Ғылымсыз өндіріс дами алмайды

Ğılımsız öndiris dami almaydı

| Jun 1, 2019

Kez kelgen eldiñ ekonomikası ğılım jetistikterin öndiriske engizbey dami almaydı.
Ğılımi jetistikterdiñ negizinde jasalğan üzdik önimder ğana halıqaralıq rınokta
bäsekelestikke qabiletti bola aladı. Al bizdiñ öndirisşilerimiz ğılımi-zertteu jäne
täjiribelik-konstruktorlıq jwmıstarğa köñil bölmeydi. Sarapşılardıñ zertteuine
qarağanda älemdegi üzdik tauar öndiruşiler ötken ğasırdıñ ayağımen salıstırğanda
ğılımi-zertteu jwmıstarına bölinetin şığıstarın 7 ese arttırğan. Al bizdiñ barlıq
menşiktegi öndirisşilerimiz soñğı bes jılda bwl taraptağı şığındarın ünemi azaytumen
keledi. Qazir ol İJÖ-niñ 0,12 payızdıq ülesine deyin tüsken. Bwl damığan elder tügil
damuşı elderdiñ arasındağı eñ tömengi körsetkişterdiñ biri. 2018 jılı bizdiñ ğılımğa
köñil bölgen käsiporındarımızdıñ sanı 384 qana boldı, al bwdan 10 jıl bwrın onıñ
sanı 438 bolatın. Käsiporında ğılımmen aynalısatın qızmetkerler sanı da soñğı 5
jılda 3 mıñnan artıq adamğa azayğan.
Elimiz öndiriske ğılım jetistikterin engizudi talap etken köptegen qaulılar
qabıldap, innovaciyalıq ekonomika jasaymız, tehnoparkter qwramız dep ğılımi
jetistikterge qajetti infraqwrılımdıq qajettilikterge ülken kölemde şığındar bölip
jatqanımen is jüzinde onıñ jağdayı osınday bolıp otır. 2012 jılı jer baylığın
qoldanuşılarğa tapqan tabısınıñ 1 payızın ğılımi zertteulerge bölui kerek degen zañ
talabı da qabıldanğan bolatın. Biraq onı da közge ilgen käsiporın bolğan joq. Osı
şığısqa dep eseptelgen qarajattar ekologiyanı jaqsartuğa, küzetti jetildiruge t.b.
qoldanılğan.
Mine, osı mäselelerdiñ bärin Mäjilistiñ plenarlıq otırısında jayıp salğan
«Halıqtıq kommunister» frakciyasınıñ jetekşisi Ayqın Qoñırov prem'er-ministr
A.Maminge deputattıq saual joldap, osınau kürdeli mäselege nazar audarudı swradı.
Deputat öziniñ saualında öndiristegi ğılımi jetistikterdi ıntalandıru boyınşa qanday
şaralar jasalğanın, önertapqıştardı qoldaudıñ qanday joldarı jasalğanın, «Eñbek
önimdiligi – 2020» bağdarlaması boyınşa qanday şaralar belgilengenin swradı.

S.ELEU, sarapşı

Kerey.kz

TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ MENŞİGİNDE

kerey.kz

Şığıstanuşı-tarihşı Ömir Twyaqbaydıñ bwrında da «Qazaqqa qanday tarih kerek? Täuelsizdik kezeñinde jasalğan tarihi mistifikaciyalar hronikası» dep atalatın maqalasın (22.05. 2025. Zhasalash.kz) oqıp em. Riza bolğam. Jaqında Ö. Twyaqbaydıñ «Qazaqstanda tarihi bwrmalaular men mifterge tosqauıl qoyudıñ joldarı» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) attı tağı bir maqalasımen jäne tanıstıq. Öte özekti mäseleni köteripti. Tarihta orın alıp jürgen jağımsız jayttar turasında oy tolğaptı. Jurnalisterdi, blogerlerdi ayıptaptı. Tarihtan arnayı käsibi dayındığı joq, bärin büldirip boldı dep. Keleñsizdikti toqtatudıñ naqtı joldarın wsınıptı. Bwğan da köñilimiz bek toldı. Äytse de tarihtı bwrmalauğa, öz ötirikterin nasihattauğa tek jurnalister men blogerler ğana emes, «arnayı käsibi dayındığı bar» «tarihşılardıñ» da «zor üles» qosıp jatqanın bayandap, aytılğan pikirdi odan äri örbitip, jalğastırayıq.
JALBIRWLI QOYBAS JAYINDAĞI KÜMÄNDİ KÖÑİRSİK ÄÑGİMELER

kerey.kz

1. AMANDIQ KÖMEKOVTİÑ AYTIP JÜRGENİ – AYĞAQSIZ BOS SÖZDER Qazaqstannıñ batıs aymağında ğwmır keşken önerpazdıñ biri – Jalbırwlı Qojantay jaylı soñğı kezde qisını kelispeytin neşe türli äñgimeler örip jür. Mwnıñ basında twrğandardıñ biri – Amandıq Kömekov. Bwrında da onıñ, basqa da kisilerdiñ eldi adastıratın negizsiz sözderine baylanıstı naqtı dälelder keltirip, «Qwlan qwdıqqa qwlasa, qwrbaqa qwlağında oynaydı» degen ataumen tüzgen sın maqalamızdı respublikalıq «Türkistan» gazeti (28.09. 2023 jıl) arqılı jwrt nazarğa wsınğanbız-dı. Äleumettik jelide Azamat Bitan esimdi blogerdiñ juırda jariyalağan video-tüsiriliminde A. Kömekov öziniñ sol bayağı «äläuläyine» qayta basıptı. Sözin ıqşamdap bereyik, bılay deydi ol: «1934 älde 1936 jılı (?) Mäskeude ötkiziletin
JARAYSIÑDAR, ÄZERBAYJAN

kerey.kz

Olar QR Wlttıq qorğanıs universitetinde orıs tilinde oqudan bas tartqan. Nege solay ? Öytkeni olar qazaq tilin tañdağan! Qazir universitette qazaq tili kurstarı aşılıp jatır. Aytqanday, Äzerbayjandarğa tilimizdi qoldağanı üşin qwrmet pen qwrmet. Olar nağız bauırlas halıq ekenin körsetti. Biraq qazir bizdiñ qorğanıs ministrligine swraqtar tuındaydı. Bwğan deyin barlıq şeteldikterdi orısşa üyretip pe edi? Bireu ne swraydı? Äyteuir, bilim – qazaq tilin nasihattaudıñ eñ jaqsı täsili. Al nege orıs tilinde oqıtadı? Al kim üşin? Eñ qızığı, osınıñ bärin tek Äzerbayjandardıñ arqasında ğana biletin bolamız. Al nege bwrın qazaqşa oqıtpağan, eñ bolmasa keybir elderde. Nege sol qıtay tilin orısşa üyretedi? Ruslan Tusupbekov
Ukraina(SBU) «Pautina» strategiyalıq operaciyası

kerey.kz

Bügin Ukraina qauipsizdik qızmeti (SBU) «Pautina» dep atalatın strategiyalıq operaciyasın jüzege asırıp, Reseydiñ äskeri aviaciyasın nısanağa aldı. Ukraiana tarabı operaciya barısında Reseydiñ 41 soğıs wşağı joyılğan alğa tarttı. Olar Reseydiñ A-50, Tu-95MS jäne Tu-22M3 sındı strategiyalıq bombalauşı wşaqtarın isten şığarıp, 2 milliard dollar şığınğa batırğan. Ukrainanıñ arnayı qızmeti operaciyanı jüzege asıruğa bir jarım jıl boyı dayındalıptı. Operaciya barısın Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiydiñ özi baqılağan, al onıñ orındaluın SBU basşısı Vasiliy Malyuk pen arnayı jasaqtardıñ üylestirilgen wjımı atqarğan. Ukraina tarabı aldımen FPV-drondardı Reseyge kontrabandalıq jolmen jetkizedi. Artınşa – ağaştan jasalğan şağın üyler jiberedi. Drondar sol üylerdiñ şatırınıñ astına tığılğan. Keyin bwl üyler jük kölikterge tielip, Reseydiñ işki aumaqtarına jetkiziledi. Däl sät
Til jöninde talay jazıldı ğoy…

kerey.kz

Biraq bwrınnan aytılatın eki princip sol bayağı özgermeydi. Sebebi onı uaqıt jäne özge elderdiñ täjiribesi däleldedi: 1. Zañ, jarlıq, ereje, şeşimdermen tilge swranıs tuğızu. Onsız til eşkimge kerek emes. Til aqşa tabuğa, bilim aluğa, özgemen baylanısqa tüsuge qajet bolğanda ğana swranısqa ie boladı, sonda ğana adamdar mäjbürli türde üyrenedi. Şetelde oqığıñ kele me, IELTS, TOEFL tapsır. Ol üşin ağılşın oqı. Halıqaralıq kompaniyada istep, köp jalaqı alğıñ kele me, aldıñğı söylemde jazılğan şarttardı orında. Swranıs tuğızu mehanizmi osılay jwmıs isteydi. 2. Til iesi sanalatın wlt ökilderiniñ principşildik tanıtuı. YAğni, tiliñ keñ tarasın deseñ, onı keñ qoldan. Üyde, tüzde, basqa jaqta. Angliyada türiktiñ kafesine kirseñ, özara türikşe söylesetin. Astanada üy jöndeymiz dep