|  | 

قازاق حاندىعىنا 550 جىل

قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا وراي تاريحتى كيىمدە تاڭبالاعان كورمە ءوتتى (فوتو)

426519_1431417761_150_150_0

استانا. 12 مامىر. BAQ.kz – بۇگىن استانا قالاسىنداعى ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە سۋرەتشى اڭساعان مۇستافانىڭ قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا ارنالعان «شاشۋ» اتتى قازاقى ناقىشتا سالىنعان سۋرەتتەرىنىڭ كورمەسى ءوتتى.  

ەندى ۇستىمىزگە اعىلشىنشا جازىلعان جەڭىل ءسوز بەن جات ەلدىڭ جۇلدىزدارى، وزگە ۇلت پەن ەلدىڭ تاڭباسى سالىنعان فۋتبولكالاردى ەمەس، قازاقستاندا جاسالعان، قازاقتىڭ حاندارى مەن باتىرلارى، ارىستارى مەن الىپتارى، ۇلتتىق سالت-داستۇرىمىزدەن كورىنىستەر جانە قازاق ومىرىمەن باعزىدان بايلانىسىپ كەلە جاتقان قىران بۇركىت، كوك ءبورى جانە جىلقى بەينەلەرى ورنەكتەلگەن جەڭىل جەيدەلەردى كيۋىمىزگە مۇمكىندىك بار.

اڭساعان مۇستافانىڭ قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا ارناپ وتكىزگەن كورمەسىندە وسىنداي 55 ۇقساماعان ۇلتتىق ۇلگىدەگى جەڭىل جەيدە تانىستىرىلىپ، ولاردىڭ سۋرەتتەرى قويىلدى.
تارلان تاريحتىڭ تاۋ تۇلعالارىن تاڭداۋدا شەبەرلىك تانىتىپ، ەلدىكتىڭ تۇعىرىن قازاق ومىرىمەن دە بايلانىستىرعان سۋرەتشىنىڭ تىلەگى ەندىگى جەردە وسى جەڭىل جەيدەلەردى ءبىر ادام بولسا دا كيىپ، كيىم ارقىلى ءوزىنىڭ ۇلتتىق رۋحىن كورسەتسە ەكەن دەيدى.
«بۇل كورمە قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا ارنالعاندىقتان سۋرەتتەرىمدە تاريحتا وتكەن تۇعىرى بيىك تۇلعالاردى، سالت-ءداستۇردى، ۇلتتىق ويىندارىمىزدى بەينەلەدىم. ويتكەنى ءبىزدىڭ ەلدىگىمىز حاندار بيلىگى مەن باتىرلار بىلەگىنىڭ كۇشىمەن عانا قالىپتاسقان جوق، تاريحتى قالىپتاستىرۋدا بۇكىل قازاق قوعامىنىڭ ءرولى وزگەشە. بەس عاسىردىڭ ىشىندە اتا دا، بالا دا، باتىر دا بار. ۇلتتىق ءداستۇرىمىز بەن سالتىمىز بار. سوندىقتان 55 ءتۇرلى سۋرەتتى ءبىر-بىرىنە ۇقسامايتىن 55 ۇلگىدە سالدىم. بۇل ويدى قۋا بەرسەڭ 500 سۋرەت تە سالۋعا بولادى. بىراق، مەن ۋادەمدى 55 سۋرەتكە بەرگەننەن كەيىن وسى دۇنيەلەر ومىرگە كەلدى. سۋرەتتەردى ءتۇرلى-ءتۇستى جانە جەڭىلدەۋ ەتىپ جاستار جاعىنا باعىتتادىم»،-دەيدى ا.مۇستافا.

ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ جونىندەگى پرورەكتورى ديحان قامزابەكۇلى سۋرەتشى اڭساعاننىڭ ونەرىن جوعارى باعالاپ، جينالعان ستۋدەنت جاستاردى وسىنداي قاراپايىم تۇرمەن دە ەلگە رۋح سىيلاپ، ۇلتقا ۇلەس قوسۋعا بولاتىنىن ايتتى.
«وتانشىلدىق پەن ۇلتتىق رۋحتى كۇندەلىكتى تۇتىناتىن تاۋارلارىڭىز ارقىلى جەتكىزۋ، قاراپايىم فورماتتا ناسيحاتتاۋ قازىرگى قوعام ءۇشىن وتە ماڭىزدى. اڭساعاننىڭ سۋرەتتەرىنىڭ بارىندە ەلگە قىزمەت ەتۋ يدەياسى جاتادى. كەز-كەلگەن رۋحاني دۇنيەنى ۇلتتىڭ مۇددەسىنە ساي قىلۋ – اڭساعاننىڭ رۋحاني ۇستانىمى دەپ بىلەمىن. مىنە بۇگىن اڭساعان ءاربىر ادام ءوز ماماندىعىنا ساي ۇلتتىق مۇددەنى، ەلدىك رۋحتى كوتەرە الاتىنىن كورسەتىپ وتىر»،-دەدى ول.

قازىرشە ەلدىكتىڭ رۋحى كەستەلەنگەن بۇل جەڭىل جەيدەلەر زاۋىتتا ءوندىرىلىپ، ساتىلىمعا شىقپاپتى. اۆتورلىق قۇقىعىن قورعاپ، بازارعا سالامىن دەگەن كاسىپكەرلەر شىعىپ جاتسا قارسى بولمايتىنىن ايتقان اڭساعان بىلاي دەدى:
«بۇل فۋتبولكالاردى ساتپايمىن، شىعارعان دا جوقپىن. ونداي مۇمكىندىگىم دە جوق. مەنىكى تەك قولىمنان كەلگەن ونەردى وسى اتاۋلى مەرەكەگە ارناۋ. بۇل 55 ءتۇرلى ديزاين «اباي» جانە «ۇلت» پورتالدارىنا قويىلاتىن بولادى. كەز-كەلگەن كىسى سولاردىڭ ىشىنەن وزىنە ۇناعانىن جۇكتەپ الىپ فوتوسالونداردان شىعارتىپ الۋلارىنا بولادى. كاسىپكەرلەر كوپتەپ شىعارۋعا نيەت تانىتسا قارسى ەمەسپىن. قايتا، اۆتورلىق قۇقىعىم قورعالعان كۇيدە بازارعا شىعىپ جاتسا قۋانامىن».

كورمەنىڭ تۇساۋكەسەرىنە ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى ەرلان سىدىقوۆ، «ورلەۋ» باۇو» اق ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى مۇرات ابەنوۆ جانە ساياساتتانۋشى ايدوس سارىم مەن قازاقستان كۆن وداعىنىڭ پرەزيدەنتى ەسەن ەلەۋكەن قاتىسىپ، لەنتا قيدى. سۋرەتشى اڭساعاننىڭ قولىنان شىققان تۋىندى باسىلعان 55 ءتۇرلى جەڭىل جەيدەنى كيگەن جاستار فلەشموب وتكىزدى.

 

مايگۇل سۇلتان،

سۋرەتتى تۇسىرگەن عابيت ماداليەۆ

baq.kz

Related Articles

  • ءبورىنىڭ اتىن العان يتەلى مەن مولقى

    («”ۆ”دىبىسىنىڭ ءومىرى» ماقالاسىنان ءۇزىندى) ۆورگ(ۆورك). بۇل كادىمگى كوك ءتۇستى جانە وسىعان بايلانىستى ءبورىنى ءبىلدىردى. ءبورى دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى كوك ءتۇستى ۇعىندىرادى. ۆورگ(ۆورك) ءسوزى ۆ دىبىسىنىڭ “ۇب، وب، اب، با، بو، بۇ، ۇ، ۋ” بولىپ تۇرلەنۋىنە ساي، بۋرع، ۆورع، بۋرى، ۆلۋە، ءبورى، بورىك، ۆولك سوزدەرىن تۋدىردى. ۆولك – ولەكشىن. ۆلۋە(بورە، بولە) – اعىلشىن تىلىنە كوك ءتۇستى بىلدىرەتىن اتاۋ رەتىندە عۇندار جاعىنان ەندى. ءۆولف(بورىپ) ءسوزى ولاردا ءبورىنى بىلدىرەدى. بۋرىل ءتۇس تە كوك ءتۇستى نەگىز ەتەدى. قازاقتا “بورىكتىرىپ قىرادى” دەگەن ءسوز بار. بۇل بىرىكتىرىپ قىرادى دەگەن ماعىنانى بەرەدى. قازاقتىڭ بىرىگۋ دەگەن ءسوزىنىڭ ءاۋباستا تۋىلۋىنا دا بورىلەردىڭ ازىعىن ۇستاۋداعى ۇيىمشاڭ ارەكەتى اسەر ەتكەن. ۆولك(بورع) – شىعىس ەۋروپا جەرىندە ءبورىنى ءبىلدىردى. ۆولك ءسوزى بولع، بولقى

  • تۇعىرىل حاننىڭ الەمدى بيلەگەن ۇرپاقتارى

    تۇعىرىل حاننىڭ الەمدى بيلەگەن ۇرپاقتارى

    تۇعىرىل حاننىڭ نىلقى شامعۇن(سانعۇن), ەكە(ۇكى), تايبۇعا دەگەن ءۇش ۇلى بولدى. نىلقى شامعۇننان تاراعان اۋلەت تورعاۋىت، قالماق، اباق-ساحارا قاتارلى وردالاردىڭ بيلەۋشىلەرى بولسا، تايبۇعادان تاراعان اۋلەت ءسىبىر، تومەن حاندىقتارىن بيلەدى. تۇعىرىل حاننىڭ ءىنىسى جاقا قامبىنىڭ قىزىنان تۋعان جيەندەر ۇلى موعول ورداسىن، قىتايدى، يراندى بيلەسە، ءوزىنىڭ قۇلاعۋدان تۋعان جيەندەرى يراندى تاعى دۇبىرلەتتى. تۇعىرىل حاننىڭ ۇرپاقتارىنان قازان، قاجى-تارحان(استراحان), قاسىم حاندىقتارىنىڭ تاعىنا وتىرعاندار دا بولدى. قىرىم حاندىعىن بيلەگەن تۇعىرىل حان ۇرپاقتارى تۇتاس جوشى ۇلىسىنداعى بارلىق حاندىقتاردى شەڭگەلىندە ۇستادى. جوشى ۇلىسىنان شىققان حاندىقتاردىڭ تاۋەلسىزدىگىن قورعاۋ جولىنداعى شايقاستاردى ۇيىمداستىرۋشى بولدى. قىرىم حاندىعىن بيلەگەن تۇعىرىل حاننىڭ ۇرپاقتارى قىرىم حاندارىنىڭ ەسىمىنىڭ بارىندە كەرەي قوسىمشاسى بار. بۇل تۋرالى ورىس زەرتتەۋشىلەرى ەكىگە جارىلادى. ءبىرى، قاجى -كەرەيدى تۇعىرىل حان اۋلەتىنەن دەسە، ءبىرى

  • وسپان باتىردىڭ  چويبالسان مارشالعا جازعان حاتى

    وسپان باتىردىڭ چويبالسان مارشالعا جازعان حاتى

    سۋرەتتە وسپان باتىردىڭ 1944 جىلى ناۋرىز ايىندا چويبالسان مارشالعا جازعان حاتى بەرىلگەن. حاتتا وسپان باتىردىڭ ءوز قولى قويىلعان، ءمورى (تاڭباسى) باسىلعان. حاتتىڭ اۋدارماسى: اسا قۇرمەتتى مارشال جولداسقا سالەم (جازامىن ءمانىسى:) ول جاقتاعى ءبىزدىڭ اسكەرلەردىڭ كەمشىلىك* نارسەلەر بولسا ءبىزدىڭ مىنا بارعان كىسىلەردەن ايتىپ جىبەرىڭىزدەر. جانە دە سول اسكەرلەر جاۋدى قاماپ العان ەكەن، اسسا 10 كۇن، قالا بەرسە 6-7 كۇن، شامالارى بولسا قاماسىن، ەگەر ازىق باسقالاي نارسەلەرى بولسا ونى بۇل جەردەن تولىق قىپ بەرەمىز، كەمشىلىك* نارسەلەرىنە ءبىز مىندەتتىمىز، سول ءۇشىن اسكەرلەرگە وسى حابارلاردى دانباۋ* ارقىلى تيىلسە ەكەن دەپ قۇرمەتپەن باتىر وسپان (قولتاڭباسى، ءمورى). 33. 3/3 قىسقاشا تۇسىندىرمە: كەمشىلىك*: حاتتا بۇل ءسوز مىنەزدەمە ماعىناسىندا ەمەس، قاجەتتىلىك، بۇيىمتاي، كەرەك-جاراق سياقتى الەۋمەتتىك ءھام تۇرمىستىق ماعىنادا

  • التاي ولكەسىنىڭ شىڭجاڭعا ءوز ەركىنەن تىس قوسىلعانىنا 100 جىل (1920-2020)

    التاي ولكەسىنىڭ شىڭجاڭعا ءوز ەركىنەن تىس قوسىلعانىنا 100 جىل (1920-2020)

    1920- جىلعا دەيىن سينتسزيان ماسەلەسىنە التاي ولكەسى قامتىلمايتىن-دى. التاي ولكەسى 130 جىلداي ورتالىق ۇكىمەتكە جەكە قاراپ كەلدى دە، 1919-1920 جج اراسىنداعى ىشكى-سىرتقى ساياسي ءھام گەو-ستراتەگيالىق ماسەلەلەرگە بايلانىستى جەكە ولكە ستاتۋسى ءبىرجولاتا جويىلعان ەدى. سينتسزيان گۋبەرناتورى ياڭ-نىڭ قولقا سالۋىمەن التاي ولكەسى سينتسزيان پروۆينتسياسىنىڭ قاراۋىنا ءوتتى. مىنا اكىمشىلىك كارتا 1916-1920 جىلدار اراسىندا دايىندالعان. وسى كارتادا التاي ولكەسى انىق كورىنەدى. تسين يمپەرياسى قۇلاعان سوڭ بيلىككە كەلگەن بۋرجۋازيالىق ۇكىمەت بۇكىلمەملەكەتتىك قۇرىلتاي جينالىسىن وتكىزەدى سونىمەن بىرگە سول جىلى ۋاقىتشا ۇكىمەتتىڭ كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋى وتەدى. وسى ساياسي ءىس-قيمىلعا التاي ولكەسى جەكە ەل رەتىندە قاتىسقان. ول تۋرالى كەيىن ايتامىز. 1905, 1908, 1912 جج اراسىنداعى كۇردەلى اكىمشىلىك رەفورمالاردان كەيىن التاي-قوبدا ەلىندە تۇبەگەيلى وزگەرىستەر بولدى. 1914- جىلى قۇلجا

  • ريم بيلەۋشىلەرى ۇلى دالادان بارعان با؟

    ريم بيلەۋشىلەرى ۇلى دالادان بارعان با؟

    يتەلى رۋى – ىرگەلى رۋلاردىڭ ءبىرى. اتاۋى جاعىنان يتەلى كادىمگى يتەلگى قۇستىڭ اتاۋىنىڭ عاسىرلار لەگىندە ع، گ ارىپتەرى تۇسۋىنە بايلانىستى وزگەرىسكە ۇشىراعان ءتۇرى بولۋى مۇمكىن. ەكىنشى جاقتان العاندا، يد-تەلى، يدي-تەلە بولىپ ەجەلگى التايلىق تەلەلەردىڭ ءبىر بۇتاعى بولۋى مۇمكىن. يد-تەلى، يدي-تەلە اتاۋلارى ولاردى جەر-تەلەلەرى(وتىرىقشى تەلە) جانە قاسقىردى توتەم ەتكەن تەلەلەر رەتىندە كورسەتە الادى. يتەلىنىڭ شەجىرە بويىنشا كوكبۇلاق دەگەن اتانىڭ نەمەرەسى ەكەنىن تانىساق، كوك ءسوزىنىڭ قۇدايى سيپاتتار مەن كوك بورىگە، كيەگە قاتىستىلىعىن ەسكەرسەك يت ءسوزىنىڭ ءارى جاعىندا قاسقىر توتەمى جاتادى. يتاليانداردىڭ يت ەمگەن(قاسقىر ەمگەن) ەكى بالانى توتەم ساناپ، كۇنى بۇگىنگە دەيىن يتەلى اتاۋىنان يتەليا(يتاليا) بولىپ تۇرعانىن بىلە الامىز. ونىڭ ۇستىنە كوكبۇلاق اتالاتىن كەي جەردى حالىق كوكەبۇلاق دەپ تە ايتادى. كوكەبۇلاق – تىۆا

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: