2-جاھان سوعىسىنا قاتىسقان قىتاي قازاقتارى تۋرالى
بىرەۋ بىلسە بىرەۋ بىلمەس، 2- جاھان سوعىسىنا قاتىسقا قىتاي قازاقتارى دا بولعان. سوعىسقا قاتىسۋىنىڭ تاريxي سەبەبى بىلاي بولدى. 1933-جىلى شىڭجاڭ ولكەلىك ۇكىمەت باسىنا شىڭ شىساي كەلدى. شىڭ بيلىككە كەلە سالىسىمەن سوۆەت-شىڭجاڭ قارىم-قاتىناسىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەردى. سوۆەتتىڭ اۋە كۇشتەر قورعانىس ارميا بازاسى شىعىس شىڭجاڭنىڭ قۇمىل قالاسىنا ورنالاسىپ ىشكى قىتايمەن رەسمي بايلانىس ۇزىلگەندى. تاعى سوۆەتتەن ەكى جۇزگە تارتا ءار سالانىڭ ماماندارى ءۇرىمجى، التاي، قۇمىل، قۇلجا، شاۋەشەك تب قالالارعا كەلىپ قىزمەت جاسادى. 1934-35 جىلدان باستاپ ماسكەۋ، تاشكەن، الماتى، قازان قالالارىنا ارت-ارتىنان ءۇش دۇركىن وقۋشى جىبەردى. 1934-1939 جىلدار اراسىندا سوۆەتتەر وداعىندا وقىپ ءبىلىم العان شىڭجاڭدىق وقۋشىلاردىڭ سانى 300′دەن استى. مۇنىڭ دەنى قازاقتار ەدى. 1939-جىلى 2-جاھان سوعىسى تۇتانىپ شىڭجاڭ ولكەلىك ۇكىمەتى سول جىلى سوۆەتكە جىبەرمەكشى