|  | 

ادەبي الەم

تاعى ءبىر اي كەلەدى قياقتانىپ…

FB_IMG_1522294551408
ءامينا ادايحان 198­4_جىلى 24_اقپاندا التاي ايماعىن­دا تۋعان .شىنجان
ۆنيۆرەسيتەتى جۋرناليستيكا ماماندىعىن ءبىتى­رگەن .التاي ايماعى جازۋشىلار
وداعىنىڭ مۇشەسى .كازىر تالدىقورعان قالاسىندا جەكە كاسىپكەر .ءبىر نەشە جىر
ءمۇشايرالارىنىڭ جەڭىمپازى .2017_ج “جۇيەكتەگى اعىستار”، “جاستى­ق_جالىن جىر
“_اتتى جىيناقتارعا ولەڭدەرى ەنگەن .جاس اقىن “ادەبيەت الەمى”ورتالىعىنىڭ
مۇشەسى.

“كوكتەم كەلدى “
_دەيدى مەزگىل مەنمەنسىپ،
مەنىڭ جانىم قاراشادا قالعىعان.
جاۋدىرەگەن جانارىمدى كومگەن شىق،
سەنە الماي ءجۇر ءسال بۇعان…
سۋرەتشىعىپ سۋىق تۇندەر سۇڭگىسىن،
تەرەزەمە تەسىرەيىپ قونادى.
ۇشىپ كەتكەن قاراشادا “جىل قۇسىم”،
قايتىپ كەلگەن جوق ءالى…
حات جازبادى تىم قۇرىسا ساعىنىپ،
حال ء_جايىمدى ءبىلىپ ءھام.
ەلەمەيمە جۇرگەنىمدى جابىعىپ؟
مۇمكىن مەنى ۇمىتقان …
كوكتەم كەلدى،
كۇلكى قوسىپ كەشكى ايعا ،
بىلەكتەرى بىلەۋلى .
كۇزدى ۇزاتىپ سالعىم كەلمەي ەشقايدا،
كۇتىپ ءجۇرمىن بىرەۋدى …
 * *
تاعى كەلدىم سەن تۇراتىن شاھارعا،
ساعىنشتىڭ بالىن قۇيىپ بوكالعا .
جاتىرقايدى مەنى تاۋىڭ ، اسپانىڭ،
جاتىرقايدى ادامداردا و، تاۋبا!
سەندە مەنى بۇرىنعىداي كۇتپەدىڭ،
جۇرەگىمنىڭ تاپپاي قالدىم ءتىپتى ەمىن.
سەنسىز سۇركەي سەزىلگەنى بولماسا،
بۇل شاھاردا جوق قوي جانىم
تۇكتە ءمىن .
مۇمكىن بە ەدى ءوزىڭ ءجايلى ويلاماۋ؟
شارپىپ ءوتتى ءبىر بەلگىسىز بويدى الاۋ.
جەتكىزبەيدى كەلگەنىمدى جەل نەگە؟
ايدا ساعان سىبىرلاۋدى قويعان_اۋ ؟
اتپاي مۇلدە باياعىداي تۇنىق تاڭ،
الدە ءبارى ىشتەرىنەن تىنىپ ءھام.
سەن بار شاھار جابىرقاتتى جانىمدى،
سەن سياقتى مەنى تەزدەن ۇمىتقان.
 * *

ءسىز بىلمەيسىز بە؟
ءسىزسىز كۇنىمنىڭ قاران ەكەنىن،
ساعىنىش _دوسىم، نالا _مەكەنىم .
ساعىنبايتىنىڭىزدى ويلاسام بولدى،
جابىرقاپ ىشتەي قالادى ەكەنمىن .
ءسىز بىلمەيسىز _اۋ؟
كەش كىرسە بولدى جانىما يە مۇڭ،
ايمالاسا ايدىڭ جۇلدىزدار جيەگىن.
مەندەگى جۇرەك وزىڭدەي جاندى،
وتىرىك ەمەس ، ورتەنىپ سۇيەرىن.
ءسىز بىلمەگەن شىعارسىز؟
ورتەنسەم مۇلدە باسىلمايتىنىمدى،
بىلسەمدە قالاپ شاقىرمايتىنىڭدى.
ارامىز قانشا الىستاعان سايىن،
سونشالىق سىزگە جاقىندايتىنىمدى.
ءسىز بىلەسىز عوي…
بىلە تۇرا سۋ سەۋىپ جاستىق ورتكە،
ۋ قۇياسىز ونسىز دا اششى دەرتكە.
وپ_وتىرىك اينالا قالاسىز ءسىز،
كەرەڭ ،سوقىر سونانسوڭ
تاسجۇرەككە…

 * *
مەنى قاتتى قۇشاقتاشى يمەك اي،
جالتىلدايسىڭ،
جانىم قاتتى كۇيگەنى _اي.
جالىنىما جالىن قوسشى لاۋلايتىن،
جانارىمنان سۇيمە ءجاي …
نەگە ساعان جاۋدىرەيدى مىڭ جۇلدىز؟
مىڭ جۇلدىزعا،
قۇمار بولعان قۇمبىل قىز .
ماقپال تۇنگە ماڭعازدانا ەركەلەپ،
قۇشاعىنا سۇڭگىرمە ءىز ؟…
سەن اسپاننان، مەن اينەكتەن ءتالمىرىپ،
جاتقانىن _اي،
ارامىزدان سەڭ ءجۇرىپ.
تاۋعا شوككەن بۇلتقا ءمىنىپ شوكىمدەي،
جول تارتادى ەندى ءۇمىت…
مەنى قاتتى قۇشاقتاشى يمەك اي،
ساعان بارار جولدىڭ الىس،
يرەگى _اي.
جۇرەگىمدى جارقىراتىپ اق ساۋلەڭ،
لۇپىلىنەن ءسۇيدى اراي…
* *
بىلەسىز بە؟
مەن بۇگىن ءسىزدى كۇتتىم،
ءسىزدى كۇتتىم،
ولەردەي ۇزدىگىپ تىم.
وكپەلەدىم وزىمە، وزىڭىزگە،
ىزگى قالماي كەۋدەمدە ىزگى ءۇمىتتىڭ.

قيالداعى قالحانىڭ حالىن ءبىلىپ،
كورەيىن دەدىڭىز ااۋ ساعىندىرىپ.
پەرىشتە سەزىمىمنىڭ قاۋىرسىنىن،
حات جازدىم ساعىنشقا مالىندىرىپ.
دەگەن ەم_"تاڭىر بىلەت تاس قاتتىمىن "،
ارمانىڭا اسىلىپ اسقاقتىعىم.
سەرگەلدەڭ سەزىمىمنىڭ سەرى قۇسى،
جىلادى جالعىزدىقتىڭ جاستاپ مۇڭىن.
تاعى ءبىر اي كەلەدى قياقتانىپ،
جۇلدىزدار جاتىر وعان كۇي اقتارىپ.
كورىنەسىز و، تاۋبا! قالاي_قالاي،
مەن اداسقان بال باقىت سياقتانىپ.
قۇبالتىپ قۇمبىل زامان شىرايىن كوپ،
تۇرعان شىعار تاعى ءومىر سىنايىن دەپ.

باقىتتىڭ بازارىندا ءجۇرمىن دەسەم،

ءسىز ماعان جابىستىڭىز ۋايىم بوپ.
 * *
كوڭىلدەگى كۇدىگىمدى ۇگىتىپ،

سەزىمىمنىڭ اش ءبورىسىن ۇلىتىپ.
“سالەم “_دەدىم بىلگىم كەلىپ حالىڭدى،
“ۇمىتامىن”_دەگەنىمدى ۇمىتىپ…
سەن جارىق ەتتىڭ…
سوزدەرىڭنەن ەسىپ ءان،
گۇلگە تولدى كوز الدىمدا ەكران.
مەنى شەكسىز كەڭىستىككە باستايتىن،
سەن جۇرەتىن وسى ماڭ…
مانيتوردى جانارىممەن ايمالاپ،
قالعانداي_اق سوندا كۇتىپ اينا باق.
باسقا الەمگە قۇستاي قانات قاعامىن،
لەبىزىڭدى جۇرەگىمە بايلاپ اپ…
اراي توگىپ سوسىن ماعان باسقا كۇن،
سەيىلەدى تۇنەك بۇلتتان اسپانىم.
ءبىر عۇمىردى ساداعا ەتىپ جىبەرەم،
كەرەك بولسا وسى ساتكە قاس_قاعىم…
ءتۇن سۇيەدى شاتتىعىمدى ۇرلانا،
كنوپكا مەن ارپالىسىپ ءبىر نالا.
كوز الدىمدا سۇرلانادى كوك اينەك،
ماعان سوسىن قالاتىنى…
مۇڭ عانا.

kerey.kz

Related Articles

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

  • كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    ادامزات كىتاپقا عۇمىر بويى قارىزدار. كىتاپسىز كەلەشەكتىڭ التىن كىلتىن ەشكىم قولىنا مىقتاپ ۇستاي الماعان. ماردان راحماتۋللا – كىتاپقۇمار ون جەتى جاسار جىگىتتىڭ بويىندا ءوز قاتارلاستارىنىڭ بويىنان تابىلا بەرمەيتىن ۇلى قاسيەت بار. ول – كىتاپقا دەگەن ماحاببات. بۇل ماحابباتتىڭ ءسات ساناپ ارتۋىنىڭ دا سىرى بار. ماردان – اسىلى وسمان، دارحان قىدىرالى سىندى بۇگىنگى قازاق رۋحانياتىنىڭ تىرەگى سانالاتىن ازاماتتار تۋعان توپىراقت تۋىپ-وسكەن. توپىراقتىڭ كيەسىن ءدال وسى كەزدە ەرىكسىز مويىنداي تۇسەسىڭ. قوعامداعى «جاستار كىتاپ وقىمايدى» دەگەن قاساڭ پىكىردى جوققا شىعارۋعا تىرىسقان جاستاردىڭ دا سانى باسىم. كۇن ساناپ ولاردىڭ سانى ارتىپ، كىتاپتىڭ قۇدىرەتىن جەر-جەردە دالەلدەپ باعۋدا. كىتاپقا جانى قۇمار جان ءبىر كۇنىن كىتاپسىز ەلەستەتە المايدى. عۇمىرى كىتاپپەن ەتەنە بايلانعان، وقۋ عۇمىرىنىڭ مانىنە اينالعان جاستاردى

  • «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    قازاق حالقىنىڭ داڭقتى پەرزەنتى، ۇلى جازۋشى مۇقتار ماعاۋين 85 جاسقا قاراعان شاعىندا دۇنيەدەن وزدى. «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي) شۇبارتاۋدا دۇنيەگە كەلدى. جونداعى جوبالاي كەرەيدىڭ ەڭ ۇلكەن ارۋاعى جوبالاي ءبيدىڭ ۇرپاعى ەدى. بايقوتان بي، تومان بي، بەگەش شەشەن، ءۋايىس، تولەۋ اقىن… اتاعى اتالارىنان اسىپ كەتتى… تىرىسىندە ولاي دەگەن جوق… بۇل ءسوزدى دۇنيەدەن وتكەن سوڭ ءبىز ايتىپ وتىرمىز… ءومىرىنىڭ سوڭعى كەزدەرى شەتتە ءوتتى. «ۇكىمەتكە، باسقالارعا دا وكپەم جوق، وكپەلەيتىن ولاردىڭ جاعدايى جوق!» (م.ماعاۋين) دەگەن ەدى ءوزى بەرتىندە. استارى اۋىر، ەڭسەڭدى ەزەردەي سالماقتى ءسوز… دانىشپان ادام نەگە ەلدەن جىراق كەتتى. بۇل «وڭاشا جاتقاندى ۇناتامىن، ەلىمدى ەل قىلماسىن ەرتە سەزىپ… ەلدەن كەتتىم جىراق…» (شاكارىم) دەيتىن كەتىس سياقتى. سوندا دا «كوك

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: