|  |  | 

Zuqa batır 150 jıl Twlğalar

Aqsaq qasqırdıñ aylası

Saken Ibraimwlı sureti.

Ataqtı Zuqa batırdı bilesiñder ğoy. Batır atamız bükil Altaydı uısında wstap twrdı. Sol jıldarı batırdıñ jılqışıları qos-qos jılqısın qısta joñğar oypatına, qwmğa otarlatıp qaytadı eken. Onda jabayı jılqı – tarpañdar köp boladı. Tarpañdar jılqıdan kişileu, qwlannan iri boladı. Onıñ ayğırı üyirin qasqırğa aldırmaydı. Tipten, kez kelgen qwyındı, qarlı boranda ıqqan jılqını alıp şığa aladı.

Sonı biletin jılqışılar jılqı üyirlerin tarpañdarğa jaqındatıp, qosıp, alıstan qarauıldap bağadı eken. Osılayşa tarpañdarmen qan aralasıptı. Tipten bir tarpañ ayğırı jılqığa üyirlesipti.

Sonımen köktemde otardan qaytqanda älgi tarpañnıñ ayğırın da qosa qayırıp, Altayğa oralıptı. Birde jılqışılar tarpañ ayğırdı qolğa üyretu üşin wstamaq boladı. Alayda tarpañ öte qandes, jansebil eken. Jılqışılar ülken saydağı orman arasına qamap, qoldarına qwrıqtarı men şalmaların wstap, qaumalay bastaydı.

Sol mañğa jer şalıp jürgen Zuqa batır da kelip qalıptı. Asaudı wstauğa batır da qasındağı serikterimen qosa jan salıp kire ketedi. Beli juan mıqtı attarımen saylanıp kelgen jılqışılardan qaşıp qwtılmasın bilgen tarpañ ayğır Zuqa batırğa qaray tap beripti. Batırdıñ astındağı sıralğı ayğır da tarpañğa qarsı şapqan. Eki ayğır bir-birine qarsı kelip, şaynasa ketkende Zuqanıñ qolı tarpañnıñ kekiline ilingen eken. Qarulı batır tarpañdı bastan basıp, twqırtıp äketkende äkki jılqışılar qaptap kelip, baylap alıptı.

Sol tarpañnıñ ayğırı qolğa da üyrengen. Eñ keremeti – üyirin qasqırğa da aldırmay, borannan da ıñğaylı jerge ıqtatıp, alıp şığadı eken.

Bir jolı, üyirli kökjaldıñ aytağına tüsipti. Äsilinde, qasqır üyiri tarpañdı añdıp, bayqap jüredi eken. Birde aqsaq aq qasqır qiralañday qaşıp qwlınğa tap bergen ğoy. Tarpañ quıp beripti. Aq qasqır aqsañday qaşıp, ayğırdı qwzdıñ basına şırğalap äketken. Däl sol kezde añdığan qasqırlar jan-jaqtan jabılğanda tarpañ qwzdan bir-aq sekiripti.

Mine, bolğan oqiğa. “Qwlınnıñ tañın da tarttırmağan” tarpañ ayğırdan aylasın osılay asırğan börini qalay aqılsız deuge boladı. Marqwm Zuqa batırdıñ tağdırı da sol tarpañnıñ tağdırınday boldı. Eldiñ qamı üşin özin jauğa baylap berdi, – dep eskini eske tüsirgen aqsaqal közine ıstıq jas aldı.

Saken Ibraimwlı  facebook paraqşasınan alındı

Related Articles

  • SARBAS RUI JÄNE SARTOQAY BATIR

    Tarihtı tügendeu, ötkenniñ şejiresin keyinge jalğau – atadan balağa jalğasqan ejelgi dästür. Şejire, wlt-ru, taypa tarihı – atanı bilu, arğı tarihtı bilu bolıp qalmastan wlttıñ wlt bolıp qalıptasuı jolındağı bastan keşken san qilı oqiğaları men auır tağdırınan da mol derek beredi. Şejire – twtas halıq tarihınıñ irgetası ğana emes, wlt pen wlıs tanudıñ älippesi  sanaladı. «Qazaq halqı 200-den asa rudan qwralsa da är rudıñ öz şejiresi bolğan. Şejireşiler jüz, taypa, ru, ata tarihın tereñ talday bilgen»(1). Patşalıq reseydiñ däureni ayaqtalar twsta qazaqtıñ memlekettigin qalpına keltirudi maqsat twtqan Alaş kösemi Älihan Bökeyhan (1866-1937) alğaşqı bolıp qazaq tarihınıñ qajettiligin alğa tartıp, başqwrttıñ äygili ğalımı Uälidi Toğanmen kezdesipti. Uälidi Toğan öziniñ esteliginde: «Men birneşe

