قامشىنىڭ قۇدىرەتى
كونە گرەك تاريحشىسى گەرودوتتىڭ جازبالارىندا ساقتار جايلى جازىپ كەتكەن مىناداي ءبىر دەرەك كەزدەسەدى.
ساقتار ازيا مەن ەۋروپانى جاۋلاپ، ەسىمدەرى تورتكۇل دۇنيەنىڭ اۋزىندا جۇرگەن كەزى. اي دەمەي، كۇن دەمەي ۇزاق جىلدار بويى ومىرلەرى ات ۇستىندە ءوتىپ، نە ءبىر قاندى جورىقتاردا جاۋدىڭ بەتىن قايتارىپ، جورتۋىل جولدارى ۇزارا-ۇزارا ءبىر كەزدە ەۋروپا اسىپ كەتىپتى. وسىنداي ءبىر ۇزاق جورىق ەلۋ جىلعا سوزىلىپتى. باسىپ العان جەرلەرىندەگى حالىقتى تىزە بۇكتىرىپ، تۋعان جۇرتىنا ورالۋعا اسىقپاي جاتا بەرگەن ەكەن. سودان كۇندەردىڭ كۇنىندە جات ەلدە جۇرگەن ساقتار تۋعان جەرىنە ورالۋعا شەشىم قابىلداپ، كۇلدىر-كۇلدىر كۇرەڭدەرىن ءمىنىپ، جالاۋلى نايزاسىن قولدارىنا الىپ، كۇن تۇبىنەن كەرى اتتانىپتى.
ەرلەرى سوعىسقا كەتكەن ساق ارۋلارى كۇيەۋلەرىن ۇزاق جىل كۇتىپتى. ەرلەرىنەن ەشقانداي حابار جوق ءھام ءولى-ءتىرىسىن بىلمەگەن ايەلدەر وزدەرىنىڭ سوقىر قۇلدارىنا ءتيىپ، ولاردان بالا تۋىپ العان ەكەن. قۇلداردىڭ سوقىر بولعان سەبەبى، ساقتار ولاردى ايەلدەرگە قاراماسىن دەپ كوزدەرىن ويىپ الىپ تاستاعان ەكەن. ءسويتىپ، ساق جاۋىنگەرلەرى ەلدىڭ شەتىنە كەلسە، قۇلدان تۋعان ۇلدار قولدارىنا قارۋ ۇستاپ، ولاردى ەلگە كىرگىزبەي، سوعىسادى. قۇلداردان مۇندايدى كۇتپەگەن ساق جاۋىرگەرلەرى ايران-اسىر بولىپتى. ايقاس ۇزاققا سوزىلادى. قۇلدار الدىرمايدى، ساقتار دا بەرىسپەيدى. اركىم بار قابىلەتىن سالىپ قىلىشتاسادى. قۇلداردى جەڭە الماي، امالى تاۋسىلعان ساقتار كەڭەس قۇرادى. سوندا ءبىر اقىلگول قاريا: “ەي، ساق جاۋىنگەرلەرى! وسى ءبىز نە ىستەپ ءجۇرمىز؟ ءبىز ءوز قۇلدارىمىزبەن سوعىسىپ ءجۇرمىز. بىزدەر قارۋمەن سوعىسقاندىقتان ولار وزدەرىن تەڭ ساناپ، الدىرماي ءجۇر. بار قارۋ-جاراقتارىمىزدى تاستاپ، قامشى الىپ شىعايىق. الىستا تۇرىپ قامشىنى ىسىلداتىپ، كورەيىك. ولار قامشىنىڭ سۋىلىن ەستىپ، وزدەرىنىڭ قۇل ەكەندىگى ەسىنە ءتۇسۋى ءتيىس، ياعني، ولاردىڭ قانىنداعى قۇلدىق سەزىمىن وياتايىق” دەيدى. ساقتار بۇل كەڭەستى ماقۇل كورىپ، قۇلدارعا قامشىمەن قارسى شىعادى. قوجايىننىڭ ايقايى مەن قامشىنىڭ ىسىلىن ەستىگەن قۇلدان تۋعان ۇرپاقتاردىڭ قانىنداعى قۇلدىق ساناسى ويانىپ، سوعىستى تاستاي قاشىپتى.
ەرلان التاي
پىكىر قالدىرۋ