ҚАЗАҚҚА ТИІСКЕН АДАМНЫҢ ТҮСІНЕ ҚАСҚЫР КІРЕДІ

| Oct 24, 2016

Эссе

Сақарада еркін жортқан көк бөрі бетпақ даламызды тастап кетті.
Сындық!
Қазақы интеллигенция – сағы сынған интеллигенция.
Жалтақ зиялы қауым кісі бетіне тура қарауды үйрене алмапты.
Үнсіздік те – айқын позиция.
Деп жаздық. Кезінде, 1997-1998 жылдары.
Қара орман халық бәрін көріп отыр, деп жалғастыр-дық ойымызды. Халыққа үйдегі сөздің керегі шамалы. Не айт, не үндеме! Мінбеге шықтың ба, туралғанша айт, тура айта алмайсын ба, мінбеге шықпа.
Қасиеттің қасірет шегіп, тауқымет тартқанда ғана келетінін меңзедік.
Жалпы, бүгінгі зиялы қауымды халық атынан сөйлеу хұқынан айыру қажет, зиялы қауым – әкім-қараның суын тасып, отынын жарады, деп те қатты айттық.
Күл шығарып, от жағады, дедік.
Бірақ, зиялы қауым, жалпы, өмірде кездесе ме, жоқ па, адам түсінігінде бар ма, жоқ па, ойланбадық.
Қазір интеллигенция деген сөз кешегіден қалған, Кеңес Одағы идеологиясынан туған ұғым-түсінік тәрізді көрінеді.
Интеллектуалдар бар. Қасқырдай жалғыз жортқан ойшылдар бар.
Дей тұрғанмен… қазақтың бойындағы қасқыр өлген. Рухымыздың бастауындағы бөрі оққа ұшқан. Кімнің қасқыры тірі? Бізге қасқыр қажет. Қайдасың, қасқыр бабалар? Серік Ақсұңқарұлы. Әмірхан Балқыбек, қайдасың қасқыр құдай болған кез, дер еді.
Мүмкін, түрте берсек, түртпектесек, халықтың бойындағы қасқыр қайта тірілетін шығар. Қасқыр тірілсе, оның не Махамбет, не Сыздық төре, не Мағжан, не Сұлтанмахмұт, не Бауыржан, не Мұқағали, не Жұматай, не Қайрат бейнесінде келетінін білемін. Сол кезде қыр астынан ана қасқырдың қатты ұлыған дауысы шығады.
Дабысы қыр даланы дүрліктіреді.
Қыр астынан қасқырды күтіңдер, жас ұрпақ, рухтың белгісі сол! Көксерек қайта айналып соғады.. Өздеріңді қайдам, мен әйтеуір осыған қатты сенемін. Көксерек! Көксерек!

Didar Amantayдың facebook парақшасынан алынды

Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы»

kerey.kz

Бұл Дағандел, Бақанас өлкесінен шыққан би Үйсінбай Жанұзақұлы хақында құрастырылып жазылған кітап. Тың толықтырылған еңбекте болыс Әлдеке Күсенұлы, Дағанделі болысының басшылары мен билерімен қатар Әбдірахман Әлімханұлы Жүнісов сынды айтулы тұлғалар жайлы әңгіме қозғалған. Олардың ел алдындағы еңбектері, билік, кесім – шешімдері, халық аузында қалған қанатты сөздері мен өмір жолдары, ата – тек шежіресі қамтылған. Сонымен қатар мұрағат деректеріндегі мәліметтер келтірілген. Кітапқа есімі енген ерлердің заманы, үзеңгілес серіктері туралы жазылған кей мақалалар, жыр –дастандар, үзінділер енген. Кітап қалың оқырман қауымға арналған. Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы», - Жебе баспасы, Шымкент қаласы.134 бет толық нұсқасын төмендегі сілтеме арқылы оқи аласыз. Үйсінбай кітап kerey.kz
«Алғашқы кітап» деректі бейнефильмі

kerey.kz

Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Мәдениет комитетіне қарасты Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығының тапсырысымен «JBF company» компаниясы Семей қаласында, Шыңғыстау өңірінде, Алматы облысының Жамбыл ауданында «Алғашқы кітап» атты деректі бейнефильм түсіруде. Деректі фильм Абайдың 1909 жылы Санкт Петербургтегі Илья Бораганский баспасында басылған алғашқы шығармалар жинағының жарық көруіне арналады. Ұлы Абай мұрасының қағаз бетіне таңбалану тарихын баяндайды. Қазіргі адамдар бұрынғы уақыттың, Абай заманының нақты, деректі бейнесін, сол кездегі адамдардың әлпетін, киім үлгісін көз алдарына елестетуі қиын. Көпшіліктің ол уақыт туралы түсінігі театр мен кинофильмдердегі бутафорлық киімдер мен заттар арқылы қалыптасқан. Алайда Абай уақытындағы қазақ тіршілігі, қазақтардың бет-әлпеті, киім киісі, үй – жайы, бұйымдары таңбаланған мыңдаған фотосуреттер сақталған. Бұлар Ресей, Түркия, Ұлыбритания
ШОҚАН УӘЛИХАНҰЛЫ ДЕГЕН ЕКЕН..

kerey.kz

Ел аузында қазақ оқымыстылары айтты деген сөздер аз емес. Белгілі ғалым, этнограф А. Сейдімбек құрастырған тарихи тұлға, асқан оқымысты Шоқан бабамыздың тапқыр сөздерін назарларыңызға ұсынамыз. * * * Омбыға оқуға жүрер алдында бала Шоқан әкесінің ел іші мәселесін шешудегі кейбір өктем, ожар қылықтарына көңілі толмай, «оқуға бармаймын» деп қиғылық салса керек. Тіптен көнбей бара жатқан баласын қатал Шыңғыс жәрдемші жігіттеріне байлатып алмаққа ыңғайланып: «Шықпаса көтеріп әкеліңдер, арбаға таңып аламыз!» − дейді. Сонда дәрмені таусылған Шоқан әкесіне: «Байлатпа! Абылай тұқымынан байланғандар мен айдалғандар жетерлік болған!» − деп тіл қатады. Бала да болса ақиқат сөзді айтып тұрған баласынан тосылған әке дереу Шоқанды босаттырып жібереді. * * * Петербургте Сыртқы Істер министрлігінің бір
Кітапқұмар жасқа тегін оқу бақыты бұйырды

kerey.kz

Адамзат кітапқа ғұмыр бойы қарыздар. Кітапсыз келешектің алтын кілтін ешкім қолына мықтап ұстай алмаған. Мардан Рахматулла – кітапқұмар он жеті жасар жігіттің бойында өз қатарластарының бойынан табыла бермейтін ұлы қасиет бар. Ол – кітапқа деген махаббат. Бұл махаббаттың сәт санап артуының да сыры бар. Мардан – Асылы Осман, Дархан Қыдырәлі сынды бүгінгі қазақ руханиятының тірегі саналатын азаматтар туған топырақт туып-өскен. Топырақтың киесін дәл осы кезде еріксіз мойындай түсесің. Қоғамдағы «жастар кітап оқымайды» деген қасаң пікірді жоққа шығаруға тырысқан жастардың да саны басым. Күн санап олардың саны артып, кітаптың құдіретін жер-жерде дәлелдеп бағуда. Кітапқа жаны құмар жан бір күнін кітапсыз елестете алмайды. Ғұмыры кітаппен етене байланған, оқу ғұмырының мәніне айналған жастарды
«Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай)

kerey.kz

Қазақ халқының даңқты перзенті, ұлы жазушы Мұқтар Мағауин 85 жасқа қараған шағында дүниеден озды. «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай) Шұбартауда дүниеге келді. Жондағы Жобалай Керейдің ең үлкен Аруағы Жобалай бидің ұрпағы еді. Байқотан би, Томан би, Бегеш шешен, Уәйіс, Төлеу ақын… Атағы Аталарынан асып кетті… Тірісінде олай деген жоқ… Бұл сөзді дүниеден өткен соң біз айтып отырмыз… Өмірінің соңғы кездері шетте өтті. «Үкіметке, басқаларға да өкпем жоқ, өкпелейтін олардың жағдайы жоқ!» (М.Мағауин) деген еді өзі бертінде. Астары ауыр, еңсеңді езердей салмақты сөз… Данышпан адам неге елден жырақ кетті. Бұл «Оңаша жатқанды ұнатамын, Елімді ел қылмасын ерте сезіп… Елден кеттім жырақ…» (Шәкәрім) дейтін кетіс сияқты. Сонда да «Көк