|  | 

جاھان جاڭالىقتارى

پۋتين اسادتى قورعاماي نەگە بۇعىپ قالدى؟


سولدان وڭعا قاراي: سيريا پرەزيدەنتى باشار اساد، رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين جانە رەسەي قورعانىس ءمينيسترى سەرگەي شويگۋ حمەيميم اسكەري بازاسىندا. سيريا. 11 جەلتوقسان، 2017 جىل.

سولدان وڭعا قاراي: سيريا پرەزيدەنتى باشار اساد، رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين جانە رەسەي قورعانىس ءمينيسترى سەرگەي شويگۋ حمەيميم اسكەري بازاسىندا. سيريا. 11 جەلتوقسان، 2017 جىل.

ءساۋىردىڭ 13-ىنەن 14-ىنە قاراعان ءتۇنى اقش، ۇلىبريتانيا جانە فرانتسيانىڭ قارۋلى كۇشتەرى پرەزيدەنت باشار اساد ارمياسىنىڭ نىسانالارىنا زىمىرانمەن سوققى بەرەتىنى تۋرالى الدىن الا رەسەيگە ەسكەرتكەنى بەلگىلى. الايدا رەسەي تاياۋ شىعىستاعى نەگىزگى وداقتاسىنا كومەكتەسكەن دە جوق. كرەملدىڭ بۇرىنعى مالىمدەمەلەرىنە، ءتىپتى ەگەر باتىس ەلدەرى شىعىس عۋتادا حيميالىق قارۋدى ىقتيمال قولدانعانى ءۇشىن اساد كۇشتەرىنە شابۋىلداۋدى ۇيعارسا،  قارىمتاسى بولادى دەگەن سەسىنە قاراماستان كومەكتەن تارتىنا قالعان قىلىعىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟

بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى 14 ءساۋىر كۇنى كەشكە وتكىزگەن شۇعىل جيىنىندا رەسەي ۇسىنعان اقش پەن ونىڭ وداقتاستارىنىڭ سيرياعا سوققىسىن ايىپتايتىن قارار جوباسىن قابىلدامادى. قارار جوباسىن رەسەيدىڭ ءوزىن قوسقاندا ءۇش ەل عانا قوستاپ داۋىس بەردى. رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين سيرياداعى نىسانداردى زىمىرانمەن اتقىلاۋدى “ەگەمەندى ەلگە قارسى جاسالعان اگرەسسيالىق اكت” دەپ اتاپ، ۆاشينگتوندى “تەررورشىلاردى ەركىنسىتىپ وتىر” دەپ ايىپتادى. رەسەي قورعانىس مينيسترلىگى وكىلدەرى وداقتاستاردىڭ 110-نان اسا زىمىراننىڭ بىرەۋى دە حمەيميم مەن تارتۋستاعى اسكەري بازالاردى قورعاپ تۇرعان اۋە شابۋىلىنا قارسى جۇيەلەرگە قارسى باعىتتالماعاندىقتان، سيرياداعى سوڭعى جاعدايعا رەسەيلىك اسكەريلەر ارالاسقان جوق دەپ مالىمدەدى. اقش-تىڭ ماسكەۋدەگى ەلشىسى دجون حانتسمان “اقش قانداي دا ءبىر ءىس-قيمىلعا بارماس بۇرىن رەسەيلىك كۇشتەر نەمەسە بەيبىت تۇرعىنداردىڭ قۇربانعا اينالۋ قاۋپىن ازايتۋ ماقساتىندا رەسەي فەدەراتسياسىمەن بايلانىستا بولدى” دەپ مالىمدەدى.

ۆاشينگتون مەن ونىڭ وداقتاستارىنىڭ شابۋىلىن باتىس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ كوبى، ونىڭ ىشىندە گەرمانيا كانتسلەرى انگەلا مەركەل، كانادا پرەمەر-ءمينيسترى دجاستين تريۋدو، يسپانيا پرەمەر-ءمينيسترى ماريانو راحوي جانە تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ ەردوعان قولداپ، مالىمدەمە جاسادى. ولاردىڭ ءبارى حيميالىق قارۋ شىعارۋ مەن قولدانۋعا قاتىسى بار نىسانالارعا عانا سوققى بەرىلگەنىن ايتتى. اقش، ۇلىبريتانيا جانە فرانتسيانى پارسى شىعاناعىنداعى اراب ەلدەرى دە قولدادى.

كەيىنىرەك اقش ۆيتسە-پرەزيدەنتى مايك پەنس سيريا بيلىگىنە ەگەر حيميالىق قارۋدى تاعى قولداناتىن بولسا، قۇراما شتاتتاردىڭ وعان جاۋاپ قايتاراتىنى تۋرالى ەسكەرتتى. پەرۋدە وتكەن امەريكا قۇرلىعى ەلدەرى سامميتىنە سيرياداعى داعدارىسقا بايلانىستى اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ بارا الماي قالعان بولاتىن. ونىڭ ورنىنا پەرۋگە بارعان ۆيتسە-پرەزيدەنت پەنس ەگەر ۋلاندىرعىش زاتتاردى تاعى قولداناتىن بولسا، باشار اساد رەجيمى مەن ونىڭ “جەبەۋشىلەرى» جاۋاپ بەرەتىن بولادى دەپ مالىمدەدى. بۇعان قوسا، پەنستىڭ سوزىنشە، رەسەي دۋماداعى حيميالىق شابۋىل تۋرالى “اقپاراتتى بۇرمالاپ تاراتىپ جاتىر”. بۇعان دەيىن رەسەي سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى حيميالىق شابۋىلدى “قويىلىم” دەپ اتاپ، بۇعان ۇلىبريتانيا ارنايى قىزمەتىن ايىپتاعان.

 

ال 14 ءساۋىر كۇنى كەشكىسىن سيريا بيلىگى داماسكىنىڭ جانىندا ورنالاسقان ءارى بىرنەشە جىل بويى باشار اساد ۇكىمەتىنە قارسى ءتۇرلى كوتەرىلىسشى توپتاردىڭ قولىندا بولعان شىعىس عۋتا ايماعىنا تولىق باقىلاۋ ورناتقانىن جاريالادى. “جەيش-ءال-يسلام” قارۋلى توبى جاۋىنگەرلەرى مەن ولاردىڭ وتباسىلارى 7 ءساۋىر كۇنى اساد اسكەرىنىڭ شابۋىلى كەزىندە حيميالىق قارۋ قولدانىلعان دەپ بولجاناتىن دۋما قالاسىن تاستاپ شىققان.

ساياساتتانۋشى ءارى ارابتانۋشى مامان، بۇرىن سيريادا سوۆەت ارمياسىنىڭ اسكەري ءتارجىماشىسى بولعان گريگوري كوساچ ازاتتىقتىڭ ورىس قىزمەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا ەندىگى وقيعالار قالاي ءوربۋى مۇمكىن جانە باشار اساد رەجيمىن باتىس ەلدەرى سوققىسىنان بارىنشا قورعاۋعا ءازىر ەكەنىن مالىمدەگەن ماسكەۋدىڭ ۋادەسىن ورىنداماي، ەنجارلىق تانىتۋىن قالاي تۇسىندىرۋگە بولادى دەگەن سۇراقتارعا قاتىستى ويلارىمەن ءبولىستى.

– اقش قارۋلى كۇشتەرىنىڭ سيرياداعى ۇكىمەت نىساندارىنا جاساعان شابۋىلى، ونىڭ اۋقىمى، بۇعان الەم ەلدەرىنىڭ رەاكتسياسى كوپشىلىك ءۇشىن كۇتپەگەن جايت بولدى ما؟ الدە جۇرت ءدال وسىلاي بولادى دەپ كۇتتى مە؟

– مۇنىڭ ءبارى كەنەتتەن بولعان جوق. مەن كوپ ۇزاماي وسىلاي بولاتىنىن بولجاعانمىن. ال ءبىر جاعىنان، ۆاشينگتونعا ءدال قازىر سوققى بەرۋىنە مۇمكىندىك بەرمەيتىن ەكى نارسە، بۇل وپەراتسيانىڭ اۋقىمىن ءسال كىشىرەيتەتىن ەكى جايت بار ەكەنىنە دە سەنىمدى بولعانمىن. بىرىنشىدەن، اسادقا شابۋىل جاساۋ ءۇشىن دونالد ترامپت حالىقارالىق كواليتسيا قۇرىپ، وعان ۇلىبريتانيا مەن فرانتسيانى مىندەتتى تۇردە تارتۋعا تىرىساتىنى ايقىن بولدى. ماعان پاريج بەن لوندوندى مۇنداي وپەراتسياعا قاتىسۋعا كوندىرۋ قيىن بولادى، سوندىقتان وپەراتسيا باستالاتىن ءسات سوزىلىپ كەتەتىندەي كورىنگەن.

ەكىنشىدەن، ماسكەۋدىڭ رەسەي ارمياسىنىڭ قولىندا قازىرگى زامانعا ساي ءارى اسا جوعارى دالدىكتە جەتىلدىرىلگەن، باتىستاعى انالوگتاردان الدەقايدا اسىپ تۇسەتىن جويقىن قارۋ-جاراق بار (ايتەۋىر رەسەي قارۋلى كۇشتەرىنىڭ باس شتابىنىڭ باسشىسى وسىنداي مالىمدەمە جاسادى) جانە رەسەي مۇنداي سوققىعا “جول بەرمەيدى ءارى باتىل تۇردە قارىمتا قايتاراتىن بولادى” دەپ جار سالعان مالىمدەمەلەرىنەن كەيىن كرەمل اقش پەن ونىڭ وداقتاستارىنىڭ مىنا وپەراتسياسىنا بوگەت بولۋعا نەمەسە سوققىنىڭ تىم اۋقىمدى بولماۋىنا كۇش سالاتىنداي كورىنگەن. مىسالى، ماسكەۋ داماسكىمەن يىق تىرەسە تۇرۋعا دايىن دەپ كورسەتۋ ءۇشىن ول جاققا جاڭا اسكەري كونتينگەنت پەن جاڭا قارۋ-جاراق اپاراتىن شىعار دەپ ويلاعانمىن. بىراق كرەمل مۇنىڭ ءبىرىن دە ىستەگەن جوق. سوندىقتان بۇل قىلىق رەسەيدىڭ سيريا تەرريتورياسىنداعى ءوز اسكەرى ورنالاسقان تۇستارعا عانا سوققى جاساۋعا جول بەرمەۋگە تىرىسقانىن، ياعني كرەمل ءوز قامىن عانا ويلاعانىن كورسەتەدى. مۇنىڭ زارداپتارى بولادى، ويتكەنى ءوز وداقتاستارىن اقىرىنا دەيىن قورعاۋعا رەسەيدىڭ قاۋقارسىز ەكەنىنە داماسكىدەگى رەجيمنىڭ كوزى تاعى جەتتى.

– سوندا باشار اسادتى سونشالىقتى قوريتىن ماسكەۋ ونى مۇلدە قورعامايتىن بولىپ تۇر عوي؟ رەسەي مەن ونىڭ اسكەريلەرى ءبىر جىل بۇرىن، ياعني حان-شەيحۋندە جاسالعان حيميالىق شابۋىلدان كەيىن ترامپ اسادتىڭ اۋە بازاسىن اتقىلاعان كەزدە دە داماسكىگە كومەكتەسكەن جوق. ەندى داڭعازا مالىمدەمەلەرىنە، ءتىپتى اشىق سەس تانىتۋىنا (رەسەيدىڭ ليۆانداعى ەلشىسىنىڭ “زىمىران ۇشىرىلعان الاڭداردى جوياتىن بولامىز” دەگەن ءسوزىن ەسىڭىزگە سالايىن) قاراماستان، بۇل جولى تاعى ساۋساق ۇشىن قيمىلداتپاي قويعانى قالاي؟

– ويتكەنى مۇنداي كەزدە رەسەي ىلعي وسىلاي ىستەيدى. مىسالى، پارسى شىعاناعىندا ەكىنشى سوعىس باستالىپ، 2003 جىلى اقش پەن ونىڭ وداقتاستارىنىڭ اسكەرى يراكقا باسىپ كىرگەن كەز جاقسى ەسىمدە. جۇرت ماسكەۋدەگى اقش ەلشىلىگى عيماراتى جانىنان كەتپەي شۋلاپ، جيرينوۆسكي ايقايلاپ، نارازىلىق شەرۋلەرى بىتپەي قويعان. بىراق كەنەت پرەزيدەنت پۋتين “اقش – الەمنىڭ ساياسي جانە ەكونوميكالىق دامۋ باعىتىن بەلگىلەپ وتىرعان تىم قۋاتتى ەل، تىم كوپ نارسە، ونىڭ ىشىندە رەسەي دە وسى ەلگە تاۋەلدى” دەدى. قىسقاسى، “مىنا شۋدى دوعارايىق” دەگەن بولاتىن. سول-اق ەكەن، ءبارى سەيىلىپ، جيرينوۆسكيدىڭ دە، ونى قولپاشتاعان توبىردىڭ دا ءۇنى شىقپاي قالعان. مۇنداي وقيعالار، ءبارىڭدى قىرامىز، جويامىز دەگەن سارىنداعى بايبالامدار، ەلدىڭ ناقتى مۇمكىندىكتەرىن ەسكەرمەي جاسالعان، شىن مانىندە، ىسكە اسپايتىن داڭعازا مالىمدەمەلەر رەسەيدە دە، سوۆەت كەزىندە دە كوپ بولعان. مۇنى مويىنداۋ كەرەك.

قازىر دە ءدال سولاي بولىپ وتىر – رەسەي تاعى “بەدەلىن جوعالتتى”. مىنا قىلىقتان كەيىن سيريا رەجيمى عانا ەمەس، تاياۋ شىعىستاعى كوپ ادامنىڭ كوڭىلىندە دىق قالادى. قازىرگى جاعدايدا رەسەي مەن ونىڭ جالعان وداقتاستارىنىڭ اراسىنداعى سىزاتتار بارعان سايىن تەرەڭدەيدى. بۇعان دالەل رەتىندە ءساۋىردىڭ 13-ىنەن 14-ىنە قاراعان كۇنگى سوققىعا وراي تۇركيانىڭ نەمەسە ساۋد ارابياسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ نەمەسە باحرەين كورولى كانتسەليارياسىنىڭ مالىمدەمەسىن ەسكە الساق جەتىپ جاتىر. مەن اتاپ وتىرعان ەلدەر رەسەيدىڭ وداقتاستارى ەمەس ارينە. بىراق ايماقتاعى ىقپالى ەڭ مىقتى ساۋد ارابياسى دا ءوز پوزيتسياسىن ءبىلدىردى. ء“بىز اساد رەجيمىن ايىپتاپ، اقش، ۇلىبريتانيا مەن فرانتسيا ۇشەۋىنىڭ سيريالىق رەجيمنىڭ قىلمىستارىن توقتاتۋعا باعىتتالعان باستاماسىن قۇپتايمىز” دەپ مالىمدەدى ولار. ماسكەۋدە تۇك كۇش جوق. ءسوزى كوپ، بىراق ونى ناقتى ىسىمەن كورسەتە المايدى.

– قازىر سيريادا “يسلام مەملەكەتى” تەررورلىق توبىنان تونەتىن قاتەر سەيىلدى. سوندا رەسەي مەن اقش ول جاقتا كوبىنەسە كىمنىڭ مۇددەسىن قورعاپ وتىر؟ ماسكەۋ – تەگەراننىڭ، ال ۆاشينگتون – ەر-ريادتىڭ، ياعني ءبىر-بىرىمەن بىتىسپەس جاۋ ەلدەردىڭ بە؟ بىرەۋىنىڭ شەتكە ىعىسۋىنا بولماي ما؟ الدە جاعداي شەگىنۋگە بولمايتىن دەڭگەيگە دەيىن شيەلىنىسىپ تۇر ما؟

– ماسكەۋ باياعىدا شەتكە ىعىسۋى ءتيىس بولعان. اقش ساۋد ارابياسىنىڭ، ال رەسەي يراننىڭ مۇددەسىن قورعاۋدا كۇشتەردىڭ ارا سالماعى مۇلدە تەڭ ەمەستىگىن كرەمل ءتۇسىنۋى ءتيىس بولعان. ايتپاقشى، مەن يراننىڭ مۇددەسىن قورعاۋ دەگەن يدەيانىڭ ماقساتىن مۇلدە تۇسىنبەيمىن. بىرەۋلەر رەسەي مەن يران باياعىدان وداقتاس ءارى وداقتاستىعى ۇزاققا باراتىن ەلدەر دەپ بوي بەرمەيدى. ءبىر جاعىنان، دوستارىڭدى قيىندىقتا تاستاپ كەتۋ جىگىتتىككە جاتپايتىن قىلىق… باياعىدا بالا كەزىمىزدە اۋلاداعى بۇزاقىلاردىڭ اراسىندا “جىگىتتىك كودەكس” دەگەن بولاتىن. توبەلەسكەن تاراپتاردىڭ ەستىسى “جىگىتتىگىن” دالەلدەۋ ءۇشىن عانا توبەلەسە بەرۋ اقىماقتىق ەكەنىن تەز ۇعىپ، كۇشى باسىمعا جول بەرەتىن.

– بىراق مىنا جاعدايعا باسقا جاعىنان دا قاراۋعا بولادى عوي. باتىس ەلدەرى كۇشتەرىنىڭ اسادقا سوققى جاسايتىنى تۋرالى ءبىر اپتا بويى ايتىلدى. نەگىزگى تاقىرىپ وسى بولدى. جۇرتتىڭ ءبارى بۇدان الدەقايدا اۋقىمدى سوققىنى كۇتتى. بىراق ماعان اقش قارۋلى كۇشتەرىنىڭ ءساۋىردىڭ 13-ىنەن 14-ىنە قاراعان تۇنگى شابۋىلى مۇلدە شەكتەۋلى ءارى سيمۆوليكالىق سيپاتتاعى سوققى بولىپ كورىنەدى. بۇل، ياعني اسادقا شەكتەۋلى اۋقىمدا سوققى بەرۋ ۆاشينگتوننىڭ پەنتاگوندا تالقىلاپ الىپ قابىلداعان سانالى، ابدەن ويلانعان شەشىمى مە؟ الدە شابۋىل اۋقىمىنا ماسكەۋدىڭ قىسىمى اقىرى ءبارىبىر اسەر ەتتى مە؟

– بۇل جەردە ماسكەۋدىڭ قىسىمى ەشقانداي ءرول ويناماعانى انىق. مەنىڭشە، دونالد ترامپ كوپ نارسەنى – جاڭادان قۇرىلعان كواليتسياداعى وداقتاستارىنىڭ پىكىرىن دە، كونگرەستەگى قارسىلاستارىنىڭ پىكىرىن دە جانە وزگە دە كوپتەگەن جايتتاردى ەسكەرگەن سياقتى. ولار ءاۋ باستان داماسكىنى بەلگىلى ءبىر قىلمىسى ءۇشىن جازالاۋدى عانا كوزدەدى. نەگىزى، ءاۋ باستان وسىلاي دەپ ايتىلدى عوي. اساد رەجيمىن قۇلاتۋ، سيرياداعى وپپوزيتسيا مەن بيلىكتەگى رەجيم اراسىنداعى كۇشتەردىڭ ارا سالماعىن وزگەرتۋ تۋرالى اڭگىمە مۇلدە بولعان جوق. بۇعان قوسا، قازىر سيريانىڭ تەرريتورياسىنىڭ كوپ بولىگىنە باقىلاۋ ورناتقان اساد بيلىگىن قۇلاتىپ، وپپوزيتسيانى قولداۋ تۋرالى ءتىپتى ايتىلعان جوق.اسادقا قارسى قارۋلى وپپوزيتسيا تالقاندالدى، سوندىقتان قازىر ونى الدەبىر كۇش دەپ ساناۋعا كەلمەيدى. سوندىقتان اڭگىمە بولجامدى حيميالىق شابۋىل ءۇشىن اسادتى ۆاشينگتوننىڭ حالىقارالىق وداقتاستارىنىڭ مۇددەسىن دە، امەريكانىڭ ءوز ىشىندەگى پىكىرلەردى دە ەسكەرە وتىرىپ جازالاۋ تۋرالى عانا بولدى.

– ءيا، باشار اسادتىڭ ءوزىن جويۋ نيەتى جوعىن ترامپ اشىق ايتتى عوي. بىراق سوڭعى تۋيتتەرىندە ول اقش پرەزيدەنتى رەتىندە اسادتى “حايۋان، قاندىقول قىلمىسكەر” دەپ اتايدى! ەندى مىنا شۋدىڭ بارىنە سەبەپ بولعان نەگىزگى تۇلعاعا ويىسساق. كەزىندە ۇزاق جىلدار ۇلىبريتانيادا وقىپ ءبىلىم العان ينتتەليگەنت ادام، وفتالمولوگ دارىگەر اساد ترامپتىڭ سوزىنشە، “حايۋان” اسادقا قالاي اينالدى؟

– پاتشاعا اينالاسىنداعى نوكەرلەرى قاتتى ىقپال ەتەدى. قولىنداعى بيلىك ونى وسىنداي ادامعا اينالدىردى. بۇعان قوسا، سيريانىڭ جوعارى ەليتاسىنداعى جاعدايدى ءبىز ونشا بىلمەيمىز عوي. اسادتىڭ اينالاسىندا سيريانىڭ قازىرگى اكىمشىلىگىندە نەگىزگى پوزيتسيالارىن ساقتاپ قالعان اكەسىنىڭ بۇرىنعى جاقتاستارى كوپ. وعان سولار ۇنەمى قىسىم جاسايدى. سوندىقتان سولاردىڭ ايتقانىنان شىعا الماي ءوز بەتىنشە ارەكەت ەتۋگە دارمەنسىز. ارەكەتتەرى تۇرعىسىنان العاندا، ول شىنىمەن ءالسىز ادام. باشار اساد – قۇر سيمۆول. حمەيميمدەگى بازادا نەمەسە ماسكەۋگە كەلگەن كەزدە تەلەەكراننان كورگەندە ونىڭ ينتەلليگەنت ادام، دارىگەر بولعان كەزدەگى كەلبەتىنىڭ جۇرناقتارى قالعانىن كورەسىڭ. بىراق وعان اينالاسىنداعىلاردىڭ ىقپالى وتە كۇشتى. بۇعان قوسا، داماسك رەجيمى باسشىسى كەلبەتىن وزگەرتۋدە سيريادا وتىرعان ادامداردان بولەك، يراننىڭ، يراندىق كەڭەسشىلەر مەن گەنەرالدار دا ۇلكەن ءرول اتقاردى. ونىڭ بولمىسىن ءارى-بەرىدەن سوڭ اكەسىنىڭ ەسكى گۆاردياسى دا ەمەس، ءدال سولار وزگەرتىپ جىبەردى.

اقش پەن ونىڭ وداقتاستارى نىساناسىنا اينالعان باشار اسادقا تيەسىلى نىساندارىنىڭ ءبىرى. سيريا. 14 ءساۋىر، 2018 جىل.

اقش پەن ونىڭ وداقتاستارى نىساناسىنا اينالعان باشار اسادقا تيەسىلى نىساندارىنىڭ ءبىرى. سيريا. 14 ءساۋىر، 2018 جىل.

 

– داماسكىدەگى رەجيم اقىرىنا دەيىن سوعىسۋ نيەتىنەن اينىمايتىنى انىق، ويتكەنى سوعىستا بۇرىنعىسىنشا جەڭىپ كەلەدى ءارى اساد اسكەرىنە ونشا كوپ زيان كەلگەن جوق. ال اسادقا قارسى شىققان قارۋلى وپپوزيتسيانىڭ قولىندا جالعىز ءارى سوڭعى تىرەگى – يدليب قانا قالدى. كوپ ۇزاماي اساد وعان دا شابۋىلداپ، ونى دا باسىپ الاتىنى ءسوزسىز. سوندا مىنا سوعىس اقىرى اساد پەن ءپۋتيننىڭ جەڭىسىمەن بىتكەلى تۇر ما؟

– وكىنىشكە قاراي، سيريالىق جانە يراندىق ورتاسى قالىپتاستىرعان، جىگەردەن جۇرداي، قۇر سيمۆولعا اينالعان اساد، ونىمەن بىرگە رەسەي جەڭەدى دەگەن شىندىقتى مويىنداۋ كەرەك بولاتىن سياقتى. ۇزاققا سوزىلعان سيريا دراماسى تەك وسىلاي اياقتالاتىن سىڭايلى. اقش تا، ونىڭ وداقتاستارى دا بۇدان ارعى قادامعا بارعىسى كەلمەيدى. ونى مىنا سوققى كورسەتتى. سوندىقتان كوپ ۇزاماي داماسكىدەگى رەجيم وپپوزيتسيانى رەسەي مەن يراننىڭ قولداۋىمەن تۇپكىلىكتى جەڭەدى.

​– اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ سيرياداعى اساد ۇكىمەتى نىساندارىن اتقىلاۋ تۋرالى بۇيرىق بەرۋىنە بايلانىستى جاساعان مالىمدەمەسىندە “رەسەي ەكىنىڭ ءبىرىن تاڭداۋى ءتيىس – يا تۇنەك جولمەن كەتە بەرەدى، يا وركەنيەتتى ەلدەرگە، تۇراقتىلىق پەن بەيبىت كۇشتەرگە قوسىلادى. ءبىر كەزدەرى رەسەيمەن، مۇمكىن ءتىپتى يرانمەن دە ءتىل تابىسارمىز دەپ ۇمىتتەنەمىن، بىراق ولاي بولماۋى دا مۇمكىن. بىراق ءبىز ەكەۋىنە كوپ نارسەنى – الەم تاريحىنداعى ەڭ ۇلى جانە قۋاتتى ەكونوميكا مۇمكىندىگىن ۇسىنا الامىز” دەدى. قىسقاسى، كامپيتپەن ەمەكسىتىپ قويدى. ترامپ سۋرەتتەگەن بولاشاقتىڭ مۇنداي ستسەناريى قازىر سىزگە فانتاستيكا بولىپ كورىنەدى؟

– ءبارى رەسەيدىڭ ءوز ىشىندەگى جاعدايدىڭ وربۋىنە جانە الگى “كامپيتتى” الۋ ءۇشىن ونىڭ قازىرگى باسشىلىعىنىڭ وزگەرۋگە قانشالىقتى دايىن ەكەندىگىنە بايلانىستى. ماسكەۋگە ازىرشە “كامپيتتىڭ” كەرەگى جوق. سوندىقتان ول قازىرگى ساياساتىن جالعاستىرا بەرەتىنى انىق. يراندا دا ءدال سونداي جاعداي. ترامپ “وركەنيەتتى الەم” دەپ اتاعان ەلدەرمەن جۋىق-ارادا تۇسىنىستىك ورناتۋعا يران بيلىگى دايىن ەمەس. بۇل – باياعىدا ءمالىم بولعان شىندىق. سوندىقتان ترامپتىڭ بۇل مالىمدەمەسىنە الىس پەرسپەكتيۆادا بولماسا، جۋىق ارادا رەسەي دە، يران دا يلىگە قويمايدى.

 

(ازاتتىقتىڭ ورىس قىزمەتى ءتىلشىسى الەكساندر گوستەۆ العان سۇحبات ورىسشادان اۋدارىلدى.)

Related Articles

  • اقش سەناتى ۋكرايناعا قارجىلاي كومەك قاراستىرىلعان زاڭ جوباسىن ماقۇلدادى

    اقش كونگرەسى.  اقش سەناتى 13 اقپاندا ۋكراينا، يزرايل جانە تايۆانعا 95 ملرد دوللار بولاتىن قارجىلاي كومەك بەرۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن ماقۇلدادى. سەناتتا دەموكراتتار باسىم ورىنعا يە. ەندى زاڭ جوباسىن رەسپۋبليكالىق پارتيا باسىم وكىلدەر پالاتاسى قارايدى. وكىلدەر پالاتاسىندا جوبانىڭ زاڭ ستاتۋسىن الۋعا مۇمكىندىگى از دەگەن بولجام دا ايتالادى. پرەزيدەنت-دەموكرات دجو بايدەن ءبىراز ۋاقىتتان بەرى ەكى پالاتانى ۋكراينا مەن اقش-تىڭ ءۇندى-تىنىق مۇحيت اۋماعىنداعى سەرىكتەستەرىنە كومەك بەرۋدى جىلدامداتۋعا شاقىرىپ كەلەدى. ۋكراينا بيلىگى باستى وداقتاسى اقش-تان قولداۋ ازايعان تۇستا قارۋ-جاراق جەتپەي جاتقانىن بىرنەشە رەت مالىمدەگەن. ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي بۇگىن، 13 اقپاندا اقش سەناتىنىڭ بۇل زاڭ جوباسىن ماقۇلداعانىنا العىس ايتتى. قۇجاتتا كيەۆكە 61 ملر دوللار بەرۋ قاراستىرىلعان. “امەريكانىڭ كومەگى ۋكرايناعا بەيبىت ءومىردى جاقىنداستىرىپ، الەمدىك

  • اقش سەناتى ۋكراينا مەن يزرايلگە كومەك بەرۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن ماقۇلدادى

    ازات ەۋروپا / ازاتتىق راديوسى اقش سەناتى ۋكراينا مەن يزرايلگە 118 ميلليارد دوللار قوسىمشا قارجى كومەگىن بەرۋ تۋرالى ەكى پارتيا ۇسىنعان زاڭ جوباسىن جانە اقش-تىڭ وڭتۇستىك شەكاراسىن نىعايتۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن ماقۇلدادى. بىلتىر قازان ايىنان بەرى جالعاسىپ كەلە جاتقان “ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە بايلانىستى قوسىمشا قارجىلاندىرۋ تۋرالى” داۋعا نۇكتە قوياتىن كومپروميستىك ءماتىن اقش سەناتىنىڭ سايتىنا شىققان. زاڭ جوباسى بويىنشا، سەناتورلار 60 ميلليارد دوللاردى ۋكراينانى قولداۋعا، 14 ميللياردتى يزرايلگە كومەككە، 20 ميللياردتان استام دوللاردى اقش-تىڭ مەكسيكامەن شەكاراسىن قاۋىپسىزدەندىرۋگە، شامامەن بەس ميللياردتى اقش-تىڭ تىنىق مۇحيت ايماعىنداعى سەرىكتەرىن قارجىلاندىرۋعا، ەكى جارىم ميللياردقا جۋىق دوللاردى “قىزىل تەڭىزدەگى” وپەراتسيانى قولداۋعا، تاعى دا سونداي قارجىنى اقش-تىڭ ورتالىق قولباسشىلىعىنا ءبولۋدى جوسپارلاعان. اقش پرەزيدەنتى دجو بايدەن كونگرەسستەن ۋكراينا، يزرايل جانە تايۆانعا

  • ماسكەۋ توقاەۆتان پريگوجيننىڭ بۇلىگىن باسۋعا كومەكتەسۋدى سۇرادى ما؟

    ەلنۇر ءالىموۆا قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ جانە رەسەي باسشىسى ۆلاديمير پۋتين. بۇل اپتادا باتىس باسىلىمدارى ماۋسىم ايىندا «چۆك ۆاگنەردىڭ» جەتەكشىسى ەۆگەني پريگوجيننىڭ اسكەري بۇلىگى كەزىندە رەسەي قازاقستاننان كومەك سۇراعانىن، بىراق پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ودان باس تارتقانىن جازدى. سونىمەن قاتار استانا مەن انكارا اسكەري سالاداعى سەرىكتەستىكتى كۇشەيتىپ، 2024 جىلى ەلدە درون شىعارا باستايتىنىنا توقتالدى. بۇدان بولەك ورتالىق ازيا باتىس ەلدەرى ءۇشىن نە سەبەپتى ماڭىزدى ايماققا اينالعانىن تالدادى. قازاقستان مەن تۇركيا ANKA درونىن شىعارا باستايدى اقش-تاعى Jamestown قورى قازاقستان مەن تۇركيا اسكەري سەرىكتەستىكتى كۇشەيتىپ جاتقانىنا نازار اۋدارادى. قازاقستان 2024 جىلدان باستاپ ەلدە تۇركيانىڭ Anka دروندارىن شىعارا باستايدى. 28 قاراشا كۇنى قورعانىس مينيسترلىگى درون وندىرەتىن وتاندىق كومپانيانى تاڭداپ جاتقانىن حابارلادى. مالىمدەمەدە تۇركيانىڭ Anka درونى ەلدە

  • ازەربايجان قاراباققا شابۋىل باستادى. قازىرگە دەيىن نە بەلگىلى؟

    ازاتتىق راديوسى ازەربايجان قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ تاۋلى قاراباقتا “ارمەنيالىق اسكەريلەردىڭ پوزيتسياسىن جويدىق” دەپ تاراتقان فوتوسى. 19 قىركۇيەك 2019 جىل.  19 قىركۇيەكتە ازەربايجان تاۋلى قاراباقتا “انتيتەرروريستىك وپەراتسيا” باستاعانىن مالىمدەدى. باكۋدىڭ بۇل مالىمدەمەسىنەن سوڭ قاراباقتا تۇراتىن ارمياندار ارتيللەريادان شابۋىل باستالعانىن ايتادى. “ستەپاناكەرتتە جارىلىس ەستىلىپ جاتىر. بالالار مەن اتا-انالار جەرتولەلەرگە ءتۇستى. بالكونىمنان ءار جاقتان جارىلىس داۋىسى ەستىلىپ جاتىر، توقتار ەمەس. ارتيللەريا قاتتى اتقىلاپ جاتىر، اتىس داۋىسى دا تولاستار ەمەس” دەدى تاۋلى قاراباقتاعى تاۋەلسىز جۋرناليست مارۋت ۆانيان. ازاتتىقتىڭ ارميان قىزمەتىنىڭ حابارلاۋىنشا، 19 قىركۇيەك 11:10-دا ازەربايجان كۇشتەرى قاراباقتاعى اسكەران اۋدانىن اتقىلاعان. “ەحو كاۆكاز” سايتى ستەپاناكەرت قالاسىندا اۋە دابىلى قاعىلعانى حابارلاندى. ستەپاناكەرت قالاسىندا قاشىپ بارا جاتقان ادامدار. 19 قىركۇيەك 2023 جىل. تاۋلى قاراباقتاعى ارميانداردىڭ باقىلاۋىنداعى ايماقتىڭ ومبۋدسمەنى

  • اقش ۋكراين ساربازدارىن F-16 جويعىش ۇشاقتارىن باسقارىپ ۇيرەتۋگە رۇقسات بەردى

    F-16 جويعىش ۇشاعى.         اقش پرەزيدەنتى دجو بايدەن ۋكراين ۇشقىشتارىن F-16 جويعىش ۇشاعىن باسقارىپ ۇيرەتۋگە رۇقسات بەردى. بۇل جونىندە پەنتاگوننىڭ ءباسپاسوز حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى سابرينا سينگح حابارلادى. ونىڭ ايتۋىنشا، نيدەرلاند جانە دانيا وقىتۋ جاعىنا جاۋاپ بەرۋى مۇمكىن. پەنتاگون وكىلى بۇدان وزگە اقپارات بەرمەدى. شىلدە ايىندا Politico جۋرنالى دانيا مەن نيدەرلاند باستاعان 11 ەلدەن قۇرالعان كواليتسيا ۋكراين ۇشقىشتارىن F-16 جويعىش ۇشاقتارىن باسقارىپ ۇيرەتۋگە دايىن ەكەنىن، الايدا ول ءۇشىن ۇشاقتى شىعارۋشى ەل اقش-تىڭ رەسمي رۇقساتى قاجەت ەكەنىن حابارلاعان. باسىلىمنىڭ جازۋىنشا، دەگەنمەن 11 ەلدىڭ ەشقايسىسى ازىرگە ول باعدارلاما ءۇشىن ۇشاق بولمەگەن. شىلدە ايىندا اق ءۇيدىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى ۇيلەستىرۋشىسى دجون كيربي وقىتۋ مەرزىمى، ورنى مەن ۇزاقتىعى ءالى قاراستىرىلىپ جاتقانىن ايتقان. وتكەن اپتادا Politico

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: