Жүгіртпелер
 | 
  • Тарих

    БӨРІНІҢ АТЫН АЛҒАН ИТЕЛІ МЕН МОЛҚЫ

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 27, 2022  |  3,064 views

    («”В”дыбысының өмірі» мақаласынан үзінді) Ворг(ворк). Бұл кәдімгі көк түсті және осыған байланысты бөріні білдірді. Бөрі деген сөздің өзі көк түсті ұғындырады. Ворг(ворк) сөзі В дыбысының “ұб, об, аб, ба, бо, бұ, ұ, у” болып түрленуіне сай, бурғ, ворғ, буры, влуе, бөрі, бөрік, волк сөздерін тудырды. Волк – өлекшін. Влуе(бөре, бөле) – ағылшын тіліне көк түсті білдіретін атау ретінде ғұндар жағынан енді. Волф(бөріп) сөзі оларда бөріні білдіреді. Бурыл түс те көк түсті негіз етеді. Қазақта “бөріктіріп қырады” деген сөз бар. Бұл біріктіріп қырады деген мағынаны береді. Қазақтың бірігу деген сөзінің әубаста туылуына да бөрілердің азығын ұстаудағы ұйымшаң әрекеті әсер еткен. Волк(бөрғ) – Шығыс Еуропа жерінде бөріні білдірді. Волк сөзі болғ, болқы

    1249
  • Тарих

    ТҰҒЫРЫЛ ХАННЫҢ ӘЛЕМДІ БИЛЕГЕН ҰРПАҚТАРЫ

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 27, 2022  |  2,234 views

    Тұғырыл ханның Нылқы шамғұн(санғұн), Еке(Үкі), Тайбұға деген үш ұлы болды. Нылқы шамғұннан тараған әулет Торғауыт, Қалмақ, Абақ-Сахара қатарлы ордалардың билеушілері болса, Тайбұғадан тараған әулет Сібір, Төмен хандықтарын биледі. Тұғырыл ханның інісі Жақа қамбының қызынан туған жиендер Ұлы Моғол ордасын, Қытайды, Иранды билесе, өзінің Құлағудан туған жиендері Иранды тағы дүбірлетті. Тұғырыл ханның ұрпақтарынан Қазан, Қажы-Тархан(Астрахан), Қасым хандықтарының тағына отырғандар да болды. Қырым хандығын билеген Тұғырыл хан ұрпақтары тұтас Жошы ұлысындағы барлық хандықтарды шеңгелінде ұстады. Жошы ұлысынан шыққан хандықтардың тәуелсіздігін қорғау жолындағы шайқастарды ұйымдастырушы болды. Қырым хандығын билеген Тұғырыл ханның ұрпақтары Қырым хандарының есімінің бәрінде Керей қосымшасы бар. Бұл туралы Орыс зерттеушілері екіге жарылады. Бірі, Қажы -Керейді Тұғырыл хан әулетінен десе, бірі

    385
  • Зуқа батыр 150 жыл

    Оспан Батырдың Чойбалсан маршалға жазған хаты

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Feb 1, 2021  |  6,266 views

    Суретте Оспан Батырдың 1944 жылы наурыз айында Чойбалсан маршалға жазған хаты берілген. Хатта Оспан Батырдың өз қолы қойылған, мөрі (таңбасы) басылған. Хаттың аудармасы: Аса құрметті маршал жолдасқа сәлем (жазамын мәнісі:) Ол жақтағы біздің әскерлердің кемшілік* нәрселер болса біздің мына барған кісілерден айтып жіберіңіздер. Және де сол әскерлер жауды қамап алған екен, асса 10 күн, қала берсе 6-7 күн, шамалары болса қамасын, егер азық басқалай нәрселері болса оны бұл жерден толық қып береміз, кемшілік* нәрселеріне біз міндеттіміз, сол үшін әскерлерге осы хабарларды даньбау* арқылы тиілсе екен деп құрметпен Батыр Оспан (қолтаңбасы, мөрі). 33. 3/3 Қысқаша түсіндірме: Кемшілік*: хатта бұл сөз мінездеме мағынасында емес, қажеттілік, бұйымтай, керек-жарақ сияқты әлеуметтік һәм тұрмыстық мағынада

    1222
  • Зуқа батыр 150 жыл

    Алтай өлкесінің Шыңжаңға өз еркінен тыс қосылғанына 100 жыл (1920-2020)

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 27, 2021  |  3,621 views

    1920- жылға дейін Синьцзян мәселесіне Алтай өлкесі қамтылмайтын-ды. Алтай өлкесі 130 жылдай орталық үкіметке жеке қарап келді де, 1919-1920 жж арасындағы ішкі-сыртқы саяси һәм гео-стратегиялық мәселелерге байланысты жеке өлке статусы біржолата жойылған еді. Синьцзян губернаторы Яң-ның қолқа салуымен Алтай өлкесі Синьцзян провинциясының қарауына өтті. Мына әкімшілік карта 1916-1920 жылдар арасында дайындалған. Осы картада Алтай Өлкесі анық көрінеді. Цин империясы құлаған соң билікке келген буржуазиялық үкімет бүкілмемлекеттік құрылтай жиналысын өткізеді сонымен бірге сол жылы уақытша үкіметтің кезектен тыс президент сайлауы өтеді. Осы саяси іс-қимылға Алтай өлкесі жеке ел ретінде қатысқан. Ол туралы кейін айтамыз. 1905, 1908, 1912 жж арасындағы күрделі әкімшілік реформалардан кейін Алтай-Қобда елінде түбегейлі өзгерістер болды. 1914- жылы Құлжа

    723
  • Тарих

    РИМ БИЛЕУШІЛЕРІ ҰЛЫ ДАЛАДАН БАРҒАН БА?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Sep 6, 2020  |  8,191 views

    Ителі руы – іргелі рулардың бірі. Атауы жағынан Ителі кәдімгі Ителгі құстың атауының ғасырлар легінде ғ, г әріптері түсуіне байланысты өзгеріске ұшыраған түрі болуы мүмкін. Екінші жақтан алғанда, Ид-Телы, Иди-Теле болып ежелгі Алтайлық Телелердің бір бұтағы болуы мүмкін. Ид-Телы, Иди-Теле атаулары оларды Жер-Телелері(отырықшы Теле) және қасқырды төтем еткен Телелер ретінде көрсете алады. Ителінің шежіре бойынша Көкбұлақ деген атаның немересі екенін танысақ, Көк сөзінің Құдайы сипаттар мен көк бөріге, киеге қатыстылығын ескерсек ит сөзінің әрі жағында қасқыр төтемі жатады. Италияндардың ит емген(қасқыр емген) екі баланы төтем санап, күні бүгінге дейін Ителі атауынан Ителия(Италия) болып тұрғанын біле аламыз. Оның үстіне Көкбұлақ аталатын кей жерді халық Көкебұлақ деп те айтады. Көкебұлақ – Тыва

    2701
  • Көз қарас

    Шонжының Гео-Стратегиялық Шындығы (сараптамалық мақала)

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jun 20, 2020  |  3,864 views

    Бұл аудан (Шонжы) қарасаңыз шекараға тиіп тұр. Шекараның күншығыс бетінде аты қаззаққа берілген Іле Қазақ Автономиялы Облысы бар (екінші сүгірет). Онда жер қайысқан қалың қазақ тұрады. Автонрмиялы облыс ШУАР’дан бұрын құрылған. Орталығы Құлжа қаласы (үшінші сүгіреттегі 1-ге қараңыз). Осы автономиялы қазақ облысына қазір сегіз аудан, бір қала төте қарайды. Олар: КҮНЕС, НЫЛҚЫ, ТОҒЫЗТАРАУ аудандары (үшінші сүгіреттегі 5,6,9-ға қараңыз). Бұл үш аудан Іле аңғары мен Іле дариясының басына орналасқан қазақ ең көп, ең іргелі қоныс тепкен, тарихы өте терең, байырғы қазақ жері. Осы үш аудан қазақтары 20- ғасыр басында Орынборға арнайы хат жазып, Алаш баспасөзін қолдап қаржы жолдап, өздерін де Алаштың алыстағы бір бөлшегі санаған-тын. Осы үш аудан тың игеріп, там

    848
  • Тарих

    Кенесары Хан мен баласы Сыздық Сұлтан туралы дерек Осман мұрағатынан

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jun 18, 2020  |  4,530 views

    Кенесары Хан мен баласы Сыздық Сұлтан туралы дерек Осман мұрағатынан кездесуі бек мүмкін. Бұған ешқандай да шүбәңіз болмасын. Бірінші сүгірет, Осман елінде жарық көрген “Басират” (basîret) атты газет. Екінші және үшінші сүгірет, Осман мемлекетінде жарық көрген “Уақыт” атты газет. Төртінші сүгірет, Осман сұлтаны Әбдүләзиздің Қашқарияға көмекке жіберген әскери қару-жарақ, оқ-дәрісінен бір парша көрініс. Кенесары мен Сыздық Сұлтан туралы Осман деректері шыны керек әлі толық зерттелген жоқ. Хан Кенесарының ұлт-азаттық көтерілісін Қазақстан аймақтарымен шектеп бөліп қарау ең үлкен қателік саналады. Хан Кене мен Шығыс Түркістандағы қазақ, ұйғыр, дұңған көтерілістері арасындағы саяси, әскери қатынастар туралы дерек те қытай мұрағатында көмулі жатыр. Онда Шәуешек, Құлжа және Үрімжі қалаларындағы қазақтардың Хан Кенемен және кейінгі

    1390
  • Мәдениет

    Мифологиядағы «Ит-құс» пен «Ителі» атанған ру аттары

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Apr 13, 2020  |  4,758 views

    «Ғылым инемен құдық қазғандай» деп бекер айтылмаған. Өйткені, шүйліккен тақырыбыңның түп негізін анықтау үшін үн, әуен, дыбыс, із, әріптермен сөз-сөйлемдердің ауыспалығын, құбылмалығын оның түбірі мен түркілік негізін, тіпті бейнелердің бейімділігіне дейін анықтау арқылы қорытынды жасауға тура келеді. Мұндай жіңішкелікке қарағанда өзі «мен мұндалап» айғалап тұрған анықтамалықтан жалтақтау ғылым – білім, тарихқа деген жауапсыздық екенін ескеріп, ежелден тарих бетіне қатпарлы түскен «Ителі» атауы мен бүгінгі Абақ керейдің бір табы болған «Ителі» руы атының қалайша ұқсастығын өз әлімізше дәлелдей кетуді жөн көрдім. Әрине, қазақ ұлты рудан құралғандығы шындық. Ендеше, руды зерттеу арқылы ұлтты, тіпті дүние тарихына үңілуге болатын сияқты. Алдымен оқырманның есіне саларым, халқымыздың ежелден бүгінге дейін «Ит», «Бөрі», «Қасқыр», «Көкбөрі», «Құртқа»,

    2073
  • Тарих

    Нұралы батыр Есіркепұлы (1714 – 1787)

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Apr 8, 2020  |  6,153 views

    Қазақтың ұлы ғалымы Ш.Ш.Уәлиханов Абылайханға арналған өз еңбегінде XVIII ғасырдың қазақ тарихы үшін аса бір ауыр кезең болғандығын ашып айтады. Қазақты қан жылатқан «Ақтабан шұбырынды» жылдардың халық есінен көтеріле қоймағынын да тілге тиек етеді, сөйте отырып жалпы  тарихи дәуір жөнінде «Абылай дәуірі қазақтардың ерлігі мен серілігінің ғасыры болды» деп жазып қалдырған. «Қазақтардың ерлігі мен серілігінің ғасыры болған» деп сипатталған Абылайхан дәуірінде жасаған батырлардың бірі -  Абақ керейдің жастабан атасынан тарайтын Нұралы Есіркепұлы еді. Батырдың соңғы ұрпақтары мен артында қалған халқы батыр атаның ерлігі мен еңбегін жырға қосқан кезде: Жорықтар жолын бастаған, Ер Қосай батыр Нұралы. Тарихқа ізін тастаған, Жәнтекейұлы Шақабай. Шақырған қалың бақадай, Өзіммен бірге тел өскен. Бекназар, Қосай атадай,

    2611
  • Тарих

     БАҺАДҮР БОТАҚАРА (Дастан)

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Apr 2, 2020  |  3,793 views

     Талапбек АЗАНБАЙ                                                                                     Ақын Талапбек АЗАНБАЙ  1965 жылы Қытай Халық Республикасы , Шыңжаң Ұйғыр автономиялық районы, Алтай аймағы, Алақақ өңірінде дүниеге келген . 2004 жылы ата жұртына көшіп келіп, қазірғы кезде Алматы облысының Ескелдіауданында тұрады. Бегілі ақын Талапбек Өнерхан ұлы АЗАНБАЙ 1990 жылдан бастап әдеьиетке араласып, «Алтын тау салтанаты», «Қыран меруеті» атты жыр жыйнақтарда ШҰАР көлеміндегі түрлі басылым Газет -  Жорналдарында 200 –ден аса өлең,толғау, баллада және поэмалары жарық көріп,

    1268
load more

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: