Түркия Республикасында Қазақ хандығының 550-жылдығына арналған конференция өтті

| May 21, 2015

Қазақстанның Түркиядағы Елшілігінде Қазақ хандығының 550-жылдығына арналған конференция ұйымдастырылды. Іс-шараға 200-ден астам адам, оның ішінде қоғамдық-саяси қайраткерлер, жергілікті әкімшілігінің, академиялық және сарапшы топтардың, сондай-ақ Түркия бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері қатысты.

Қазақстанның Елшісі Жансейіт Түймебаев қатысушыларды Қазақ хандығының қалыптасу тарихы туралы хабардар етті. Мерейтойлы жылдың халықтың тарихи ұғымының қалыптамуына ерекше әсер ететінін атап кетті. Биылғы жыл Қазақстан мен түркі әлемі зиялыларының ағартушылық қызметінде де өзінің ерекше орнын таппақ.

Конференция жұмысына Түркия тарихы қоғамының президенті профессор Рефик Тұран, Түркия жазушылары мен өнертанушылары қорының төрағасы Яхия Акенгін, Түркі әлемі архитекторлары мен инженерлері одағының Бас хатшысыИльяс Демирджи, ТР-ның бұрынғы Мәдениет министрі Намык Кемал Зейбек және т.б. қатысты.

Түркия тарихы қоғамының президенті профессор Р. Тұран Қазақ хандығының 550-жылдығы қазақстандық жастар үшін ата-бабалардан қалған салт-дәстүрлерді, білім мен танымды сақтап, осы асыл мұраны келер ұрпаққа жеткізу міндетін көрсететін шара деп атап өтті. «Бауырлас қазақ халқының бұл кезеңі оның этногенезі мен «қазақ» этнонимінің туындауы, этникалық мағынаға ие болғаны, мемлекеттік шекараның бекітілуі, Қазақ хандығы көшпенді мемлекеттінің басқару жүйесінің ерекшеліктері, көшпенді мемлекеттің шекаралас елдермен өзара әрекеттесуінің қағидалары, қазақ хандарының орта ғасырлар дәуіріндегі қоғамының әлеуметтік-мәдени өміріндегі рөлі секілді мәселелермен тығыз байланысты», – деп айтты түрік профессоры Р. Тұран.

Конференция барысында Қазақ хандығы қалыптасуының тарихи кезеңдері жеке атап өтілді. Қазақ даласы хандарының басқару ерекшеліктері, жаулап алу әрекеттерінің мәні, сол заманның дәстүрлері мен мәдениеті туралы пікірлер айтылды. Түрік сарапшылары осындай оқиғаның мемлекеттік деңгейде атап өтілуі ел болашағының жаңа дүниетанымдық моделінің қалыптасуына және басты құндылықтар мен бағдарларды айқындауда түрткі болатынын мәлімдеді. Бұл шара ұлттың мәдени кодын – тілін, руханиятын, салт-дәстүрі мен мәдениетін сақтап қалуға бейімделген болып табылады.

Конференция қатысушылары қазақ мемлекеттілігінің қалыптасуы мен даму тарихын дәріптеудің маңыздылығын сезініп, Қазақстан тарихындағы атақты тұлғалардың рухани үлесімен танысу мүмкіндігін алды деп атап өтті.

Шара шеңберінде Қазақ хандығының 550-жылдығына арналған бейнеролик көрсетіліп, Қазақстан мен Түркия арасындағы екіжақты қарым-қатынастардың даму тарихы, ҚР Конституциясы мен Қазақстан халқы ассамблеясының 20-жылдығы тақырыбында көрме ұйымдастырылды.

ҚР СІМ баспа сөз қызметі

БҰЛАНТЫ-АҢЫРАҚАЙ ШАЙҚАСТАРЫ: ЖАЛҒАНЫ МЕН ШЫНДЫҒЫ

kerey.kz

СӨЗ БАСЫ «Совет өкіметі тұсында қазақ тарихы бұрмаланып, теріс түсінік берілді» деген сөз жиі айтылады қазір. Басылым беттерінде болсын, тарихшылардың бас қосқан жиындарында болсын. Жалғаны жоқ, анық еді. Куәміз, 70-жылдардағы қазақ тарихы оқулығының қалыңдығы пышақтың қырындай ғана-тын. Оның өзі мардымды оқытылмады. Бұл шежіреміздің отар кездегі күйі еді… Ал қазіргі тарихымыз бұрынғыдан да бетер сорақы жағдайға түсті. Білім мен ғылымға көңіл бөлудің орнына бүгінгі қазақ ру-тайпа ұймасынан шыға алмай жүр. Осы күні әркім өз аталасының немесе бабасының би болғанын, жырау не батыр болғанын ойдан шығарған жалған деректерімен үздіксіз насихаттап, кейін оған сан миллиондаған қаржы шашып, кітап шығару, ас беріп, кесене, ескерткіш орнату сықылды т.б. берекесіз істің соңына түскен. Өкінішке қарай, жағымсыз
Тарбағатайдағы ұлт-азаттық күрес

kerey.kz

(Осы тарихи оқиғаның 70 жылдығына арналады) Қазақ жерінің шығысындағы Тарбағатай жеріде тарихтың тарғалаң жылдарыныда бөліске түсіп жарымы қазіргі Қытай жерінде қалғаны белгілі. Осы қасиетті топырақ ежелден атам қазақтың құтты қонысы болып келген еді, осы Тарбағатайдың арғы бетінде (1944-1962) жылдарға дейін түрлі тарихи, саяси оқиғалар болып жатты, ішінде ең көрнектісі 1944-1947 жылдар аралығында болған ұлт-азаттық күрестер еді. Деседе осы күрестер болған қазақтың төрт аймағының екеуінде яғни Алтаймен Іледе болған ұлт-азаттық күрестері туралы көп айтылыпта жазылыпта келеді, деседе Тарбағатай жерінде болған күрестер айтылмай келеді, болған тарих тасада қалмау керек, ендеше Тарбағатайдағы оқиғалар қалай болды? Кімдер қозғалыс бастады? Соңы немен аяқталды? Осы сауалдарға тарихи деректермен сол оқиғаға қатысқан куагерлердің естеліктері , тарихи картиналар арқылы жауап
Қазақ-жоңғар дін үшін соғыспаған!

kerey.kz

Қазақ-жоңғар дін үшін соғысқан дегендер мына дерекке сүйенсе керек: 1691 жылы 6 ақпанда Иркутск қаласында Жоңғар ханы Галдан Бошогту (моңғол. Галдан Бошигт; Қалм. Галдан-Бошигт; 1644 – 1697) елшілерінің Қазақ хандығы туралы әңгімесі. «…Шабармандар: «Осыдан он жылдай бұрын олар, Қалмақ Бушухту ханы мен Казак Ордасы, діні әртүрлі болған. Бушухту хан қалмақтармен және басқа да орда мүшелерімен бірге Далай-ламаға сенеді, ал казак ордасы әсіресе Мұхаметке Қырымдық жолмен сенеді, бұсурмандық жолмен сүндеттеледі. Ал Бушухту хан Казак Ордасына онымен, қалмақ Бушухту ханымен және Орданың басқаларымен бір Далай Ламаға бірігіп буддаға сенсін деп жіберді. Сондықтан да олармен жанжал туындады, өйткені олар қалмақ жолымен Далай-ламаға сенгісі келмеді, осының салдарынан үлкен шайқастар болып, Бушухту хан олардың көптеген
БӨРІНІҢ АТЫН АЛҒАН ИТЕЛІ МЕН МОЛҚЫ

kerey.kz

(«”В”дыбысының өмірі» мақаласынан үзінді) Ворг(ворк). Бұл кәдімгі көк түсті және осыған байланысты бөріні білдірді. Бөрі деген сөздің өзі көк түсті ұғындырады. Ворг(ворк) сөзі В дыбысының “ұб, об, аб, ба, бо, бұ, ұ, у” болып түрленуіне сай, бурғ, ворғ, буры, влуе, бөрі, бөрік, волк сөздерін тудырды. Волк – өлекшін. Влуе(бөре, бөле) – ағылшын тіліне көк түсті білдіретін атау ретінде ғұндар жағынан енді. Волф(бөріп) сөзі оларда бөріні білдіреді. Бурыл түс те көк түсті негіз етеді. Қазақта “бөріктіріп қырады” деген сөз бар. Бұл біріктіріп қырады деген мағынаны береді. Қазақтың бірігу деген сөзінің әубаста туылуына да бөрілердің азығын ұстаудағы ұйымшаң әрекеті әсер еткен. Волк(бөрғ) – Шығыс Еуропа жерінде бөріні білдірді. Волк сөзі болғ, болқы
ТҰҒЫРЫЛ ХАННЫҢ ӘЛЕМДІ БИЛЕГЕН ҰРПАҚТАРЫ

kerey.kz

Тұғырыл ханның Нылқы шамғұн(санғұн), Еке(Үкі), Тайбұға деген үш ұлы болды. Нылқы шамғұннан тараған әулет Торғауыт, Қалмақ, Абақ-Сахара қатарлы ордалардың билеушілері болса, Тайбұғадан тараған әулет Сібір, Төмен хандықтарын биледі. Тұғырыл ханның інісі Жақа қамбының қызынан туған жиендер Ұлы Моғол ордасын, Қытайды, Иранды билесе, өзінің Құлағудан туған жиендері Иранды тағы дүбірлетті. Тұғырыл ханның ұрпақтарынан Қазан, Қажы-Тархан(Астрахан), Қасым хандықтарының тағына отырғандар да болды. Қырым хандығын билеген Тұғырыл хан ұрпақтары тұтас Жошы ұлысындағы барлық хандықтарды шеңгелінде ұстады. Жошы ұлысынан шыққан хандықтардың тәуелсіздігін қорғау жолындағы шайқастарды ұйымдастырушы болды. Қырым хандығын билеген Тұғырыл ханның ұрпақтары Қырым хандарының есімінің бәрінде Керей қосымшасы бар. Бұл туралы Орыс зерттеушілері екіге жарылады. Бірі, Қажы -Керейді Тұғырыл хан әулетінен десе, бірі