بۇل حاتتى وسىدان ەكى جىل بۇرىن دا سالىپ ەدىم، ورىسشا. ەندى شامام جەتكەنشە اۋدارىپ كوردىم. تاريحتا قازاق “1731 جىلى رەسەيگە بودان بولدى” دەپ وقىتىپ كەلەدى. وسى ءۇشىن ابىلقايىر حاندى جازعىرعاندار دا كوپ. جانە پەتەربور ارحيۆىندەگى نۇسقا تۇزدىق بولىپ كەلدى. قازاقستاندىق عالىم ي. ەروفەەۆا ونى ىسىرىپ قويىپ، ابىلقايىردىڭ حاتىن تۇپنۇسقادان وقىپ، قايتا اۋداردى. سوندا جالعان دۇنيە جاريا بولىپ قالدى. 1731 جىلى 8 قىركۇيەكتە ابىلقايىر رەسەيدىڭ قاتىن پاتشاسىنا قۇزىرىڭا ال، قىزمەتشىڭ بولايىن دەپ حات جازباعان ەكەن. سوندا ء“ۇش عاسىرلىق” دەگەن اڭگىمە بەكەر بولىپ شىعادى. ەسكەرتۋ: ورىسشا نۇسقانى وقيمىن دەگەن ادام پاراقشامنان تاۋىپ الار. ال ازىرگە:
1) يرينا ەروفەەۆا اۋدارماسى:
8 قىركۇيەك 1730 جىل.
ۇلى دا مەيىرىمدى، جوعارى مەملەكەتتىڭ بارلىق جەرىن بيلەۋشى مارتەبەلى ۇلى يمەپراتريتساعا قاراپايىم ءوتىنىش بىلدىرەمىز. كۇننەن كۇنگە، جىلدان جىلعا مەملەكەتىڭىز ء(سىزدىڭ) ۇلعايىپ، بايلىعى ارتا بەرسىن.
سىزگە، ۇلى مارتەبەلىم، ءبىزدىڭ ءوتىنىش مىناداي. سىزگە قاراستى ەستەك-باشقۇرتتارمەن اۋىزبىرشىلىك بولماي تۇر.
ۇلى مارتەبەلى يمپەراتور، ءسىزدىڭ قامقورلىعىڭىز بەن قولداۋىڭىز ارقىلى تىنىشتىققا قول جەتكىزۋ ءۇشىن ءسىزدىڭ قۇزىرىڭىزداعى جايىقتىق ەستەك الداربايعا قوسىپ ءوز ەلشىمدى دە جىبەرىپ وتىرمىن. وسى الدارباي ۇلى مارتەبەلى يمپەراتورعا ەلشى سۇراعاندىقتان، ءبىز ¬- ابىلقايىر حان جانە قازاقتىڭ قىرىق بي-سۇلتانى، ورتا ءجۇز بەن كىشى ءجۇز، ماعان قاراستى بارلىق قاراشا باسىمىزدى ءيىپ، قۇپ الدىق.
جارلىق: ءسىزدىڭ قىزمەتشىلەرىڭىز جايىقتىق ەستەكتەرمەن كەلىسىمگە كەلەيىك. وسىنداي جارلىعىڭىزدى قابىل الامىز.
جىبەرىلگەن ەلشى سەيىتقۇلعا قۇلمامبەت باسشى، بىرنەشە قوسشىسى بار.
2) ارحيۆتەگى، پاتشايىم ءتىلماشتارى اۋدارعان نۇسقا:
8 قىركۇيەك 1730 ج.
پەتەربورداعى مارتەبەلىگە حات
كوپ جەرگە يەلىك ەتەتىن ۇلى دا مەيىرىمدى، شاپپاعاتتى، باي دا پاراساتتى يمپەراتريتسا حانىمنىڭ بيلىگىن ۇزاق ەتە كور دەپ كۇن سايىن، اي سايىن، جىل سايىن قۇدايدىڭ راقىمىن تىلەيمىز. ءبىزدىڭ سىزگە دەگەن ءوتىنىشىمىز مىنادا: ءسىزدىڭ قاراماعىڭىزداعى، جايىقتىڭ ارعى بەتىندە تۇراتىن ەستەكتەرمەن اسا جاقىن بولعان ەمەسپىز. ۇلى مارتەبەلىم، وزىڭىزگە تولىق مويىنۇسىناتىنىمدى ءبىلدىرۋ ءۇشىن ءسىزدىڭ قۇزىرىڭىزداعى الداربايعا ءوز ەلشىمدى قوسىپ جىبەرىپ وتىرمىن. بۇل الدارباي وزىڭىزگە، ۇلى مارتەبەلىم، ەلشى جىبەر دەگەندىكتەن، ءبىز – ابىلقايىر حان جانە ونىڭ قاراماعىنداعى ورتا ءجۇز بەن كىشى ءجۇز قاراقۇرىم حالقىمەن الدىڭىزدا باس يدىك، ءبىز ءسىزدىڭ قىزمەتشىڭىزبىز، ءارى جايىقتىڭ ارعى بەتىندەگى ءسىزدىڭ باشقۇرت حالقىڭىزبەن ىمىرادا ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن ءسىزدىڭ قامقورلىعىڭىز بەن كومەگىڭىزدى جۇرت بولىپ كۇتىپ وتىرمىز.
سىزگە باراقاتتى ءومىر تىلەيمىز، ءارى ءسىزدىڭ قۇزىرىڭىزعا وتەمىز.
حاتتى بەرگەن سەيىتقۇل. باس ەلشى قۇتتىمبەت پەن سەرىكتەرى.
پىكىر قالدىرۋ