Nısanbay jıraudıñ «Kenesarı — Naurızbay» dastanı
kerey.kz
Nısanbay jıraudıñ «Kenesarı — Naurızbay» dastanı
Qazirgi qazaq aqındarınıñ qwrmetti ağalarınıñ biri, Qazaqstannıñ halıq jazuşısı Ä. Täjibaev bwl dastan jöninde bılay deydi: «Mwhtar Äuezov öte iri twlğa jäne köregen aqın dep sanağan Nısanbay XIX ğasırda ömir sürgen Kenesarı hannıñ eñ jaqın dostarınıñ biri, onıñ süyikti jırauı. Nısanbay jırlağan Kene han bizdiñ däuirimizdegi eñ iri tarihi dastandardıñ biri jäne soñı deuge boladı. Kene men Naurızbaydıñ nabıt bolğan künderine deyin barlıq tragediyalıq qayşılıqtarın tügel jetkize surettegen qazaq eliniñ süyikti dastanı. Bwl dastan keyin Kene hanmen birge jabıldı, onı auızğa alu qılmıs sanaldı. Sol ğajayıp dastannıñ bosanar küni bügin tudı. Jaña wrpaqqa, talanttı oqırman qauımğa wsınu kerek».
Düri jauhar danası,
Ärkimniñ alla panası.
Jan bitkenge nesibe –
Däriyanıñ aqqan salası.
Üysizderge üy bolğan,
Bi — otannıñ hanası.
Kenesarı, Naurızbay –
Abılay han-dı babası,
Äuelgi meken-twrağı –
Kökşetaudıñ dalası.
Jazğı jaylau qonısı –
Wlıtaudıñ salası.
Öte zalım bolmañız,
Mwsılmannıñ balası.
Aqırında olardıñ
Qırğızdan boldı qazası.
Kenesarı er boldı,
El işinde bir boldı.
Qaşqan, bosqın jiılıp,
Öz aldına qol boldı.
Jwrtqa tiip kesiri,
Ärkimderge sor boldı.
Qarsı kelgen adamnıñ
Köziniñ jası köl boldı.
Aqılmenen is qılmay,
Aqırında qor boldı.
Qırğızğa barıp qırılıp,
It pen qwsqa jem boldı.
Abılay hannıñ balası
Asıp tuğan Qasım-dı.
Arğı tegin swrasañ,
Şınjır qatar asıl-dı.
Sarjan atqa mingen soñ,
Töreniñ bağı aşıldı.
Qarsı kelgen egesip
Dwşpannıñ köñili basıldı.
Jalğız Sarjan ne bolar,
Esengeldi qosıldı.
Kimge aparıp teñeymiz
Naurızbay sındı jasındı?!
Kenesarı, Naurızbay
Atağı şıqtı añqıldap.
Jaudı ürkitip, qaşırdı,
Aq almastay jarqıldap,
Zäresin aldı dwspannıñ,
Nayzağayday şartıldap.
Qasına ergen töleñgit
Oljağa battı qarqıldap.
Kenesarı, Naurızbay
Mwsılmanğa jan tarttı.
Eregesken dwşpannıñ
Jılqısın alıp, zarlattı.
Azıraq kün baqıtı
Janğan ottay qaulaptı.
Bir künderi bolğanda
Tortöböl atın wrlattı.
Bas sebebi sol bolıp,
Qırğızğa qaray jol tarttı.
İrgeli jwrtqa kez bolıp,
Batırlardı qan tarttı.
Közimen körip, bwl sözdi
Nısanbay edi jırlağan.
Bar künäsi qırğızdıñ –
Jalğız attı wrlağan.
Atın alğan qırğızğa
Han üyinde jındanğan.
Eregespen bwzdırdı
Qanaydıñ tamın sırlağan.
Kümisti sadaq, altın oq
Kenekeñ jauğa jolıqtı.
Aq bilegin sıbanğan
Baluandı toyğa jolıqtı.
Alıstan toyat közdegen
Aq swñqarğa jolıqtı.
Ayşılıqtı bir basqan
Qas twlparğa jolıqtı.
Asqındağan peyilinen
Kenekem zorğa jolıqtı.
Nökerimen tep-tegis
Bir ajalğa molıqtı.
Wstalar alar qolına
Qışqaşı men balğanı.
Tasqan närse tegiler,
Bwl sözdiñ bar ala jalğanı?
Qırğızdan qorlıq körgen soñ,
Keneniñ köp-ti armanı.
İleden ötip jöneldi,
Ör Dulatqa barğalı.
Sol Dulatpen qosılıp,
Qırğızdan kegin alğalı.
Barıp edi, ör Dulat
Barğanın qabıl almadı.
Kene hannıñ sözine
Qwlağın da salmadı.
Asaular üzdi şiderdi,
Sıylamay Dulat jiberdi,
Sıyınıp barğan elinen
Kene han üzdi küderdi.
Degeni bolmay qalğan soñ,
Qabağı hannıñ tünerdi.
Küzdiñ küni bolğan soñ,
Qırğızğa qarap üderdi.
Qazan ayı bolğanda
Qatulandı, qattandı.
İriktep alğan erlermen
Han qamaudan attandı,
Qwz asıp qalıñ Şöñgirden,
Qosşı degen el jattı.
Qoqilatıp qırğızdar,
Qos-qosqa bölip tarattı.
Qalşanı wstap baylattı
Han bolıp halqın meñgergen.
Qaradan şıqqan han edi
Naşardı zorğa teñgergen.
Qalşağa qırğız balası
Jalınıp qana kün körgen.
Tartuına irkilmey
Otaulatıp qız bergen.
Qisayğan jığa tüzelip,
Keneniñ isi jöndelgen.
Qoqannan auğan köp
Dulat, Qarağaştay el kelgen.
Mämbettiñ wlı Baywzaq,
Balqoja, Medeu er kelgen.
«Jauıñ qayda? Men — joldas»,-
Han Kenege dem bergen.
Sol elmenen küşeyip,
Töreler jaydı qanattı.
Qarağaştay köp jwrttı
Han auzına qarattı.
Attansın dep köp qosın,
Jwrtqa saldı sanattı.
Saylap aldı aq almas,
Tastan qaytpas bolattı.
Segiz mıñday kisi bop,
Öñşeñ bayır manaptı.
Bwl saparda Naurızbay
Taudan ülken talaptı.
Üş qamaldı bir bwzıp,
Qırğızdı jaman talattı.
Qırğızdan tüsken oljağa
Bir töleñgit barmadı.
Bwl saparda qazaqtan
Bireu olja almadı.
Köp dulattı han
Kene Aqılmenen aldadı.
«Qızıl twmsıq bolsın», — dep,
Oljamen auzın qandadı.
Ekinşiley attandı,
Estigen dulat qalmadı.
Oljağa mırza degennen,
Jalğızı qalmay, andadı.
Tau suınday sarqırap,
Baywzaq keldi tömennen.
Köñili bitti ayqasıp,
Kenesarı zerenmen,
Tilimdes bolıp oljağa
Naurızbay — asıl berenmen.
On eki mıñ äskermen
Tağı attandı kemerden.
Zeñbiregin asırdı
Abılay aspas kezeñnen.
Qwlaq şıñdap, köz twndı,
Aqıl, ayla, önermen Kenesarı,
Naurızbay Atadan astı degenmen.
Abılay aspas asudan
Asamın dep örledi.
Oñaylıqpen qazaqqa
Asudı qırğız bermedi.
Är jerlerden qwralıp,
Qırğızdıñ qolı kernedi.
Besinge deyin atısıp,
Qazaqtıñ äli kelmedi.
Qarabalta, Soqılıq
Añğarınan şañ astı.
Qırğız-qazaq eki jar,
Eski jolğa talastı.
Sol uaqıtta han Kene
Amalınan adastı.
Qırğızdı aydap şığa almay,
Batırlar sonda bir sastı.
Üyinde erkek qaldırmay,
Qırğız da şıqqan aydatıp.
Soğıstı qıldı qazaqpen,
Töskeyde attı oynatıp.
Qızıqsın dep asuğa,
Qazına tökti jaynatıp.
Asuğa tekti tayğaq qıp,
Qazanğa sudı qaynatıp.
Abılay aspas asudan
Asamın dep öktedi.
Asuın tastap qırğız da,
Bas qamın qıp ketpedi.
Oydan atqan zeñbirek
Tau basına jetpedi.
Jesir menen mal alıp,
Bwl sapar olja etpedi.
Sol uaqıtta han Kene
Jar etti Jappar ieni.
Aza bolıp sol jerde,
Aldırdı eki tüyeni.
Şögerip salıp, tüyege
Zeñbiregin süyedi.
Twrğızıp qoyıp atsa da,
Sonda da tauğa timedi.
Atası ötken Abılay,
Tileudi bergen bir qwday.
Bıltırdan alğan basşısı –
Şapıraştı Bwğıbay.
«Bwğıbay basşı qayda?» — dep,
Şaqırıp aldı Naurızbay! –
Äy, Bwğıbay, Bwğıbay,
Qorlıq boldı bw qalay?
Jol taba almay qamaldıq,
Amal tapşı bwğan-ay!
Bıltır öziñ kelgennen
Hannıñ aldıñ jarlığın.
Tar jol, tayğaq keşude
Qoldıñ aldıñ jabdığın.
Bir iziñnen jürgizdiñ
Üş alaştıñ barlığın.
Jalğız joldan asa almay,
Tastıñ tarttım zarlığın.
Bwl sapar aldım aşılmas,
Dünieniñ şektim tarlığın.
Sasqan jerde jol tauıp,
Bilinuşi edi narlığıñ.
Osı bügin, Bwğıbay,
Qırğızdıñ kördim qorlığın,
Alataudan asa almay,
Qazaq jolı baylandı,
Bes kün uday atısıp,
Tügesip keldim aylamdı.
Osındayda bolmasa,
Köremin qaşan paydañdı?
Osı bügin kün batpay,
Körsetşi qanat jayğandı.
Tau basında qırğızğa
Bir tigizşi nayzamdı.
Aynalayın Bwğıbay,
Aralatşı maydandı!
Bwğıbay sonda söyleydi: —
Qısılıp twr-au janımız,
Tau basına jete almay,
Bolmadı, sirä, sänimiz.
Jauıñdı şanşıp beruge
Kelmeydi, Nauan, älimiz.
«Jol tap» — degen söziñnen
Tögile qalmas arımız.
Köp keşikpey, Nauanjan,
Hanğa taman barıñız.
Baruğa köñiliñ tilese,
Hannan jarlıq alıñız.
Tomağamdı sıpırıp,
Qamau tasqa salıñız.
Mwnı estip Naurızbay,
Aldına bardı Keneniñ –
Tüsi suıq tartqanda
Tört qırlanğan jebeniñ,
Ajal oğı kelgende
Qorğanı bolmas köbeniñ.
Qolına toldı qırğızdıñ
Bası tau men töbeniñ.
Rwqsat berseñ, Keneke,
Barayın soğan dep edim.
Salatwğın aldıma
Bwğıbay basşı er edi.
Ädire qalğır Alatau,
Asuğa qiın jer edi.
Qamalın barıp bwzayın,
Keneke, jauap ber, — deydi, —
Otız jigit saylanıp,
Qasıma meniñ er, — deydi, —
Tau basına barğan soñ,
Oyınımdı kör, — deydi.
Kene han sonda söyleydi: —
Dwşpannan bitsin ar, — deydi. –
Qoldağı öñşeñ batırdan
İriktep bärin al, — deydi. –
Köñiliñ şapsa, Nauanjan,
Erterek sonda bar, — deydi. –
Eki-üş jüzdey kisimen
Oyındı barıp sal, — deydi.
Naurızbay tağı söyledi: —
Alladan järdem küteyin,
Ata-babam jar bolsa,
Bir mwratqa jeteyin.
Bıltırğı qılğan azasın
Qırğızdıñ bügin eteyin.
Eki-üş jüz kisi köbirek,
Onşa alıp, taqsır, ne eteyin.
Äskerden otız batırdı
İriktep alıp keteyin.
Täñiri qossa, qırğızğa
Bir tamaşa eteyin.
Qiın jerde handarğa
Boladı süyeu qaraşı.
Qısılğan jerde ärkimniñ
Täñirim bolsın panası.
Köp kisi qaptay şabuğa
Arqanıñ bar ma dalası?!
Az kisige jaqsı eken
Alataudıñ arası. –
Maqwl, — deydi han Kene
Naurızbaydıñ sözine.
Sol uaqıtta Nauañnıñ
Jan körinbes közine.
Iesi tilek qılğan soñ,
Beredi rwqsat özine.
Qaytarmadı meselin
Wmtılıp twrğan kezine.
Qauırsındı, qanattı,
Taudan ülken talaptı,
Er köñildi, qalma! — dep,
Jwrtqa saldı sanattı.
Qalıñ qoldan saralap,
Aladı öñkey manaptı,
Eregesken soğısta
Tastan qaytpas bolattı.
Tauğa qarsı tüylikti,
Swñqarday jiıp qanattı.
Otız jigit jöneldi –
Tämäm qoldıñ begleri.
Bwğıbaydı basşı ğıp,
Qiın joldı körgeli;
Tau basında qırğızdıñ
Jazasın barıp bergeli;
Qamalın bwzıp, jol salıp
Beyitin aşıp kelgeli.
Jaz jaylauı sarı dala,
Qıs qıstauı Qarğalı.
Naurızbay ketti bölinip,
Tau basına barğalı;
Qamalıp twrğan qırğızğa
Bir bülikti salğalı.
Kenesarı bastığı,
Tömende twrıp qalğanı.
Talap etip wrındı
Jañadan bir jol salğalı.
Sauısqannıñ alası,
Ağınan köp qarası.
Kene han sonda söyleydi –
Abılay hannıñ balası: —
Qol körinbes şañ boldı
Alataudıñ arası.
Qarağaştay köp qazaq,
Hanğa boldıñ qaraşı.
Oyda qoqan, qırda orıs,
Hakim boldı qalası.
Kimnen tayaq jegendey
Bizdiñ qazaq balası!
Aldırıp jürgen dwşpanğa
Auızınıñ alası.
Din mwsılman äleumet
Birge minse kemege,
Üş alaştıñ balası
Tizginin berse Kenege,
Er basına ayaqtay
Tas kötersek jebege,
Tau basına şığatın
Jol salmasqa nemene?!
Baywzaq datqa tüysinip
Bwl jauaptıñ tegine,
Aytayın dep bir sözdi,
Jetip bardı kebine.
—
Hannıñ köñili soğadı
Taudan bir jol salarğa.
Bir talapqa bet qoydı
Tau basına bararğa,
Bekinip jatqan qırğızdıñ
Qamalın bwzıp alarğa.
Wyat şığar töreden
Bölinip bizder qalarğa.
«Äytelik» dep Baywzaq,
Qamşı bastı bekerge.
Taudan joldı salayıq,
Jabıl! — dedi nökerge.
Attan tüsip aldımen,
Özi bir tastı köterdi.
Basşı boldı Baywzaq
Bir qayrattı eterge.
Baywzaq attan tüsken soñ,
Qasına tüsti hanımız.
Hanımız attan tüsken soñ,
Tögiler boldı arımız.
Bwzbasaq ta ol taudı,
Tüse qaldıq bärimiz.
Jabırlasıp qol qoydıq
Jasımız ben kärimiz.
Sol uaqıtta qarasaq,
Tau basınan şu şıqtı.
Qaptağan qara twmanday
Mwnarlanıp bu şıqtı.
Bu desek, — mıltıq tütini,
Otız kökjal börimen
Naurızbay töre sol şıqtı.
Bir kezeñge talastıq,
Jau joğarı, biz tömen.
Jetken eken qamalğa
Naurızbay attı swr beren.
Qarqaraday astında
Baywzaq bergen kök dönen.
Kün şığıs jaudıñ şetinen
Qamalğa kirdi köldeneñ.
Or qoyanday bwltiğan
Kök dönen at astında.
Kamzol işik qwntiğan,
Aq oramal basında.
Kerwğlığa bergisiz
Otız kökjal qasında.
Sol uaqıtta Naurızbay
Jiırma bes jasında.
Han Kene mwnı körgen soñ,
Qalmadı sabır, qararı.
Qiın boldı batırğa
Taudan şığıp bararı.
Naurızbaydı körgen soñ,
Ölimnen ketti habarı.
Tütegen mıltıq işine
Köziniñ kirdi janarı.
Naurızbay kirdi qamalğa
Kün şığıs jaudıñ şetinen.
Şıday almay han Kene,
At qoydı taudıñ betinen.
Şöke atım jerge barmay-aq,
Ketti hannıñ erkinen.
Sıpırılıp qalıp baradı
Kök burıl attıñ kötinen.
Naurızbay kirdi qamalğa
Janğan ottay bwrqıldap,
Kök dönen at astında
Op qoyanday bwltıldap;
Batırlardıñ nayzası,
Nayzağayday jıltıldap.
Mwnan kirgen batırlar
Onan şıqtı alqıldap.
Han Keneniñ armanı –
Qwmbelden jatpaq jay alıp.
Naurızbay şıqtı qamaldan,
Nayzası qanğa boyalıp.
Ne janı qalsın Keneniñ,
Naurızbaydan ayanıp!
Tarta berdi şılbırdan,
Qılışın tasqa tayanıp.
Kene han jöney bergen soñ,
Qaluğa nöker wyalıp,
Tws-twsınan at qoydı,
Tüysinip qazaq oyanıp.
Kene han ketti wmtılıp,
Şıqqalı taudıñ basına.
Ölimge belin bayladı
Äzelde jazğan basına.
Qatarlasıp jöneldi
Kene hannıñ qasına.
Eki mıñday kisi bop,
Şıqtı taudıñ basına.
Sol uaqıtta han Kene
Jar ayttı Jappar Allanı.
Qabat-qabat oratıp,
Qırıq arqandı jalğadı.
Tartıp aldı oydağı
Zeñbirek pen arbanı.
Bir-eki ret atqanda
Küñirenip ketti jan-jağı.
Esik-ejesik qiratıp,
28
Qırğızdıñ şıqtı dal-dalı.
Kelgenin hannıñ körgen soñ,
Naurızbay töre esirdi.
Bögejektep jürgen er
Erkinşe şauıp kösildi.
Jazıla almay jür edi,
Tüyini jiptiñ şeşildi.
Qoyğa kirgen böridey
Qırğızğa saldı kesirdi.
Bir kirgende ap keldi
Tiziltip neşe jesirdi.
Bas-basına taratıp,
Jigittiñ köñilin ösirdi.
Abılay aspas asudan
Asamın dep öktedi.
Naurızbaydıñ erligin
Qırğız, qazaq sökpedi.
Töreniñ aldın oradı,
Qırğızdar mergen tökkeli,
Bäleni bastan ketirip,
Han aylasın etkeli.
Zeñbirekti turalap,
Töte jerden bir attı.
Adam men maldı qabattap,
Topırlatıp qwlattı.
Jöñkilip jürgen qırğızdıñ
Jolşıbay kebin swlattı.
Qamalğan qatın-qızdarın
«Qoqilatıp» jılattı.
Qızıqqa toymay batırlar,
Teredi taudıñ şiesin.
Bwl saparda Naurızbay
Jar etti Jappar iesin.
Qamalın bwzdı qırğızdıñ,
Soğıstıñ tauıp jüyesin,
Alıp şıqtı üş jüzdep
Ayğır menen biesin,
Atan demey, nar demey,
Jetpis-seksen tüyesin.
Bölip berdi bärine
Sıbağalı tiesin.
Naurızbay gül-gül janadı,
Aq bilegin sıbanıp.
Jaudı aralap qıradı,
Qolına jasıl tu alıp.
Şın qaharğa minedi,
Aqşa beti quarıp.
Bozbalağa söyleydi,
Ağasın körip quanıp.
— Abılay aspas asuda
Kenekem düken qwrğanı.
Batırlardıñ jaraspas
Maydanğa kirmey twrğanı.
Kenekem keldi biz üşin,
Üş alaştıñ qorğanı.
Ayanbay bügin is körset,
Tamanıñ batır Qwrmanı!
Keudedegi şıbın jan –
Ar-namıstıñ qwrbanı.
Jar bola kör bizderge,
Atamız ötken Abılay!
Osınday qiın jerlerde
Tileudi bergey bir qwday.
Sender ediñ qanatım,
Meñdibay, Dulat, Ağıbay,
Arğınnan şıqqan üş jigit
Şäkir, Jäuke, Tolıbay.
Wmtılıñdar, erlerim,
Jan-jağıña qaramay.
Mıltıqtıñ oğı ot almas
Qwlaqqa däri twtanbay.
Aq kireuke, kök sauıt
Taza jürse, tot almay,
Mıltıqtıñ oğın jibermes
Şığırşığı jwqarmay.
Jaman jigit tozadı,
Jaudı körse qotanday.
Ataqtı erdiñ biri ediñ
Iisiñ şıqqan jwparday.
Ayanbay bügin is körset,
Tabınnan qaban Bwqarbay!
Tayınbay jauğa kiriñder,
Aybındı tuğan erlerim!
Mingen atıñ tobışaq,
Kümisti qılış belderiñ.
Osındayda kerek dep,
Közimniñ mayın bergemin.
At minip, jaraq asqalı
Bäri osı ma körgeniñ!
Naurızbay batır söyleydi: —
Jara joq meniñ etimde.
Oyın saldı bozbala
Alataudıñ betinde.
Mwnda qılmay qayrattı,
Qosqa barıp ökinbe.
On eki samqal, jüz mıltıq,
Kenekem kelgen sekildi,
Kenekem kelip qosıldı,
Kim twrar onıñ betinde?!
Iqpalıñ jürip twrğanda
Qılıñdar jauğa ökimdi.
İsteriñ jaqsa, bekterim,
Bwl soğıstıñ retinde
Wstatarmın qolıña
Qos-qosınan jetimdi.
Jarasalıq degende
Bergendey qırğız bar malın.
Bitire almay töre jür
Köñildegi armanın.
Betine keler qırğız joq,
Alıp jatır jan-jağın.
Jäne bwzdı sol küni
Aqsudıñ barıp qorğanın.
Sonşama mıqtı berik edi
Aqsudıñ salğan qalası.
Eki jüz üydiñ mekeni
Aqsudıñ ayaq salası.
Segiz mıñday bar edi
Sol küngi qoldıñ şaması.
Qorğandı bwzıp, mal aldı
Ayman batır ağası.
Kenesarı, Naurızbay
Keltirip jür kertine!
Şauıp, janşıp, talattı,
Qırğızdı qoymay erkine.
Bir bölek qırğız qalmadı,
Qaşıp barıp berkine.
Baqıtı şauıp twrğanda
Kene han jetti sertine.
Şauıp aldı tal tüste
Aspara men Merkeni.
On eki mıñ kisiniñ
Köbi Dulat halqı edi,
Egeskende mwqatu —
Han Keneniñ saltı edi.
Merkeniñ twtqan wlığı
Medeli degen sart edi.
Aqauız degen arğımaq
Medeli bergen at edi.
Auızğa kirip söz bolğan,
Twlpardan artıq zat edi.
Dwspanı qaytip kemiter
Kene han men Nauandı!
Dabısı ketti küñirentip
Aspara men Duandı.
Qalıñ jatqan qırğızdı
Jeñgenine quandı.
Qaraqıstaq, Şöñgirge
Wyısqan qırğız qamaldı.
Qol sıymadı jürgende
Alataudıñ bauırına.
Dulattı han jwmsadı
Öşikken qırğız jauına.
Tüsip jatır köp qırğız
Kene hannıñ auına.
On mıñ kisi at qoydı
Kekiliktiñ tauına.
Mwnarlanıp şañ boldı
Qızılsudıñ salası.
Bwl saparda jar boldı
Han Abılay babası.
Qırğızğa lıq tolıptı
Alataudıñ arası.
Qol aldında jür eken
Qırğızdıñ bir danası.
Naurızbayğa kez bolıp,
Twra qaldı janasa.
Käriboz degen kisi eken,
Er Qanaydıñ balası.
Käriboz sonda söyleydi,
Söylegende büy deydi: —
Ey, Naurızbay, er terem,
Qarayıp jürmin qanıma!
Aza qorlıq körsetip,
Qattı battıñ janıma.
Ne jazığım bar edi
Kenesarı hanıña?
Bitti dep köñili tınbadı
Qırğızdağı arına.
Almağan arı qaldı ma
Qırğızda onıñ tağı da?
Qwsşını şaptı şulatıp
Qaraqıstaq, Şöñgirden.
Qalşanı wstap bayladı
Han bolıp halqın meñgergen.
Abılaydıñ twsında
Qılğan isiñ jön kelgen.
Qırğızdıñ jolı bar ma edi
Qalıñsız sağan qız bergen?
Qıstay şaptıñ elimdi,
Malımdı saldıñ telimge.
Bosatıp qondıq, bostırıp,
Atameken jerimdi.
Bwrıñnan-soñnan bar ma edi
Elşige niet ölimdi?
Jamanqaramdı öltirip,
Bir sındırdıñ belimdi.
Tirime qılsañ bolmay ma,
Ölgenim sağan ne qıldı?
Atañnıñ aqı bar ma edi
Esqoja, Qanay körinde?
Aşuın bwğan bassın dep,
Jerimdi sağan tastadım.
Bwl alğanıñ emes pe
Üstimdi kelip basqanıñ?
Jalğız-jalğız at minip,
Qorğalap tauğa qaşqanım.
Ne sebepten han Kene
Qırğızğa mwnşa öşikti?
Aq qalpaqtı qırğızdan
Qazaqqa berdi nesipti.
At minip, sadaq asınğan,
Bizdi ayamay kesipti.
Esirkeseñ bolmay ma
Jolıñda jatqan besikti?
Balalı arqar bauraydı,
Balasız arqar mañıraydı
Meyirimsiz mwnşa is qıldıñ,
Köp mwsılman zarlaydı.
Töreler, qayda barsañ da,
Raqımsız atıñ qalmaydı.
Ne qalmaq pen şürşittiñ
Qırınan şıqsañ bolmay ma?!
Naurızbay sonda söyleydi,
Söylegende büy deydi: —
Jaqsı aytasıñ, Käriboz,
Tatu edim senimen.
Qonıstı käpir alğan soñ,
Kenekem köşken jerinen.
Bauırı suıp ol jaqta,
Qaraşı bolğan elinen.
On eki kisi jiberdik
Bekbatırday erimmen,
Bizge qonıs bersin dep
Qoqidıñ salğan kölinen,
Eki ay jattı twtqın bop
Janqaraş, Jantay begiñnen.
Aulıñız basa qonğan soñ,
Azar şıqqan ölimnen.
Jamanqarañdı öltirdim
Öziñniñ salğan jolıñmen.
Kim talasar qwdaydıñ
Bendege bergen bağına?
Qorğan bolıp halqına,
Ärkim şıqsın tabında.
Qanayıña men qıldım
Kekti bolğan şağımda.
Seniñ aqıñ bar ma edi,
Andasımnıñ tamında?
Bilmeymisiñ, Käriboz,
Moynındağı jazañdı?
Janqaraş pen Jantayıñ
Aytıp iman, zarlandı.
Qoydım dep bizge ant bersin
Arağıñ men bozañdı
Arağıñdı qoymasañ,
Kenekem alar mazañdı.
Käpirge ğazat qılğanday,
Naurızbay berer sazañdı.
Käriboz tağı söyledi: —
Keltirermin keziñdi!
Iqpalıñ asıp twrğanda
Ayta ber, törem, söziñdi.
Asqar tauğa, Naurızbay,
Teñgere berme öziñdi.
Altın jağañ qisaysa,
Qırğızdar oyar köziñdi.
Talap alıp, Naurızbay,
Malımdı saldıñ telimge.
Ayamadıñ, Naurızbay,
Basımdı saldıñ ölimge.
Qorğanda jatqan qorqıtıp,
Attarın aldıñ begimniñ.
Tastap köştiñ ol jaqta,
Atañ qonğan Abılay,
Qandı köylek eliñdi.
Kişi jüzge sıya almay,
Tastay köştiñ jeriñdi.
Tölegenwlı Janqabıl
Erlikke mıqtı, senimdi.
Toqsan kisiñdi öltirgen
Alıp pa ediñ kegiñdi?!
Biteu soyıp basıñdı,
Qoqanğa bergen teriñdi.
Meymanañ tassa, Naurızbay
Dosıñ keter panadan.
Haqtan bwyrıq kelgende
Janıñ şığar qanadan.
Seniñ atañ — Er Qasım
Tuğanında anadan,
Qan şeñgeldep tuıptı
Şaranalı baladan.
Köp qorqıtpa, Naurızbay!
Künim tüsse-körermin,
Bwyrıq bolıp qwdaydan,
Qaza jetse — ölermin.
Armanda bolıp ketpespin,
Bir soğısqa kelermin.
Jappar iem jar bolsa,
Sazañdı äli-aq berermin.
Erjan ketken tün qatıp,
Han qılğan soñ ökimdi.
Tört jüz kisi bölinip,
Qalıñ qoldıñ şetinde,
Barlap qarap kelgeli,
Jau bar ma dep betinde,
Tünde ketken az kisi
Qapalanıp, ökindi.
Jasanğan jauğa jolığıp,
Erjan bir tüsken sekildi.
Hanğa keldi Naurızbay: —
Erjan jauğa barıptı,
Bügin moynı qalıptı.
Qatalanıp iniñiz,
Barmağın tistep, nalıptı.
Keneke, aytpay qayteyin,
İniñiz qoldı bolıptı.
Pende bolıp qırğızğa,
Erjannıñ köñili şökpesin.
Erjan twtqın boldı dep,
Qırğızğa dabıl ketpesin.
Bizdi joqtap Erjekem,
Köziniñ jasın tökpesin.
Jolığıptı añsızda
Erjan batır aranğa.
Ağası ölse aldında,
İniniñ küni qarañ da!
Attansın dep batırlar,
Şaşalıq jarlıq habardı.
Endi mwnda, taqsır han,
Twrmağımız aram-dı.
Mağan jauap beriñiz,
Eki-üş jüz kisi alayın.
Köp keşikpey, Keneke,
Erjandı izdep barayın,
Asuına şığarmay,
Iirip alıp qalayın.
Qan qwstırıp keleyin
Saqauqırğızdıñ talayın.
Kene han jauap bermedi,
Naurızbay büy dep kelgen soñ.
Kelispestey kerindi
Naurızbaydı bölgen soñ,
Qırğızdıñ qolı köbeyip,
Jaqınğa kelip töngen soñ,
Qolğa toldı Samsı men
Qızılsudıñ kemeri.
Şığar mezgil tayandı
At pen erdiñ öneri.
Bir mezgilder bolğanda,
Wzın boylı, jebeli,
Küreñ qasqa at minip,
Şenniñ wlı Bideri –
Jekelep kirdi maydanğa,
Er Qanaydıñ nemeri.
Bideri kirdi maydanğa: —
Jeke, batır, jeke!- dep.
Qarsı qarap twradı;
«Ke-ke, batır, ke-ke!» — dep,
Jaqın jerden şökelep.
Qazaqtan eşkim şıqpadı
Jıldamıraq tötelep.
Baywzaq datqa söyledi,
Aşulanıp, aqırıp.
Halqına qarap söz ayttı,
Oñ-teristi sapırıp: —
Ne qılıp twrmay otır?!- dep,
Batırların şaqırıp,
Dulattan şıqqan batırdıñ
Talayına batırıp.
Qolğa toldı Samsı men
Qızılsudıñ arası.
Qısılğan jerde ärkimniñ
Täñirim bolsın panası.
Qarağaştay köp qazaq,
Hanğa boldıñ qaraşı.
Bideri kirdi maydanğa, —
Qırğızdıñ bir balası.
Onıñ bizden artıq pa
Atası men anası?!
Bilerge qarsı barıñdar,
Bizden bir batır danası.
Tausıldıñ ba, Mämbettiñ
Nayza wstağan balası?
Batırlardıñ maydanda
Qızbas boldı oyını.
Qayğığa toldı bwl sapar
Qazaqtardıñ qoyını.
Baywzaqtıñ sözine
Bastamadı toyını.
Eş adam basın kötermey,
Tömenge tüsti moyını.
Qırğızdıñ qolı köbeydi,
Är jerlerden qwralıp.
Qıstay mingen qazaqı at,
Tastap jatır twralıp.
Şıdamadı Naurızbay, —
Kiimine qınalıp,
Türegeldi ornınan,
Şıbıqtay beli bwralıp.
Qamzol işik üstinde,
Bauın üzip belsenip,
Aqauız atqa mindi de,
Tüsti taudan teñselip,
Qatulanıp jöneldi,
Alğalı jaudı eñserip.
Naurızbay söylep jöneldi: —
Batırlar, qwlaq salıñız.
Qarağaştay köp qazaq,
Baqıttı bolsın hanımız.
Jau qarasın körgende,
Qaytpasın bastan bağımız.
Erjan tüsip qırğızğa,
Dwspanğa ketti arımız.
Onan bizdiñ artıq pa,
Maydanğa kirmey, janımız.
Erjan üşin jarassın
Aqboz atqa qanımız.
Qarağaştay köp qazaq,
İs körseter kün bügin.
Erjan tüsip qırğızğa,
Bizge qayğı kün bügin.
Armanda bolğan er üşin
Kegin alar kün bügin.
Qılıştasıp maydanda,
Qol silteser kün bügin.
Taudıñ basın alsın twman,
Jappar iem bolsın panañ!
Qırğızdarğa bermey aman,
Wmtılıñdar, kelse şamañ.
Bolsın jauğa aqırzaman,
Jannan keşer kün bügin.
Naurızbaydıñ söndi zarı,
Wrıstıñ qızsın bazarı.
Kenekemniñ qoşqarları,
Qaytpasın jaudan nazarı.
Bolıñdar qırğız tajalı,
Qol wstasar kün bügin.
Naurızbay mwnı aytadı,
Tartıp-tartıp jiberdi
Aqauızdı janbasqa.
Qolın salıp, suırdı,
Twrsınbay bergen almasqa.
Artına közin salmadı
Üydegi qalğan mal-basqa.
Naurızbay şığa şabadı.
Kekilikten zırqırap.
Bideri şaptı qasqa atpen,
Qwyınday şañı bwrqırap.
Sonda basın köterdi,
Otırğandar közi jıltırap.
Naurızbaydıñ sözine
Batırları şıdamay,
Han qasınan wmtıldı
Meñdibay, Dulat, Ağıbay,
Arğınnan şıqqan üş jigit –
Şäkir, Jäuke, Tolıbay.
Olardan keyin qala ma
Tabınnan qaban Bwqarbay!
Segiz kisi jöneldi,
Naurızbaydıñ soñınan.
Bwl saparda töreniñ
Jwldızı tudı oñınan.
Şaba almaydı qazaqı at
Tas pen taudıñ toñınan.
Bideri sonda söyledi: —
Patşa zada balasıñ,
Aldıña aydap, qırdıñ sen
Qırğızdıñ qatın-balasın.
Jeke kelseñ bolmay ma,
Aqılıñ asqan danasıñ!
Tayğandarıñdı ertip,
Törem qayda barasıñ?
Jolsız isti qılmağın,
Naurızbay asıl er edi.
Artına qarap sol jerde,
Batırların köredi.
Olarğa qarap söz aytıp,
Qaytuğa jarlıq beredi.
Ärbireuiñ şerge wsap,
Keldiñiz be, narımız?
Şığası bolsa keudeden
Bügingi kün janımız,
Kelgenmenen, erlerim,
Qorğauğa kelmes halıñız.
Berse täñirim abıyır,
Tüsirgen atımdı alıñız.
Jazım bolsam, artımnan
Süyegime şabıñız.
Qırğızdıñ aytqan sözinen
Tögiler boldı arımız,
Sözge sınıq bolmayın,
Erlerim, keyin qalıñız!
Bideri menen Naurızbay,
Jaqındasıp barıstı.
Astındağı mingen at
Auızdıqqa qarıstı.
At üstinde alıstı
Nayzamenen salıstı,
Bir-birine jabıstı,
Keregedey qabıstı.
Erleriniñ artına
Minip-minip qalıstı.
Jäne qaytıp ekeui,
Bwrq-sarq etip ayqastı.
Ayqasıp qalğan mezgilde
Töreniñ astı aylası,
Qayrattıñ tidi paydası.
Şoltañ etip Biderdiñ
Aspanğa şıqtı nayzası.
Bider şığıp jolıqqan
Qızılsu, Samsa bauırınan.
Naurızbay şığıp jolıqqan
Kekiliktiñ tauınan.
Ayqasqanda ekeui,
Öşigisken jauınan
Bider barıp jığıldı
Küreñ qasqa attıñ sauırınan.
Qıstay şauıp jol bolğan
Şu menen taudıñ arası.
Bwl saparda jar boldı
Han Abılay babası,
Qırğız attan jığılıp,
Batıp edi qarası.
«YA, qwdaylap» şulastı
Üş alaştıñ balası.
Allağa Nauan sıyındı,
Auzı ketpey tilekten.
Qayratı köp bolğan soñ,
Nayzası aumay bilekten,
Şanışqan eken Naurızbay
Bir qırğızdı jürekten.
Sırtına şığıp, nayzasın
Jerge basıp, tiretken.
Suırılmay temiri,
Qanmenen qattı-au jibekten.
Är taraptan qırğızdar
Jağalay şauıp jiekten,
Tws-twsınan at qoydı,
Ümitker bolıp süyekten.
Jalğız şaptı Naurızbay,
Jauğa qarsı enuge.
Arası alıs dauıstap
«Barma, mwnda kel» deuge,
Şauıp barıp Bwqarbay,
At üstinde kölbedi,
Ötkizip qaştı şılbırın
Er Biderdiñ belbeuge.
Üş ay toqsan kün edi.
Şarua şeşken küyegin.
Nauan bwl jol ağıttı
Erliginiñ tiegin.
Tüsirip töre ketkende,
Kene han qaqtı iegin.
Bwqarbay batır ap keldi
Er Biderdiñ süyegin.
Qazaq, dulat jinalıp,
Maqalay qıldı süyegin!
Ağıbay batır şabadı,
Qaşqan atın köredi.
Qırğızdan qorqıp taymadı,
O da qaysar er edi.
Alıp hanğa keledi,
Tartu qılıp beredi.
Bwqarbaydı maqtadı: —
Bärekeldi, ersiñ!- dep,
Ağıbaydı şaqırdı, —
Atın alıp kelsin,- dep, —
Süyekke şapqan er bolar,
Atın soğan bersin, — dep,
Süyekke şapqan er bolar,
Ärkim mwnı körsin dep, —
Jauğa şapqan batırlar
Namıstanıp ölsin, — dep. –
Köñilde ülken er ediñ,
Süyekke nege şappadıñ?!
Jaramadı olja dep,
Ağıbay, atqa şapqanıñ.
Süyekke şapqan er eken,
Bwqarbaydı maqtadım.
Ağıbay batır qorlandı,
Eki jağına sıymadı.
İşin jarıp ölerge
Janınan pışaq tappadı.
Olja bolad balası
Er Biderdiñ artınan.
Oraz kirdi maydanğa,
Ozıp jürgen halqınan.
Ol da aytulı er edi
Swñqar qwstay talpınğan.
Oraz keldi jwlqınıp,
Bastan auğan bağı bar.
Qatın tüsip qazaqqa,
Qarayıp jürgen qanı bar.
Aza qorlıq kirgen soñ,
Tek şıqpağan janı bar.
Janı nağıp şıdasın,
Dünieniñ ne säni bar –
Naurızbaydıñ qosında
Nekelep alğan jarı bar.
Şuımenen qoparıp,
Oraz şaptı ar jaqtan.
Eki beti qızarıp,
Naurızbay şaptı ber jaqtan.
Qırğız, qazaq eki jar
Qarap twrdı jan-jaqtan.
Nayzaların köterip,
Birin biri közdedi.
Aşulanğan batırlar
Jolıqqanşa tözbedi.
Birin biri ayamay,
Et jürekti mezgedi.
Oraz batır jığıldı,
Nayza bwrın kez keldi,
Aqboz attıñ sol jaqtan
Oraz barıp jığıldı.
Qaytıp adam bolmastay,
Şıbın jannan tüñildi.
Tilge kelmey sol jerde,
Jer bauırlap sürindi.
Bayağı sözden Ağıbay
Qarayğan eken qanına-ay.
Jetken eken töpelep
Naurızbaydıñ janına-ay.
Tüsirip töre ketkende,
Şauıp barıp Ağıbay,
Köterip aldı Orazdı
Telqoñır attıñ jalına-ay.
Qoqilatıp qırğızdı,
Bermey ketti tağı da-ay.
Qazir oñğa qarap twr
Naurızbaydıñ jwmısı.
Äzir asa bitken joq
Han Keneniñ tınısı.
Qara ala attı bir qırğız,
Jañqaraş bidiñ inisi,
Jekelep kirdi maydanğa,
Batır eken mwnısı.
Naurızbay qarsı şabadı
Jeke şıqqan batırğa.
Tayınbay qarsı keledi,
Qaşatwğın qatın ba?!
Jalaqtatıp nayzasın,
Jetip keldi jaqınğa.
Alaqtatıp sastırıp,
Batırdı wrdı qapıda.
Jeke şıqqan batırdıñ
Bärine berdi aqıldı.
Ornınan twrmay jatsın dep,
Nayzasın qattı batırdı.
Qızıl ala qan qıldı
Qızıl sudıñ jiegin.
Nauan bw jol ağıttı,
Erliginiñ tiegin.
Jaqın jerde qırğız joq,
Özi alıp qaldı süyegin.
Şapqan sayın Aqauız
Jerdi tarpıp, öktedi.
Naurızbaydıñ erligin
Qırğız, qazaq sökpedi.
Eki mıñ qırğız jiıldı,
Qazaqpen soğıs etkeli.
Erlerdiñ aldın oradı
Jayau mergen tökkeli.
Jekelep endi soğıspay,
Qırğızdar twrdı bekerge,
Han iek qaqtı nökerge.
Arba arısın köterdi,
Zeñbirekke oq berdi,
Qwlağına ot berdi.
Asığıs attı baylamay,
Aldında äsker joq boldı.
Zeñbirektiñ auzınan
Sıldır-sirek top keldi.
Zeñbirektiñ auızı
Qoldıñ boldı köbine.
Segiz kisi wşırdı
Sıldır-sirek şetimen.
Bir boz attı wşırdı
Qoldıñ arğı betinen.
Mwnı körip qırğızdar,
Oyran bolıp bülindi.
Qasında twrğan Naurızbay
Swñqardayın ilindi.
Jäne oqtap atqanda
Bir keremet bilindi:
Wrmay-soqpay, zeñbirek
Ortasınan bölindi.
Qırğızdar şıdap twra almay,
Qaşa berdi alaqtap.
Naurızbay ketti soñınan,
Nayzamenen şabaqtap.
Bir-birine at qoydı,
Qırğız, qazaq jan-jaqtan.
Bir tozañnıñ astınan
Gül-gül janıp, ırjaqtap,
Şığa keldi Naurızbay,
Toğız at alıp salaqtap.
On bes attı ap keldi
Meñdibay, Dulat, Ağıbay.
On eki attı ap keldi
Şäkir, Jäuke, Tolıbay.
On tört at bar qolında
Qaban menen Bwqarbay,
Qwrban keldi tört atpen,
Nöpiri şığıp twlparday.
Bäri kelip qosıldı
Qızılsudıñ beline.
Köñili bitti Nauannıñ
Twz tatırğan erine,
Nauan tağı jöneldi
Taudıñ töskey örine,
Qaşıp barıp qırğızdıñ
Qamal soqqan jerine.
Jöñkilip jürgen qırğızdıñ
Naurızbay üstin qaptadı.
Segiz mergen bir jerde
Beline şirenip jatqanı.
Jalğız barğan töreni
Bäri tegis atqanı.
Şara bar ma, qwdaydıñ
Bw sapar da qaqqanı.
Qoy boğınday qorğasın
Qaza bolıp tappadı.
Mıltığın tastap tas-tasqa,
Qayta qaştı mergeni.
Lap qoya şaptı qırğızdar
Mergenniñ atın bergeli.
Jalğız şauıp Naurızbay,
Qırğızdıñ jolın kernedi.
Üşeuin şanşıp öltirdi,
Beseui tiri, ölmedi.
Bes mergendi tiri aydap,
Hanğa alıp kelgeni.
Segiz mıltıq öñgerip,
Tartu qılıp bergeni.
Sol uaqıtta Aqauız
Jer tarpidı oyanıp.
Naurızbay jür üstinde,
Qılışı qanğa boyalıp.
Qanına qırğız qaraydı,
Nesine twrsın ayanıp.
Naurızbaydıñ üstine
Bäri keldi tayanıp.
Allalap jürgen qırğızdıñ
Jeli twrdı oñınan.
Ay müyizdi qoşqardıñ
Bäri tarttı qoñınan.
Aqauız at qwladı
Qırğızdıñ atqan oğınan.
Naurızbayğa wmtıldı
Qalıñ qırğız şoğınan.
Qızılsu men Duannıñ
Añğarınan şañ astı.
Qırsıqtıñ aldı emes pe,
Töreden ärkim adastı.
Qırğız, qazaq eki jar
Naurızbayğa talastı.
Qırımda jürgen Bwqarbay
Atına qamşı bir bastı.
Üzeñgisin şığarıp,
Naurızbayğa janastı.
Bwqarbaydıñ aldına
Naurızbay aldı mingesip.
Jauğa tüsip qalmasqa,
Qaşa berdi «şüu» desip.
Naurızbaydı twtpaqqa,
Qırğız da qudı ilesip.
Qazaqtan adam az boldı
Bermeytwğın tiresip.
Qorğayın dep qırğızdan,
Ağıbay sırtın aynaldı.
Şaması kelse tiresip,
Qorğamaqqa oylandı.
Bwqarbay men Naurızbay
Salar edi oyrandı.
Mingesui bir atqa
Olardıñ qolın bayladı.
Sol uaqıtta qırğızdar
Basqın jetigi örledi.
Jalğız özi Ağıbay
Qorğauğa äli kelmedi.
Aldıñğı jetken qırğızdı
Arağa tüsip kernedi.
Qolındağı nayzasın
Oñdı-teris sermedi.
Atası ötken Abılay,
Tileudi bergen bar qwday.
Bwqarbay men Nauanğa
Wmtıldı qırğız jabıla-ay.
Şäkir de jetti bir jaqtan,
Qaban menen Meñdibay.
Kertaylaq attı jetkizdi
Jäuke menen Tolıbay.
Kertaylıq at jetken soñ,
Minip aldı Naurızbay.
Segiz kisi bas qosıp,
Su boyında auıstı.
Toqtata almay köp jaudı,
Üstirtke oynap şığıstı.
Kezek jwmsap keledi
Nayza menen qılıştı,
Qalıñ jetken qırğızdan
Ala almadı tınıstı.
Sıyınadı batırlar,
Auzı ketpey tilekten.
Şwbırtpalı Ağıbay,
Talaydı şanıştı jürekten.
Aralasıp, Şäkirdiñ
Mıltıq tidi bilekten.
Itşilesip, silkisip,
Qorğap şıqtı tübekten.
Bwl saparda qwdayım
Erlerdiñ jolın oñdadı.
Kertaylaqtı minse de,
Aqauız attay bolmadı.
Astına mingen atına
Töreniñ köñili tolmadı.
Artınan jetken qırğızğa
Wmtıluğa bolmadı.
Sonda da täñiri jar bolıp,
Twtılıp jauda qalmadı.
Qwtılıp kelip Naurızbay,
Hannıñ tüsti qasına.
Körip edi köp isti
Äzelde jazğan basına.
Kele söyley beredi
Qwdaymende ağasına.
— Tau suınday sarqırap,
Dulat jatır öreñde.
Qırğız twtqın qılıptı
Erjan sındı berendi.
Qırğız twtqan şağında
Armanda ketken zereñdi:
«Eki ağam, bir inim bar,
İzder ğoy meni», — degen-di.
Söydep aytqan Erjannıñ
Ağasınıñ biri — sen.
Wzaq küngi maydanda
Bir körmedim seni men.
Bir näsildiñ işinde
Mwnşa qalay tudıñ kem?
Jauğa qarsı barmastay,
Qatınmenen boldıñ teñ!
Seni qara bastı ma,
Qolıña nayza almastay?
Jüregiñ wşıp ketti me,
Jauğa qarsı barmastay?
Qızmeti sende bar edi,
Erjandı esten salmastay!
Namısı sende bar edi,
Artınan tiri qalmastay.
Ala bir taudıñ jılğası,
Baurında oynar qwljası.
Tar jerde joldas boladı
Erlerdiñ nayza qwrdası.
Belsenip jauğa şabadı
Jigittiñ janğa mırzası.
Erjan bolsa qasımda
Bölekşe tuğan twlğası,
Bolar ma edim qazaqqa
Äzil sözdiñ oljası?!
Balalı arqar bauraydı,
Balasız arqar mañıraydı.
Küyik qılmay közime,
Jasağan seni alğay-dı!
Süyegimnen bwl tañba
Ölgenimşe qalmaydı.
Erjan jauğa tüskenşe,
Sen jauğa tüsseñ bolğay-dı
Endigi jerde söyleyin
Bolğan isti bastağı.
Bäri de jau bop körindi
Alataudıñ tastarı.
Elden bwrın Nısanbay
Joq swmdıqtı bastadı.
Qobızı qaldı qosında,
Tüzedi betin qaşqalı.
Öz basın alıp qwtılmaq,
İzdemedi basqanı.
Altı ay şauıp jol bolğan
Şu menen taudıñ arası.
Bwl saparda qazaqtıñ
Bolmadı qabıl täubası.
Rüstem menen Sıpatay –
Dulattıñ nağız balası
Ündes boldı qırğızben,
Äne, auızdıñ alası!
On eki mıñ dulattı
Qaşırdı tünde, rası.
Jamandıq qılğan mwndardıñ
Moynına bolsın jazası.
Qazaqtıñ köbi qırıldı,
Qandı ma eken tabası?!
* * *
Sol barğannan töreler
Elge qaytıp kelmegen.
Üy, jamağat, malımen,
Halqın, jwrtın körmegen.
Qwtıluğa qırğızdan
Tilegin qwday bermegen.
Qırğızda qaldı twtılıp,
Ne etkenin eşkim bilmegen.
Pikir qaldıru