ШӘМШІ АТЫНДАҒЫ КӨШЕНІҢ АТАУЫ ӘКІМНІҢ ӘКЕСІНІҢ АТЫНА ӨЗГЕРТІЛЕ МЕ?

ŞÄMŞİ ATINDAĞI KÖŞENİÑ ATAUI ÄKİMNİÑ ÄKESİNİÑ ATINA ÖZGERTİLE ME?

| Jun 3, 2015

Elimizdiñ Änwranı avtorlarınıñ biri, val'stiñ padişası atanğan ataqtı sazger Şämşi Qaldayaqovtı bilmeytin qazaq joq desek te bolatın şığar. Biraz eldi mekenderde ol kisiniñ atı berilgen köşeler bar. Al tayauda sonday köşelerdiñ biriniñ atauı basqaşa bolıp özgermekşi eken. Bwl jöninde bizge Sarıağaş audanındağı Qızıljar auıldıq okruginen habarlasqan Jamal Ramazanova esimdi azamatşa bılay dedi:«Audandıq «Sarıağaş» gazetiniñ ötken nömirin oqıp otırıp şağın habarlamağa közim tüsti. Onda: «6-mausım küni sağat 11.00-de B.Maylin atındağı mektepte Jaskeşu auılındağı Şämşi Qaldayaqov atındağı köşeniñ atauın özgertip, oğan Jwparbek Ümbettiñ esimin beru turalı wsınıs talqılanadı» dep jazılıptı. Sonda Şämşi kim, Jwparbek kim? Men Şämşini bilemin, al Jwparbek degen adam turalı mülde estimeppin de. Men sekildi adam mıñdap sanaladı. Prezidenttiñ özi bireudiñ kökesiniñ atın köşege berudi toqtatıñdar degen joq pa? Tipti bergisi kelse basqa köşe qwrıp qaldı ma? Atauı joq köşeler köp emes pe? Jañadan aşılğan köşelerge bersin, nege Qaldayaqovtıñ esimin köşeden alıp tastau kerek?»

Bwdan keyin biz Qızıljar auıldıq okrugindegi is basqaruşı Ğaziz Mairihovqa habarlasqanımızda ol kisi bılay dedi:

«Jwparbek Ümbet – bwrınğı äkim Japparbek Ümbettiñ äkesi. Sol kisi Qaldayaqov köşesin äkesiniñ atına özgertu turalı birneşe wsınıs berdi. Endi biz onı twrğındardıñ talqısına saluğa mindettimiz. Ş.Qaldayaqovtı bilemiz, Änwrannıñ avtorı, sazger. Al Jwparbek Ümbet – soğıs ardageri. Ne bolatının endi twrğındar şeşedi».

Ärine, Qızıljarğa körşi Qwrkeles auılına Japparbek Ümbettiñ äkim bolğanın bireu bilse, bireu bile qoymas. Biraq bwrınğı äkimniñ bwl auılğa ıqpalı jürmeydi, bedeli joq dep eşkim ayta almaydı. Sondıqtan mektepte ötetin jiın kezinde jergilikti twrğındar Ş.Qaldayaqov turalı mülde wmıtıp, ruşıldıq pen jerşildikke salınıp ketpesine kim kepil? Sondıqtan biz bwl mäselede audan äkiminiñ orınbasarı Qwdiret Qıstaubaevtıñ pikirin bilmek bolıp ol kisige de habarlastıq.

«Bwl mäseleden az-kem habarım bar, – dedi äkimniñ orınbasarı. – J.Ümbet soğıs ardageri bolğandıqtan wrpaqtarı köşege atın bergisi keletin şığar. Onı twrğındar şeşedi. Biraq twrğındardıñ toqsan payızı J.Ümbettiñ tuısqanı, ağayın-jekjattarı bolıp şığatının da eskeru kerek.

Negizi köşe men auıl ataularına adamnıñ atın bermeu turalı moratoriy bar edi. Biraq juırda Ükimet basşısınıñ orınbasarı Berdibek Saparbaevtan soğıs ardagerleriniñ esimin köşelerge beruge bolatını turalı nwsqau boldı. Bwl kisiler soğan süyenip otırsa kerek».

Mine, Sarıağaş jaqta osınday bir jay orın alıp twr. Jalpı, Şämşi Qaldayaqov atındağı köşege Jwparbek Ümbettiñ esimin beru mäselesi äzirge tolıq şeşilgen joq. Degenmen aldağı uaqıtta köşe atauı özgermeydi dep aytuğa da bolmaytın sekildi. Bwğan basqalar ne der eken?

W. ÜMBET.

zamana.kz

Tags ŞÄMŞİ QALDAYAQOV

Qazirgi zañnama ayasında memlekettik tildi qalay damıtuğa boladı?

kerey.kz

Zhalgas Yertay Qazaqstan biligi memlekettik tildi damıtu üşin qatañ şeşimderge barğısı kelmeydi deyik. Biraq qazirgi zañnama ayasında memlekettik tildi qalay damıtuğa boladı? Sonı oylanıp köreyik. Qazaq tilin damıtu jayın aytqan kezde Qazaqstan biligi qoğamdı ekige böledi. Biri – tildi damıtudıñ radikal şeşimderin wstanadı, ekinşi jağı – qazirgi status-kvonı saqtağısı keledi, yağni eşteñe özgertpey-aq qoyayıq deydi. Biraq eki joldı da tañdamay, ortasımen jürudi wsınıp körsek qaytedi!? Batıl qadamdarğa barayıq, biraq ol radikal jol bolmasın. Qazaq tilin küşpen emes, ortanı damıtu arqılı küşeytsek boladı. YAğni adamdar tildi üyrenip äure bolmay-aq, halıq jay ğana qazaq tili ayasında ömir sürudi üyrensin. Negizgi oy osı. Biz osı uaqıtqa deyin adamdar ortanı
Qazaq mektebinde oqitın 7 jasar bala orıs tili sabağında nege orısşa sayrap twruı kerek?

kerey.kz

Magnumdı özim mülde wnatpaydı ekenmin. Ünemi barsam, esi dwrıs kökönis tappaytınmın. Eskirgen, şirigen. Azıq-tülikti tek bazardan alamın. Biraq magnumge baykottı toqtatpau kerek! Sonımen birge, orıstildi kino, fil'mderge de baykot jariyalau kerek. Biraq, odan küştisi, balalarıñdı tek qazaqşa oqıtıp, qazaqşa tärbieleu kerek. Biraq, balañdı qazaqşa tärbieleyin deseñ, tağı bir kedergi şığıp jatır. Ğalımdardıñ aytuınşa, balanı 13 jasqa deyin qazaq tilinde oqıtıp, wlttıq qwndılıqtardı boyına, oyına siñiru kerek. Endi solay istep jatsaq, 7-8 jasar qap-qazaqşa ösip kele jatqan balañdı mektepte orıs tilin üyretip miın aşıtuğa tura kelip otır. YAğni, 2-sınıptan bastap orıs tili mektep bağdarlamasında twr. Bjb, tjb-sında orıs tili mwğalimderi balanıñ orısşa mazmwndamasın (govorenie) tekseredi. Talap etedi. Sonda, biz bayğws qazaq,
Qazaq jastarı büginde jappay orıstanu procesin bastan keşude.

kerey.kz

Qazaq jastarı büginde jappay orıstanu procesin bastan keşude. Bala-baqşadan bastap, mektep, joğarı oqu ornı, eñbek mekemeleriniñ barlığı negizinen orıs tiline köşude. Öz erkimen emes, ädiletsiz biliktiñ wzaq jılğı solaqay sayasatınıñ arqasında. Köşede, keñsede, dükende, kölikte, qoğamdıq orında qazaqqa qazaq orısşa söylemeseñ nemese wlttı saqtau kerek degen jauapkerşilik jügin wstanıp, senimen orısşa söylesip twrğan qazaqqa qazaqşa söyle dep eskertu jasasañ boldı, bitti, bäle-jalağa qalasıñ. Zañ da, onı orındauşı policiya, prokuratura, sot ta orısqwldı qoldaydı, wltqa janı aşığan qazaqtı mülde qorğamaydı. Bwl qanday ädilettilik?! Memlekettik tildi, memlekettik qauipsizdikti jekelegen adam emes, osığan jauaptı memlekettik qwrılımdar qorğauı kerek qoy. Jeke adam emes, eñ aldımen bilik qorğauı kerek. Qazaq jeke täuelsiz memleket bolıp twrsa
Endi qazaq tilin elemeytin mekeme baykottıñ nısanasına iligip, şığınğa bata beretin boladı

kerey.kz

Keyde qoğamdı bir ğana oqiğa qozğalısqa tüsirip, işte qatqan şemendi jarıp jiberedi. Bwl jolı däl sonday ahual orın aldı. Magnum dükender jelisinde orıs tildi bir azamat qazaq tilin bilmeytin kur'erge şağım tüsirip, artınan düken äkimşiligi älgi kur'erdi jwmıstan şığarıp, mäseleni jılı jauıp qoya salmaq bolğanda, jwrtşılıq oqıstan oyanıp ketti. Bwl tek bir azamattıñ renişi nemese dükenniñ işki tärtibi emes. Bwl – tildik teñsizdikke qarsı wlttıñ refleksi. Qazaqtıñ özi, öz jerinde, öz tilinde söyley almaytın künge jettik pe degen swraq sananı sızdatıp twr. Öz elinde twrıp, öz tilinde söylemeytin azamattı qoğamnan alastatıluı aqılğa simaytın dünie. Al Magnum dükenderi jelisi ottı külmen kömip qoyğanday boldı. Qazaq tili – eldiñ özegi. Oğan jasalğan
Etnikalıq qazaqtarğa 65 «Ata jolı» kartası berildi

kerey.kz

Etnikalıq qazaqtarğa – basqa elderdiñ azamattarına Qazaqstanda 10 jıl ömir süruge jäne jwmıs isteuge qwqıq beretin 65 «Ata jolı» kartası berildi. Elimizde öz isin damıtuğa dayın biznes-immigranttar 27 karta aldı, al swranısqa ie mamandar osınday 38 kartanıñ iegeri atandı. «Qazaqtar qay jerde ömir sürse de, olardıñ jalğız Otanı – Qazaqstan. Sondıqtan biz üşin şetelde twratın otandastarımızdı qoldau ärqaşan mañızdı», – dedi Qazaqstan Respublikasınıñ Prezidenti Qasım-Jomart Toqaev. «Ata jolı» kartasın aluşılar işinde injener-fizik, injener-matematik, himiyalıq tehnologtar, jaq-bet hirurgiyasınıñ därigerleri, pediatrlar jäne t.b. mamandar bar, olar Resey, Germaniya, Moñğoliya, Qıtay, Wlıbritaniya, AQŞ, Izrail', Franciya, Niderlandı, Finlyandiya, Qırğızstan jäne Özbekstan sekildi şet elderden keldi. «Ata jolı» kartasınıñ iegerleri elge kirgen kezde 10 jıl