Шығыс Түркістан | Kerey.kz/Керей.кз

Көз қарас

Шығыс Түркістандағы Алаш рухы

kerey.kz
| May 31, 2017 | 6,651 views

Алтайдан Атырауға дейін созылып жатқан ұланғайыр жердің бір бөлшегі шығыс Түркістан. Негізінде ол ұлы «Қаһарлы Алтай» еді! Адамзаттың алтын бесігі саналуының сыры жері мен елі батыр… Әттеген-айы! Қайсыбір найсап қолдардың шекараны бөлшектеп қате сызғанымен, ырықсыз құйырығын үзіп, ұлы денесінен айырылған күйінде қансырап жатыр. Шығыста қалған бауырлардың қайғысы мен мұңын, тулаған ыстық қанын Ертіс арқылы сезінуге болады. Шығысы мен батысына салт атты кісі алты айлық жол жүруге тура келетін қайран Алтай қайырылмас болды. Шығыс Түркістанның көкжалы Оспан батыр қолбасшылық ететін қазақ атты жасауылдары 1940 жылы Шың Шысай әскеріне қарсы Ышқынтыдағы шайқаста орыстың генералы Разборовты өлтіреді. Генералдарының сүйегін сұраған орыстарға Ырысхан: «Сендер 1937 жылы Мәскеуге апарып өлтірген Әлихан Бөкейханның, Ахмет Байтұрсынның басын
1591
Тарих

Кремльден келген пәрмен

kerey.kz
| May 25, 2017 | 7,175 views

Қазақстаннан тыс жерде өмір сүрген қазақ диаспорасының да бастан өткерген қилы-қилы тарихы бар. Соның бірі – Шыңжаң өлкесіндегі Алтай қазақтарының жергілікті билеушілерге қарсы көтерілісі. Бұл оқиғаның туындауына негізгі себеп, 1937-1938 жылдары Кеңес елінде жүргізілген репрессия науқаны 1938 жылдың соңын ала қытай қазақтары арасында да жалғасуы еді. Өйткені, ол кезде Шыңжаң өлкесін басқарушы өкіл Шен Шицай КСРО көсемі Сталиннің тапсырмасын орындаушы қуыршақ билік иесі болып саналатын.Бірақ, екінші дүниежүзілік соғыс басталған тұста Шен Шицай қамқоршылық танытып келген Кеңес елінен қол үзді. Себебі, ол бұл соғыста Кеңес армиясы сөзсіз жеңіледі деп ойлады. Сөйтіп, 1943 жылдың басында Шыңжаңда қызмет атқарып жүрген кеңестік мамандар мен әскери күштік құрылымдарын елден аластатып, оның орнына Чан Кайши басқарған
2629
Тарих

ІЛЕ УАЛАЯТЫ ҚАЗАҚТАРЫ

kerey.kz
| Jan 12, 2017 | 7,777 views

Бұл Шың Дубан (盛世才/ Шың Шы Сай) дәуірі (1933-1944 жж) кезінде Іле уалаятында жасаған ҚАЗАҚтардың тұрмыс-тіршілігі көрсетілген көне суреттер. Сіз суреттерден 30-шы жылдарда Іле уалаяты, Іле өзен аңғары өңірінде жасаған ҚАЗАҚтардың тіршілік бейнесін шынайы көре аласыз. Шың Дубан (盛世才/ Шың Шы Сай) билікті қанды төңкеріспен тартып алған соң көп өтпей арнайы комиссия ұйымдастырып xалық санағын жүргізген. Бұл Дубан үкіметінің (Шың Шы Сай) саяси қианаты мен қаскөйлігінің бастауы блды. Комиссия xалық санын жүргізу, жер-су, аумақ иелігін анықтау, құрал-жарақты тіркеу, мал басын есептеу, xалық тұлғаларын xаттау (Мәселен; Гүң, Уаң, Бейсі, Тәйжі, Үкірдай, Ақалақшы, Зәлің, Шаңя, Манпаң, тб билік тұлғалары) шетелден келген немесе шетелде оқыған (Ташкен, Алматы, Семей, Зайсан, Қазан, Ыстанбұл, тб) зиялыларды
1711
Тұлғалар

Көкжал

kerey.kz
| Dec 26, 2016 | 12,344 views

Бәрі қан Үрімжінің айналасы, Ескі там, ұңғыл-шұңғыл, сай-саласы. Ішегін өлген жанның иттер сүйреп, Домалап, қарға шоқып жатыр басы. Барсаңдар Үрімжінің қаласына, Көзің сал қалтарыс сай-саласына. «Ұмытпа өле-өлгенше осыны» деп, Тапсырып кет балаңның баласына. Таңжарық – І – Қанша шамшыл, қанша қиямпұрыс, қанша қол апартпас, бет қаратпас асау болғанымен, қапыда торға түскен көк еркесі қыран да кісі қолына қараған кіріптарлық халіне бірте-бірте көндігер еді. Сол түз қыраны тектес, өмір бойы бостандық үшін алысқан дала серісі Оспан да өзінің басқа түскен тұтқындық тағдырына амалсыз бойсұнды. Соғыс өнерінен мол хабары бар, атыс-шабысқа жастайынан машыққан батыр жеңіс бар жерде жеңілістің де болатынын, адам басындағы бақ та, сор да алма-кезек ауысып тұратын дүние екенін бұрыннан
3248
Тұлғалар

Осы жұрт Ер Оспанды біле ме екен?

kerey.kz
| Jan 18, 2016 | 3,349 views

Тəуелсіздіктің 25 жылдығын тойлауды бастап та кеткен жатқан жайымыз бар. Ал осы тəуелсіздік үшін күресіп, жанын берген батырларымызды қаншалықты ұлықтап жүрміз?! Қазақ Елінде атын ілеуде біреуі білетін Оспан батырды шетел жақсы білетін болып шықты. Халқы үшін қанын төгіп, əйгілі «Қазақ үшін əзəзілмен де келісімге келуге дайынмын!» деп ұрандаған қазақ батырын қазақтан басқаның бəрі керек қылатындай… Мысалы: қазақты қорғап, Қытайда көтеріліс жасағанда, «Чикаго Дейли Ньюс» журналының журналисті Доак Барнетт келіп Оспаннан сұхбат алыпты. Ал 1956 жылы ағылшын Эндрю Форбес батыр жайлы «Қазақтың негізі» атты кітап жазса, американдық тарихшы Линда Бенсон » Қазақтың алтын аңызы-Оспан батыр» атты еңбек жазған. 1999 жылы Дейвид Уанның батыр жайлы еңбегі Гонконгте жарық көрді. Əлем тарихшылары
752