Кешегі һәм бүгінгі Самарқан

Keşegi häm bügingi Samarqan

| Apr 11, 2016

Özbekstannıñ soltüstik-şığısında, Zaravşan özeni boyındağı jazıqta ornalasqan Samarqan qalası Ortalıq Aziyadağı eñ iri jäne köne şahar sanaladı.

Jibek jolı boyında twrğan qala 2001 jılı YUNESKO-nıñ älemdik mwralar tizimine engizildi. Samarqanda köptegen belgili tarihi ğimarattar bar. Bwl galereyada biz Samarqandağı ğimarattardıñ 19-ğasırdağı jäne qazirgi suretterin salıstıramız.

14-ğasırda salınğan Ämir Temir kesenesi.

Samarqandağı Taşkent köşesi.

15-ğasırda salınğan Bibi hanım meşiti islam älemindegi eñ ülken meşitterdiñ biri sanalğan.

Äziret Qızır meşiti Şıñğıshan jorığı kezinde qiratıldı. Biraq keyinnen ol qalpına keltirilgen.

Bibi hanım meşitiniñ aulası.

Şahi Zinda kesenesi. Bwl keşenniñ 20-dan astam ğimaratı bar. Alğaşqı ğimarattarı 11-ğasırda salına bastağan.

Şahi Zinda sağanası.

Şahi Zinda keşeni.

Bibi hanım meşiti.

Samarqandağı Registan köşesi.

Şahi Zinda keşeninen qarağandağı Bibi hanım meşiti.

Azat Europa / Azattıq radiosı

Alaştıñ beymälim beynesi tabıldı

kerey.kz

Quanıştı, süyinişti jañalıq! Alaştıñ beymälim beynesi tabıldı Arma, qadirli oqırman! «Iskrı» jurnaldıñ 1907 jılğı bir sanında qazaq qayratkerleriniñ bizge beymälim beynesi saqtalğan. Ayta keteyik, «Iskrı» suretti jurnalı 1901-1917 jıldarı «Russkoe slovo» gazetiniñ qosımşası retinde şığıp twrğan. “Dumadağı mwsılman frakciyası” dep atalatın suretti habarda patşalıq Resey qwramındağı mwsılman deputattarınıñ beynesi körsetilgen. İşinde dumağa müşe bolğan qazaq deputattarı da bar. Atap aytsaq tört tarihi twlğanıñ beynesi saqtalıptı: Birinşi suret: M. Tınışbaywlı, Jetisu oblısı; Ekinşi suret: B. Qarataywlı, Oral oblısı; Üşinşi suret: A. Birimjanwlı, Torğay oblısı; Törtinşi suret: Ş. Qosşığwlwlı, Aqmola oblısınan. Wlıstıñ wlı merekesi qwttı bolsın! Eldes ORDA 19.03.2025
1922 jılı Taşkent qalasında jarıq körgen kitabındağı sureti.

kerey.kz

Abaydıñ töte jazumen 1922 jılı Taşkent qalasında jarıq körgen kitabındağı sureti.(Erden Nwrahmettiñ paraqşasınan)
Urañhay tañbaları

kerey.kz

Bwl qoljazba pol'yak tekti orıs zertteuşisi G.E. Grumm-Grjimaylonıñ 1903 jılı Tuva men Batıs Moñğoliyağa jasağan ekspediciyası barısında jazğan kündeliginen alındı. Jazbada Urañhay tañbaları berilgen. Olardıñ qaydan alınğanı jäne atauları jazılğan. Joşı Wlısı tañbalarımen wqsastıq bayqaladı Qajımwrat Tölegenwlı
ALDAĞI 30 JILDA AŞILUI IQTIMAL ASTRONOMIYALIQ JAÑALIQTAR

kerey.kz

Kelesi milliard sekundta, yağni basqaşa sanağanda, otız jılda astronomiyada qanday jañalıq aşıluı mümkin? Astrofizik, ğılım nasihatşısı, Abdus Salam atındağı Halıqaralıq teoriyalıq fizika ortalığınıñ (Triest, Italiya) zertteuşisi Sergey Popovtıñ maqalasın ıqşamdap audarıp berip otırmız. *** Aldımen ötken 30 jılğa köz tastayıq. Otız jıl bwrın KÜNGE WQSAS JWLDIZDI AYNALATIN PLANETA aşılmağan-twğın jäne ÄLEMNİÑ QAZİR ÜDEY KEÑEYİP bara jatqanın bilmeytinbiz. Birinşi aşılımdı aldın-ala boljau mümkin edi, ekinşisin — joq. Birinşisi ekzoplanetalardı izdeuge bağıttalğan jüyeli eñbektiñ nätijesi bolsa, ekinşisin ğalımdardıñ köbi kütpegen-di. Bwlardı 1960-şı jıldardan bergi eki eñ bastı astronomiyalıq jañalıq dey alamın. Demek bolaşaq iri jetistiktiñ de keybirin boljay alamız, al basqaları tosınnan aşıladı. Jalpı, ğılımi aşılımdardı nelikten boljauğa boladı? Öytkeni köptegen mañızdı
1893 jılı 25 qaraşada

kerey.kz

1893 jılı 25 qaraşada, Daniyalıq ğalım V.Tomsen qwlpıtastağı bitik jazudıñ qwpiyasın aştı. Ğılımi jañalıq europa qoğamın dür silkindiredi. Tosmen alğaş «türik», «kültegin», «täñiri» degen sözderdi şeşip oqidı. Bitiktastağı jazudıñ kelesi beti qıtay ieroglifimen bädizdelgen-di. Tomsen ierogliftegi esimderdiñ rettik (qaytalanu) jiligine qarap otırıp kelesi betindegi qwpiya tañbalardı birtindep söylete bastaydı. Sol däuirde şığıstanu sonıñ işinde türkitanu salası jeke ğılım retinde abroylı zertteu nısanına aynaldı. V.Tomsen tañbanı şeşip qwpiyasın aşqanımen köne türik tilin bilmeuşi edi, sol sebepti «bwl mätindi oqısa Radlov oqidı» degen. Köp ötpey Radlov, Tomsen şeşken tañbanıñ izinşe mätin joldarın oqığan. Sonımen jwmbaq küyde qalğan tastağı bitik jazuı söyley bastağan… 25 qaraşa küni mañızdı kün. Bitik jazu küni qwttı bolsın!