TWRAN JOLBARISIN JOYDIQ, ENDİGİ KEZEK BÖKEN MEN BÖRİDE MA?
kerey.kz
Kezinde, keñ baytaq Qazaq jerinde, dünieniñ keñinde jolbarıs ömir süripti. Äñgimem «Jideli baysın jerinde» degendey ertegi sarında bastaldı ma qalay? Iä, kädimgi jolbarıs, siz ben biz zooparkten ğana köretin, «Neyşnal djografiktan» tamaşalaytın jolaq jündi jırtqış jolbarıstı aytam. Balqaştıñ nu qamısında, Kaspiydiñ asau tolqınına qarap, Qazaq jeriniñ asu-asuında bwğıp jürgen märt jırtqış büginde azu tisin aqsitqan qalpı mwrajaylarda qatıp twr. Onıñ qatıp twruına mına SİZ ben BİZ, ADAM dep atalatın eki ayaqtı «sanalılar» kinälimiz! Ğılımi türde «twran jolbarısı», keyde «Kaspiy jolbarısı» dep atalatın jırtqış añnıñ 1954 jılı 10 qañtarda eñ soñğısı atıp alındı. 1972 jılı eñ soñğı märt januardıñ terisi Türkiyanıñ Hakkariya provinciyasında saudalanıp, solayşa twran jolbarısınıñ saudası bitti. Elimizdegi jolbarıstardıñ qwrıp ketui auıl şaruaşılığın damıtumen baylanıstı edi. Qamıs arasın jolbarıstan tazartıp, maqta ösiretin alqaptar dayındau jäne mal şaruaşılığın damıtu maqsatında ğasırdıñ basınan bastap arnayı jasaqtar qwrılıp, Sırdariya, Ämudariya, Balqaş pen Kaspiy, jalpı qamıstı aymaqtıñ barlığı da twran jolbarısınan tazartıldı. Är jolbarıs terisine qıruar aqşa men ataq berdi, solayşa qwlqınıñ qamı üşin qolğa qaru alğandar Qazaq dalasındağı jolbarıstardı qırıp saldı. 1947 jılı KSRO-da jolbarıstardı atuğa tıyım salınğan zañ şıqqanımen, ol zañ twran jolbarısın qwtqarıp qala almadı.
Biz bağasın bilmegen twran jolbarısın tipti Rim imperiyası da joğarı bağalap, köne Parsı elinen arnayı aldırğan eken. Eñ alğaş ret Rimge b.z. 2 ğasırında äkelingen üş twran jolbarısı gladiatorlıq şayqasqa tapsırıspen alınğan edi, alayda jırtqıştıñ türiniñ qorqınıştılığı sonşa(8 türli jolbarıs işindegi eñ irisi), olarmen şayqasqa şığatın jan tabılmay, üşeui de torda öz ajalı jetkende ölipti. Bizde öz tarihımızda jolbarısqa qwrmet körsetip, tipti wlı handarımızdıñ birin Jolbarıs dep atadıq emes pe?! Al keyinnen bwl jırtqıştı özimiz qırıp salğanımız qalay? «Börili bayraq tu alğan, türki wrpağı biz bolamız!» dep külli älemge jar salamız da, börini jüzdep qırıp salıp, mäz boludamız. Büginde qay salada bolmasın, sözimizge isimiz say kelmeude. Börini, bökendi jüzdep, mıñdap qırıp, twran jolbarısınıñ kebin kidirgenimizdi bilmey qalmayıq…
Pikir qaldıru