EDİ. MEKTEPTİÑ BAĞI ALQIZIL GÜLMEN JAYNAP TWR. oĞAN TÜRLİ TÜSTİ LAMPALAR QOSILĞAN. sIRTINAN

  • MÄÑGİ QAZAQ(ertegi fentezi) 

    QAZAQTARĞA JASAlıp jatqan  QIYANAT KÖP BOLĞASIN, « Mäñgi qazaq» attı äñgime jazsam dep jüretin edim. Osıdan bir kün bwrın sol äñgimeniñ syujetine keletin tüs körjim. Keşeden beri jazuğa kirissem be dep jür edim, säti bwgin tüsken siyaqtı. JWMAT ÄNESWLI Öte ertede emes, büginde emes, ğılım doktorları Sanjar men Baljan institutta qızmet etetin.Özderiniñ lauazımdarına qaray qarapayım eki qatarlı jaqsı salınğan kottedjde twrdı.Intelligent adamdar ömirdiñ qiındıqtarına köp min bere qoymaydı ğoy, Ömirleri mändi, jaylı ötip jattı. Jaqsılıqta köp küttirgen joq, Sanjar men Baljan wldı bolıp, kottedjde şağın toy ötti. Nege ekenin qaydam, äke şeşeleri aqıldasıp, wldarınıi esimin Añsar dep atağan. Añsar ertedegidey tez de ösken joq, keş te ösken joq. Tärbieli jigit bolıp

  • SU İŞKENDE QWDIQ QAZIUŞINI WMITPA

    (23 – äñgime) BAYAHMET JWMABAYWLI — Bizdiñ zamanda senderşe kiimnen-kiim tañdaytın jağday qayda, jamap-jasqap, ton, şalbar kisek te jetetin. Söytip jürip ayanbay eñbek ettik. Bügingi kün basatın joldı ol kezde aylap jürdik, tipti bügingidey dünieniñ tört bwrışınan habar tauıp otıratın jağday qayda? — degen qariya nemeresiniñ jwmıstıñ qırın bilmey, tik qasıq bolıp ösip kele jatqanına narazı beynesin añğartıp, öz ömir keşirmesinen keñester qozğağan. Nemeresi: — Ata, sol däuirde tuğan özderiñizdiñ sorlı bolğan täleyleriñizden körmeysiz be? Olarıñızdı bizge aytpañız, —demey me. Aşudan jarılarman bolğan qariya: — E, onday bolğanda «Wrpaq üşin baqıt-baylıq jaratsam» dep ter tögip, jan qiıp, azıp-tozğan ata-babalarıñ senderge ayıptı bolğanı ğoy. «Teñdik üşin» dep äkem oqqa wştı. Al

  • Mwhtar Mağauin: ORALHANDI DA, QWDAYIÑDI DA WMITQAN EKENSİÑ…

    yağni, D.Isabekovtı täubağa tüsiru räsimi Respublika prezidentiniñ qolınan biik marapat alıp, jeli köterilip twrğan D.Isabekov, mına biz siyaqtı pendesine köñil bölip, «Mwhtar Mağauinniñ bükil poziciyası mağan wnamaydı» degen tüyindi taqırıppen swhbat beripti – Nege.kz, 10.Hİ.2022. Bir zamanda tanığan, bilgen, endi közden tasa, köñilden öşken jazarmannıñ, tärizi, qırıq-elu jıl boyı işte bulıqqan jürekjardı tolğamı. Jarıqqa şıqqan kezde biz tarihi-tanımdıq «Altın Orda» kitabın dendep, qajetti tınısqa Ernest Hemingueydiñ eski jwrtı – jılı teñizge bet tüzegen edik. Endi mine, eki aptadan asqanda qayrılıp soğuğa mümkindik taptıq. Artıqşa qajettilikten emes, äldebir äuesqoy ağayındar düdämalda qalmasın dep. Aldımen, ayqaylı swhbattı oqımağan bügingi jwrtşılıq üşin, eñ bastısı – D.Isabekov bauırımızdıñ mübärak esimin keyingi zamanğa wmıttırmay jetkeru

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: