عابيت تۇرسىنبەك، ەرەجەسىز جەكپە-جەكتەن WBK نۇسقاسى بويىنشا əلەم چەمپيونى:
ارى قاراي جەكپە-جەككە شىعارماۋى مۇمكىن
قازاق ۇلتىنىڭ ابىرويى مەن نامىسىنىڭ الدىندا بۇل بولماشى عانا ءىس
ۇلان: عابيت، جاقىندا عانا قىتايدا وتكەن جەكپە-جەكتە قانداس باۋىرىڭ ايبەكپەن اقتىق ايقاسقا شىقتىڭ. سول كەزدەسۋىڭدە باپكەرىڭنىڭ «اياماي وينا، جارىستىڭ اتى جارىس» دەپ نۇسقاۋ بەرگەنىنە قاراماستان، بىردە-ءبىر سوققى دارىتپادىڭ…
عابيت: شىنى كەرەك، ايبەك ەكەۋمىز ءبىر-بىرىمىزبەن قارسىلاس بولامىز دەپ ويلامادىق. اللانىڭ قالاۋىمەن سولاي بولدى. ايبەكپەن ەلىمىزگە كەلگەن كەزدە بىرگە جاتتىققانمىن. از عانا ۋاقىت بىرگە جاتتىقساق تا، ءبىر-بىرىمىزگە دەگەن باۋىرماشىل سەزىمىمىز بار. ايبەكتىڭ اق نيەتتى جان، مەلجەمدى سپورتشى ەكەنىن بىلەمىن. شارشى الاڭعا شىققاندا، ايبەك باۋىرىما سوققى جۇمسايمىن دەگەن وي مۇلدەم بولعان جوق. جəنە دە بۇل ويىمدى جەكپە-جەك بارىسىندا دا وزگەرتپەدىم. اباي اتامىزدىڭ «ءبىرىڭدى قازاق ءبىرىڭ دوس، كورمەسەڭ ءىستىڭ ءبəرى بوس» دەگەن دانا ءسوزى بار. ەكى قازاق ءبىر بەلبەۋ ءۇشىن ءبىرىن-ءبىرى اياماي سوققىنىڭ استىنا الۋى سوراقىلىقتىڭ بەلگىسى ەمەس پە؟! Əرينە، كەيبىر ادامدار سپورتتىڭ ەرەجەسىنە ساي ەمەس دەپ نارازىلىعىن ءبىلدىرۋى مۇمكىن. دەسەك تە، تاريحىمىزعا كوز جۇگىرتەتىن بولساق، قازاقتىڭ باتىرلارى ەشقاشان ءبىر-ءبىرىن سوققىعا جىقپاعان. ايبەك ەكەۋمىزدىڭ باۋىرماشىلدىعىمىز جəنە قازاقتىڭ قانىندا بار تەكتىلىك قاسيەتى ءبىر-بىرىمىزگە قول كوتەرۋگە جول بەرمەدى. ءبىر جاعىنان ارتىمىزدان ەرىپ كەلە جاتقان جاس سپورتشىلارىمىزعا ۇلگى-ونەگە بولسىن دەگەن ماقسات تا بولدى. قۇر سوزبەن ەمەس، əر نəرسەنى ىسپەن دəلەلدەۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. قازاقتاردىڭ ءبىر-بىرىنە دەگەن باۋىرماشىلدىعىن ەشقاشان جويماعانىن قالايمىن.
ۇلان: دەگەنمەن، جەڭىمپازعا قوماقتى قارجى، سونىمەن قاتار WBK تۇجىرىمىنىڭ التىن بەلبەۋى تىگىلدى ەمەس پە؟
عابيت: بۇل دوداعا əر ەلدىڭ بەتكەۇستار، ەڭ ۇزدىك سايىپقىران سپورتشىلارى كەلدى. بىراق شارشى الاڭعا شىققاندا التىن بەلبەۋ نە بولماسا ۇتىسكەرگە بەرىلەتىن قوماقتى قارجىنى ويلامادىم. دۇنيە-مۇلىك، اقشا ادامعا əستە جولداس بولمايدى. ءوزى از عانا قازاقتاردىڭ بارلىعى باۋىرمال بولسا، سودان اسقان بايلىق جوق شىعار. سوندىقتان قانشا اقشا تىگىلسە دە، ايقاستا قانداس باۋىرىما قول جۇمساي المادىم. ءوزىم əر كەزدەسۋىمدە ايقاس الاڭىنا بەكبولات اعامىزدىڭ «الاش ۇرانى» əنىمەن شىعامىن. ايبەك جەكپە-جەككە قازاق əنىمەن شىققان كەزدە قاتتى تەبىرەندىم. «Əتتەگەن-اي، ەكى قازاقتىڭ وسىنداي جاعدايدا كەزدەسىپ قالعانى-اي» دەگەن ويلار دا بولدى.
ۇلان: قىزىل كارتوچكا كورسەتىپ، جارىستى توقتاتىپ تاستاعان كەزدە، «قاپ، بار مۇمكىندىگىمدى اياماي پايدالانۋ كەرەك ەدى» دەگەن وكىنىش بولمادى ما؟
عابيت: جوق، مەندە ەشقانداي دا وكىنىش بولعان جوق. ايبەك ەكەۋمىزدىڭ جəنە كۇللى قازاق ۇلتىنىڭ ابىرويى مەن نامىسىنىڭ الدىندا بۇل بولماشى عانا ءىس. ءتىپتى، وكىنەم دەپ ايتۋدىڭ ءوزى ۇيات. ودان بولەك جەكپە-جەك بارىسىندا ايبەك باۋىرىمنىڭ دا كوزىنەن ماعان دەگەن باۋىرماشىلدىعى، مەيىرىمى توگىلىپ تۇردى. باۋىرماشىلدىعىمىزدىڭ ارقاسىندا ءبىر-بىرىمىزگە اۋىر əرەكەتتەرىمىزدى ىستەي المادىق. جارىس بىتكەننەن كەيىن ايبەك قانداسىمىز ەكەۋمىز قول الىسىپ، قۇشاقتاستىق.
قىتايدىڭ اقپاراتتارىندا
«ۇلتىنىڭ مۇددەسىن ويلاپ كەتتى» دەپ كوپ جازدى
ۇلان: بۇل جايت سەنىڭ ءəرى قاراي جەكپە-جەككە شىعۋىڭا نۇقسان كەلتىرمەي مە؟
عابيت: نۇقسان كەلتىرمەيدى دەپ تە ايتا المايمىن. بۇل جاقتان ماعان ءوزىمنىڭ ەڭبەگىم مەن جەتكەن جەتىستىكتەرىمنىڭ ارقاسىندا بارلىق جاعدايىمدى جاساپ بەردى. قازاقسىڭ، نە بولماسا باسقاسىڭ دەپ مەنى كوكىرەگىمنەن يتەرمەي، جەكپە-جەككە شىعۋىما قولداۋ كورسەتتى. بىراق، قىتايدىڭ اقپارات قۇرالدارىندا مەن جايلى «ءوزىنىڭ جەكە باسىنىڭ، ۇلتىنىڭ مۇددەسىن ويلاپ كەتتى» دەگەن سياقتى نəرسەلەر كوپ جازىلدى. ايبەك باۋىرىممەن شارشى الاڭدا بولعان جايت ءبىراز حالىقتىڭ نارازىلىعىن تۋدىرسا كەرەك. سوعان بايلانىستى الدىمىزداعى ايدا وتەتىن جەكپە-جەكتەرىمدى توقتاتتى. ارى قاراي جەكپە-جەككە شىعارماۋى مۇمكىن دەگەن سياقتى الىپقاشپا əڭگىمەلەر دە بار. بىراق، بۇنىڭ ءبəرى ءوز ۋاقىتىمەن شەشىلەدى دەپ ويلايمىن. اللا قالاسا، وسى ۋ-شۋدىڭ بارلىعى باسىلعاننان كەيىن، جانكۇيەرلەرىمدى قايتادان ءوز ونەرىممەن قۋانتامىن.
ۇلان: جەرگىلىكتى ۇلتى قىتاي سپورتشىلارىمەن جەكپە-جەككە شىققان كەزدە تورەشىلەر جاعىنان قىسىم كورمەيسىڭ بە؟
عابيت: جوق، تورەشىلەر تاراپىنان اسا ءبىر قاتتى قىسىم كورگەن ەمەسپىن، بارلىعى ءəدىل وتەدى. تالاي قىتايلىق سپورتشىلارمەن دە كەزدەستىم. تورەشىلەردىڭ ەشقانداي دا جاقتاسىپ، قىسىم كورسەتكەنى بولعان جوق. شارشى الاڭدا كورسەتكەن ونەرىڭە بايلانىستى شەشىم قابىلدايدى. ءوزىمىزدىڭ ءبىراز قازاق باۋىرلارىمىز كوپتەگەن جارىستاردا اتوي سالىپ ءجۇر.
ەلگە شاقىرىپ جاتقاندار كوپ
ۇلان: ەندى ەلگە ورالۋ ويىڭدا بار ما؟
عابيت: ول جاعىن ءəلى ويلامادىم. ءوزىم قۇلجا قالاسىنا قاراستى مۇڭعۇلكۇرە اۋدانىندا تۋىپ ءوستىم. Əكە-شەشەم، باۋىرلارىمنىڭ بارلىعى وسى جاقتا تۇرادى. سوندىقتان əزىرشە ول جايىندا ويلامادىم. بىراق، بولاشاقتا ەلىمە ورالىپ، قازاعىمنىڭ ابىرويىن اسقاقتاتسام دەگەن ارمان-ماقساتىم بار.
قازىر دە سول جاقتاعى قانداس باۋىرلارىم شاقىرىپ جاتىر. «ەلگە كەل، باۋىرىم، قولدايمىز!» دەگەن ىزگى تىلەكتەرىن ايتىپ ءجۇر. قازاق باۋىرلارىمنىڭ وسىلاي سىيلاپ، قۇرمەتتەگەنى كوڭىلگە شۋاق ۇيالاتادى.
ۇلان: سپورتتىڭ بۇل تۇرىنە كەلۋىڭە نە تۇرتكى بولدى؟ قانداي جەتىستىكتەرگە جەتتىڭ؟
عابيت: جالپى، بالا كۇنىمنەن سپورتقا قىزىعىپ ءوستىم. قازاقتىڭ كوك تۋىن جەلبىرەتىپ جۇرگەن اعالارىما ەلىكتەدىم. سپورتتىڭ وسى تۇرىمەن كəسىبي تۇردە 16-17 جاسىمنان باستاپ شۇعىلداندىم. العاشقى جەكپە-جەگىمدى 20 جاسىمدا وتكىزدىم. اللاعا شۇكىر، جەتكەن جەتىستىكتەرىم از ەمەس. وسى ۋاقىتقا دەيىن كəسىبي الاڭدا 18 جەكپە-جەك وتكىزىپ، سونىڭ 15-ءىن ءوز پايداما شەشتىم. 2015 جىلى قۇلجا قالاسىندا حالىقارالىق ءدۇبىرلى دودا ءوتتى. سول تۋرنيردە 70 كەلى سالماق دəرەجەسىندە WBK تۇجىرىمى بويىنشا əلەم چەمپيونى اتاندىم. بۇل مەنىڭ كəسىبي تۇرعىدا جەتكەن ەڭ ۇلكەن جەتىستىگىم بولدى.
ۇلان: كەزەكتى ءبىر جەكپە-جەگىڭدە رەسەي چەمپيونىن سۇلاتىپ، شارشى الاڭعا اناڭدى شاقىرتىپ العىس ايتقان ەدىڭ. بۇل əرەكەتىڭ دە كۇللى جۇرتتى ءسۇيسىندىردى.
عابيت: وسى ۋاقىتقا دەيىن جەتكەن جەتىستىكتەرىم əۋەلى اللانىڭ، سوسىن اتا-انامنىڭ تəربيەسىنىڭ ارقاسىندا دەپ بىلەمىن. سول جارىستا əكە-شەشەمدى شارشى الاڭعا شىعارىپ العىس ايتقىم كەلدى. نەگىزى، قاراپايىم وتباسىنان شىققان جانمىن. Əكەم تۇرسىنبەك مەكتەپتە مۇعالىم بولىپ ىستەيدى. انام كəتىرحان ءۇي شارۋاسىنداعى ادام. مەن ءۇيدىڭ كەنجەسىمىن، الدىمدا ءتورت اعام، ەكى əپكەم بار. بارلىعى وسى قىتاي ەلىندە قىزمەت ىستەيدى.
ۇلان: Əڭگىمەڭە كوپ راحمەت، الار اسۋ، شىعار بيىگىڭ كوپ بولسىن! قازاقتىڭ وزدەرىڭدەي باۋىرمال، مىقتى ۇل-قىزدارى كوبەيسىن!
سۇحباتتاردى جۇرگىزگەن
دəۋرەن دوسبولۇلى
«ۇلان»، №12
(29.03.2016)
پىكىر قالدىرۋ