  • TÄÑİRİ QALAUI TÜSKEN JAN

    Mandoki Qoñırdıñ tuğanına 80 jıl toluına oray «Täñiri meni tañdadı»  Mwhtar Mağauin Mandoki Qoñır Iştvan – otanı Majarstan ğana emes, külli türki düniesi qasterleytin wlıq esimder qatarındağı körnekti twlğa. Şıñğıs jorığı twsında Karpat qoynauındağı madiyarlar arasınan pana tapqan qwman-qıpşaq jwrtınıñ tuması Mandoki Qoñır onnan asa tildi erkin meñgergen, bwğan qosa zertteuşilik qarımı eren, Twran halıqtarınıñ fol'klorlıq-dünietanımdıq sanasın boyına darıtqan ğalım. Ol türkologiya ğılımımen dendep aynalısıp qana qoymay, HH ğasırdıñ törtinşi şireginde Şığıs pen Batıs­tıñ arasında altın köpirge aynaldı, milliondardıñ ıqılas alqauına bölendi. YAki ol halıqtar arasın jaqındas­tırğan mämileger, ozıqtarğa oy salğan köregen edi. Zamana alğa jıljığan sayın mereytoy ieleri turalı aytılatın jayttar estelik pen ötken şaq enşisine köşedi. Közi tiri

  • Nwralı batırdıñ kesenesi  jöninde

    Keyingi kezde Nwralı batırdıñ kesenesi jöninde ärtürli äñgimeler şığıp jürgen körinedi. Onıñ biri Moñğoliyadan kelgen bir tuısqanımız basqa bir belgili jerlesimizdiñ Nwralı batırdıñ ziratı dep kigiz üy siyaqtı saman kirpişten qalanğan  ädemi zirattıñ janına barıp qwran oqığanına kuä bolğanın keltiripti. Ol jigittiñ  körgeni de, aytıp otırğanı da şıñdıq. Öytkeni 1982 jılğa deyin eldiñ köpşiligi, onıñ işinde  men de solay  oyladım. Äñgime tüsinikti bolu üşin men sol kezdegi oqiğadan bastap bayandayın. Men 1961 jılı Semeydiñ  mal därigerlik institutın bitirip keldim. Meni  sol kezdegi  S.M. Kirov atındağı  kolhozğa mal därigeri etip jiberdi. 1962 jılı bwl kolhoz «Gornıy» sovhozına aynaldı. Biz bala kezimizden: «Nwralı atamızdıñ ziratı S.M Kirov atındağı kolhozdıñ jerinde ornalasqan,   Babamız batır bolğan kisi, al onıñ janındağı qabırdıñ  wzındığı jeti kez, bizdiñ  babamızdan  da  asqan

  • Alıstağı ağayınnıñ Atamekenge oralu jolın twñğış aşqan qazaqtıñ qaharman qızı

    Ol kim deysiz ğoy, turasın aytsam ol Sağat Zaqanqızı. Toqsanınşı jıldardağı alğaşqı köş Moñğoliya qazaqtartarınan bastalğan. Sol köşti alğaş bastağan adam Sağat Zaqanqızı. Bwğan eşkimniñ dauı joq. Jarğaq qwlağı jasttıqqa timey, sonau qiın-qıstau zamanında alıstağı ağayındardıñ jolın aşqan osı adamdı qazaqtıñ qaharman qızı atauımızdıñ özindik sebebi bar. “Köş basşısımen körikti”  “Körgeni jaqsı köş bastar”  deydi atam qazaq.   Osı eki auız sözdiñ astarına üñilip qarasaq, onda, ülken män mağına bar ekenine köz jetkizemiz.       Bwrınğı auıl köşiniñ özinde, köş basşıları tört tülik maldıñ örisiniñ jağdayına qaray, är mezgildegi auarayınıñ özgerisine say, köşip qonuda bir basına jetip artılar  ülken jauapkerşilik  jüktese, Moñğoliyada twratın qandastarımızdıñ bir jarım ğasır ğwmır keşken el jerinen ,

  • KENESARI HANĞA TAĞZIM

    Jüz elu jıl! Biıl Kenesarı hannıñ şäyit bolğanına bir jüz elu jıl toldı. Kenesarı ğana emes. Naurızbay bahadwr swltan, Erjan swltan, Qwdaymende swltan. Qıpşaq Iman batır, Tama Qwrman batır, Dulat Bwğıbay batır, Dulat Jauğaş batır, Dulat Medeu bi, qılıştıñ jüzi, nayzanıñ süñgisi bolğan tağı qanşama azamat. Qazaq Ordasınıñ eñ soñğı jaraqtı jasağında qalğan üş mıñnan astam alaman. Bäri de şäyit boldı.Kenesarı hannıñ, onıñ eñ soñğı jauınger serikteriniñ qasietti qanı şaşılğan aqırğı sağatta tört ğasır boyı töre tañbalı qızıl tuı jelbiregen wlı memleket Qazaq Ordası şayqalıp barıp qwladı. Alaş balası sonau Üysin, Ğwn, Türik zamanınan tartılğan, Altın Ordağa jalğasqan, Qazaq Ordasına wlasqan, Ortalıq Aziya tösinde jiırma ğasırdan astam, ğalamat wzaq uaqıt

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: