| وسپان باتىر
  • سۋرەتتەر سويلەيدى

    التاي قازاقتارىنىڭ توڭكەرىستىك ۇكىمەتى

    (وسپان باتىردىڭ تۋعانىنىڭ 120 جىلدىق مەرەي تويىنا ارنالادى) ەرزات كارىباي     قىتايداعى قازاقتار تاريحىندا جانە شىڭجاڭ تاريحىندا «ءۇش ايماق توڭكەرىسى» نە دۇرىس تاريحي باعا بەرىلىپ شىڭجاڭ جەرلىە تاريحىنان ورىن بەرىلگەن، ارينە اتالعان ءۇش ايماقتا (التاي ،تارباعاتاي، ىلە) قازاقتار باسىم بولا تۇرا، توڭكەرىستەدە جەتەكشى رول ويناعانىنا قاراماستان ونى ۇيعۇردىڭ ەنشىسىنە مەنشىكتەپ بەردى، حالقارادادا وسىلاي تانىم قالىپتاسقان. وعان نەگىز 1944 جىلى12 قۇرىلعان ۇكىمەتتە باسشىلىقتا قازاقتار بولمادى، ۇكىمەت ءتىلى ۇيعۇر ءتىلى بولدى، تاريحي سۋرەتتەرىمەن حۇجاتتارىدا دەرلىك سولاي بولدى! دەمەك ەكىنشى شىعىس تۇركىستان جەرلىك حالىق سايلاماعان زاڭسىز ۇكىمەت ەدى! ەگەر زاڭدى ۇكىمەت بولسا تۇتاس ءۇش ايماقتاعى 720 مىڭ حالىقتىڭ 53% ءىن ۇستايتىن قازاق بيلىكتە بولعان بولار ەدى! كەيىنگى اتالمىش ۇكىمەت قازاق مۇددەسىنە ساياتىندا

    3143
  • تاريح

    وسپان باتىرعا سوعىس ونەرىن ۇيرەتكەن زۋقا باتىر

    گودفرەي لياس اتتى اعىلشىن ديپلوماتى جانە ءجۋرناليستى 1956 جىلى لوندوندا باسىلىپ شىققان “Kazakh Exodus” ياعنىي “قازاق بوسۋى” اتتى كىتابىندا وسپان باتىردى جاستايىنان سوعىس ونەرى مەن تاكتيكاسىنا بوكە باتىردىڭ باۋلىعانىن كەلتىرەدى.   كىتاپتا وسپان باتىر تۋرالى جان جاقتى مالىمەت بەرىلەدى. بۇل كىتاپتى وسپان باتىر تۋرالى شەتەلدەردە كولەمدى مالىمەت بەرگەن العاشقى ەڭبەك دەپ ايتۋعا بولادى. وندا سونىمەن قاتار تۇركيالىق كوش جەتەكشىلەرى قاليبەك اكىم، حامزا ءشومىشبايۇلى، سۇلتان ءشارىپ ءتايجى، قۇسايىن ءتايجى تۋرالى كوپتەگەن مالىمەتتەر كەلتىرىلەدى. وسپان باتىردى ەسىمىن العاش رەت تۇركيا قازاقتارىنان ەستىپ بىلگەنىن ايتا كەلىپ گودفرەي لياس وسپان باتىردىڭ تۇركيانىڭ قايسارى قالاسىنا ورنالاسقان قۇسايىن ءتايجى اۋلىنا بارعاندا اقىن قاراموللا سەيىتحانۇلىنىڭ اڭگىمەلەپ بەرگەنىن مالىمدەيدى. قاراموللانىڭ وسى كەزدەسۋدەن از الدىن عانا وسپان باتىر جايىندا

    5423
  • كوز قاراس

    سويتسەدە وسپان باتىر كەرەي بولادى

    http://ortalyq.kz/2017/02/23/سويتسە-دە-وسپان-باتىر-كەرەي-بولادى/ http://ortalyq.kz/2017/02/27/سويتسە-دە-وسپان-باتىر-كەرەي-بولادى-2/ سويتسەدە وسپان باتىر كەرەي بولادى 2009 جانە 2016-جىلدىڭ كۇزىندە «ورتالىق قازاقستان» گازەتىنە مونعوليادان كەلگەن، اعادىر كەنتىندە تۇراتىن، ارعىن ىشىندەگى توقا مولقى اعايىنداردىڭ ايتۋىمەن جازىلعان «وسپان باتىر توقا مولقى بولادى» دەگەن ماعىنادا ماقالالار باسىلدى. وسى ماسەلەگە بايلانىستى مەن، بارلىق جۇمىستارىمدى جيىپ قويىپ، ءبىراز زەرتتەۋ جۇرگىزدىم. اباي اتامىزدىڭ ءسوزىن لايىقتاپ ايتساق تاريحقا «…اركىمنىڭ-اق بار تالاسى»، سوندىقتان شىندىق ءۇشىن، تاريحتىڭ كەلەسى ۇرپاققا بۇرمالانباي جەتۋى ءۇشىن وسپان باتىردىڭ شىققان تەگى بويىنشا ءوز پىكىرىمدى مەن دە ءبىلدىرۋدى ءجون كوردىم. قولدان تاريح جاساۋ الميساقتان بەلگىلى جاعىداي. قىتاي يمپەراتورلارى وزىنەن بۇرىنعى ديناستيالاردىڭ تاريعىن قايتالاپ وزىنە ىڭعايلاپ جازعىزعانى، سول سياقتى ورىس پاتشالارىنىڭ دا جىلنامالاردى جيناتتىرىپ الىپ تۇزەتتىرىپ، قايتا جازعىزىپ وتىرعانى تاريحي شىندىق. وسى ءۇردىس بۇل كۇندە

    6318
  • كوز قاراس

    وسپان باتىر توقا مولقى بولادى

    شىعىس تۇركىستانداعى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىستىڭ قولباسشىسى بولعان داڭقتى باتىر وسپان ءسىلامۇلىنىڭ شەجىرەلىك شىعۋ تەگىنە قاتىستى “ورتالىق قازاقستان” گازەتىندە (ماقالانى جولداۋشى سولاي دەپ كورسەتكەن) “وسپان باتىر توقا مولقى بولعان” دەگەن تاقىرىپپەن ماقالا جارىق كورىپتى. وسى جاريا ماتەريالدى رەداكتسياعا جولداپتى. ءبىز ءسوز-سويلەمىن وزگەرتپەي وقىرمان نازارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز. بۇل ماقالاقا قارسى ءاۋج ايتىلعان ماتەريالدى قوسىمشا جاريالايتىنىمىزدى ەسكەرتەمىز! Abai.kz   قازاق بالاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن عازيز جانىن شۇبەرەككە ءتۇيىپ، ءبىر ءوزى ءۇش مەملەكەتتىڭ اسكەرىنە قارسى تۇرعان وسپان ءسىلامۇلىنىڭ ەسىمى قازاق بالاسى ءۇشىن قاستەرلى بولسا كەرەك. كەشەگى كەنەسارىدان كەيىن قازاق بالاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن وسپانداي جان الىسىپ، جان بەرىسكەن  حانى دا، قاراشاسى  دا بولماعان. سۇيەك قارالىعىنا قاراماستان ونداي ەرلەرىن بابالارىمىز «قارادان تۋىپ حان بولعان» دەپ اسپانداتادى. مىنە، وسپان

    1659
  • تۇلعالار

    كوكجال

    ءبارى قان ءۇرىمجىنىڭ اينالاسى، ەسكى تام، ۇڭعىل-شۇڭعىل، ساي-سالاسى. ىشەگىن ولگەن جاننىڭ يتتەر سۇيرەپ، دومالاپ، قارعا شوقىپ جاتىر باسى. بارساڭدار ءۇرىمجىنىڭ قالاسىنا، كوزىڭ سال قالتارىس ساي-سالاسىنا. «ۇمىتپا ولە-ولگەنشە وسىنى» دەپ، تاپسىرىپ كەت بالاڭنىڭ بالاسىنا. تاڭجارىق – ءى – قانشا شامشىل، قانشا قيامپۇرىس، قانشا قول اپارتپاس، بەت قاراتپاس اساۋ بولعانىمەن، قاپىدا تورعا تۇسكەن كوك ەركەسى قىران دا كىسى قولىنا قاراعان كىرىپتارلىق حالىنە بىرتە-بىرتە كوندىگەر ەدى. سول ءتۇز قىرانى تەكتەس، ءومىر بويى بوستاندىق ءۇشىن الىسقان دالا سەرىسى وسپان دا ءوزىنىڭ باسقا تۇسكەن تۇتقىندىق تاعدىرىنا امالسىز بويسۇندى. سوعىس ونەرىنەن مول حابارى بار، اتىس-شابىسقا جاستايىنان ماشىققان باتىر جەڭىس بار جەردە جەڭىلىستىڭ دە بولاتىنىن، ادام باسىنداعى باق تا، سور دا الما-كەزەك اۋىسىپ تۇراتىن دۇنيە ەكەنىن بۇرىننان

    3249
  • تۇلعالار

    ازاتتىقتىڭ وشپەس رۋحى

        وقىرمان نازارىنا تۇركيادا تۇراتىن قانداسىمىز، ميمار سينان كوركەم ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ابدىۋاقاپ قارانىڭ نۇرعوجاي باتىردىڭ ەستەلىكتەرى جانە وسپان باتىر جايلى جازعان «ازاتتىقتىڭ وشپەس رۋحى» اتتى كىتابىن ۇسىنامىز.  قازاق تاريحىندا ەلى، وتانى ءۇشىن قاسيەتتى كۇرەسكە ءتۇسىپ، باسىن بايگەگە تىككەن باتىرلار از بولعان جوق. سولاردىڭ ەڭ سوڭعىسى جانە كورنەكتىلەرىنەن ءبىرى وسپان باتىر. 1899 جىلى قىتايعا قاراستى شىنجاڭ ولكەسىنىڭ كوكتوعاي قالاسىندا تۋىلعان وسپان باتىر سانالى ءومىرىن تۋعان حالقىنىڭ ازاتتىعى جولىندا كۇرەسكە ارناعان. ول قىتاي اسكەرلەرىنە قارسى جاۋ جۇرەك ەرلىگى، مەرگەندىگى جانە ۇزدىك سوعىس تاكتيقاسىمەن كوزگە ءتۇستى. شىنجاڭ قازاقتارىن زەرتتەپ جۇرگەن امەريكالىق تاريحشى ليندا بەنسىن “قازاقتىڭ التىن اڭىزى” دەپ اتاعان وسپان باتىر شىنجاڭداعى قازاقتاردىڭ تاۋەلسىز شىعىس تۇركىستان مەملەكەتىن قۇرۋدى

    2245
load more

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: