|  | 

ادەبي الەم

مۇقاعالي مەن ەركىن نەمەسە اۋىلدىڭ اتىنا كىم يە بولدى .l,

 11 mukagali

ەركىن ءىبىتانوۆ -80Erkin Ibitanov

 

ەركىن ءىبىتانوۆ اۋدانى نەمەسە مۇقاعالي مەن ەركىن تۋرالى باللادا

 

مۇقاعالي مەن ەركىن نەمەسە اۋىلدىڭ اتىنا كىم يە بولدى

 

قاراساز،  قاراسۋدىڭ  جاعاسىندا،

قوس اقىن سىر شەرتىسكەن جاراسۋدا.

الادى الدىنداعى اششى دامنەن،

جىر وقىپ، ازىلدەسەر اراسىندا.

 

ءور مۇقاڭ  ەركەلەتىپ  ەر ءىنىسىن،

دەيدى ول اۋىلداعى “كورىنىسىم”.

مەنەن دە  سەن مىقتىسىڭ شىنىمەن دە،

تۇرعام جوق ايتىپ قۇرى كوڭىل ءۇشىن.

 

مىنەز  بار جاراساتىن شىن دارىنعا،

اتاقتى، مانساپ-تاقتى قۋمادىڭ دا.

سۋساسام سۇلۋلىققا  سەنى وقيمىن،

سۇراپىل  سەزىم جاتار جىرلارىڭدا.

 

 

 

ايتقانداي، العاشقى ۇستاز سەن ەمەس پە ەڭ،

باياعى ءسات ساپارىڭ، ولەڭ ەستە.

ماقتاپسىڭ   الەكەڭە،  ءالنۇر اعام،

وڭ قاباق تانىتادى ماعان استە.

 

شولدەسەم تارتىپ كەتەم، ءال اعاما،

قارايدى بالاسىنداي  ماعان ول دا.

سەندەردىڭ سەنىمدەرىڭ قانات بەرەر،

كوپ دۇشپان “يتكە” مەنى  بالاعاندا.

 

سۇيەيدى حان-ءتاڭىرىم، قارلى-شىڭدار،

بارىڭە دەيمىن ىشتەي العىسىم بار.

ەمدەلەم وسىندا كەپ سىرقاتىمنان،

كەزدەردە نادانداردان  جان قىسىلعان.

 

جان ۇقپاس ءبىر عاجايىپ كۇيگە ەنەمىن،

جارامنىڭ تابامداعى بىردەن ەمىن.

اسپانداپ الماتىما  قايتا  ورالام،

سەندەردەن يىلمەۋدى  ۇيرەنەمىن.

 

 

 

اجەمنىڭ  شالىسىندەي جەلبىرەگەن،

اقشا بۇلت قول بۇلعايتىن سول ءبىر ولەڭ،

قاراسۋ، بوزقاراعان، ەلشەنبۇيرەك،

جانىمداي مەنىڭ نازىك مولدىرگەن.

 

قاراساز قاسيەتتىم مەككەدەيىن،

ساعىنىش جىرىن توگەر وت كومەيىم.

كوز جۇمسام كولبەڭدەيدى ساعىم دالام،

اسپان تاۋدى  تۇسىمدە كوپ كورەمىن.

سودان دا بيىكتەرگە بەتتەگەنىم.

 

ەركىن-اۋ،  ءجيى  تاسىر قان قىسىمىم،

(وزىڭە شىن كوڭىلدەن العىس ءىنىم),

توپىراق وزدەرىڭنەن بۇيىرسا ەكەن،

ايتقانداي، قايدا ابدىكە “سارى پۇشىعىم”،

 

ارداقتا سول اعاڭدى پەرىشتە جان،

سول مەنىڭ بالالىعىم الىستاعان.

جەتىمدەرمىز جەتىلگەن، جىلاي ءجۇرىپ،

ءتاڭىرىم-عوي  مەنى وعان   تابىستاعان.

 

 

 

كەزدەر از، قارىن تويىپ نان ۇستاعان،

سول شاقتار الىس ەمەس، تانىس ساعان.

جەتىمدەرمىز نامىسپەن جەتىلگەنبىز،

جىبەرمەگەن ەسەسىن، قالىسپاعان.

 

جەتىلدىك، اقىن  بولدىق جۇرتقا ايگىلى،

جامادىق جانىمىزعا “بۇلت” قايعىنى.

ءسابي بولعىم كەلەدى كەي ساتتەردە،

كوڭىلىندە بولمايتىن قۇتتاي مۇڭى.

 

اۋزىندا التى الاشتىڭ ءجۇر ەسىمىم،

جىر جازۋ ─ ءوز-وزىڭمەن كۇرەسۋىڭ.

جانعا ءلاززات، الايدا كەيبىرەۋدىڭ،

جارالايدى وسەگى، تىرەسۋى.

 

ديۋى قاراسازدىڭ،  الىپ كۇشىڭ،

“قويشىلار” تالانتتىڭدى تانىتتى شىن.

ەركىن-اۋ، “اققۋىم دا” ارناعام جىر،

سەن مەنىڭ جىرلارىما قورىقشىسىڭ

 

 

 

 

ەركىن-اۋ، ۇمىتپاعىن وسى كۇندى،

جاسارسىڭ قاسىڭا ايبات، دوسىڭا ۇلگى.

كورەرسىڭ  مەن ومىردەن وتكەننەن سوڭ،

قاراسازعا   بەرەدى   ەسىمىمدى.

 

امال نە، اۋىل جالعىز، سەن دە ۇلىسىڭ،

ويىمنىڭ تۇپكى استارىن سەزدى مە ءىشىڭ.

قارسىلىق تانىتاتىن ويىڭ بار ما،

سىرىڭنىڭ بىلسەم دەيمىن ەندىگىسىن.

 

تۇلپارسىڭ  مەن سەكىلدى ءسىرا، دارا،

جىرىڭا قول سوعامىن،  قۋانا دا.

اۋىلىن   الماتىعا  الماستىرعان،

سىيلارسىڭ  قاراسازدى بۇل اعاڭا.

 

… ەرەكەڭ  جايدارلانا كۇلىمدەدى،

عاجايىپ  بۇل جۇزدەسۋ بۇگىن دەدى.

قاراساز ول سىزدىكى، تۇسىنسەڭىز،

ارمانى ودان بيىك ىنىڭدەگى.

 

 

 

 

قۋانام نيەتىڭنىڭ اۋعانىنا،

داۋ جوق، مۇقا، جەتەسىڭ ارمانىڭا.

مۇقاعالي اۋىلى كوركەيەدى،

ءىبىتانوۆ ەركىنىڭ اۋدانىندا…

 

سەرىكجان قاجي      

kerey.kz

Related Articles

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

  • كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    ادامزات كىتاپقا عۇمىر بويى قارىزدار. كىتاپسىز كەلەشەكتىڭ التىن كىلتىن ەشكىم قولىنا مىقتاپ ۇستاي الماعان. ماردان راحماتۋللا – كىتاپقۇمار ون جەتى جاسار جىگىتتىڭ بويىندا ءوز قاتارلاستارىنىڭ بويىنان تابىلا بەرمەيتىن ۇلى قاسيەت بار. ول – كىتاپقا دەگەن ماحاببات. بۇل ماحابباتتىڭ ءسات ساناپ ارتۋىنىڭ دا سىرى بار. ماردان – اسىلى وسمان، دارحان قىدىرالى سىندى بۇگىنگى قازاق رۋحانياتىنىڭ تىرەگى سانالاتىن ازاماتتار تۋعان توپىراقت تۋىپ-وسكەن. توپىراقتىڭ كيەسىن ءدال وسى كەزدە ەرىكسىز مويىنداي تۇسەسىڭ. قوعامداعى «جاستار كىتاپ وقىمايدى» دەگەن قاساڭ پىكىردى جوققا شىعارۋعا تىرىسقان جاستاردىڭ دا سانى باسىم. كۇن ساناپ ولاردىڭ سانى ارتىپ، كىتاپتىڭ قۇدىرەتىن جەر-جەردە دالەلدەپ باعۋدا. كىتاپقا جانى قۇمار جان ءبىر كۇنىن كىتاپسىز ەلەستەتە المايدى. عۇمىرى كىتاپپەن ەتەنە بايلانعان، وقۋ عۇمىرىنىڭ مانىنە اينالعان جاستاردى

  • «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    قازاق حالقىنىڭ داڭقتى پەرزەنتى، ۇلى جازۋشى مۇقتار ماعاۋين 85 جاسقا قاراعان شاعىندا دۇنيەدەن وزدى. «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي) شۇبارتاۋدا دۇنيەگە كەلدى. جونداعى جوبالاي كەرەيدىڭ ەڭ ۇلكەن ارۋاعى جوبالاي ءبيدىڭ ۇرپاعى ەدى. بايقوتان بي، تومان بي، بەگەش شەشەن، ءۋايىس، تولەۋ اقىن… اتاعى اتالارىنان اسىپ كەتتى… تىرىسىندە ولاي دەگەن جوق… بۇل ءسوزدى دۇنيەدەن وتكەن سوڭ ءبىز ايتىپ وتىرمىز… ءومىرىنىڭ سوڭعى كەزدەرى شەتتە ءوتتى. «ۇكىمەتكە، باسقالارعا دا وكپەم جوق، وكپەلەيتىن ولاردىڭ جاعدايى جوق!» (م.ماعاۋين) دەگەن ەدى ءوزى بەرتىندە. استارى اۋىر، ەڭسەڭدى ەزەردەي سالماقتى ءسوز… دانىشپان ادام نەگە ەلدەن جىراق كەتتى. بۇل «وڭاشا جاتقاندى ۇناتامىن، ەلىمدى ەل قىلماسىن ەرتە سەزىپ… ەلدەن كەتتىم جىراق…» (شاكارىم) دەيتىن كەتىس سياقتى. سوندا دا «كوك

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: