|  | 

ادەبي الەم

ءبىر اۋىلداعى  ەكەۋدىڭ تاعدىرى

 

جۇمات  انەسۇلى

 

( ماحاببات تۋرالى اڭگىمە)

“مەن سەنەن باسقانى ولگەنشە  كورمەيمىن دەپ سەرت بەرىپ ەدىم وزىمە” “دەدى بۋىنىپ ولەيىن دەپ جاتقان مايسا دەگەن قىز..

بۇل بايتوبە دەپ اتالاتىن اۋىل. بۇرىن ۇلكەن شارۋاشىلىقتارى بولعان.وقۋ اياقتالىپ، مەكتەپ بىتىرۋشىلەر مەكتەپتىڭ جانىنداعى الما باعىندا مەكتەپ بىتىرۋشىلەردىڭ تويى مەن  سىنىپتاس جاراس پەن مايسانىڭ تويى بىرگە وتەىزىلەتىن بولعان. جاراستىڭ Əكەسى فەرمەر، ازداپ ەگىستىگى بار. ال جاراسپەن بىرگن وقىعان Əمىرەنىڭ əكەسى əكىمشىلىكتە قىزمەت جاسايدى، ءəرى جەمىس وسىرەدى.

بۇل جاراس پەن مايسانىڭ ۇيلەنۋ تويى باستالايىن دەپ جاتقاندا بولعان تراگەديا.

جاراس پەن مايسا مەكتەپ ءبىتىرىپ،، ءوز سىنىپتاستارىمەن مەكتەپتىڭ جانىنداعى ۇلكەن باقتا ۇيلەنۋ تويلارىن مەكتەپ ءبىتىرۋ تويىمەن جال،عاستىرماقشى ەدى. مەكتەپتىڭ باعى القىزىل گۇلمەن جايناپ تۇر. وعان ءتۇرلى ءتۇستى لامپالار قوسىلعان. سىرتىنان قاراساڭ، جۇماق سارايى ءتارىزدى كورىنەر ەدى. تويعا سوڭعى داىندىقتار ءجۇرىپ جاتقان. مايسا دوس قىزدارىمەن شەتكى اعاش تۇبىندە ماكياج جاساپ جاتىر ەد.سول كەزدە تومەنگى كلاستىڭ ءبىر قىزى مايساعا كەلىپ ” سەنى گەوگرافيادان بەرەتىن اپاي “تەز كەلسىن” دەپ شاقىرىپ جاتىر” دەدى. مايسا اپايدىڭ تويعا قاتىساتىنىن بىلەتىن، بىراق، مىنا توسىن شاقىرۋدى تۇسىنبەي،گەوگرافيا اپايىنىڭ ۇيىنە جۇگىرە جونەلگەن. شەت جاق قاراڭعىلاۋ ەدى، مەكتەپتەن ءۇش ءجۇز مەتردەي ۇزاعاندا ءبىر اعاشتىڭ تۇبىنەن اۋىلداسى، كلاستاسى Əمىرە قۇشاقتاي الىپ، اعاشتىڭ تۇبىنە قاراي قىستى، ايعايلاۋعا مۇرشا بەرگەن جوق. Əمىرە، جاراس، مايسا ءبىر كلاستا وقيتىن. ونىڭ  «مەن سەنى سۇيەمىن” دەپ حات جازىپ قوياتىنى بارتىن.امىرە اعاشتىڭ تۇبىندە تۇرىپ ” مەن سەنى باياعىدان ءسۇيىپ كەلە جاتىرمىن. ءبىر اۋىز ءسوز ايتۋعا جارامادىڭ. سەن قازىر ءبارىبىر مەندىك بولاسىڭ، دەدى دە، مايسانىڭ موينىنان قىلعىندىرىپ، ويلاعان ارام ويىنا جەتتى. جاسار شەتكى اعاشتىڭ تۇبىندە وتىرعان، مايسانىڭ كورىنبەي كەتكەنىنە قىرىق مينۋتتاي ۋاقىت وتكەن،جاسار بىردەڭەدەن كۇدىكتەنىپ، الما اعاشتارىن ارالاپ شىقتى. ەشنارسە كوزگە تۇسپەدى. جاسار ۇلكەن لامپا الىپ شەت جاقتاردى قاراپ ەدى ءبىر اعاشتان اق كويلەك بۇلعاڭداپ كوزگە ءتۇستى. بارسا، اسىلىپ تۇرعان مايسا ەكەن. جاسار تەز اعاشقا ورمەلەپ شىعىپ، مايسانى قىلعىنىپ تۇرعان جەرىنەن ارقاندى بوساتىپ الدى. مايسا شالا ءتىرى-بىراق وتە ءالسىز ” جاسار ماڭگىلىك جارىم بولام با دەپ ارمانداۋشى ەدىم، جاڭا عانا    كلاستاسىڭ Əمىرە مەنى زورلاپ كەتتى. ولگىم كەلگەنى سول. مەنىڭ دەمىم ءبىتىپ بارادى، سۇيىكتىم، مماحابباتىم ء!سۇيشى مەنىڭ ەرنىمنەن، ءسۇيشى قاتتىراق! اقىرعى دەمىم تاۋمىلىپ بارادى،قوش! سودان كەيىن مايسانىڭ باسى سىلق ەتە قالدى. جالپى قىرىق ءتۇندى قاق ايىرىپ، جىلاسىن، بىراق، ودان قايىر نە؟

اكيماتتتاعى جاپاردىڭ بالاسى 2,5-سوتتالدى.

ۋاقىت دەگەن زىمىراپ وتە شىعادى ەكەن، ەگىنى جايقالىپ كۇز كەلدى. ات جارىس بولاتىن بولدى.جاراستىڭ Əكەسى تۇركىستاننان كۇرەڭ قۇلان ساتىپ العان، سونى ات جىرىسىنا دايىندادى. جاراستا دا اتى شىققان تورىقاسقا ات بار ەدى، ەكەۋى بƏسكە ءتۇستى- جەڭۋشىگە ماشينا سىيلاناتىن بولدى.

كۇن اشىق، 25گرادۋس شامامىندا ىستىق بولىپ تۇردى.جارىسقا تۇسەتىن جەردە ادام سانى قۇجىناعان. قامششى سابى تاباقتى ۇرعان كەزدەەكى  اتتا سارى جولعا ءتۇسىپ العا تارتتى. مƏرە- 30 شاقىرىم. اتتار شاۋىپ بارا جاتقان جەرلەر شاڭنان كورىنبەيدى. كەيدە بىرەۋى الدا، كەيدە بىرەۋى ارتتا قالعان  سياقتى.مىرەشە ءبىر اينالىم قالعاندا جاراستىڭ شاباندوزى كۇرەڭ قۇلانعا قامشىنى باستى.بەس مينۋتتا جاراستىڭ اتى  200 مەتردەي العا شىعىپ، مƏرەگە ءبىرىنشى بولىپ كەلدى. Əمىرە بƏيگەگە بەرىلەتىن تويوتاسىن Əمىرەگە Əكەلىپ الدىنا تارتى.  جاراس ماشيندان باس تارتتى.

جاراس  Əمىرەگە “اللانىڭ ماڭدايىمىزعا جازعان تاعدىرىن ءۇش رەت سىناپ كورەيىك” دەگەنگە  Əمىرە كەلىستى.

ەرتەڭ اۋىلشارۋاشىلىعى مەيرامىنىڭ ءۇشىنشى كۇنى-دزيۋدو-بوكس بولادى.

سوندا جاراس پەن Əمىرە كەزدەسپەك.

ءۇشىنشى كۇنگى مەيرام  باستالىپ تا كەتتى.بۇل  جولعى جارىستار سپورت زالدارىندا ءوتىپ جاتتى.  بوكس زالىنداعى ششايقاسقا  العاشقىلار بولىپ، جەڭىل سالياقتاعىلار تۇسكەن.

مىنە، جاراس پەن  Əمىرە دە تۇرنيرگە شىقتى.ەكەۋىنڭڭ العاشقى ايقاسى ءبىرىن ءبىرىن بايقاۋ سياقتى ءوتتى. ەكىنشى ايقاس  دزيۋدو مەن بوكستىڭ Əدىستەرى ءجيى پايدالاندى. ءۇشىنشى راۋندتا جاراس Əمىرەگە بىرنەشە نوكداۋن بەرىپ ۇلگەردى.ءۇشىنشى راۋندتا جاراس  Əمىرەنى بار كۇشىن سالىپ ۇرعانى بايقالدى.Əمىرە قۇلاعان جەرىنەن تۇرا الماي قالدى.Əمىرەنڭ سانيتارنىي ماشينا كەلىپ اۋرۋحانا،عا الىپ كەتتى. Əمىرە سودان كەيىن سپورت الاڭىنا شىققان ەمەس، مۇگەدەك بولىپ قالعان ەكەن.

بۇگىنگى جاستاردىڭي ماحابباتى ەرەكشە.ءبىرىنبىرى شىنايى ءسۇيىپ جۇرەتىندەر دە بار. ءبىر قىزعا ەكى جىگىت عاشاق بولاتىندارىدا بار. مايسا مەن امىرەنىڭ ءۇيى كورشى، امىرە «مەنەن قاشىپ قايدا  باراسىڭ» دەگەندەي سىڭايدا ەدى.جاراس پەن مايسانىڭ . امىرەنىڭ ءبىر بالا ارقىلا ارقىلى شاقىرتىپ الىپ،قىزۋلىقپەن مايسانى زورلاپ جىبەرۋى سودان ەدى.وتەن ءىستىڭ ورنى تولا ما، اقىرىندا ەكى جىل تۇرمگە وتىرىپ كەلدى.ال جاراس مايسانى شىنايى سۇيگەنىن ۇمىتا المادى. ول كەكشىل ەدى. كەك قايتارۋدىڭ ءبىر ورايى كەلەر دەپ جۇرگەن.ت  سونىڭ وسى كۇزدەگى ەگىنشىلەر تويىندا رەتى كەلدى.جاراستىڭ بايگەگە قوسقان كۇرەڭىي امىرەنىڭ قاراقۇيرىعىنان وزىپ كەلسە دە، بەرگەن ماشيناسىن الماي قويدى. جاراس ءۇشىنشى ءساتتى كۇتكەندەي. ەرتەڭىنە سپورت زالىندا كۇرەس وتەتىن ەدى.جاراس ءارى پالۋان، ءارى بوكسەر ەدىۇالدىڭعى ءۇش كەزەڭدە وقۋشىلاردىڭ كۇرەسى وتكەن. مىنە كىلەمگە جاراس پەن امىرە دە شىقتى. امىرە دزيۋدوشى ەدى. شايقاستى بەلسەندى باستاعان. ۇشىنشىكەزەڭدە جاراس بار كۇشىن جيناعانداي امىرەدەن باسىم تۇسە باستادى. سوڭعى مينۋت جاراس

امىرەنى جىلدام دا ءارى قاتتى سوققانداي بولدى. امىرە سول كەزدەسۋدەن كەيىن مۇگەدەك بولىپ قالدى .بۇل ءبىر اۋىلدىڭ ەكى بالاسىن ماحاببات وتى كۇيدىرگەن تاعدىرلار ەدى

 

جۇمات Əنەسۇلى، اقىن، جازۋشى، تاريحشى

 

 

 

Related Articles

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

  • كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    ادامزات كىتاپقا عۇمىر بويى قارىزدار. كىتاپسىز كەلەشەكتىڭ التىن كىلتىن ەشكىم قولىنا مىقتاپ ۇستاي الماعان. ماردان راحماتۋللا – كىتاپقۇمار ون جەتى جاسار جىگىتتىڭ بويىندا ءوز قاتارلاستارىنىڭ بويىنان تابىلا بەرمەيتىن ۇلى قاسيەت بار. ول – كىتاپقا دەگەن ماحاببات. بۇل ماحابباتتىڭ ءسات ساناپ ارتۋىنىڭ دا سىرى بار. ماردان – اسىلى وسمان، دارحان قىدىرالى سىندى بۇگىنگى قازاق رۋحانياتىنىڭ تىرەگى سانالاتىن ازاماتتار تۋعان توپىراقت تۋىپ-وسكەن. توپىراقتىڭ كيەسىن ءدال وسى كەزدە ەرىكسىز مويىنداي تۇسەسىڭ. قوعامداعى «جاستار كىتاپ وقىمايدى» دەگەن قاساڭ پىكىردى جوققا شىعارۋعا تىرىسقان جاستاردىڭ دا سانى باسىم. كۇن ساناپ ولاردىڭ سانى ارتىپ، كىتاپتىڭ قۇدىرەتىن جەر-جەردە دالەلدەپ باعۋدا. كىتاپقا جانى قۇمار جان ءبىر كۇنىن كىتاپسىز ەلەستەتە المايدى. عۇمىرى كىتاپپەن ەتەنە بايلانعان، وقۋ عۇمىرىنىڭ مانىنە اينالعان جاستاردى

  • «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    قازاق حالقىنىڭ داڭقتى پەرزەنتى، ۇلى جازۋشى مۇقتار ماعاۋين 85 جاسقا قاراعان شاعىندا دۇنيەدەن وزدى. «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي) شۇبارتاۋدا دۇنيەگە كەلدى. جونداعى جوبالاي كەرەيدىڭ ەڭ ۇلكەن ارۋاعى جوبالاي ءبيدىڭ ۇرپاعى ەدى. بايقوتان بي، تومان بي، بەگەش شەشەن، ءۋايىس، تولەۋ اقىن… اتاعى اتالارىنان اسىپ كەتتى… تىرىسىندە ولاي دەگەن جوق… بۇل ءسوزدى دۇنيەدەن وتكەن سوڭ ءبىز ايتىپ وتىرمىز… ءومىرىنىڭ سوڭعى كەزدەرى شەتتە ءوتتى. «ۇكىمەتكە، باسقالارعا دا وكپەم جوق، وكپەلەيتىن ولاردىڭ جاعدايى جوق!» (م.ماعاۋين) دەگەن ەدى ءوزى بەرتىندە. استارى اۋىر، ەڭسەڭدى ەزەردەي سالماقتى ءسوز… دانىشپان ادام نەگە ەلدەن جىراق كەتتى. بۇل «وڭاشا جاتقاندى ۇناتامىن، ەلىمدى ەل قىلماسىن ەرتە سەزىپ… ەلدەن كەتتىم جىراق…» (شاكارىم) دەيتىن كەتىس سياقتى. سوندا دا «كوك

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: