|  | 

ادەبي الەم

شولپىداي كۇمىس ءبىر سىڭعىر

بۇگىن قر جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى، الەم حالىقتارى جازۋشىلار
وداعىنىڭ مۇشەسى جۇمات انەسۇلى 72 جاسقا تولىپ وتىر. جۇمات انەسۇلى
تاريحي زەردەلەۋ ماقالالارىمەن، ءازىل قالجىڭدارىمەن وقىرماندارعا ەسىمى
كەڭىنەن تانىس.ج. انەسۇلىنىڭ ولەڭ جىرلارى «جۇماتتىڭ عازەلدەرى مەن
ازىلدەرى»، «عازەلدەرىم مەن ازىلدەرىم» اتتى كىتاپتارىنان ءمالىم.
اۆتوردى تۋعان كۇنىمەن قۇتتىقتاپ، شىعارماشىلىعىنا داڭعىل جول تىلەيمىز!

جۇمات انەسۇلى، جازۋشى، اقىن

شولپىداي كۇمىس ءبىر سىڭعىر
ايدىن كول جاتىر جارقىراپ،
كوكتە تۇر اي سىعالاپ.
اينالا كوكتەم جاڭارعان،
توبىلعى تولعان ساي الاپ.
كول جاعاسى تىرشىلىك،
اينالا قونعان كيگىز ءۇي.
جانىپ جاتىر كوپ وشاق،
ماۋجىراعان كوڭىل كۇي.
توبىلعى اراسى ءبىر سىبدىر،
ەكەۋدەن عانا ءبىر قىبدىر،
سونبەدى اناۋ ءبىر وشاق،
ەستىلەدى كومەسكى،
شولپىداي كۇمىس ءبىر سىڭعىر.

ونەر مەن ساۋدا

ونەر مەن ساۋدا
ءبىر بىرىنەن الشاق دۇنيە ،قاراعىم.
ونەرگە سەن قاسيەتىڭدى قوس،
دارىنىڭدى قوس،
تالابىڭدى قوس،
كوتەرىپ كور سوسىن،
كوتەرە الارما ەكەسىڭ!
ال، تيىن مەن جەز.
قاپشىقتاپ جينا،
سالماعى اۋىر تىم ونىڭ.
كوتەرە الساڭ كوتەر،
ايىرارسىڭ،سودان نەنىڭ اۋىر،
نەنىڭ جەڭىل ەكەنىن

ليريكا
قاناتىمدى وتقا سالدىم

مەن سەنى ءسۇيدىم،
ەرنىڭنەن ەرنىم تالعانشا ءسۇيدىم.
قۇشتىم، قۇشىرلاندىم.
مەن قازىر ىشىڭدەمىن،
مەن قانىڭدامىن،
مەن باۋىرىڭدامىن،
مەن بۇيرەگىڭدەمىن،

مەن جۇرەگىڭنىڭ ءداپ ورتاسىنان
ورىن الدىم!
سەن مەنى ءسۇيدىڭ،
قۇشاعىڭا قىسقاندا
وتىڭا كۇيدىم،
سەن مەنىڭ تاعدىرىممەن كۇيدىڭ،
ورتاق بولدىڭ بارىنە،
قۋانىشىما، قايعىما.
مەن دە ءسۇيدىم،
سەن دە ءسۇيدىڭ،
بولدىم جالعىز كۇيدىرگىڭ.
تاپ قازىر قۇشاعىڭدامىن،
ىستىق الاقانىڭمەن ايالاپ،
جۇرەگىمنىڭ ءدۇرسىلىن باستىڭ
تاعدىرىمنىڭ كۇيىگىن باستىڭ!
اياۋلىم، اپپاعىم،
سەن مەنى ءسۇيدىڭ،
مەن سەنى ءسۇيدىم،
سول ءۇشىن.
سوناۋ ۇشىپ جۇرگەن كوبەلەكتەي،
قاناتىمدى وتقا سالدىم!

و،تابيعات، قۇدىرەت!
و،تابيعات، قۇدىرەت،
مىڭ سان قادىرىڭدى،
ادام بولىپ،

بىلمەي ءجۇرۋ مۇمكىن بە؟.
و، تابيعات، قۇدىرەت!،
سان ساياڭدى،
ادام بولىپ،
سەزبەي ءجۇرۋ مۇمكىن بە!
و،تابيعات،
داۋىلىڭا دا توتەپ بەردىم،
ولمەدىم.
جاۋىنىڭا دا ءبىر گۇلدەدىم،
تورلەدىڭ!
سان راحاتقا
تالاي، تالاي بولەدىڭ،
سان العىسىمدى ايتتىم ساعان،
الدە مۇمكىن بىلمەدىڭ؟
و، تابيعات، قۇدىرەت!
پارىزىمدا، قارىزىمدا بار ساعان!
عۇمىرىمنىڭ ءامىرى تەك سەن عانا،
امان بولسا،
ءساتى تۇسسە،
توپىراعىڭ مەن جاپىراعىڭدى جامىلىپ،
قۇشاعىڭا ماڭگى ەنەرمىن!

ءسوز ىشىندە "نە جامان؟"
——————————–
بەتپاق ءسوز ايتقان جامان

بەت الدى لاعىپ،
ءسوز ايتقان جامان،
جەلدەي اعىپ،
اعىن ءسوز ايتقان جامان
"انانىكى بۇرىس"،
"مەنىكى دۇرىس" دەپ
ءسوز ايتقان جامان.
نە ايتساڭدا،
كوزدەگەن جەرىڭە
تيگىزە الماي جاتقان جامان.
قۇتىلماس جەردە،
كوپتىڭ اتىنان سويلەگەن جامان.
ءوزىن قۇدايعا تەڭەپ،
"قۇدايدىڭ ءسوزىن" ايتقانداي كورىپ،
بەدىرەيىپ،
بەتپاق ءسوز ايتقان جامان!

ءبىر مۇڭ،-ءبىر عازەل
شىركىن دۇنيە، تار سياقتى
دۇنيە شىركىن كەڭىستىك،
شەكسىز الەم.
ءبىز كىشكەنتاي بولشەگىمىز
بۇل عالامنىڭ.
قۇرتاقانداي بولساڭدا
تىرلىگىڭە تويماي جۇرگەن.
سەن –ادامسىڭ،
سانسىز ارمانىڭمەن،
تاۋسىلمايتىن قيالىڭمەن،
كەڭ دۇنيەگە سىيماي جۇرگەن.
كەڭ دۇنيە ساعان تار سياقتى،
شىن دوسىڭ بولماعاسىن،
شىن سىرلاسىڭ بولماعاسىن،
ەمىنىپ، قۇشاعىندا جاتاتىن،
ناقسۇيەرىڭ بولماعاسىن.
كەڭ دۇنيە ساعان تار سياقتى،
بۇل الەمدى اپپاق گۇلمەن
جايقالتا الماعاسىن!

تىرنالارمەن قوشتاسىپ

ۋاقىت دەگەننىڭ بەلگىسى جوق،
ولشەۋسىز،
زىمىراپ ءوتىپ بارادى
بايقاۋسىز.
سۋىق جەل سوققان تەرىستەن،
وڭمەننەن ءوتىپ بارادى،
توقتاۋسىز.
ارقادان قايتقان تىرنالار،
ءتىزىلىپ ساپ قۇرادى،
كوڭىلدىڭ كىرىن جاپقان بۇلت،
جوڭكىلىپ قايدا بارادى؟،
جىلى جاققا، شاماسى،
–اقاۋسىز.
وڭمەننەن وتكەن
وتكىر جەلمەن قوشتاسىپ،
وڭتۇستىگىن ساعىنعان،
تىرنالارمەن قوشتاسىپ،
قول بۇلعاپ تۇرمىن قيماستاي،،
كوڭىلىمدە- مۇز،
استىم -سىز.

جۇمات انەسۇلى،ازۋشى، اقىن

kerey.kz

Related Articles

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

  • كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    ادامزات كىتاپقا عۇمىر بويى قارىزدار. كىتاپسىز كەلەشەكتىڭ التىن كىلتىن ەشكىم قولىنا مىقتاپ ۇستاي الماعان. ماردان راحماتۋللا – كىتاپقۇمار ون جەتى جاسار جىگىتتىڭ بويىندا ءوز قاتارلاستارىنىڭ بويىنان تابىلا بەرمەيتىن ۇلى قاسيەت بار. ول – كىتاپقا دەگەن ماحاببات. بۇل ماحابباتتىڭ ءسات ساناپ ارتۋىنىڭ دا سىرى بار. ماردان – اسىلى وسمان، دارحان قىدىرالى سىندى بۇگىنگى قازاق رۋحانياتىنىڭ تىرەگى سانالاتىن ازاماتتار تۋعان توپىراقت تۋىپ-وسكەن. توپىراقتىڭ كيەسىن ءدال وسى كەزدە ەرىكسىز مويىنداي تۇسەسىڭ. قوعامداعى «جاستار كىتاپ وقىمايدى» دەگەن قاساڭ پىكىردى جوققا شىعارۋعا تىرىسقان جاستاردىڭ دا سانى باسىم. كۇن ساناپ ولاردىڭ سانى ارتىپ، كىتاپتىڭ قۇدىرەتىن جەر-جەردە دالەلدەپ باعۋدا. كىتاپقا جانى قۇمار جان ءبىر كۇنىن كىتاپسىز ەلەستەتە المايدى. عۇمىرى كىتاپپەن ەتەنە بايلانعان، وقۋ عۇمىرىنىڭ مانىنە اينالعان جاستاردى

  • «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    قازاق حالقىنىڭ داڭقتى پەرزەنتى، ۇلى جازۋشى مۇقتار ماعاۋين 85 جاسقا قاراعان شاعىندا دۇنيەدەن وزدى. «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي) شۇبارتاۋدا دۇنيەگە كەلدى. جونداعى جوبالاي كەرەيدىڭ ەڭ ۇلكەن ارۋاعى جوبالاي ءبيدىڭ ۇرپاعى ەدى. بايقوتان بي، تومان بي، بەگەش شەشەن، ءۋايىس، تولەۋ اقىن… اتاعى اتالارىنان اسىپ كەتتى… تىرىسىندە ولاي دەگەن جوق… بۇل ءسوزدى دۇنيەدەن وتكەن سوڭ ءبىز ايتىپ وتىرمىز… ءومىرىنىڭ سوڭعى كەزدەرى شەتتە ءوتتى. «ۇكىمەتكە، باسقالارعا دا وكپەم جوق، وكپەلەيتىن ولاردىڭ جاعدايى جوق!» (م.ماعاۋين) دەگەن ەدى ءوزى بەرتىندە. استارى اۋىر، ەڭسەڭدى ەزەردەي سالماقتى ءسوز… دانىشپان ادام نەگە ەلدەن جىراق كەتتى. بۇل «وڭاشا جاتقاندى ۇناتامىن، ەلىمدى ەل قىلماسىن ەرتە سەزىپ… ەلدەن كەتتىم جىراق…» (شاكارىم) دەيتىن كەتىس سياقتى. سوندا دا «كوك

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: